پارک

پیامدهای توسعه شهری و پیچیدگی های معضلات زیست محیطی امروزی که بسیاری از جوامع شهری را درگیر نموده، وجود فضای سبز و گسترش آن را بیش از هر زمان دیگر ضروری ساخته است. بدون شک پارک های شهری نقش مهمی در ارتقای کیفیت محیط زیست شهری دارند، چنین فضاهایی با کارکردهای اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی به عنوان یکی از شاخص های شهر پایدار به شمار می آیند. در پژوهش حاضر که به بررسی اثرات اجتماعی ناشی از گسترش فضای سبز در شهر قوچان می پردازد، شاخص های اجتماعی مطلوب و نامطلوب در نتیجه ایجاد و گسترش این نوع کاربری، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی-تحلیلی بوده است. اطلاعات آن به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردیده است. حجم نمونه در نظر گرفته شده بر اساس فرمول کوکران برای توزیع پرسشنامه 383 عدد برآورد شد که با در نظر گرفتن مقیاس و شعاع دسترسی هر پارک، به روش نمونه گیری تصادفی در میان شهروندان (ساکنین، کسبه و مجاورین) توزیع شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارSPSS پردازش شد. بررسی کارکردهای اجتماعی پارک ها نشان داد این فضاها در شهر قوچان به خصوص در پارک های ناحیه ای و منطقه ای علاوه بر اینکه دارای نتایج و آثار مطلوب اجتماعی هستند دارای تبعات نامطلوبی نظیر محل وقوع درگیری و نزاع اجتماعی و شکل گیری روابط نامناسب می باشد.

رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت در شهر مشهد در طی سال های مختلف و وجود آلودگی های زیست محیطی در این شهر نیاز به فضای سبز به خصوص پارکها و گسترش آن را به عنوان یکی از مهمترین عوامل موثر در بهبود زندگی و سلامت شهروندان دارد. به همین سبب پارکهای شهری از جمله کاربریهایی است که توزیع و پراکنش آن در سطح شهر اهمیت زیادی دارد .در این مقاله توزیع پارکهای مناطق 13 گانه شهر مشهد بررسی شده که کمبود این فضا در برخی از مناطق و مازاد آن در مناطق دیگر به چشم می خورد به طوریکه ضریب پراکندگی بوستانها در بین مناطق شهر مشهد 0.89 است که نشان دهنده توزیع ناعادلانه پارکها در شهر مشهد است . هدف این مقاله ارائه الگوی مناسب برای توزیع بهینه ی پارکها در هر یک از مناطق شهر، با توجه به مولفه هایی چون جمعیت ، نرخ رشد جمعیت ، نرخ توسعه پارکها ، سرانه پارکها و نسبت مساحت پارک به مساحت منطقه است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای بوده. در این پژوهش همبستگی متغییرها مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از تکنیک تاپسیس هر کدام از مناطق شهر بر اساس مولفه های ذکر شده تجزیه و تحلیل و اولویت بندی مناطق جهت توسعه پارکها انجام شد. نتایج نشان میدهد مساحت منطقه بیشترین همبستگی را با نرخ توسعه پارک و نرخ رشد جمعیت را دارد . نتایج آزمون تاپسیس نشان داد که منطقه دو رتبه نخست را جهت توسعه پارکها را دارد.

