دانش سیاسی و بین المللی

تاریخ معاصر ایران با حرکتها و نهضتهای متعدد مردمی در ابعاد مختلف آن ، وآثار متفاوتی که این حرکتها ونهضت های مردمی به همراه داشته ، رقم خورده است که می توان گفت یکی از این جنبش های بارز در این مقطع تاریخی که با نقش آفرینی علما و روحانیون برجسته آن زمان در صحنه های سیاسی اجتماعی و همچنین حضور گسترده و نقش بارز و آشکار مردم به پیروی از علما در تاریخ سیاسی ایران معاصر به وقوع پیوست، نهضت وجنبش مشروطیت است. تبیین علل تعارض وتضاد جهت گیری مشروطه خواهان و مشروعه خواهان و آرای دو تن از رهبران مشهور این جریان یعنی شیخ فضل الله نوری ومرحوم نائینی از آغاز تا پایان این جنبش مد نظر گرفته شده است. این مقاله به دنبال پاسخ دادن به این سوال است که با توجه به شخصیت فقهی ، دینی و مبانی اندیشه ی سیاسی واحد محمد حسین نائینی وشیخ فضل الله نوری و مشارکت هر دو در شکل گیری مشروطیت، اختلاف نظر این دو فقیه شیعی در مورد مشروطیت چگونه توجیه می شود؟ پاسخ و فرضیه ای که به این سوال داده می شود این است که شیخ فضل الله نوری و مرحوم محمد حسین نائینی از جهت درک شرایط سیاسی، اجتماعی و پیامدهای ناشی از مشروطیت با هم تفاوت دارند. روشن شدن پاسخ این سوال می تواند به رشد اندیشه سیاسی شیعه کمک موثری نماید.

هرمنوتیک زمینه گرای کوئینتن اسکینر از جمله روش های نوینی است که در فهم اندیشه های سیاسی مورد استفاده قرار می گیرد. پژوهش حاضر در صدد است با استفاده از این روش چگونگی شکل گیری ساخت دولت مطلقه در ایران را مورد بررسی قرار دهد. بر مبنای این روش ساخت دولت مطلقه در ایران بر اساس زمینه ایدئولوژیک، زمینه عملی، رابطه بین ایدئولوژی و کنش سیاسی و تحول و تکون ایدئولوژی سیاسی شکل گرفت. بر این اساس زمینه ایدئولوژیکساخت دولت مطلقه را اندیشه ناسیونالیسم، سکولاریسم و مدرنیسم تشکیل می دهد. زمینه عملینیز شاملتقاضا برای وجود دولت مقتدر مرکزی از سوی اقشار مختلف جامعه در واکنش به بحران امنیت می شود. رابطه ایدئولوژی و کنش سیاسی نیز شکل گیری سات دولت مطلقه در ایران است.

مبانی و مفاهیم امنیت ملی به عنوان مقوله ای ارزشمند و با اهمیت در روابط بین الملل مورد توجه دولتها است .قدرت به عنوان تضمین کننده امنیت ملی به دو نوع نرم و سخت تقسیم بندی می شود به دلیل معایب و مشکلات به کارگیری قدرت سخت که صورت بالفعل آن با نام جنگ سخت می توان از آن یاد نمود منتج به لشکر کشی و نظامی گری وتحمیل هزینه های گزاف به دولتها می شود اما محاسن و مزایای به کارگیری قدرت نرم که از شاخص های این قدرت فضای سایبر و مجازی می باشد موید این موضوع است که مفاهیم قدرت و جنگ نرم پس از یک دوره انباشت مفاهیم ومعانی آنها در طول جنگ سرد در اواخر قرن بیستم و اوایل هزاره جدید به پارادیم غالب حوزه های مختلف تبدیل شد ه است .مفهوم قدرت از حالت سخت افزاری به کنش های نرم افزاری گرایش پیدا کرده است آرایش های نظامی وسیاسی پیرو مقولات فرهنگ واندیشه گردیده اند .توسعه فزاینده فناوری اطلاعات و ارتباطات و مشکلات روشهای سخت و تاثیر گذاری سریع و عمیق قدرت نرم در ابعاد مختلف اقتصادی اجتماعی ، سیاسی ،نظامی و دیپلماسی با ظهور عصر مجازی ، بیتها و بایتها . سایتها و... که فاصله بین میدان عمل و هدف نبرد را بسیار کم کرده است از مواردی است که باید مدنظر دولتها قرار گیرد. اگر در گذشته این سازمان های بین المللی بودند که نقش حاکمیتی دولت ها را کمرنگ می کردند ولی امروزه رسانه ها پای را فراتر نهاده و نه تنها نقش حاکمیتی دولت های ملی را مورد تعرض قرارداده اند بلکه در صدد یکسان سازی و هموانی بین المللی از گونه لیبرال آن هستند. لذا با فرض اینکه اکثر ملل شرایط مناسبی جهت استفاده از فضای سایبر را بعد از چند دهه از راه اندازی این فناوری دارند، به طرح سوال و چگونگی تاثیر فضای سایبر بر امنیت ملی و اثر گذاری آن بر ابعاد مختلف امور داخلی و خارجی یک کشور می پردازیم .

