فرهنگ ایمنی

خطاهای بالینی نه تنها باعث کاهش سطح ایمنی بیمار، آسیب به سلامتی و حتی مرگ بیمار شده و بلکه منجر به از دست رفتن وجه پزشک و برند بیمارستان می گردد. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، اشتباهات پزشکی هشتمین علت مرگ افراد است. وجود سیستم مدیریت ریسک بالینی ابزاری نظام مند است جهت به حداقل رساندن خطا و پیشگیری از بروز خطاهای سیستماتیک است. برخورداری از این سیستم اثربخش، نیازمند شناسایی ساختار سیستمی مولد رفتار مشکل زا و همچنین یافتن سیاست های مناسب بهبود است.پژوهش حاضر بر شناسایی ساختار سیستمی مؤثر بر رخداد خطاهای بالینی در بیمارستان ها با رویکرد پویایی شناسی سیستم تمرکز دارد. در این رویکرد پس از نگاشت ساختار سیستمی مولد مسئله، حلقه های بازخوردی بازنمایی می شود. همچنین با ارائه یک مدل شبیه سازی، امکان ارزیابی سیستمی اثربخشی سیاست های مدیریتی امکان پذیر است.نتایج نشان می دهد سیاست های ایجاد پرونده الکترونیک سلامت، فرهنگ ایمنی بیمار و حاکمیت بالینی در کاهش خطاهای بالینی نقش مؤثری دارند. از این میان سیاست بهبود فرهنگ ایمنی بیمار سیاستی است که با بیشترین اثربخشی معرفی می گردد.نظام سلامت ایران علی رغم رشد زیرساخت های سلامت و سیاست گذاری های جدید، خطاهای پزشکی با روند در حال رشد مواجه است و این موضوع به یکی از چالش های مهم سیاست گذاران حوزه سلامت تبدیل شده است. توسعه زیرساخت و تلاش برای بهبود شاخص های عملکردی بدون برخورداری از درک سیستمی از مسئله، منجر به کاهش میزان خطاهای بالینی در بیمارستان ها و مراکز سلامت نخواهد شد.

توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در هر سازمان بهمنظور ایجاد محیط کار بدون ترس از حادثه و نیز اجتناب از بیماریهای شغلی ضروری است. حفاظت از کارگران در مقابل عوارض سوء ناشی از مواجهه با عوامل مخاطرهزا، نیازمند مداخلات اثربخش پیشگیری در محیط کار و توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است. حوادث شغلی، حاصل وجود مجموعهای از موارد ناایمن شامل اعمال و شرایط ناایمن هستند که به همراه عوامل کمککننده دیگر منجر به بروز سوانح و آسیبهای شغلی میشوند. ازاینرو درک و فهم ساختار مولد حوادث شغلی با تأکید بر شناسایی روابط فیمابین اجزا به نگاهی همهجانبهنگرانه بهمنظور ایجاد مداخلات لازم ضروری است. همچنین وجود یک سیستم پشتیبان تصمیم بهمنظور ارزیابی مبتنی بر مدل اثربخشی سیاستهای بهبود سیستم، امکان توسعه اثربخش آن را فراهم مینماید. با هدف پاسخ به این نیاز، پژوهش حاضر با بهکارگیری روششناسی پویاییشناسی سیستم، برای مدل شبیهسازی حوادث شغلی و بازنمایی روابط اجزا ارائه مینماید. همچنین نتایج اجرای سه راهکار ایجاد مهندسی عوامل انسانی، ایجاد فرهنگ ایمنی و استانداردسازی محیط روی مدل شبیهسازی گردید. نتایج نشان میدهد سیاستهای ایجاد فرهنگ ایمنی و مهندسی عوامل انسانی هر دو قدرت بالایی در کاهش حوادث در کوتاهمدت دارند اما در بازه زمانی طولانیمدت، ایجاد فرهنگ ایمنی، اثربخشترین سیاست توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی با ایجاد روند نزولی در رخداد حوادث شغلی است.