هدف از انجام پژوهش حاضر، ساخت و اعتباریابی پرسشنامه عوامل موثر بر گرایش افراد به فعالیت ورزشی در پارک ها بود. جامعه آماری پژوهش کلیه استفاده کنندگان از پارک های شهر اصفهان بودند که به طور معمول از پارک ها برای فعالیت های ورزشی استفاده می کردند. حجم نمونه 450 نفر و روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شد. پرسشنامه حاضر محقق ساخته و برگرفته از مصاحبه با شرکت کنندگان در فعالیت های ورزشی در پارک ها بود. به منظور بررسی روایی صوری و محتوایی پرسشنامه، از نظر متخصصان مدیریت ورزشی بهره گیری شد. از تحلیل عاملی اکتشافی برای استخراج عامل ها، آلفای کرونباخ برای بررسی روایی و پایایی پرسشنامه و از تحلیل عاملی تاییدی برای تعیین روایی سازه در نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده گردید.  نتایج تحلیل عاملی اکتشافی منجر به استخراج 14 عامل نهادینه سازی ورزش، آموزش ورزش، نیازمندی به وسایل و مکان های ورزشی، کیفیت مکان های ورزشی، کیفیت و نحوه استقرار تجهیزات و وسایل ورزشی، محیط و مکان های ورزشی مختص بانوان، توسعه امکانات ورزشی پارک، توسعه امکانات جانبی و رفاهی پارک، تامین منابع مالی، انگیزش عمومی، تبلیغات شفاهی، اطلاع رسانی به عموم، روحی-روانی و امنیتی شد. همچنین نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد کلیه سوالات دارای بار عاملی مناسب و قابل قبولی بودند. شاخص های برازش مدل تحلیل عاملی تاییدی نیز برازش مدل را تایید نمودند.  با توجه به اینکه پرسشنامه حاضر در بین شهروندان کشور اعتباریابی شد، پیشنهاد می شود محققان در تحقیقات آینده از پرسشنامه تحقیق حاضر به منظور بررسی عوامل موثر بر گرایش افراد به فعالیت ورزشی در پارک ها در شهرها و استان های مختلف کشور استفاده کنند. 

نابرابری های خدماتی و اجتماعی ناشی از وضعیت نامناسب شهر نشینی، توجه  بیش ازپیش به  کودکان به عنوان جمعیت  آسیب پذیر و حساس  جامعه  را در جهت  تأمین نیازها و خواسته های آن ها براساس اصول و مؤلفه های شهر دوستدار کودک ضروری می سازد. هدف از این مقاله سنجش وضعیت مؤلفه ها و شاخص های شهر دوستدار کودک از دیدگاه کودکان و والدینشان  و اولویت بندی مؤلفه ها براساس میزان اهمیت آن ها است. .مطالعه موردی این پژوهش، شهر آمل است. این  پژوهش ازنظر اهداف  کاربردی  توسعه ای و ازنظر ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر پیمایش است. داده های مربوط به هر یک از متغیرها از طریق پرسشنامه و  مصاحبه جمع آوری گردید. واحدهای تحلیل این پژوهش کودکان و جامعه آماری، کلیه کودکان شهر آمل است. با توجه به گستردگی جامعه آماری، از روش نمونه گیری کوکران،  250 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب گردید. داده های به دست آمده از طریق آزمون آماری تی تک نمونه ای و فریدمن مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج آزمون های آماری نشان می دهد همه مؤلفه های شهر دوستدار کودک در شهر آمل در  وضعیت نامناسب نیست و  با سطح مطلوب تفاوت معناداری دارد. همچنین بین مؤلفه ها براساس سطح اهمیت مطلوبیت، تفاوت معنادار است. در این رابطه مؤلفه دسترسی به خدمات دارای بالاترین اولویت و در رتبه اول و مؤلفه مشارکت و ارزش دهی به کودکان دارای پایین ترین اولویت بوده است. بنابراین  در تأمین  نیازها و خواسته های کودکان در ناحیه مورد مطالعه در چارچوب مؤلفه ها و  شاخص های شهر دوستدار کودک توجه اندکی شده است. همچنین  آن ها به عنوان ذی نفعان در تصمیمات توسعه ای شناخته نشدند. لذا در تحقق بخشی شاخص های دوستدار کودک، باید مؤلفه مشارکت کودکان و ارزش دهی به آن ها در کانون توجه قرار گیرد.

