راهبرد سیاسی

ایران و روسیه دو کشور مهمی هستند که به جبر استراتژیک همسایگی در طول تاریخ، روابط پرفراز و نشیبی را پشت سرگذرانده اند. این روابط تحت تأثیر متغیرهای متعدد و مختلفی - از جمله پیشینه تاریخی مداخلات روسیه در امور داخلی ایران، نوع تعامل ایران و روسیه با غرب، عملگرایی روسی و نقش ایدئولوژی در روابط خارجی ایران، ارتقا یا افول سطح قدرت و نفوذ ایران و روسیه در منطقه و در نظام بین الملل و... - سبب شده است که تعاملات دو کشور با پیچیدگی و قبض و بسط پیگیری شود. در این میان، از دیدگاه برخی تحلیلگران، بعد از قدرت یابی پوتین به عنوان رئیس جمهور روسیه، روابط دو کشور تحت تأثیر دکترین اوراسیاگرایی پوتین و تغییرات معادله قدرت در منطقه آسیای جنوب غربی، در زمینه های امنیتی نظامی، اقتصادی و فرهنگی ارتقا یافته است. این پژوهش به دنبال آزمون این دیدگاه، بر اساس این سؤال است که تحت تأثیر چه عواملی و در چه سطحی، افزایش جایگاه ایران در دکترین اوراسیاگرایی پوتین در بازه این زمانی (2012 تا 2020) محقق شده است؟ یافته های این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته نشان می دهد که متغیرهایی مانند تلاش روسیه برای نظم سازی و نهادسازی سیاسی- اقتصادی در منطقه اوراسیا و مقابله با اهداف هژمونیک آمریکا در منطقه و افزایش قدرت راهبردی ایران پس از تحولات سیاسی- اجتماعی آسیای جنوب غربی، موجب ارتقای محسوس جایگاه ایران در دکترین اوراسیاگرایی پوتین شده است.

نقطه عطف روابط ایران و آمریکا به اوایل قرن نوزدهم بر می گردد و به طور کلی روابط دو کشور در این برهه زمانی و حتی تا جنگ دوم جهانی– البته با فراز و نشیب هایی- عمدتاً محدود به روابط فرهنگی، مذهبی و بعدها تا حدودی اقتصادی بوده است. تا سال 1320 شمسی (1941 میلادی) مقامات دستگاه حکومتی آمریکا به علل مختلف و به ویژه تحت تأثیر اعمال سیاست مونروئه تمایل چندانی به حضور در ایران ابراز نمی کردند اما در اواسط سال 1320 شمسی به دلیل ارزیابی های جدید آمریکا، این دولت نفوذش را در ایران هر چه بیشتر می کند. از این برهه تاریخی تا پیروزی انقلاب اسلامی، همکاری متقابل ایران و ایالات متحده تدریجاً به نفوذ گسترده این کشور در امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی منجر می شود و از طرفی رژیم ایران هدف های توسعه ملی و سیاست خارجی خود را به طور رسمی و غیر رسمی در پیوند با منافع غرب قرار می دهد و گسترش روابط فرهنگی و اجتماعی، از جمله مسائل مهمی می شود که در دهه 1340 مورد توجه حاکمیت ایران قرار می گیرد و در این دوره نمایندگی و دفاتر فرهنگی ایران در سایر کشورهای خارجی تأسیس می شود و در این میان، آمریکا بیش از سایر کشورها، مورد توجه مقامات ایران قرار می گیرد. هدف از این پژوهش معرفی اجمالی فعالیت های فرهنگی و اجتماعی ایالات متحده آمریکا در ایران و بالعکس فعالیت های فرهنگی و اجتماعی ایران در ایالات متحده تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران است.

در برنامه ریزی ملی برای استراتژی دفاعی در چارچوب و برنامه های زمانبندی شده، پیش از آنکه به چگونگی اجرای برنامه ها توجه گردد، باید مقدورات و امکانات را برای نیل به اهداف مورد نظر به محاسبه گزارد. چون سازمانهای اجرایی با توجه به نقشی که در ساختار دفاعی دارا می باشند، صرفاً مجری بوده و لازم است برای اجرای بهتر تکلیفی که به عهده آن ها گذاشته می شود به کیفیت ساختاری، سازماندهی پویا و آموزشهای تکنیکی و تاکتیکی توجه نمایند. منظور کلی از تنظیم این مجموعه، بررسی خط مشی های کلی سیاست خارجی و داخلی دوره های مختلف در بعد استراتژی دفاعی جمهوری اسلامی ایران و استراتژیک در حوزه نظامی است که ارتباط تنگاتنگی با شاخصها و پارامترهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داشته و درنتیجه تطبیق این پارامترها با عنصر نظامی و شاخصهای کلی سازمان رزمی در ایران، و همچنین تحلیل تهدیدات جانبی که از سوی بازیگران منطقه ای فرامنطقه ای و مجموعه های غیر دولتی علیه نظام سیاسی ایران اعمال می گردد اجزاء استراتژی دفاعی مشخص می گردد که در این مقاله با توجه به شاخصهای موجود به بررسی آن خواهیم پرداخت.

