مطالعات رفتار سازمانی

هدف پژوهش حاضر شناسایی ویژگی ها و مشخصات روابط قدرت در فرایند پژوهش دانشگاهی است. طرح پژوهش، کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی موستاکاس صورت گرفته است. برای گردآوری داده های کیفی، مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته ای با 19 دانشجو و فارغ التحصیل دانشگاه تهران به صورت هدفمند و با استفاده از راهبرد نمونه گیری معیار انجام شده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش تجزیه وتحلیل استیوک-کولایزی-کین استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش، تخصص، ساختار، شخصیت، فرصت، فرهنگ و منابع مالی، به عنوان منابع قدرت کنشگران دانشگاهی در فرایند پژوهش، اختیار، ایجاد وابستگی، فشار/اجبار، مذاکره/چانه زنی و نفوذ به عنوان راهبردهای قدرت در فرایند پژوهش، مدیریت برداشت و مشروعیت بخشی به عنوان مهم ترین تاکتیک های اعمال قدرت در فرایند پژوهش و انتظارات اجتماعی، پژوهش، دانشجو، رسانه، قانون، مدارج علمی بالاتر، نمره و گروه های آموزشی به عنوان ابزارهای اعمال قدرت شناسایی شدند. یافته های پژوهش نشان داد، کنشگران در فرایند پژوهش از این ویژگی ها بیشتر در جهت اهداف فردی و سودجویانه بهره می بردند و به نوعی از قدرت خود سوءاستفاده می کردند؛ بنابراین، یافته های پژوهش حاضر با ترسیم وضعیت وجود روابط قدرت در فرایند پژوهش، ضمن نقد و آسیب شناسی فرایند حاضر، داده های بسیار مفیدی برای کاربست در سیاست گذاری پژوهشی آموزش عالی به همراه داشته است.

شبکه ها طرح هایی سازمانی و ترکیبی هستند که مؤسسه های متحد را قادر به رسیدن به اهدافی می کنند که فرا تر از توان هر سازمانی به تنهایی می باشد. متخصصان در بسیاری از زمینه ها، ازجمله رهبری سازمانی، برای حل یا بهبود مشکلات اجتماعی پیچیده از راه حل های مبتنی بر شبکه استفاده می کنند. تحقیق حاضر برمبنای نظریه پردازی داده بنیاد مدل رهبری شبکه ای را به تصویر کشیده است. نمونه آماری شامل مدیران اجرایی دانشگاه پیام نور در دو سطح عالی و میانی است که بعد از مصاحبه، در سه گام کدگذاری باز، محوری و انتخابی محتوای نظرات آنان بررسی شد. حاصل این بررسی شامل مفاهیم، مقوله ها و قضایایی است که مدل رهبری شبکه ای را در دانشگاه پیام نور به تصویر می کشد. برای تجزیه وتحلیل داده ها و استخراج مدل پژوهش از نرم افزار مکس کیو دا استفاده شده است. نتیجه گیری این تحقیق بیانگر آن است پدیده محوری مدل شامل رهبری شبکه ای در ارتباط با متغیرهای دیگر مدل باعث تعالی شبکه دانشگاه می شود. نحوه تعامل این عوامل در مدل نهایی تحقیق نشان داده شده است. در انتهای پژوهش به مقایسه تطبیقی سبک های نوین رهبری برمبنای مدل پارادایمی پرداخته شده است.  

هدف این پژوهش، تبیین نقش میانجی اعتماد سازمانی در رابطه بین مهارت های رهبری ناب مدیران و آمادگی برای تغییر در بخش دولتی می باشد. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی- همبستگی است که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، کارکنان سازمان های دولتی منتخب شهر کرمان بوده که تعداد 326 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده، پرسشنامه های محقق ساخته مهارت های رهبری ناب برگرفته از مدل لایکر و کانویس (2012)، استاندارد اعتماد سازمانی آلونن و همکاران (2008) و استاندارد آمادگی برای تغییر گراهام (2006) هستند که روایی و پایایی آنها به تأیید رسیده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش آمار توصیفی و استنباطی (مدل یابی معادلات ساختاری) استفاده شده است و داده ها ازطریق نرم افزارهای SPSS و Amos مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند. یافته های پژوهش نشان داد که الگوی پیشنهادی دارای برازش مطلوبی است و مهارت های رهبری ناب مدیران علاوه بر تأثیر مستقیم، به صورت غیرمستقیم و ازطریق اعتماد سازمانی نیز بر آمادگی برای تغییر تأثیر می گذارد. همچنین نقش میانجی اعتماد سازمانی کارکنان در رابطه بین به کارگیری مهارت های رهبری ناب مدیران و آمادگی برای تغییر تأیید شد.