فرهنگ ایمنی واژه ای است که مکرراً و در ارزیابی وضعیت ایمنی مورداستفاده قرار می گیرد. هدف از مطالعه حاضر بررسی مؤلفه های مؤثر بر ایمنی در اطفای حریق در نیروگاه های ایران است. روش کار: در این مطالعه کیفی از نوع نظریه مبنایی، داده ها با استفاده از رویکرد تلفیقی و از طریق مشاهده میدانی، مصاحبه انفرادی، مصاحبه و بحث گروهی متمرکز با گروه های کاری مختلف در چند نیروگاه برق ایران تولید شد. روش تحلیل مضمون در استخراج و تعیین برگ خریدهای مؤثر استفاده شد. یافته ها: تحلیل محتوا نه دسته از مؤلفه های مؤثر بر فرهنگ ایمنی را شناسایی نمود که عبارت بودند از: 1 آموزش، آگاهی و صلاحیت 2 نگرش، رهبری و تعهد مدیریت ارشد سازمان 3 قوانین و مقررات، رویه ها و دستورالعمل های کاری 4 مدیریت ایمنی و بحران 5 عوامل فردی 6 سبک مدیریت و ارتباطات سازمانی 7 مشارکت و تعهد سازمانی کارکنان، سرپرستان و مدیران میانی 8 عوامل برون سازمانی 9 تأمین زیرساخت ها و مدیریت منابع. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که برای دستیابی به یک فرهنگ عالیه ایمنی می بایست با بهبود وضعیت در هر یک از مؤلفه های شناسایی شده، متناسب با شرایط هر سازمان در بازه های زمانی تعیین شده نسبت به ارزیابی وضعیت فرهنگ ایمنی و بهبود آن و دسترسی به اهداف از پیش بینی نشده اقدام نمود.

در سال های اخیر پیشرفت های زیادی در شرکت گاز ایران در مورد مسائل مرتبط با ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) صورت گرفته است. با این حال ساختار تصمیم سازی مناسبی وجود نداشته و عدم تمرکز و دوباره کاری های بسیاری انجام شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان نهادینه شدن فرهنگ ایمنی، بهداشت و محیط زیست در میان کارکنان ستادی شرکت گاز تهران بوده است. تحقیق انجام شده در این مقاله یک تحقیق توصیفی-پیمایشی و از شاخه تحقیقات میدانی است. جامعه آماری پژوهش حاضر کارکنان ستاد شرکت گاز تهران مشتمل بر 775 نفر می باشند . برای این منظور ابتدا با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی و از طریق عامل یابی محورهای اصلی و چرخش واریمکس ابتدا ابعاد فرهنگ HSE در میان کارکنان ستادی شرکت گاز تهران شامل هشت بعد شناسایی شدند. سپس رتبه بندی عوامل تشکیل دهنده فرهنگ HSE از بیش ترین به کم ترین بر اساس نتایج تحلیل فریدمن به ترتیب: وضعیت سرپرستان و مدیران؛ تعهد مدیریت؛ توانمندی کارکنان؛ نگرش کارکنان نسبت به فرهنگ HSE ؛ وضعیت ارتباطات؛ وضعیت مشارکت کارکنان؛ گزارش دهی و نسبت ارجحیت ایمنی، بهداشت و محیط، ارایه شده است. در نهایت با استفاده از آزمون تی به بررسی نهادیه شدن هر یک از ابعاد فرهنگ مربوطه پرداخته شد که نتایج نشان می دهد، تمامی ابعاد یاد شده به جز بعد توانمندی کارکنان در شرکت نهادینه شده اند.

مقدمه: این پژوهش با هدف تعیین و مقایسه دیدگاه پرستاران در زمینه فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان های تابعه دانشگاه شاهد انجام شد. روش کار: این مطالعه به شکل توصیفی مقطعی در س ال 1394 و با استفاه از پرسشنامه «پیمایش بیمارستان در مورد فرهنگ ایمن ی بیمار» انجام گرفت. جامع ه پ ژوهش شامل کلی ه پرستاران ش اغل در بیمارستان های تابعه دانشگاه شاهد بود. تحلیل داده های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: تعداد 94 نفر از 120 پرستار در پژوهش مشارکت داشتند. نمرات ابعاد فرهنگ ایمنی بیمار به ترتیب مربوط به بعد ایمنی بخش محل خدمت پرستاران (61/2)، ایمنی بیمار (39/2)، ایمنی بیمارستان (26/2)، ارتباطات (21/2)، تناوب گزارش دهی حوادث ناخواسته (14/2)، و کمترین میانگین مربوط به بعد سوپروایز واحد (85/1) بود. در کل میانگین نمرات ابعاد در سطح پایین (میانگین کمتر از 5/2) گزارش شده است. قوی ترین همبستگی بین بعد بخش محل کار و سوپروایزر وجود داشت (00/0, p=44/0r=). نتیجه گیری: حمایت مدیریت ارشد از ایمنی بیمار، رویکرد کارگروهی، سنجش اثربخشی تغییرات ایمنی بیمار و برخورد محترمانه کارکنان با یکدیگر، از جمله نقاط قوت بیمارستان در زمینه فرهنگ ایمنی بیمار بودند. همچنین وجود فرهنگ سرزنش، کمبود تعداد کارکنان، ساعت کار طولانی، عدم تشویق فرهنگ ایمنی بیمار، عدم توجه به پیشنهادهای کارکنان، نبود فرهنگ پیشگیری، هماهنگی ناکافی بخش ها و واحدهای بیمارستانی، از جمله نقاط ضعف تاثیرگذار بر کاهش ابعاد فرهنگ ایمنی بیمار بودند. انجام چنین مطالعاتی می تواند راهگشایی برای بهبود فرهنگ ایمنی بیمار و در پی آن ارتقای کیفیت خدمات سلامت باشد.