منابع آب به عنوان یک موضوع با اهمیت در صحنه سیاست داخلی کشورها به ویژه در مناطق خشک و کم آب جهان نظیر خاورمیانه از دیرباز مطرح بوده و همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است. طبق اعلام مطالعات سازمان ملل متحد کمبود آب، بحرانی حاد در سراسر خاورمیانه می باشد. بحرانی که تنها از طریق اعمال برنامه ریزی های کلان و واقع بینانه و مبتنی بر تعاملات بین المللی و با استفاده از تمامی امکانات و ظرفیت ها قابل کنترل خواهد بود. این مقاله با استفاده از مطالعات کتابخانهای و اسنادی به مطالعه وضعیت و ابعاد بحران آب در منطقه خاورمیانه و چالشها و راهکارهای حل این مسئله پرداخته است. با توجه به نتایج به دست آمده آینده بحران در کل منطقه خاورمیانه عربی نگران کننده است اما شدت و ضعف آن در همه نقاط و بخشها یکسان نیست و در همه حوزه ها هم علل بروز بحران یکی نبوده و به همین دلیل دورنمای بحران نیز در آنها متفاوت است. بحران آب در خلیج فارس عمدتاً ناشی از کمبود طبیعی منابع آبی است و در حال حاضر به دلیل وجود همزمان دلارهای نفتی، همسایگان پرآب و دسترسی آسان به آب دریا جهت اجرای پروژه های شیرین سازی آب این بحران کنترل شده است و مادامی که درآمد نفت باشد این شرایط تداوم خواهد یافت. چالش های پیش روی بحران آب در خاورمیانه بصورت بالقوه و بالفعل در رابطه منابع آب موجود در منطقه خاورمیانه وجود دارد که بسیاری از عوامل، به نوعی ریشه در مدیریت و نحوه استفاده از منابع آب دارد.

علیرضا علوی تبار از روشنفکران دینی مطرح ایران، متولد 1337 شیراز در رشته اقتصاد نظری از دانشگاه شیراز، فوق لیسانس برنامه ریزی و توسعه را از دانشگاه اصفهان و دکتری را در رشته خط مشی گذاری عمومی از دانشگاه تهران دریافت کرده است. او سالها در جهاد دانشگاهی و مرکز تحقیقات استراتژیک کار کرده اما آنچه موجب شهرتش شده نوشتن مقالاتی است در باب توسعه که به لحاظ فکری پر اهمیت و تأثیر گذار بوده اند. توسعه از مفاهیم چند وجهی است است که همواره مورد بحث اهل فکر و سیاست بوده است. اینکه کدامیک از ابعاد بر دیگری تقدم دارند هموراه مورد بحث بوده است. به نظر علوی تبار پیش شرط توسعه در ایران، تحولی است در اقتصاد سیاسی وی همچنین به ارائه راهبرد مناسب برای حرکت به سمت توسعه سیاسی به شکل عقلانی و با کمترین هزینه در شرایط فعلی ایران می پردازد و تاکتیک های پیشنهادی خود برای خروج از بن بست سیاسی کنونی را تشریح می کند.

به عنوان یک پروژه بین المللی، ابتکار "کمربند و جاده" شامل مناطقی استراتژیک می شود که 65 کشور را در بر می گیرد. با توجه به اینکه ایران در قلب این جاده قرار دارد و چین ایران را به عنوان بازیگر استراتژیک این جاده می شناسد آنگاه نوع سیاست گذاری های دو کشور در ارتباط با این ابتکار بسیار مهم است. علاوه بر این، فعالیت های اقتصادی برای مدت زمان طولانی محور اصلی روابط ایران و چین بوده است. صنعت خودرو به عنوان یکی از موتورهای پیشران اقتصادهای در حال رشد برای هر دو کشور بسیار مهم می باشد. تجربه ناموفق ایران در همکاری با شرکت های غربی و همچنین پیشرفت سریع چین در این حوزه پتانسیل همکاری های گسترده تری را با لحاظ این ابتکار فراهم می آورد. در این راستا، این مقاله تلاش می گردد که به شماری از مهمترین پرسش ها در این مسئله پاسخ دهد که این سؤالات عبارتند از: تأثیر تجارت ایران و چین و سرمایه گذاری بر صنعت خودرو ایران چیست؟ آیا تجارت و سرمایه گذاری چین در ایران، توسعه صنعت تولید خودرو در ایران را در معرض ریسک قرار می دهد؟ آیا نفوذ محصولات و سرمایه چین صنعت تولید خودرو در ایران را به مرحله تحول می رساند؟ این مقاله در مرحله اول روابط تجاری ایران و چین را در چهارچوب یک کمربند یک جاده مورد مطالعه قرار می دهد و در ادامه توضیح می دهیم که چرا بر صنعت خودرو تمرکز کرده ایم. سپس طرح کلی عوامل اصلی سرمایه گذاری خارجی چین در این صنعت را نیز بررسی خواهیم کرد.