هم زمان با سیر حرکت فرایندها و روش های مدیریت منابع انسانی به سمت متناسب سازی، مفهوم قراردادهای نامتعارف به عنوان قراردادهای شخصی سازی شده غیراستانداردی که بین کارکنان و کارفرمایان منعقد می شوند، در سال های اخیر مورد توجه محققان این حوزه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر قراردادهای نامتعارف بر ابعاد عدالت سازمانی ادراک شده و همچنین بررسی تأثیر تعدیل گری مبادله رهبر- پیرو در رابطه مذکور است. این پژوهشِ کمَی ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی، از نوع پیمایشی است. جامعه هدف این پژوهش کارکنان شعب یکی از فروشگاه های زنجیره ای بزرگ در شهر تهران و روش نمونه گیری، خوشه ای تصادفی بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد استفاده شد و روش تحلیل داده ها مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart PLS3.2.6  بود. مطابق نتایج پژوهش، هرچند قراردادهای نامتعارف بر عدالت توزیعیِ ادراک شده، تأثیر معنی داری نداشت؛ اما به صورت مثبت و معنی دار بر عدالت رویه ای و عدالت تعاملیِ ادراک شده اثرگذار بود. همچنین در زمینه روابط تعدیل گری، نتایج نشان داد مبادله رهبر- پیرو تعدیل گر معنی داری در رابطه قراردادهای نامتعارف بر عدالت رویه ای و عدالت تعاملی است؛ به این شکل که این روابط را تقویت می کند.

مقابله با سندرم فرسودگی شغلی در کارکنان پرستاری که همواره با فشار کاری مواجه هستند، در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است، زیرا به عقیده بسیاری از افراد، بروز چنین سندرمی، پیامدهای منفی زیادی را برای سازمان ها درپی دارد. هدف اصلی تحقیق حاضر، استفاده از روش فراترکیب به منظور شناسایی و اولویت بندی عوامل تأثیرگذار و همچنین پیامدهای ناشی از فرسودگی شغلی در جامعه پرستاران بود. برای این منظور، از روش هفت مرحله ای ساندلوسکی و باروسو به منظور استخراج مطالب از بین مقالات داخلی و خارجی در بازه زمانی 10 ساله استفاده شد که با بررسی های اولیه، تعداد 46 مقاله برای مطالعه دقیق تر انتخاب شد. به منظور تحلیل مدل مفهومی و استنتاج از نتایج نیز از نرم افزار MAXQDA 2020 استفاده شد. نتایج حاصل از بررسی ادبیات تحقیق درقالب 41 شاخص و 8 عامل ارائه و در دو مفهوم کلی ارائه شد. درنهایت، باتوجه به فراوانی و شدت شاخص های هریک از ابعاد، مدل مفهومی جامع فرسودگی شغلی در پرستاران طراحی شد. انتظار می رود که مدیران سازمان ها، به ویژه در حوزه بهداشت و درمان، از نتایج و مدل طراحی شده، به منظور کاهش این معضل سازمانی و افزایش بهره وری کارکنان خود استفاده نمایند.

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر مبادله رهبر- پیرو بر طفره روی اجتماعی کارکنان با تاکید بر نقش میانجی اعتماد به رهبری و تعهد سازمانی و همچنین نقش تعدیل گری سبک دلبستگی می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- همبستگی و به طور خاص مدل معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش،کلیه کارکنان بانک کشاورزی استان قم (200 نفر) می باشد که به روش تصادفی طبقه ای 148 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای سنجش متغیرها از مقیاس مبادله رهبر- پیرو لیدن و ماسلین (1998)، مقیاس طفره روی اجتماعی جرج (1992)، مقیاس اعتماد به رهبری مک آلیستر (1995)، مقیاس تعهد سازمانی آلن و میر (1990) و مقیاس سبک دلبستگی برنان و همکاران (1998) استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مبادله رهبر- پیرو از طریق اعتماد به رهبری و نیز تعهد سازمانی بر طفره روی اجتماعی کارکنان تاثیر منفی و معنی دار دارد. علاوه بر آن، نقش میانجی گری تعهد سازمانی و اعتماد به رهبری در رابطه میان مبادله ی رهبر- پیرو و طفره روی اجتماعی کارکنان، تأیید شد. نهایتاً نقش تعدیل گری سبک دلبستگی در رابطه مبادله ی رهبر- پیرو با اعتماد به رهبری و تعهد سازمانی، تأیید نشد، اما تاثیر مستقیم و منفی سبک دلبستگی بر اعتماد به رهبری و تعهد سازمانی، به دست آمد.

