پژوهشنامه مددکاری اجتماعی

این پژوهش با جمع آوری و گزارش برنامه های مهم مداخله ی دولتی در حوزه ی کار خیابانی کودکان کوشیده است تا در گام نخست چشم اندازی سراسری از برنامه های مداخله در سطح جهان را به وسیله ی روش اسنادی و کتابخانه ای فراهم بیاورد. در گام دوم، پژوهش حاضر با توجه به موضع جامعه باورانه و انتقادی خود به ارزیابی این برنامه ها دست زده و کوشیده است نگاه نئولیبرالی نهفته در پس این برنامه ها را آشکار کند و نقش آن را در آسیب پذیری و ناپایداری این برنامه ها روشن سازد. در حقیقت در اینجا از رهگذر یک فراتحلیل بر روی ارزشیابی های صورت گرفته از برنامه های موفق، نگاه نئولیبرالی همچون مجموعه ی از سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها تشریح شده که سد راه رسیدن این برنامه ها به هدف لغو پایدار کار خیابانی کودکان است. نتایج این پژوهش بیانگر این هستند که برنامه های مداخله همگی در جهت افزایش رشد اقتصادی طراحی شده اند و به همین سبب دچار آسیب هایی چون موقتی بودن، محدودیت، گسستگی و غیر بهینه بودن هستند. از دل نتایج به دست آمده و با توجه به آورده های بخش تحلیلی پژوهش در بخش پایانی آن مدلی با تکیه بر ارزش های فراگیری، یکپارچگی، کیفی نگری و پایداری طراحی و پیشنهاد شده است.      

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مدل جبرانی مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد واقعیت درمانی بر سازگاری اجتماعی افراد بهبودیافته از اعتیاد انجام شده است. روش تحقیق شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش است. جامعه آماری این پژوهش همه افراد شرکت کننده در گروه خودیار رهپویان رهایی شعبه تهران پس از ترک اولیه سوءمصرف بوده اند. ابتدا پرسشنامه سازگاری اجتماعی توسط افراد تکمیل شد. سپس تعداد 30 نفر از افرادی که نمره سازگاری اجتماعی آن ها کمتر از دیگر افراد در این گروه بود و معیارهای ورود به پژوهش را داشتند، به شکل تصادفی در دو گروه کنترل ( 15 نفر ) و آزمایش ( 15 نفر ) قرار گرفتند. گروه آزمایش تحت آموزش 8 جلسه ای مداخله واقعیت درمانی طبق مدل جبرانی مددکاری اجتماعی گروهی قرار گرفت. پس از اتمام همه جلسات و آموزش کامل، پس آزمون ( پرسشنامه سازگاری اجتماعی ویزمن و پی کل ) بر روی هر دو گروه اجرا شد و پیگیری یک ماهه از دو گروه انجام گردید. در تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی ( تحلیل کوواریانس) استفاده شد. نتایج بررسی ها نشان داد که میانگین نمرات گروه آزمایش با مداخله مدل جبرانی مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد واقعیت درمانی بر سازگاری اجتماعی افراد بهبودیافته از اعتیاد تأثیر معناداری یافته است. مطابق با یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که مدل جبرانی مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد واقعیت درمانی تأثیر مثبت معناداری بر سازگاری اجتماعی افراد بهبودیافته از اعتیاد دارد و این می تواند توسط مددکاران اجتماعی در حوزه اعتیاد مورد استفاده قرار گیرد.

