اخلاق حسابداری

این پژوهش با هدف بررسی تعداد و محتوای مقاله های منتشرشده اخلاق حسابداری و مشخص کردن اولویت پژوهشی زیرمجموعه های آن در ایران صورت گرفت. پس از بررسی کمّی و دسته بندی منابع منتشر شده، از رویکرد آرشیوی و تحلیل محتوا استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که تعداد مقاله های اخلاق حرفه ای حسابداری منتشرشده در نشریه ها تا پایان شهریور 1394 برابر با 110 مقاله است، که با توجه به اهمیت موضوع و مقایسه با حجم مقاله های منتشرشده رقم بسیار کوچکی است (در نشریه های حسابداری و مالی وزارت علوم تنها 00527/0 و در سایر نشریه های حسابداری 0163/0). نتایج آزمون T مستقل در مقایسه تعداد مقاله های اخلاق منتشر شده در نشریه های پژوهشی وزارت علوم و سایر نشریه های حسابداری، و آزمون یومن ویتنی در مقایسه تعداد مقاله های اخلاق نشریه های ترویجی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سایر نشریه های حسابداری، نشان از کمتر بودن تعداد مقاله های اخلاق منتشرشده در نشریه های وزارت علوم، در مقایسه با سایر نشریه ها دارد. همچنین آزمون کای دو تفاوت معنادار در زمینه محورهای محتوایی مقاله های اخلاق حسابداری را نشان می دهد. تحلیل محتوا نیز نشان می دهد که "مفاهیم اخلاقی" بیشترین و"اخلاق در حسابداری مدیریت" کمترین تعداد مقاله ها را به خود اختصاص داده اند. همچنین در بین مقاله های منتشر شده در زمینه مفاهیم اخلاقی،4/71 درصد مربوط به اخلاق هنجاری (کدهای اخلاقی لازم الاجرا توسط حسابداران مانند صداقت، درستکاری، بی طرفی و...) و 6/28 درصد مربوط به اخلاق کاربردی (چگونگی اجرایی کردن کدهای اخلاقی لازم الاجرا توسط حسابداران) است. این یافته ها نشان می دهند که در ایران تا کنون پژوهش های اخلاق حسابداری مورد توجه بسیار اندکی قرارگرفته و در آینده باید این عقب افتادگی جبران گردد.

حرفه حسابداری پیامد وجود فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری است و مشتریان یکی از محرکان چرخه اقتصادی محسوب می شوند؛ لذا کسب اعتماد آنان در استفاده از حرفه حسابداری، وظیفه همه حسابداران و شاغلان در این حرفه است تا آینده حرفه حسابداری تضمین شود. هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش اخلاق حسابداری در جلب اعتماد مشتریان است در این پژوهش تأثیر ابعاد اخلاق حسابداری از قبیل درستکاری حسابدار، شایستگی و صلاحیت حرفه ای حسابدار، رازداری حسابدار و عینیت و بی طرفی حسابدار بر جلب اعتماد مشتریان بررسی شده است. پژوهش حاضر از منظر هدف، کاربردی و ازلحاظ روش گردآوری داده توصیفی و از نوع همبستگی است. مشتریان نمایندگی های سایپا در استان اردبیل جامعه آماری پژوهش را تشکیل می دهند. حجم نمونه 400 نفر پیش بینی شده که به این منظور از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه است؛ و روایی آن بر اساس روش های صوری و محتوایی و برای بررسی کفایت داده ها از شاخص KMO و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ بررسی گردید. آزمون مدل پژوهش بر اساس آزمون تحلیل مسیر و مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار SPSS24 و LISREL8.54 استفاده شد. نتایج نشان می دهد اخلاق حسابداری تأثیر مثبت و معناداری بر جلب اعتماد مشتریان دارد؛ و ابعاد اخلاق حسابداری (درستکاری حسابدار، شایستگی و صلاحیت حرفه ای حسابدار، رازداری حسابدار و عینیت و بی طرفی حسابدار) بر جلب اعتماد مشتریان تأثیر مثبت و معنادار دارد؛ و بر اساس نتایج تحقیق پیشنهادهایی برای ارتقای وضعیت جلب اعتماد مشتری ارائه گردید. از لحاظ موضوعی رابطه بین اخلاق حسابداری و جلب اعتماد مشتری برای اولین بار است که موردبررسی قرارگرفته است و ازلحاظ جامعه آماری نیز اخلاق حسابداری و رابطه آن با جلب اعتماد مشتری اولین بار است که در نمایندگی های گروه خودروسازی سایپا موردبررسی قرار می گیرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر جهت گیری اخلاقی، تهدید استقلال شخصی و شدت اخلاقی بر فرآیند تصمیم گیری اخلاقی حسابرسان است. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی، توصیفی و پیمایشی می باشد که یک طرح نیمه آزمایشی با دو سناریو است. جامعه آماری شامل حسابرسان ارشد و مدیران حسابرسی شرکت های حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی و سازمان حسابرسی کشور هستند که تا پایان شش ماه اول سال 1398 مشغول به فعالیت بوده اند، و نمونه آماری نیز 131 تن از حسابرسان ارشد و مدیران حسابرسی می باشند که با روش در دسترس انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرهای تحقیق از پرسشنامه استفاده شد که روایی و پایایی آن ها مورد تأیید قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که جهت گیری اخلاقی و تهدید استقلال شخصی بر فرآیندهای تصمیم گیری اخلاقی حسابرسان تاثیر دارند، ولی شدت اخلاقی بر فرآیند تصمیم گیری اخلاقی تاثیر ندارد. در تبیین این یافته می توان گفت که حسابرسان با جهت گیری خاص اخلاقی آگاهی زیادی از محتوای اخلاقی حسابرسی دارند و بنابراین فرآیند تصمیم گیری اخلاقی خود را همواره تقویت می کنند. این نوع جهت گیری اخلاقی برای حسابرسان بسیار سودمند است، زیرا بر اساس قوانین حرفه ای خود عمل می کنند. همچنین نتایج حاکی از تاثیر معنی دار تهدید استقلال شخصی بر فرآیند تصمیم گیری اخلاقی حسابرسان است. بنابراین، بالا بودن تهدید استقلال منافع شخصی منجر به افزایش حساسیت اخلاقی حسابرسان می شود که از فرآیندهای تصمیم گیری اخلاقی حسابرسان است. علاوه بر آن، یافته های تحقیق حاکی از معنی دار نبودن تاثیر شدت اخلاقی بر فرآیند تصمیم گیری اخلاقی می باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر سرمایه روانشناختی، به عنوان یکی از مبانی مزیت رقابتی در سازمان ها و ابعاد آن (امیدواری، خوش بینی، خودکارآمدی و تاب آوری) بر اخلاق حرفه ای ذی حسابان دستگاه های اجرایی استان زنجان است. جامعه آماری پژوهش 48 نفر از ذی حسابان دستگاه های اجرایی استان زنجان می باشد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سرمایه روانشناختی استاندارد لوتانز و همکاران (2007) و جهت سنجش متغیر اخلاق حرفه ای از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر آیین رفتار حرفه ای جامعه حسابداران رسمی ایران و نتایج مطالعات زارفر (2016)، استفاده شده است. فرضیه ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار Smart PLS استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد که بین سرمایه روانشناختی و ابعاد آن و اخلاق حرفه ای ذی حسابان دستگاه های اجرایی، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، می توان ادعا کرد تقویت سرمایه روانشناختی و ابعاد آن منجر به تقویت سطح اخلاق حرفه ای ذی حسابان می شود. در نتیجه، توجه به مولفه های سرمایه روانشناختی و لحاظ نمودن آن ها در برنامه ریزی و مدیریت ذی حسابان از سوی ادارات کل امور اقتصادی و دارایی استان ها و در رأس آن وزات امور اقتصادی و دارایی می تواند در بهبود اعمال نظارت مالی از سوی ذی حسابان اثرگذار باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش اخلاق حرفه ای در حسابداری است. روش: داده های این پژوهش به صورت میدانی و با روش مطالعه کتابخانه ای جمع آوری شدند. برای تحلیل داده ها از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که اگر در گذشته برای اخلاقی نمودن اعمال از مفاهیمی همچون شایسته سالاری، تخصیص بهینه منابع و... استفاده می شد، امروزه مفاهیم مزبور از طریق شیوه های نوینی همچون قابلیت های حسابداری به ثمر می نشیند. . حسابداری در دنیای پیشرفته امروز حرفه ای حیاتی است. جامعه انتظارات فراوانی از اهل این حرفه دارد و مردم باید به کیفیت خدمات پیچیده ارائه شده توسط حسابداران اعتماد داشته باشند. از این رو اطلاعات ارائه شده توسط حسابداران باید به طور قابل توجهی کارآمد و قابل اتکاء و واقعی و بی غرضانه باشد. همچنین حسابداران باید از صداقت و درستکاری حرفه ای برخوردار باشند و آبرو و حیثیت حرفه ای از مهم ترین دارایی های آنها محسوب می شود. نتیجه گیری: اگر در یک حرفه، اخلاق حرفه ای وجود داشته باشد، آن حرفه پیشرفت می کند، وگرنه باید منتظر نابودی آن حرفه بود. یکی از اصلی ترین تغییرات و تحولات در آموزش حسابداری در عصر حاضر، گنجاندن اخلاق حرفه ای در برنامه درسی دانشجویان حسابداری است، توصیه می شود برای دانشجویان گروه حسابداری، بیشتر بر ارزیابی مسائل اخلاقی تمرکز شود.  