این پژوهش به بررسی تأثیر فرهنگ ایمنی سازمانی بر رفتار ایمن کارکنان تمرکز دارد و مبتنی بر این فرض است که نگرشها و رفتارهای انسانی میتوانند بوسیله فرهنگ ایمنی سازمانی شکل بگیرند تا تخلفها و خطاهای انسانی در سازمانها کاهش یابد. این پژوهش بر اساس هدف از نوع کاربردی و از نظر گردآوری دادهها از نوع پیمایشی است. ابزار گردآوری داده پرسشنامه بوده، که به روش تصادفی ساده و به صورت میدانی در بین نمونه آماری توزیع شده است. چارچوب نظری این پژوهش را نظریه رفتار برنامهریزی شده اجزن (1991؛ 2005) شکل داده که از نظر بارون (2008) جنبههای روانشناختی رفتار کارمند را توضیح میدهد. این چارچوب توسط فوگارتی و شاو (2009) توسعه داده شد، و در این جا از الگو توسعه یافته آن استفاده شده است. تحلیل عاملی با الگوسازی معادله ساختاری بوسیله نرمافزار Amos از نقاط قوت روش شناختی این پژوهش بوده و برای تحلیل توصیفی دادهها نیز از نرم افزار SPSS استفاده شده است.

فرهنگ ایمنی عاملی است که به موجب آن کلیه کارکنان اعم از مدیر عامل تا کارگران ساده متعهد میشوند که سهم عمدهای در ایمنی خود و همکارانشان داشته باشند. هدف از این پژوهش شناسایی و رتبهبندی چالش های مؤثر بر استقرار فرهنگ ایمنی در فعالیت های مهندسی میباشد. برای دست یابی به این هدف با استفاده از الگوی سه شاخگی، متغیرهای پژوهش در قالب پرسشنامه تدوین شد و در بین نمونه انتخابی از جامعه هدف توزیع و با بررسی دادههای حاصل از پرسشنامه و انجام آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در نرمافزار SPSS، نرمال بودن توزیع دادهها تأیید گردید. سپس با استفاده از آزمون تی تک نمونه و بررسی عدد معناداری متغیرها، صحت فرضیههای پژوهش به اثبات رسید و عوامل اصلی و فرعی اثرگذار بر چالش های استقرار فرهنگ ایمنی شناسایی و رتبهبندی گردید، در بین عوامل اصلی موثر بر استقرار فرهنگ ایمنی عوامل زمینهای و از عوامل فرعی آن درک ضعیف و ضعف نگرشی مدیران نسبت به مأموریت HSE، به عنوان اثرگذارترین عوامل شناسایی شدند. در پایان نیز راهکارهای پیشنهادی برای حل چالشهای استقرار فرهنگ ایمنی ارائه شد.

هدف این مقاله سنجش فرهنگ ایمنی در محیط کار و ارائه راهکارهای ارتقای فرهنگی در ناجا است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی، و از لحاظ روش گردآوری داده ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. در بخش کیفی به منظور شناسایی عوامل اصلی پرسشنامه های تحقیق با 30 نفر از خبرگان و متخصصان ناجا مصاحبه شد که در واقع در این بخش، جامعه تحقیق را مدیران، معاونان و کارشناسان با تجربه ناجا تشکیل می دادند. در بخش کمّی، جامعه آماری این مطالعه را مدیران و رؤسای جایگاه 16 به بالا در تمام رده های ناجا تشکیل می دهند که بر اساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 300 نفر در 21 استان کشور مورد پرسش قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه 52 سؤالی بود. روایی پرسشنامه توسط استادان و متخصصان حوزه منابع انسانی ناجا مورد تأیید قرار گرفته است که پایایی آن با آلفای کرونباخ محاسبه شد که مقدار آن 939/0 به دست آمد. نتایج تحقیق حاکی است که وجود بخشنامه و دستورالعملهای به روز، استفاده از تجربیات کارکنان، وجود کارشناسان آگاه با سطح تحصیلات بالا، وجود دایره ایمنی و سوانح، وجود معاونت صیانت و پیشگیری، توجه به ادراک مثبت کارکنان از ایمنی شغلی، میزان بهره برداری از نظام پیشنهادها، اجرای سامانه تشویق و تنبیه و میزان کلاسهای آموزش شاخصهای ایمنی به توجه بیشتری نیاز دارد.

