پژوهشنامه مددکاری اجتماعی

مطالعه حاضردر قالب سنت روش شناختی کیفی، با الهام از روش داده بنیاد و رویکرد تفسیری، تلاش می کند تا ابعاد خشونت فرزندان علیه والدین را به عنوان موضوعی که غالباً از سوی والدین پنهان نگه داشته می شود، شناسایی کند. یافته ها نشان می دهد، ولی آزاری نه تنها به لحاظ شیوع بلکه با در نظر گرفتن علل، بستر شکل گیری و تبعات آن، موضوع اجتماعی بسیار مهمی است.  بر اساس مصاحبه های عمیقی که  با 40 نفر از والدین تهرانی انجام شد،  تجربه آنها از خشونت فرزندان مورد واکاوی قرار گرفت. داده ها حاکی از آن است که مصادیق ولی آزاری در سه دسته خشونت عاطفی، مالی و فیزیکی قابل دسته بندی و راهکارهای والدین در مقابل این پدیده در دو دسته فعالانه و منفعلانه قابل ارائه است. همینطور انواع واکنش های والدین به خشونت فرزندان علیه خودشان تحت عناوین "واکنش های معطوف به خود"، واکنش "معطوف به طرف مقابل" و واکنش "معطوف به شخص سوم" قابل صورت بندی است. دلایل این خشونت ها در سه سطح خُرد، میانه و کلان قابل بررسی هستند که به نوبه خود می توانند تبعاتی برای فرد و خانواده به همراه داشته باشند. در پایان، یافته های تحقیق در یک مدل مفهومی نمایش داده شدند. گر چه انجام این تحقیق می تواند در بسط نظری حوزه خشونت های خانگی سهیم باشد اما در عین حال به علت محدود بودن حجم نمونه، نتایج قابلیت تعمیم پذیری ندارند.

ایران در چهار دهه گذشته میزبان بزرگ ترین جمعیت مهاجران خارجی، عمدتاً افغانستانی و عراقی بوده و اکنون نیز پس از پاکستان، دومین کشور پذیرنده مهاجران افغانستانی محسوب می شود. تحصیل، بعد از امنیت و اقتصاد، یکی از عوامل مهم جذب مهاجران افغانستانی به ایران بوده است. مدارس دولتی، دانشگاه ها، مؤسسات آموزش عالی، نهضت سوادآموزی، مدارس خودگردان و مدارس موسسه های خیریه در ایران زمینه تحصیل مهاجران در هر سطحی را ممکن ساخته اند؛ اما این امکانات با دشواری های اقتصادی، هویتی، سلیقه ای و مانع تراشی ها، نگرانی های مذهبی، مخالفت های ایرانی های معترض و... گره خورده است. مدارس و دانشگاه ها بهترین مکان برای جامعه پذیری و ادغام مهاجران در ایران قلمداد می شوند. بی شک نسل مهاجر تحصیل کرده که به نظر قصد بازگشت به افغانستان را ندارد، بهتر از نسلی تحصیل نکرده است و تبعات مثبت این سیاست گذاری، به خصوص از دیدگاه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی-اجتماعی، اثرات خود را در جامعه ایران و افغانستان نشان خواهد داد. در این مقاله وضعیت انطباق تحصیلی مهاجران افغانستانی که نیمی از ساکنان شهرک قائم در قم را تشکیل داده اند، بررسی خواهد شد. برای گردآوری داده ها، پژوهشگر از مصاحبه های عمیق و مشاهده های همراه با مشارکت یاری گرفته است. این داده ها از بطن پژوهش هایی که به سبک زندگی مهاجران اختصاص داشته است خراج شده و با استفاده از روش کیفی، تجربه آنان در حوزه های تحصیل، شبکه های اجتماعی، اقتصاد و بوروکراسی های اداری ترسیم شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مشارکت اجتماعی با پیشگیری اجتماعی از جرم انجام شده است. پژوهش از نوع کاربردی و پیمایشی می باشد که به صورت مقطعی انجام پذیرفته است. جامعه آماری تحقیق شهروندان 18 سال به بالای شهر بیجار گروس می باشند. حجم نمونه 380 نفر برآورد شده و برای نمونه گیری، از روش خوشه ای چندمرحله ای استفاده شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است. برای اطمینان از پایایی، آلفای کرونباخ برای متغیرهای مشارکت اجتماعی برابر با 91/0 (به تفکیک حوزه های مشارکت در فعالیت های دینی 84/0؛ مشارکت در فعالیت های اجتماعی سمن ها 75/0؛ مشارکت در امور خیریه 93/0؛ مشارکت در فعالیت های محلی 87/0) و برای متغیر پیشگیری اجتماعی از جرم برابر با 76/0 محاسبه شد. نتایج این پژوهش بیانگر رابطه مثبت متغیرهای مشارکت در فعالیت های دینی؛ مشارکت در فعالیت های اجتماعی سمن ها؛ مشارکت در امور خیریه و مشارکت در فعالیت های محلی بر گرایش به پیشگیری اجتماعی از جرم می باشد.