هدف: هدف پژوهش حاضر افزایش درک چارچوب های اخلاقی و قوانین رفتار حرفه ای و نحوه استفاده از این چارچوب ها در تصمیم گیری اخلاقی است.روش: این پژوهش کاربردی از نوع توصیفی و پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده و جامعه مورد مطالعه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های استان گلستان، در فاصله زمانی مهر تا آبان ماه 1400 بودند. 239 پاسخنامه از جامعه مورد مطالعه دریافت شد. داده ها ابتدا در نرم افزار اکسل وارد شده، سپس با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس نسخه (3)، با استفاده از مدل معادلات ساختاری، روابط بین متغیرهای دو فرضیه پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: آیین نامه رفتار حرفه ای انجمن حسابداران رسمی آمریکا و هیئت استانداردهای اخلاق بین المللی حسابداران، به عنوان کدهای حرفه ای حسابداران، و الماس تقلب به عنوان قدرت تصمیم گیری حسابداران، در چارچوب های اخلاقی چندگانه حسابداری، تاثیر معناداری دارد.نتیجه گیری: در حرفه حسابداری، مسائل حوزه اخلاقی بسیار حائز اهمیت است. به طوری که میزان حساسیت پیرامون گروه های فعال در این حوزه، از منظر اخلاقی و کدهای حرفه ای رفتار، دوچندان می شود. ارتباط دو سویه جامعه و حرفه، شرایطی را ایجاد می کند که ناگزیر باید تابع ضوابط دقیقی باشد که دو طرف را به حقوق یکدیگر آگاه کند. از آنجایی که حسابداران بیشتر در معرض چارچوب ها و کدهای حرفه ای قرار می گیرند، بنابراین، باید طوری رفتار کنند که گویی رفتارشان در حال رعایت یک قانون اخلاقی جهانی است. بدین ترتیب حسابداران ملزم به رعایت اصول اساسی صداقت، عینیت، صلاحیت حرفه ای و دقت لازم، رازداری و رفتار حرفه ای هستند.

هدف: هدف پژوهش حاضر مروری جامع بر تحقیقات بین المللی پیرامون آیین رفتار حرفه ای در حسابرسی بود. روش: این مطالعه از نوع پژوهش های علم سنجی بوده و با استفاده از دو تکنیک هم رخدادی واژگان و هم تألیفی کشورها انجام شده است. 404 مقاله از بین تمام مقالات موجود در حوزه آیین رفتار حرفه ای حسابرسی که در بازه زمانی 1983 الی 2023 در پایگاه وب آو ساینس نمایه شده بودند، انتخاب و با استفاده از نرم افزار VOSviewer نقشه ها ترسیم و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: نقشه علمی شبکه هم رخدادی واژگان در این پژوهش نشان داده است که واژه «رفتار» پرتکرارترین واژه به لحاظ فراوانی با 79 مرتبه تکرار بوده و با 181 واژه در ارتباط بوده که دارای بیشترین هم رخدادی است و واژه های «عملکرد»، «مدیریت» و «اخلاق» در جایگاه بعدی قرار دارند. همچنین عبارت «شک و تردید حرفه ای» نیز با 29 رخداد و 88 ارتباط، جزو کلمات پر تکرار می باشد و با واژگانی از قبیل «اخلاق، مدیریت، رفتار، کیفیت، حسابداری، حسابرسی، حسابرس، قضاوت، تجربه، تصمیم گیری، تصمیم گیری اخلاقی» و غیره در ارتباط است. یافته های حاصل از تحلیل روند انتشار مقالات نشان داد، در سال 2022 انتشار مقالات در حوزه آیین رفتار حرفه ای به اوج خود رسیده است و کشورهای آمریکا (156 مقاله و 19 همکاری علمی)، انگلستان (36 مقاله و 20 همکاری علمی) و استرالیا (59 مقاله و 13 همکاری علمی) بیشترین همکاری علمی را با سایر کشورهای جهان داشته اند و ایران از سال 2021 فعالیت علمی خود را در این زمینه آغاز کرده و جزو کشورهای نوپا محسوب می شود. نتیجه گیری: با بررسی روند انتشار مقالات می توان بیان کرد، اخیراً میزان تولیدات علمی در حوزه مورد بررسی افزایش یافته است. همچنین براساس نتایج هم رخدادی واژگان و همکاری علمی کشورها مشخص گردید واژه «شک و تردید حرفه ای» عمدتاً با واژگان «اخلاق»، «تصمیم گیری اخلاقی» و «قضاوت» ارتباط دارد. نقشه هم تألیفی کشورها، عدم همکاری کشور ایران را با سایر کشورها نشان داد.