ازتعمق دانشمندان، سخن پردازان و شارحان بزرگ دنیا، در اقیانوس بیکران نهج البلاغه قرن ها می گذرد، اما هنوز جان کلام مولا امیرالمومنین امام علی(ع) به کمال، توصیف و تبیین نشده است، چراکه نهج البلاغه ، دانشنامه الهی، درون کلام خالق و والاتر از کلام مخلوق است و دوامتیاز ویژه دارد: یک فصاحت و بلاغت و دیگری چند بعدی بودن آن؛ گنجینه ای بی پایان که از امیر بی بدیل ملک سخن علی بن ابی طالب(ع)سرزده است؛همو که فرمود: «به راستی ما فرماندهان سپاه سخنیم؛ریشه دخت سخن در میان ما دویده و جا گرفته و شاخه هایش برسرما آویخته است»(خطبه 233). به خاطر چنین ویژگی های بی نظیری است که شارحان بی شماری تلاش کرده اند نهج البلاغه را به دقت مورد بررسی و کنکاش قراردهند؛کنه سخن مولا را به فراخور معرفت خود دریابند و به خواننده منتقل نمایند. ابن ابی الحدید یکی از ده ها شارح بزرگترین شاهکار ادبی بشر میان عرب و عجم می باشد که در تفسیر« اخو القرآن» قلم فرسایی کرده است.این مقاله برآنست ضمن معرفی معروفترین شرح نهج البلاغه (شرح ابن ابی الحدید)و شخصیت خالق آن، روش وی در این اثر را مورد نقد و بررسی قرار دهد و به این سوال پاسخ دهد که : آیا شرح بیست جلدی ابن ابی الحدید، به واقع، تبیین دقیق کلام نورانی و روشنگر امیرالمومنین امام علی – علیه السلام – هست یا نه.
از منظر امام علی(ع) هر کدام از اعضای جامعه عضوی از پیکرة امت اسلامی اند که دارای ارتباط عمیق و صمیمی و دارای حقوقی متقابل نسبت به یکدیگرند. تربیت اجتماعی نیز در پی آن است تا بین مسلمانان همبستگی و اتحاد به وجود آید، افراد نسبت به امور جامعه اهتمام بورزند، با انصاف و عدالت خواهی حقوق دیگران را رعایت نمایند، در انجام امور اجتماعی همکاری و تعاون داشته باشند و به برقراری روابط مهرآمیز و معاشرت با دیگران بپردازند.
به همین سبب، در این نوشتار مفهوم، اهداف، اصول و روش های تربیت اجتماعی از منظر نهج البلاغه مورد بررسی قرار می گیرد.
توسعه هرچه بهتر روابط صحیح اجتماعی افراد یک جامعه، بستگی به تدوین و ارائه تربیت اجتماعی برپایة فرهنگ، عقاید، اهداف و سیاست های تربیتی آن جامعه دارد. از آنجا که فرهنگ جامعة ما فرهنگ اسلام است، بر پیروان این مکتب، خصوصاً اولیای تعلیم و تربیت جامعه لازم است در مرحله اول به تبیین و تشریح قواعد موجود در تربیت اجتماعی مطلوب و منطبق بر موازین اسلامی اقدام کنند.
این مقاله برای وصول به این مقصود نخست به ارائه تعریف تربیت اجتماعی براساس سخنان حضرت علی(ع) پرداخته، آنگاه مبانی و اصول تربیت اجتماعی را بر مبنای نهج البلاغه استخراج و تبیین خواهد نمود. تحقیق حاضر، از نوع تحقیقات کاربردی است.
در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از تحلیل محتوا استفاده شده است. این روش، در پی برجسته سازی محورهای یک موضوع یا یک متن با هدف تحلیل، توصیف و ارائه موقعیت ها می باشد.