هدف از پ ژوهش حاضر، بررسی رابطه میان شاخص های فرهنگ ایمنی و مشارکت کارکنان در دانشگاه علوم دریایی(ره) جهت ایجاد جامعه ایمن  نظامی است. برای این منظور پ ژوهش در قالب تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق عبارت است از کلیه کارکنان پایور مستقردر دانشگاه علوم دریایی که دارای حداقل 5 سال سابقه خدمتی بدون احتساب دوره آموزشی است. روش نمونه گیری در این پژوهش، تصادفی طبقه ای می باشد که به سه طبقه افسران، درجه داران و کارمندان تقسیم گردیدند. جهت تعیین شاخص های فرهنگ دانشگاه، از الگوی رابینز، هافستد، مدل دنیسون و مدل کوئین و نظر خبرگان دانشگاه (روش دلفی) استفاده شده است با استفاده از تئوری های موجود و نظر خبرگان (روش دلفی) 11 شاخص فرهنگ ایمنی و مشارکت کارکنان جهت تحقیق جامعه ایمن نظامی شناسایی شد که در قالب فرضیات با استفاده از روش تحلیل مسیر و با استفاده از نرم افزار آموس(AMOS) مورد آزمون قرار گرفتند و تمام شاخص ها به جز مشارکت کارکنان در کنترل و نظم بر ایجاد جامعه ایمن نظامی تاثیر دارد. در رتبه بندی شاخص های فرهنگ ایمنی در دانشگاه نظامی با استفاده از آزمون فریدمن، آموزش رتبه 1، دستورالعمل های ایمنی رتبه 2، نظم و انضباط رتبه 3و سیستم پاداش، رهبری وجهت دهی، حمایت مدیریت و کنترل نظام مند و غیرنظام مند از مقوله  فرهنگ ایمنی در رتبه های بعدی قرار می گیرند. در رتبه بندی شاخص های مشارکت، مشارکت در کنترل ونظارت رتبه 1، مشارکت در تعیین اهداف رتبه 2 و مشارکت در برنامه ریزی و اجرا در رتبه 3 قرار دارد. همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد که شاخص های حاکم بر فرهنگ ایمنی از دیدگاه فرماندهان و کارکنان دانشگاه در نهادینه کردن مشارکت کارکنان در کاهش حوادث موثر است.

زمینه: فرهنگ ایمنی مجموعه ای از باورها، هنجارها، انگیزه ها، نقش ها و عملکردهای تخصصی است که موجب کاهش رویارویی کارکنان ، مدیران ، مصرف کنندگان و عموم مردم با شرایط خطرناک و آسیب رسان می شود.هدف: این پژوهش به منظور تدوین یک مدل مفهومی فرهنگ ایمنی و آزمون برازش آن در شرکت فولادی انجام شد.روش: این مطالعه از نوع آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) بود. در بخش کیفی و کمی به ترتیب از روش های کلایزی و توصیفی (همبستگی) استفاده شد. در بخش کیفی، جامعه آماری شامل کلیه کارشناسان HSE و نیروهای عملیاتی بودند که از میان آن ها 42 نفر به صورت هدفمند و با استفاده از روش نمونه گیری همگون انتخاب شدند. دومین جامعه آماری شامل تمام کارکنان یک شرکت فولادسازی بودند که تعداد 473 نفر با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه جهت تعیین برازش مدل انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از پدیدارشناسی توصیفی روش کلایزی و مدل یابی معادلات ساختاری استفاده گردید.یافته ها: تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها منجر به استخراج 7 مضمون اصلی و 42 مضمون فرعی شد. مضامین اصلی عبارت بودند از مدیریت نظام مند و متعهد (با 16 مضمون فرعی)، عامل ویژگی های فردی (13 مضمون فرعی)، عامل شغلی (3 مضمون فرعی)، عامل اجتماعی (2 مضمون فرعی)، عامل محیطی (3 مضمون فرعی)، عامل سازمانی (3 مضمون فرعی) و عامل پیمانکاری (2 مضمون فرعی). بعلاوه، نتایج تحلیل معادلات ساختاری نشان داد که مدل مفهومی استخراج شده از برازندگی مطلوبی برخوردار است و با مشاهدات واقعی انطباق دارد.نتیجه گیری: فرهنگ ایمنی حاکم بر صنعت فولادسازی کاملاً متأثر از عملکرد سیستم مدیریتی، شخصیتی، سازمانی، شغلی، اجتماعی، محیطی و پیمانکاری است. بنابراین، فرهنگ ایمنی یک کل چند بعدی و چند سطحی است که برای استقرار آن باید روابط ساختاری بین عوامل مدیریتی، شخصیتی، سازمانی، شغلی، اجتماعی، محیطی و پیمانکاری توجه شود.