شبکه سازی، ابزاری برای توسعه حرفه ای است که سبب می شود که افراد روی مهارت های اجتماعی خود سرمایه گذاری کنند. افراد ازطریق ایجاد، پرورش و استفاده از روابط غیررسمی سعی در کسب مساعدت در کار یا پیشرفت در مسیر شغلی دارند. این پژوهش کیفی با هدف ارائه الگوی رفتار شبکه سازی کارکنان در دانشگاه لرستان انجام گرفت. این مطالعه از نوع پژوهش های کیفی است که با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شده است. 18 مصاحبه با کارکنان دانشگاه لرستان انجام شد. حاصل این مصاحبه ها، مجموعه ای از مضامین اولیه بود که طی فرایند کدگذاریِ باز، گردآوری و از درون آنها مقوله هایی استخراج شد؛ سپس در مرحله کدگذاری محوری، پیوند میان این مقوله ها ذیل عناوین: شرایط علی، پدیده محوری، راهبردها، عوامل زمینه ای، شرایط مداخله گر و پیامدهای رفتار شبکه سازی کارکنان درقالب پارادایم کدگذاری محوری تعیین شد؛ درادامه و در مرحله کدگذاری انتخابی نیز، سیر داستان ترسیم شد. نتایج نشان داد عوامل علّی رفتار شبکه سازی کارکنان عبارتند از: نیازهای عاطفی و اجتماعی، نیازهای مادی، نیاز کسب قدرت، نیازهای اطلاعاتی و نیاز به امنیت شغلی. راهبردهای مرتبط با رفتار شبکه سازی افراد، سه نوع اقدامات فردی، مدیریتی و سازمانی را دربرمی گیرد. ارتباطات رسمی نامناسب، ویژگی های ساختاری سازمان، تعاملات متقابل افراد، برنامه های رفاهی سازمان و ویژگی های شبکه (گروه)، عوامل مداخله ای شناسایی شده بود و ویژگی های خاص فردی، ویژگی های شغلی و ویژگی های فرهنگی – هنجاری، عوامل زمینه ای این پدیده بودند. بهبود ساختار سازمانی، اثربخشی اقدامات فردی کارکنان، تسهیل و کنترل تصمیمات و فعالیت های مدیریت، افزایش اثربخشی و کارایی سازمان، بهبود تعهد سازمانی، ایجاد مانع در تصمیمات و اقدمات سازمان و افزایش تعارضات سازمانی پیامدهایی بودند که از رفتار شبکه سازی افراد حاصل می شود.

برتری نسبی کارآفرینان در شناسایی فرصت‌های کارآفرینانه یک فرض دیرینه در مطالعات کارآفرینی است. اما دلیل وجود آن و نحوه ایجاد آن هنوز سؤال‌برانگیز بوده و تحت نظریه‌پردازی می‌باشد و جریانی از مطالعات کارآفرینی را شکل داده است. مطالعه کیفی، اکتشافی و استقرایی حاضر ازطریق پاسخ‌دادن به سؤالات یادشده به این جریان می‌پیوندد و آن را توسعه می‌دهد. این مقاله که برمبنای روش پدیدارشناسی به نگارش درآمده است، ازطریق شناسایی و معرفی 7 طرح‌واره کارآفرینانه به چرایی این برتری پاسخ می‌دهد و مدلی ذهنی را شناسایی و ترسیم می‌نماید که طی 2 مرحله و 16 فرایند چگونگی این برتری در شناسایی فرصت­های کارآفرینانه را تشریح می‌کند. این مقاله با ارائه پیشنهاداتی نوآورانه سعی می‌کند زمینه انجام پژوهش­های آتی در این حوزه را فراهم نماید و مشارکت کارآفرینی و علوم شناختی و به‌طور اخص زبان‌شناسی شناختی را توسعه دهد.