آسیب شناسی، مشاوره و غنی سازی خانواده

با توجه به اهمیت پایداری رابطه میان زوجین در زندگی مشترک، هدف این پژوهش بررسی تأثیر وابستگی خاص به همسر و جنسیت بر احساس گرفتاری و بی رمقی زناشویی در دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم است. آزمودنی ها دربرگیرنده 350 نفر از دانشجویان زن و مرد متأهل دانشگاه آزاد قم بود که در سال 95–94 در این دانشگاه مشغول به تحصیل بودند. این افراد به صورت نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. درنهایت 80 نفر از آنان به خاطر داشتن ملاک لازم وارد تحلیل شدند. داده های پژوهش با به کارگیری پرسشنامه های وابستگی خاص به همسر راتوس و اولیری 1998، احساس گرفتاری گیلبرت و آلن، 1998 و سنجه بی رمقی زناشویی پاینز،2006 گردآوری شده و با نرم افزار spss18 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان گر از آن بود که وابستگی خاص به همسر و جنسیت بر بی رمقی زناشویی دانشجویان تأثیر هم زمان داشت که نقش وابستگی خاص به همسر بر بی رمقی زناشویی در دانشجویان زن متأهل بیشتر از دانشجویان مرد متأهل بود (F=4/2, P<0/05). بی رمقی زناشویی دانشجویان متأهلی که وابستگی بالایی به همسر داشته اند بیشتر از دانشجویانی بود که تراز وابستگی به همسر در آنان پایین بود. جنسیت به تنهایی تأثیری در بی رمقی زناشویی نداشتF=0/02, P=0/9)). وابستگی خاص به همسر و جنسیت بر احساس گرفتاری دانشجویان تأثیر هم زمان نداشت (F=0/21, P=0/65). جنسیت به تنهایی نقشی در تغییرات احساس گرفتاری دانشجویان نداشت F=1/8, P<0/18))؛ ولی وابستگی خاص به همسر به طور مستقل بر احساس گرفتاری دانشجویان تأثیر دارد (F=5/6, P<0/05)؛ بنابراین نتیجه می گیریم که وابستگی خاص به همسر در بروز احساس گرفتاری وبی رمقی زناشویی تأثیر دارد.

بی رمقی و نارضایتی از زندگی زناشویی و کاهش بی آلایشی به منزله تهدیدی جدی برای پایداری رابطه زوجین به شمار آورده می شود. هدف پژوهش بررسی اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر تحلیل ارتباط متقابل بر بی رمقی زناشویی و بی آلایشی زوجین است. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری مورد نظر دربرگیرنده همه زوجین منطقه دو شهر تهران در سال 1395 بودند که به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. تعداد 40 نفر (20 زوج) انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. آزمودنی ها به ابزارهای بی رمقی زناشویی پاینز، 1996 سازش یافتگی زناشویی اسپانیر، 1976 و بی آلایشی زناشویی تامپسون و واکر، 1983 پاسخ دادند. مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل ارتباط متقابل استیوارت و جونز (2011) طی 10 نشست 60 دقیقه ای و به صورت هفتگی در یکی از مراکز مشاوره شهر تهران اجرا شد. تحلیل داده ها با روش تحلیل کوواریانس چند متغیره با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس 22 انجام شد. بر اساس نتایج می توان گفت که میان گروه آزمایش و گواه در نمرات حاصل از بی آلایشی زناشویی (0001/0  P،35/34 F=)، بی رمقی زناشویی (0001/0  P،05/37 F=) و سازش یافتگی زناشویی (0001/0  P،55/121 F=) تفاوت وجود دارد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که رویکرد تحلیل ارتباط متقابل توانسته بی آلایشی و سازش یافتگی زناشویی زوج ها را افزایش و بی رمقی شان را کاهش دهد. آموزش تحلیل رفتار متقابل و تعمیم آن به دیگر سطوح زندگی زناشویی و اجتماعی موجب می شود زوج ها، در برابر دیگر مسائل زندگی و تعارضات دید بازتری پیدا کنند.