فضای شهری باید امنیت گروه های مختلف کاربری را تامین کند. ترس از جرم رفتار و حوادث در محیط شهری تأثیراتی بر زنان و گروه های آسیب پذیر اجتماعی و اقتصادی دارد. ناامنی زنان در فضاهای شهری مشارکت کامل آنان را در جامعه محدود و علاوه بر آسیب روانی فرد، خانواده ها و در نهایت کل جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد با نظر به نقش فعال پارک ها در توسعه حیات مدنی و همچنین ارتقاء کیفیت فراغت و تاثیر آن در ارتقاء کیفیت سکونت، این پژوهش به بررسی احساس امنیت زنان در سه بوستان شقایق، 15 خرداد و خانواده شهر ورامین می پردازد. کاهش حضور فعال زنان در پارک های شهر ورامین، علیرغم تلاش مدیریت شهری ورامین در تامین امکانات و تسهیلات و خدمات، مساله پژوهش حاضر است. نخست، مدل نظری پژوهش، با استفاده از مولفه های کالبدی و روانشناسی موثر براحساس امنیت زنان در فضاهای عمومی منتج از نظریات مرتبط با امنیت اجتماعی و فضای شهری تدوین و مولفه های به دست آمده به دو بخش عوامل کالبدی و عوامل غیرکالبدی تقسیم شدند. در گام بعدی، به روش پیمایشی، پرسشنامه ها توسط 400 نفر از زنان ساکن شهر ورامین پاسخ داده شدند و با تحلیل رگرسیون سهم هر یک از متغیرهای ویژگی های کالبدی محیط در پیش بینی میزان احساس امنیت اجتماعی زنان مشخص شد. یافته های پژوهش حاکی از وجود رابطه مستقیم و معنادار بین فضای شهری و احساس امنیت زنان است. در مقام مقایسه، ویژگی های کالبدی فضای عمومی شهری در احساس امنیت زنان بسیار تاثیرگذارند و این نقش بیش از ویژگی های غیرکالبدی آن است.

امروزه پارک‌های جیبی به عنوان جزئی از فضای سبز عمومی می‌توانند سلامت جسمی و روحی افراد را بهبود ببخشند و باعث احیاکنندگی خستگی ذهنی در افراد شوند؛ با وجود این، این مسئله که چه ویژگی‌های بصری از پارک‌های جیبی شهری می‌تواند باعث افزایش نتایج احیاکنندگی ذهنی افراد شود هنوز ناشناخته است و مطالعات کمی به آن پرداخته‌اند. از این رو هدف از این مطالعه، بررسی ارتباط میان ویژگی‌های بصری پارک‌های جیبی و نتایج احیاکنندگی خستگی ذهنی شهروندان می‌باشد. با توجه به موضوع پژوهش، حوزه مطالعاتی و مسائل آن، ترکیبی از روش‌های اسنادی-تحلیلی و پیمایشی استفاده‌ شده است. روش گردآوری اطلاعات پژوهش، کتابخانه‌ای و میدانی بوده است و ابزار مورد استفاده در جمع‌آوری اطلاعات لازم پرسش‌نامه می‌باشد. براساس فرمول کوکران حجم نمونه 384 بدست آمد. محدوده مکانی تحقیق، هشت پارک کوچک شهری از منطقه‌ی یک تهران از بین مناطق بیست ‌ودوگانه و برای جمع‌آوری داده‌های اولیه انتخاب شدند. نتایج حاصل از این مطالعه به ایده‌های طراحان شهری و معماران منظر برای برنامه‌ریزی و طراحی هر چه ‌بهتر پارک‌ها بر اساس ویژگی‌های ترجیحات بصری مؤثر بر نتایج احیاکنندگی خستگی ذهنی کمک می‌کند.

پارک های شهری به عنوان یکی از کاربری های مهم شهرها، افزون بر تاثیرات مهم اجتماعی و زیست محیطی، یکی از مولفه های مهم توسعه فراغت، تفریح و گردشگری در شهرها به شمار می روند. بخش های مختلف یک پارک با داشتن مجموعه ای از عناصر و ویژگی ها، نقش مهمی در توسعه یک مقصد گردشگری شهری داشته و از منظر آینده پژوهی و توسعه پایدار نیز حائز اهمیت است. در طراحی و ساخت پارک ها، شناخت عناصر و شاخص هایی که می تواند قدرت رقابت پذیری گردشگری شهر را افزایش دهد، ضروری و تعیین کننده است. شهر یزد از شهرهایی با کمبود وضع موجود پارک های تفریحی رو به رو است. بر این اساس، شاخص های رقابت پذیری شهر یزد در حوزه ساخت و طراحی پارک های شهری، بررسی و تحلیل شده است. در این پژوهش از روش کیفی مصاحبه برای گردآوری داده استفاده شده و جامعه آماری پژوهش شامل مدیران، فعالان گردشگری، پژوهشگران، مردم و گردشگران آشنا با شهر یزد است که در مجموع از 55 نفر برای گردآوری داده ها استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش تحلیل مضمون کیفی استقرایی و نرم افزار MAXQDA  استفاده شده است. نتایج نهایی نشان می دهد که استراتژی های بازاریابی، همزیستی ادیان و اقوام و ملل، ظرفیت های فرهنگی و بوم گردی، موقعیت ارتباطی، برندسازی گردشگری، امنیت اجتماعی و محیطی بالا، تمرکز بر اقلیم گرم و آفتابی، چشم انداز مطلوب، تنوع محصولات و توسعه گردشگری خانوادگی از مهم ترین مقوله ها و شاخص های رقابت پذیری ساخت پارک ها با رویکرد گردشگری در شهر یزد است. 