زنان سرپرست خانوار به عنوان یکی از اقشار آسیب پذیر جامعه در مسائل مختلف نیاز به آگاهی بخشی دارند. یکی از مهم ترین حوزه هایی که این زنان تفاوت بارزی را با زنان متاهل نشان می دهند، حوزه سلامت و بهداشت است. بسیاری از بیماری های زنان با مراقبت های زودهنگام قابل تشخیص بوده و امکان درمان بیشتری دارند. از جمله این بیماری های می توان به سرطان های زنان اشاره کرد که نیاز به مراجعه وپیگیری شخصی دارند و به عوامل مختلف اجتماعی-اقتصادی وابسته هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی آسیب پذیری اجتماعی زنان سرپرست خانوار در مقایسه با زنان متاهل در انجام مراقبت های بهداشتی است. این تحقیق از نوع مقایسه ایی بوده وبابررسی200زن که شامل زنان سرپرست خانواری که در کلینیک های مددکاری اجتماعی آتیه و حضرت ابوالفضل(ع) قم دارای پرونده فعال هستند و زنان متاهل منطقه 2و4 شهر قم انجام شده است. زنان سرپرست خانوار این کلینیک ها با روش تمام شماری و زنان متاهل با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها پرسشنامه ایی محقق ساخته طراحی و جهت توصیف و تحلیل داده ها ازنرم افزار SPSS استفاده شد. 41%زنان سرپرست خانوار و57% از زنان متاهل سالی یکبار ماموگرافی انجام می دهند.21% از زنان سرپرست خانوار و 36% از زنان متاهل سالی یکبار تست پاپ اسمیر انجام می دهند. طبق نتایج آزمون یومن ویتنی میانگین انجام ماموگرافی زنان متاهل 15/102و زنان سرپرست خانوار 18/84 است. میانگین انجام تست پاپ اسمیر11/98 بین زنان متاهل و56/79 زنان سرپرست خانوار است. این تفاوت میانگین درسطح اطمینان95/0 ودرصدخطای استاندارد (05/0p≤ ) معنادار است. نتایج نشان می دهد زنان متاهل نسبت به زنان سرپرست خانوار به سلامتی خود بیشتراهمیت می دهند. با توجه به شرایط خاص زندگی زنان سرپرست خانوار، آموزش کاربردی تر، آگاه سازی و حمایت برای این قشر ضروری است.

خشونت در جامعه و به ویژه خانواده، از جمله مسائل اجتماعی حاد به شمار می رود که در سطح تمام مناطق جغرافیایی و گروه های دینی و نژادی و سطوح تحصیلی، شغلی، اقتصادی و اجتماعی مشاهده می شود. هدف از این تحقیق، تحلیل جامعه شناختی خشونت خانگی علیه کودکان در شهر ایلام با رویکرد نظریه زمینه ای می باشد. جامعه مورد مطالعه پژوهش شامل کلیه والدین درگیر با پدیده کودک آزاری در شهر ایلام می باشد. حجم نمونه، 20 مورد براساس اشباع نظری تعیین و اعتبار یافته ها از طریق تایید و تطبیق با نظر داوران متخصص و مطلعین کلیدی تامین گردیده است. در این پژوهش اطلاعات از طریق مصاحبه ژرفانگر و به صورت نیمه ساختاریافته گردآوری شد. تحلیل مصاحبه های فارغ التحصیلان، به شکل گیری چهارچوب مفهومی در قالب شرایط علی با مقوله های « سرمایه اقتصادی پایین»، « کرونا و تغییر سبک زندگی خانوادگی»، « ناکارآمدی خانواده ها»، «وضعیت سلامت»، شرایط زمینه ای در قالب « تعارض نسلی»، « سنت پیشگی والدین»، «نابرابری جنسیتی»، «میل دیگری»، و «خشونت به مثابه هنجار رویه ای»، شرایط میانجی در قالب « اینترنت و تغییر عادتواره»، « تعارض نقش های شغلی-خانوادگی»، و راهبردهای «یاس»، «تنبیه به مثابه تربیت» و بالاخره مقوله پیامد فردی منفی ، «پیامد خانوادگی-اجتماعی»، انجامید. با درنظر گرفتن ارتباط میان مقوله ها، در نهایت مقوله هسته «حرمان ساختاری» به عنوان مقوله تبیین کننده خشونت علیه کودکان در شهر ایلام استخراج شد.