ناهمسانی های قومیتی همانند فرهنگ و زبان مایه شکل دهی بسیاری از شناخت ها درباره محیط، رفتارها و هیجان های جوامع است. پس این پژوهش با هدف هم سنجی باورهای جنسیتی، کارکرد خانواده و نگرش به طلاق دانشجویان کرد و فارس انجام گرفت. روش پژوهش علی مقایسه ای یا پس رویدادی است. جامعه آماری دربرگیرنده همه 20000 دانشجو دختر و پسر کرد و فارس در دو دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج و واحد ساری در بازه زمانی بهمن 1395 تا خرداد 1396 بود. تعداد 370 آزمودنی (370 نمونه در گروه کرد و 370 نمونه در گروه فارس) با به کارگیری روش غیر تصادفی هدفمند بررسی شدند، در این پژوهش از سه ابزار، سنجه نگرش به طلاق کینایرد و جرارد (1986)، پرسشنامه سنجش کارکرد خانواده اپشتاین، بالدوین، بی شاپ (1983) و سنجه باورهای جنسیتی بم (1974) استفاده شد. یافته های حاصل از آزمون آماری تحلیل کوواریانس یک راهه نشان داد که روی هم رفته تفاوت میان خرده مؤلفه های باورهای جنسیتی و نگرش به طلاق میان دانشجویان دختر و پسر کرد و فارس معنی دار است و میان نقش ها (702/5F=؛ 018/0P<) و آمیزش عاطفی (976/8F=؛ 003/0P<) از متغیر کارکرد خانواده، نگرش مثبت (856/10F=؛001/0P<) از متغیر نگرش به طلاق و باور جنسیتی هر دو جنس (902/3F=؛ 041/0P<) در دو گروه تفاوت معنی داری وجود دارد، ولی در دیگر مؤلفه ها با توجه به سطح معنی داری به دست آمده در دو گروه با توجه به جنسیت آنان تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. این برآیندها تأکیدی بر دیدگاه فرهنگی اجتماعی پیرو نقش آن بر باورها و روابط خواهد داشت، بنابراین می توان نتیجه گرفت که موقعیت قومیتی با توجه به جنسیت می تواند بسیاری از عوامل شناختی، اجتماعی و عملکردی را تحت تأثیر قرار دهد.

به راستی یکی از ستون های پابرجای زندگی زناشویی ، داشتن یک ارتباط جنسی سالم است که کوچک ترین خللی دراین ارتباط پایه های زندگی مشترک را ویران می کند. پژوهش حاضر، بررسی پیش بینی خشنودی زناشویی و بی آلایشی بر پایه ابعاد خودآگاهی جنسی همسران بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را همه مراجعین کلینیک پویش شیراز در زمستان 1395 تشکیل می دادند که از این میان تعداد (50 مرد و 50 زن) با به کارگیری روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، برای گردآوری داده ها، پرسشنامه خشنودی زناشویی ناتان و ایچ و همچنین پرسشنامه بی آلایشی واکر و تامپسون، ( 1983) و ابعاد خودآگاهی جنسی اسنل، فیشر و میلر (1991 ) اجرا شد. یافته ها نشان داد ابعاد خودآگاهی جنسی ( 58/ 12 F=)، ( 5/60 R=) با بی آلایشی رابطه معنی دار دارد و رویهمرفته 36 درصد از واریانس نمرات بی آلایشی زناشویی را تبیین می کند. همچنین، ابعد خودآگاهی جنسی ( 57/6 F=)، ( 048/0 R=)، با خرسندی زناشویی رابطه معنی دار دارد و 23 درصد از واریانس نمرات خرسندی زناشویی را تبیین می کند. از برآیندهای یافته های این پژوهش می توان در پیشگیری از تعارضات زناشویی استفاده کرد. چراکه برخورداری از آگاهی جنسی، روابط زوجین را صمیمانه تر می کند که برآمد آن کاهش مشکلات زناشویی و خرسندی زناشویی است.

پایداری و سلامت رابطه میان زن و شوهر بر سلامت خانواده مؤثر است و رابطه زناشویی بنیاد محوری نظام خانواده است. هدف پژوهش، هم سنجی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و معنا درمانی بر بی رمقی زناشویی، رضایت زناشویی و بی آلایشی زوجین بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس-آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره «سنجش و دانش» و «روزنه امید رشت»، سال 1395 بودند. 48 نفر به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (هر گروه 16 نفر) و یک گروه گواه (16 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش، هشت نشست درمانی را به صورت هفتگی برای زمانی برابر 70 دقیقه (معنا درمانی) و 90 دقیقه (شناختی-رفتاری) دریافت کردند. ابزارهای مورداستفاده پرسشنامه رضایت زناشویی کانزاس (1986)، پرسشنامه بی رمقی زناشویی پاینز (1996) و سنجه بی آلایشی زناشویی واکر و تامسون (1983) بود. یافته های برآمده از آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد رویکردهای درمانی روی بی رمقی زناشویی و مؤلفه های آن (01/0  P،55/18 F=)، رضایت زناشویی (01/0  P،28/7 F=) و بی آلایشی زناشویی (01/0  P،17/14 F=) تأثیر دارد. برآیندهای تحلیل آزمون تعقیبی نشانگر این است که تفاوت معنی داری میان دو گروه معنا درمانی و شناختی رفتاری در خرده مؤلفه های خستگی هیجانی و روانی (1/1d=-،57/2-d=، 05/0P>) وجود ندارد. میانگین بی رمقی زناشویی و خستگی جسمی (05/0  P، 98/5-d=،96/8-d=)، در میان دو گروه معنا درمانی و شناختی-رفتاری تفاوت معنی داری مشاهده شد. فراخور برآیندها، دو رویکرد از راه به کارگیری فن های بازسازی شناختی و معنا بخشی، تغییراتی در بی رمقی و رضایت و بی آلایشی زناشویی ایجاد کردند میان اثربخشی این دو روش درمانی تفاوت معنیداری وجود نداشت. ازاین رو برآیند این پژوهش، حمایتی تجربی برای هر دو درمان در راستای بهبود رابطه زناشویی فراهم می کند.