مطالعه کنش و نتایج ناخواسته کنش های انسانی یکی از مفاهیم بنیادی در پژوهش های علوم اجتماعی بوده است. اهمیت مطالعه نتایج ناخواسته کنش فقط ناشی از پیامد مثبت یا منفی نیت عاملان کنش نیست بلکه تولید نتایج و کنش های متوالی دیگری است که فراسوی پیش بینی کنشگران می رود. به کارگیری "مین"های ضدنفر در جنگ ناشی از کنش هدفمند میان نیروهای متخاصم است که نتایج ناخواسته فردی و اجتماعی گسترده و غیرقابل پیش بینی به دنبال دارد. مشکلات ناشی از پیامدهای پنهان، ناخواسته و غالباً منفی این پدیده دامن گیر نهادهای مختلف اجتماعی شده و هزینه های سرسام آوری را بر دوش جامعه می گذارد. ازاین رو، هدف این تحقیق بررسی نتایج ناخواسته اجتماعی ناشی از مین های زمینی ضدنفر در استان کردستان به عنوان یکی از استان های آلوده به مین کشور است. مبانی نظری این تحقیق ریشه در مطالعات مرتن و گیدنز دارد. روش این تحقیق از نوع ترکیبی  (کمی-کیفی) بوده و جامعه موردمطالعه مشتمل بر کلیه افراد غیرنظامی بوده است که در استان کردستان به نحوی از انحاء در معرض آسیب ناشی از مین قرارگرفته اند. بخشی از داده ها از طریق اسناد و مدارک بنیاد جانبازان، هلال احمر و سایر منابع و بخشی از طریق مصاحبه با آسیب دیدگان به دست آمده است. نتایج تحقیق نشان داد که استفاده از مین های ضدنفر و پیامدهای ناخواسته آن ضمن این که جان انسان های زیادی را گرفته وعده ای را معلول ساخته است، عامل مهاجرت و طلاق و ناامنی بوده و به محیط زیست، کشاورزی و توریسم... آسیب جدی وارد ساخته است. تمام آسیب های ناشی از این پدیده هنوز ناشناخته است و در ابعاد زمان، مکان و مشکلات در حال گسترش است. نتایج استفاده از مین امری مزمن بوده و راه حل جدی برای آن نیازمند خواست، همکاری گسترده و مداوم نهادهای مردمی، دولتی و بین المللی برای پیشگیری از تولید، ذخیره و به کارگیری آن هاست.

بررسی چگونگی گذران اوقات فراغت توانخواهان به منظور شناسایی محدودیت ها و نقاط ضعف بر پایه نظر آنان امری لازم در برنامه ریزی است که نتایج حاصل، برای بهبود خدمات رسانی و سرمایه گذاری مناسب با هدف گذران حداقل بخشی از اوقات فراغت توانخواهان در جامعه مؤثر خواهد بود. هدف از پژوهش، شناسایی نحوه ی گذران اوقات فراغت توانخواهان جسمی در شهر کاشان است. تحقیق از نوع کاربردی و ابزار پژوهش، پرسشنامه ای با 66 گویه است که پس از مطالعه پیشینه و مبانی نظری تحقیق با رویکرد بهبود توانمندی توانخواهان جسمی در مدیریت اوقات فراغت خویش تدوین و طراحی گردید. روایی ابزار با نظر متخصصان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ به میزان 776/. به تأیید رسیده است. نتایج حاصل از پرسشنامه، با نرم افزارهای AMOS و SPSS تحلیل شده است. یافته ها نشانگر آن است که فعالیت های داخل خانه با بار عاملی 93/0 نقش بیشتری در گذران اوقات فراغت توانخواهان داشته است. معاشرت با دوستان با بار عاملی 77/. در رتبه دوم قرار گرفته است. فعالیت های کامپیوتری، رسانه های جمعی و خانواده به ترتیب در رتبه های بعدی قرار داشته است. نتایج بررسی مشکلات توانخواهان برای گذران اوقات فراغت بیانگر آن است که ایمنی کم وسایل ورزشی و عدم وجود وسایل مناسب برای ورزش با بار عاملی 90/0 از موانع اصلی گذران اوقات فراغت است. موانع مهم دیگر به ترتیب عدم تعبیه نیمکت، عدم وجود وسایل مناسب برای بازی، عدم وجود مسیرهای پیاده روی استاندارد، عدم وجودکفپوش مناسب و نبود پارکینگ به ترتیب با وزن های رگرسیونی 88/0، 82/0، 81/0، 77/0و 57/0 می باشد. به منظور بهبود الگوی گذران اوقات فراغت توانخواهان جسمی ارائه برنامه های توانبخشی مبتنی بر مشارکت جامعه ضرورت خواهد یافت. در این راستا در قالب فعالیت های ششگانه توانبخشی آموزش در خانواده، آموزش در جامعه، ارجاع به سطوح بالاتر حمایتی و هدایتی توانخواهان جسمی، فراهم آوری و ارائه وسایل کمک توانبخشی، اشتغال و کاریابی توانخواهان و حمایت اجتماعی توانخواهان جسمی می تواند در برنامه ریزی اوقات فراغت و توانمندسازی آنان اثر گذار باشد.

