توسعه موزون

در این مقاله، مفهوم «توسعه آموزش عالی علوم انسانی» به طور دقیق تر مفهوم سازی و چارچوب بندی می شود. این مفهوم سازی با تدوین پانزده شاخص برای توسعه آموزش عالی علوم انسانی انجام می پذیرد. این شاخص ها که ذیل سیاست گذاری آموزش عالی مطرح می شوند، در واقع راهکارهای عملیاتی برای اصلاح سیاست گذاری در آموزش عالی علوم انسانی هستند. لزوم حرکت به سمت پژوهش های مسئله محور، تمرکززدایی، آمایش سرزمینی و توسعه موزون، مهم ترین نتایجی هستند که در این شاخص ها به آن ها پرداخته شده است. شاخص ها به روش فراتحلیل و کتابخانه ای، به نحوی تنظیم شده اند که تمام ابعاد توسعه، از جمله توسعه انسانی، توسعه اجتماعی، توسعه اقتصادی، توسعه ارتباطی و ... در بر گرفته شود و از سوی دیگر، توسعه آموزش عالی، با توسعه سایر بخش های جامعه نیز هماهنگ و همراه شود. به عبارت دیگر، اگر آموزش عالی علوم انسانی در همه این پانزده شاخص، به طور هماهنگ ارتقا پیدا کند، تیپ ایده آلِ «توسعه آموزش عالی علوم انسانی» رخ داده است. پیش از ورود به مسئله اصلی و ارائه شاخص ها، ابتدا به ساختار و کارکرد آموزش عالی، نقش و کارویژه دانشگاه و اقتضائات و ویژگی های جامعه علمی می پردازیم و این مفاهیم را در حد ضرورت این مقاله چارچوب بندی می کنیم. سپس تعاریف، ضرورت ها و کارکرد علوم انسانی در جامعه امروزی را از چند دیدگاه مختلف مورد بررسی قرار می دهیم تا مقدمات لازم برای ورود به هسته اصلی بحث برای خواننده تأمین گردد.  

پژوهش حاضر یک بررسی تطبیقی در مورد توسعه موزون در مجموعه کشورهای آسیای جنوب شرقی است. در این تحقیق، نقش چهار متغیرِ اساسی و وابسته به سطح کلان، در چهار حوزه گوناگون جامعه، بر توسعه موزون کشورهای یاد شده بررسی شده است. برای این منظور از روش تطبیقی فازی استفاده شده است ؛ و مسیرهای ایجابی و سلبیِ دست یابی به توسعه موزون مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که، مطابق تئوری های موجود، ترکیب علّی از چهار متغیر آزادی اقتصادی، ناکارآمدی دولت، ناهمگونی فرهنگی، و جمعیت با اخلاق روند توسعه این کشورها را به وجود آورده اند. مطابق یافته های تحقیق، در میان کشورهای آسیای جنوب شرقی، و کشورهای قابل مقایسه با آن ها، آزادی اقتصادی به تنهایی به توسعه موزون منتهی نشده، بلکه شرایط ویژه ای را می طلبد تا روند توسعه به توسعه ای موزون نزدیک گردد. یافته های تحقیق، مؤید آن است که دولت کارآمد و اقدامات آن در روند توسعه، به تنهایی نقش کافی ایفا می کند. اما اگر دولت از توانایی و کارآمدی بالایی برخوردار نباشد، ترکیب های علّیِ گوناگونی از متغیرهای دیگر همچون ناهمگونی فرهنگی، آزادی اقتصادی، و بویژه جمعیت با اخلاق و منظم می تواند به توسعه موزون منجر گردد. در میان متغیرهای نام برده، نقش اخلاق در بیشتر مسیرهای موجود بسیار کلیدی و شرط لازم برای وقوع توسعه موزون می باشد.