مهندسی عوامل انسانی

توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در هر سازمان بهمنظور ایجاد محیط کار بدون ترس از حادثه و نیز اجتناب از بیماریهای شغلی ضروری است. حفاظت از کارگران در مقابل عوارض سوء ناشی از مواجهه با عوامل مخاطرهزا، نیازمند مداخلات اثربخش پیشگیری در محیط کار و توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است. حوادث شغلی، حاصل وجود مجموعهای از موارد ناایمن شامل اعمال و شرایط ناایمن هستند که به همراه عوامل کمککننده دیگر منجر به بروز سوانح و آسیبهای شغلی میشوند. ازاینرو درک و فهم ساختار مولد حوادث شغلی با تأکید بر شناسایی روابط فیمابین اجزا به نگاهی همهجانبهنگرانه بهمنظور ایجاد مداخلات لازم ضروری است. همچنین وجود یک سیستم پشتیبان تصمیم بهمنظور ارزیابی مبتنی بر مدل اثربخشی سیاستهای بهبود سیستم، امکان توسعه اثربخش آن را فراهم مینماید. با هدف پاسخ به این نیاز، پژوهش حاضر با بهکارگیری روششناسی پویاییشناسی سیستم، برای مدل شبیهسازی حوادث شغلی و بازنمایی روابط اجزا ارائه مینماید. همچنین نتایج اجرای سه راهکار ایجاد مهندسی عوامل انسانی، ایجاد فرهنگ ایمنی و استانداردسازی محیط روی مدل شبیهسازی گردید. نتایج نشان میدهد سیاستهای ایجاد فرهنگ ایمنی و مهندسی عوامل انسانی هر دو قدرت بالایی در کاهش حوادث در کوتاهمدت دارند اما در بازه زمانی طولانیمدت، ایجاد فرهنگ ایمنی، اثربخشترین سیاست توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی با ایجاد روند نزولی در رخداد حوادث شغلی است.

زمینه و هدف : ارگونومی یا مهندسی عوامل انسانی، با هدف افزایش بهره وری و با توجه به اهمیت سلامتی و ایمنی انسان در محیط کار شکل گرفته است. هدف پژوهش حاضر آن است که عوامل ارگونومیک موثر بر رضایت شغلی کارکنان نیروی انتظامی، اولویت بندی شوند. روش : پژوهش حاضر براساس هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - تحلیلی است. تیم تصمیم را پانزده نفر از کارشناسان ناجا که آگاه به مسائل نیروی انسانی بوده با حداقل 20 سال سابقه کاری تشکیل می دهند و به روش گلوله برفی انتخاب شدند. در این پژوهش، ابتدا شاخص ها و راهکارهای استخراج شده از پیشینه و متون مربوطه، توسط خبرگان بازنگری شدند. در مرحله بعد و به منظور رتبه بندی و تعیین وزن شاخص ها و راهکارهای شناسایی شده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی استفاده شد. روایی پرسشنامه ها با استفاده از نظرات گروه خبره انجام شد. همچنین پایایی در پرسشنامه اولیه با محاسبه آلفای کرونباخ (92/0) و در پرسشنامه تحلیل سلسله مراتبی فازی با نرخ ناسازگاری کمتر از 1/0 تایید شد. یافته ها : ابتدا با بررسی متون و ادبیات مرتبط، نوزده راهکار برای ارتقاء مهندسی عوامل انسانی شناسایی شد. سپس خبرگان شش راهکار تهیه وسایل حفاظت فردی، تهیه ابزار کار مناسب، بهبود نوبت کاری، کنترل فشار های کاری، تهیه لباس فرم و پوتین و ایجاد وضعیت مناسب بدن در هنگام کار را به عنوان مهمترین راهکار انتخاب کردند. همچنین با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی وزن بهبود نوبت کاری (35/0)، تهیه لباس فرم و پوتین (22/0)، تهیه ابزار کار مناسب (17/0) و ایجاد وضعیت مناسب بدن در هنگام کار (1/0) به دست آمد. نتایج : به دلیل محدودیت های اجرایی، مالی و زمانی، ناجا می تواند برای پیاده سازی اصول مهندسی عوامل انسانی با هدف افزایش رضایت شغلی کارکنان خود، به ترتیب بر بهبود نوبت کاری، تهیه لباس فرم و پوتین مناسب و تهیه ابزار و تجهیزات کار مناسب به عنوان عواملی که دارای اهمیت بیشتری هستند، تمرکز کند.