پژوهش حاضر با هدف «بررسی نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری در شهر تهران» با روش توصیفی و پیمایشی انجام شده است.جامعه آماری شامل کلیه زنان معلول همسردار (49-15) در شهر تهران(1500 نفر) بر اساس سرشماری سال 1395 است.روش نمونه گیری به صورت سیستماتیک بوده وحجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 300 نفر انتخاب گردید. ابزار سنجش، پرسشنامه محقق ساخته که با 42 سؤال بوده است. نتایج تحلیل عاملی نشان داده است که بین گویه های یک عامل با گویه های عامل دیگر، هیچگونه همبستگی مشاهده نشد و هر عامل به طور مستقل بر نگرش زنان به فرزندآوری تأثیر دارد. نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری با توجه به سن ازدواج، نوع شغل، منزلت و موقعیت اجتماعی زنان متفاوت است. بین نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری با درآمد، ثروت خانواده و مشاغل مختلف رابطه وجود ندارد. همچنین بین نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری با رفاه اجتماعی، عدالت محیطی و برخورداری از تأمین اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج رگرسیون نشان داده است، عوامل جمعیتی با بیش از 57% ، عوامل اجتماعی با بیش از 69% ، عوامل اقتصادی با بیش از 58% و عوامل فرهنگی با بیش از 63% در نگرش زنان معلول به فرزندآوری مؤثر می باشند. بنابراین آنچه بیش از هر مسئله ایی در تغییر نگرش زنان معلول به باروری قابل تعمق است برخورداری از رفاه اجتماعی است.

در دو دهه اخیر نوع خاصی از بی خانمانی که کارتن خوابی نام گرفته، در کشور ما و به ویژه در کلانشهر تهران پدیدار شده و مورد توجه قرار گرفته است. کارتن خوابی به نظر کارشناسان اجتماعی ضمن آنکه مسئله اجتماعی تلقی می گردد، می تواند تبدیل به آسیب اجتماعی شود. کارتن خوابی نشانه و برآیندی از وجود سایر مسایل و آسیب های اجتماعی در جامعه است. هدف این مطالعه، رسیدن به درک و فهمی از تجربه زیسته افراد کارتن خواب و کشف و استخراج نظریه از درون این تجربیات و ترسیم پارادایم مربوطه، شامل مناسبات متقابل میان شرایط (ساختار)، عمل (فرآیند) و پیامدها بود. پژوهش از نوع کیفی و به روش نظریه زمینه ای (GT) است. داده ها از طریق مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند با مردان کارتن خواب در سطح شهر تهران، طی سال های 1395 و 96 جمع آوری شد. روش نمونه گیری هدفمند و با حجم نمونه 34 نفری به اشباع نظری رسید. داده ها به روش استراوس و کوربین و طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری، گزینشی تحلیل شد. برزخ گسستگی- وابستگی، مقوله محوری است که بیانگر گسستگی فرد از جامعه، خانواده و منابع حمایتی و پیوستن او به گروه ناهنجار کارتن خوابی برای جبران فقدان ها و محرومیت هاست. کارتن خواب ها در برخورد با این پدیده، راهبردهای بقاء گرایی، تداوم و برونرفت را دنبال کرده و پیامدهای آنها را نیز متحمل می شوند. نتایج نشان می دهند کارتن خوابی در بستری از عوامل کلان و ساختاری در تعامل با عوامل فردی شکل میگیرد. رهایی از آن نیاز به تغییر شرایط اجتماعی این افراد دارد و شخص کارتن خواب عامل فعالی در این فرایند می تواند باشد.