در دوران پاندمی کرونا، قرنطینگی و محدودیت های اعمال شده بر کسب وکارها به ویژه در عرصه اشتغال غیررسمی و خدماتی، زنان در کسب و کارهایشان از منظر ارائه و توسعه خدمات با مشکلات متعددی مواجه شده اند. شناسایی مشکلات گروه زنان سرپرست خانوار که مسئولیت نان آوری خانه و امور اقتصادی و مدیریت منابع مالی خانواده را بر عهده دارند، هدف این تحقیق است. بنابراین در این تحقیق از رویکرد کیفی و روش تحلیل تماتیک، انجام مصاحبه نیمه عمیق با 15 زن و سپس کدگذاری توسط نرم افزار Max Q.D.A ورژن 2018، انجام شد. درمجموع 2 مقوله اصلی، 4 مقوله فرعی، 12 مفهوم و 110 عبارت استخراج گردید. دو مقوله اصلی بیانگر علل بیکاری زنان در دوران کووید 19 به ماهیت شغل و اثر بیماری بر برخی مشاغل اشاره داشت. پیامدهای بیکاری ، در 3 دسته پیامدهای روانی( کاهش عزت نفس و افسردگی، به کاهش تاب آوری زنان) منتهی شده است. کاهش تاب آوری زنان به واسطه توقف شغل یا بیکاری یا کاهش درآمد آن ها در دوران کرونا ایجادشده است. پیامدهای شغلی نیز مانند عدم ارتقای مهارتی و اختلاط نقشی و پدیده مادر-معلم ، موجب وام ماندن زنان در دام فقر و مشاغل متزلزل و فشار مضاعف بر زنان شده است. یافته ها بیانگر فقدان حمایتهای مبتنی بر حساسیت جنسیتی است. افسردگی نه فقط به واسطه مشکلات اقتصادی بلکه به علت افزایش نقش های جنسیتی و بازگشت نقش های پیشین زنان است که درگذشته به نهادهایی چون مدرسه یا مهدکودک واگذارشده بود؛ یعنی نقش آموزشی و مراقبتگری که خود موجب تضاد نقشی و شکل گیری پدیده مادر-معلم شده است.

گروه های اجتماعی مختلف هرکدام تلاش هایی در جهت رسیدن به سلامتی اتخاذ می کنند و با توجه به موقعیت اجتماعی خود با موانعی نیز در جهت تحقق سلامتی مواجه هستند در این میان زنان نابینا و کم بینا نیز تجربیات منحصر به فردی در این زمینه دارند. این پژوهش با روش پدیدار شناسی، به واکاوی تلاش های زنان نابینا و کم بینا در بستر تجربه زیسته ی شان و همچنین موانع پیش روی آنان در شهر کاشان می پردازد. دراین راستا با استفاده از نمونه گیری هدفمند با ملاک اشباع نظری 25 نفر از زنان نابینا و کم بینا برای انجام مصاحبه های عمیق انتخاب شده اند. سپس با استفاده از تحلیل تماتیک براون و کلارک مصاحبه ها تحلیل گردید. پس از استخراج کدهای مناسب، دو تم اصلی با عناوین عاملیت سلامت محور و موانع ادراک شده ی تحقق سلامت به دست آمده است. عاملیت سلامت محور، شامل کنش ها و اقداماتی است که در حیطه ی آگاهی افراد است و جهت حفظ، بهبود و یا ارتقای سلامت بروز می کند. و دارای تم های فرعی پیش فرض های اولیه سلامتی، پیشگیری آگاهانه در راستای حفظ سلامت، بازسازی و درمانگری و اقدامات مخل سلامتی است. موانع ادراک شده ی سلامت نیز به مقوله های کلان اجتماعی اشاره دارد که خارج از اراده افراد تحقق سلامتی را در زنان نابینا و کم بینا محدود می نماید و حاوی تم های فرعی سلامت اقتصاد محور، رفتارهای آزار دهنده ی جامعه، بستر اجتماعی ناتوان کننده و چالش با نهاد درمان و خانواده ی منفعل می باشد.