هدف: پارک های شهری به عنوان محل مناسبی برای انجام فعالیت های ورزشی و همزمان ایجاد روابط اجتماعی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. هدف این تحقیق بررسی نقش ارتباطات اجتماعی بر مشارکت افراد در ورزش تفریحی در پارک های شهری است و در این راستا ویژگی های فردی افراد جامعه مورد تأکید قرار دارد.روش شناسی پژوهش: روش تحقیق از نظر استراتژی توصیفی و از نظر مسیر اجرا پیمایشی است که داده ها به شکل میدانی جمع آوری گردیده است. جامعه تحقیق عبارت بود از شهروندان شرکت کننده در فعالیت های ورزشی در پارک های شهر مشهد که طبق آخرین سطح جدول مورگان 384 نفر به عنوان نمونه تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار سنجش تحقیق پرسشنامه محقق ساخته با تکیه بر مبانی نظری و تحقیقات مشابه بود که روایی آن توسط متخصصین و آزمون تحلیل عاملی  تأیید گردید و پایایی آن پس از اجرای آزمایشی 88/0 بدست آمد.یافته های پژوهش: افراد شرکت کننده در ورزش پارک ها دارای انگیزه بالایی برای یافتن دوستان جدید در ورزش و ایجاد روابط اجتماعی با افراد هم سنخ خود بوده و حضور دوستان ورزش، موجب استمرار شرکت آنها در ورزش شده و حتی شبکه های ارتباطی آنها به محیط های غیرورزشی تعمیم یافته است. افراد مسن و افراد دارای تحصیلات عالیه و نیز افرادی که به دلایل مختلف از همسران خود جدا شده اند، کمتر از سایرین به ایجاد روابط اجتماعی به عنوان انگیزه حضور در ورزش توجه داشته اند.نتیجه گیری: به طور خلاصه، ایجاد روابط اجتماعی انگیزه مهمی برای حضور در ورزش است تا حدی که شرکت کنندگان در ورزش، این روابط اجتماعی را به ارتباطات خانوادگی و دوستان تسری می دهند. پس توجه به ارتباطات اجتماعی می تواند فرصت خوبی برای مدیران سازمانهای ورزشی کشور در جذب مردم به ورزش باشد. 

هدف: هدف از پژوهش حاضر، شناسایی مولفه های مبلمان ورزشی پارک های شهر اصفهان بود.روش شناسی: روش تحقیق به صورت کیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه استفاده کنندگان از پارک های ورزشی شهر اصفهان که حداقل 2 سال و هفته ای 3 مرتبه از این پارک ها برای ورزش استفاده می کردند، تشکیل می دادند. از 15 منطقه شهر اصفهان، 6 منطقه (1، 4، 5، 9، 10، 12) با توجه به موقعیت جغرافیایی مناطق، و از هر منطقه 2 پارک (در مجموع 12 پارک) انتخاب شد و از طریق روش نمونه گیری گلوله برفی با 46 نفر از استفاده کنندگان از پارک ها (با توجه به جنسیت و سن آن ها) مصاحبه صورت گرفت. بعد از سه مرحله کدگذاری باز، محوری، و گزینشی مقوله ها استخراج گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه از نرم افزار NVIVO10 استفاده شد.یافته ها: مولفه های استخراج شده به 5 عامل فرهنگی- آموزشی، عامل اماکن، تاسیسات و تجهیزات ورزشی، عامل زیرساختی و مالی، عامل انگیزشی و عامل اجتماعی طبقه بندی گردید.نتیجه گیری: متولیان امر ورزش در شهر اصفهان می توانند با بهبود وضعیت اماکن رفاهی، ورزشی در پارک ها، نهادینه سازی ورزش در بین زنان و مردان، آگاه سازی مردم و ... زمینه حضور تمام اقشار را برای فعالیت ورزشی در پارک ها فراهم کنند.