تولد کودک همراه با اختلال رشد ذهنی در خانواده دشواری هایی را برای اعضای خانواده رقم می زند و مایه تنیدگی روانی در ابعاد گوناگون زندگی اعضای خانواده به ویژه والدین می گردد. ازاین رو هدف پژوهشی حاضر هم سنجی تراز خشم، تنیدگی والدگری و راهبردهای کنار آمدن با تنیدگی مادران کودکان دچار اختلال رشدی ذهنی با مادران کودکان بهنجار بود و جامعه آماری شامل مادران کودکان دچار اختلال رشدی ذهنی و مادران کودکان بهنجار شهرستان گرگان در بازه زمانی تیرماه تا شهریور 1396 بود، روش، در این پژوهش علی مقایسه ای با توجه به آنکه حداقل تعداد برای این روش پژوهش برای هر گروه 15 نفر است، با بیش برآورد تعداد 50 مادر کودکان دچار اختلال رشدی ذهنی و 50 مادر کودکان بهنجار به روش هدفمند از مراکز توان بخشی شهرستان گرگان انتخاب شدند. از فرم کوتاه پرسشنامه تنیدگی والدینی و پرسشنامه راهبردهای کنار آمدن تنیدگی ایندلر و پارکر و مقیاس پرخاشگری استفاده گردید. نتایج تحلیل واریانس چند راهه نشان داد که تفاوت معناداری میان خشم کلی (018/0 p=، 702/5F=)، پرخاش (003/0p=، 976/8F=)، تنیدگی والدگری کلی (013/0p=، 521/4F=) و راهبرد مسئله مدار (003/0p=، 130/6F=) در دو گروه مادران کودکان دچار اختلال رشدی ذهنی و مادران کودکان بهنجار وجود دارد. یافته های این پژوهش با توجه به دیدگاه سیستمی نشان می دهد که تنیدگی روانی در محیط خانواده با توجه به مشکلات اعضا می تواند سبب انتقال به دیگر اعضا و رفتارهای ناهنجار همانند خشم و راهبردهای غیر سازگارانه گردد.

شیوه های دل بستگی زمینه ساز خانواده ای سالم هستند ازاین رو هدف از پژوهش حاضر، پیش بینی کارکرد خانواده و کیفیت زندگی با توجه به شیوه های دل بستگی زوجین شهر شیراز بود. روش پژوهش همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش همه زوجین متأهل شهر شیراز در سال (1396-97) بودند که با به کارگیری روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه سنجش کارکرد خانواده اپستین، بیشاپ و لوین (1978) و کیفیت زندگی ویر و شربورن (1992) و شیوه های دل بستگی کولینز و رید (1990) اجرا شد. سپس یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش شامل ضرایب همبستگی ساده و رگرسی ون چندگانه میان متغیرهای پیش بین و ملاک به روش ورود و گام به گام بررسی گردید. برآیندها نشان داد که میان دل بستگی ایمن و کارکرد خانواده (008/0p=،25/0 r=) رابطه مثبت، میان دل بستگی دوسوگرا و کارکرد خانواده (04/0p=، 19/0- r=) رابطه منفی و میان دل بستگی اجتنابی و کارکرد خانواده رابطه وجود دارد و کیفیت زندگی (03/0p=،21/0- r=) به صورت مثبت، میان دل بستگی ایمن و کیفیت زندگی (02/0p=،22/0 r=) رابطه مثبت، میان دل بستگی دوسوگرا و کیفیت زندگی (05/0p=،18/0-r=) رابطه منفی و میان دل بستگی اجتنابی و کیفیت زندگی (001/0p=،28/0 -r=) رابطه منفی و معنی دار وجود دارد. 29% واریانس کارکرد خانواده به وسیله ی، دل بستگی ایمن و اجتنابی تبیین می شود و 24% واریانس کیفیت زندگی به وسیله ی شیوه های دل بستگی (ایمن، دوسوگرا و اجتنابی) تبیین می شود. همچنین 20% واریانس کیفیت زندگی به وسیله ی دلبستگی اجتنابی و دل بستگی ایمن تبیین می شود. یافته های این پژوهش، می تواند توسط متخصصان خانواده درمانی در مشاوره پیش از ازدواج در شناخت هرچه بهتر زوجین سودمند باشد.