بی اعتمادی شدید ایرانیان به قدرت های خارجی علی الخصوص قدرت های غربی و نگرانی از احتمال دخالت های مخرب آنان موضوعی است که ریشه های عمیقی در تاریخ سیاسی ایران دارد. در این مقاله، تأثیر دخالت های امپریالیستی قدرت های خارجی بر تکوین گرایش به بیگانه ستیزی در سیستم سیاسی ایران طی سه دوره قاجاریه، پهلوی، و جمهوری اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد. سؤال مقاله این است که چرا حساسیت به مسأله استقلال در سیاست خارجی ایران بالاست؟ جمع بندی مقاله این است که طی دو سده اخیر مسأله دخالت های توطئه آمیز خارجی مهمترین تهدید علیه امنیت ملی کشور بوده و بر این اساس، تصمیم گیران کشور را به این جمع بندی رسانده که بایستی در تعامل با قدرت های خارجی محتاطانه و در عین حال تهاجمی رفتار کرد. این مسأله همچنین نقش مهمی در تأکید جمهوری اسلامی بر ضرورت عدالت در عرصه روابط بین الملل دارد.

زبان و هویت دو جزء جدایی ناپذیر درتشکیل زیر ساخت های جوامع بشری هستند. هویت ملی و قومی از مهمترین اشکال هویت جمعی محسوب می شوند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر زبان بر احساس هویت در بین دانشجویان است. دانشگاه تبریز جزو دانشگاه هایی است که هر ساله تقریباً بیشترین میزان از دانشجویان غیر بومی را از قومیت های مختلف به خود جذب می کند و می تواند بستری مناسب برای بررسی چنین موضوعاتی باشد. روش پژوهش، پیمایشی ، ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه و واحد تحلیل فرد می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی دانشجویان دختر و پسر شاغل به تحصیل و حجم نمونه 376 نفر از دانشجویان رشته های مختلف تحصیلی بوده و با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که رابطه معنی دار مثبت و مستقیمی بین میزان هویت ملی و هویت قومی دانشجویان وجود دارد. هم چنین، بین سال های تحصیلی و میزان هویت فردی رابطه معناداری وجود دارد، هرچه فرد به لحاظ تحصیلی ارتقا می یابد از میزان هویت هایی که جنبه جمعی دارد کاسته می شود. بین جنسیت و رشته تحصیلی با هویت قومی رابطه معناداری مشاهده نشد. نتیجه نهایی اینست که دو زبانگی در توجه به کسب هویت ملی تاثیر مثبتی دارد.

در طول نیم قرن گذشته و در سایه کمرنگ شدن تز «سکولارسازی» و تلاش برای جدایی دین و سیاست، نقش و جایگاه دین در حوزه عمومی مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعی بوده است. هدف نوشتار حاضر مطالعه حضور دین درون حوزه عمومی است و برای این کار تلاش می کند تا از طریق پرداختن به نشانه های حضور دین از حضور بسیج کنندگی و حضور نمادین گرفته تا حضور سیاسی و در نهایت حضور نهادی، تحولات سیاسی مصر در طول سه سال گذشته را مورد واکاوی قرار دهد. حضور دین در حوزه عمومی مصر یکی از ویژگی های اصلی دوره پس از انقلاب 25 ژانویه به شمار می رود و این حضور باعث نگرانی برخی ها شده است و این نه فقط به دلیل قطب بندی ها و اختلافات میان نیروهای اسلامی و نیروهای لیبرالی و سکولار است، بلکه همچنین به دلیل چیزی است که برخی ها آن را نقض دستاوردهای انقلاب مصر به عنوان یک انقلاب مدنی می دانند؛ انقلابی که طبق نظر این طیف می بایست در دو عرصه سیاسی و اجتماعی فضای بیشتری به نیروهای مدنی در مقایسه با جریان های دینی بدهد و این چیزی است که به نظر برخی ها اگر محقق نشود، ممکن است فرآیند تحول دموکراتیک در مصر به شکست بیانجامد. اما عده ای دیگر معتقدند که سرنگونی نظام مبارک و پایان سیطره حزب حاکم (حزب ملی دموکراتیک)، منجر به بروز تنوع شدید در نقشه صحنه سیاسی مصر و وزن بازیگران گوناگون از جمله بازیگران اسلامی شده است. بنابراین از زمان برکناری مبارک، احزاب و گروه های سیاسی جدیدی ظاهر شده اند که به جریان های فکری و ایدئولوژیکی گوناگونی وابسته هستند. اما تحول برجسته در وضعیت پراکندگی و افتراقی نمایان است که جنبش ها و احزاب اسلامی در دوره پس از انقلاب ها به آن دچار شده اند. از این رو تعداد احزابی که به مرجعیت دینی تکیه دارند، از 15 حزب عبور کرده و اگر وضعیت گشایش سیاسی کنونی تداوم یابد، همچنان امکان افزایش این تعداد وجود دارد. نوشتار حاضر به این نتیجه می رسد که دین نقش مهمی در تعیین شکل تحول دموکراتیک و ماهیت آن در مصر در خلال دوره آتی خواهد داشت. همچنین تاکید می کند که چنین نیست که تنها یک نیروی اسلامی بر حوزه عمومی تسلط داشته باشد؛ بلکه نوعی پراکندگی و تنوع درون جنبش اسلامی رخ داده است. این پژوهش اشاره می کند که هرگاه مصر به سمت دموکراسی گام بر می دارد، تحولی در گفتمان احزاب و جریان های سیاسی قدیمی و جدید رخ داده و ایدئولوژی و اقدامات آن ها متنوع و گوناگون شده است.

با بررسی تحولات سیاست خارجی ازبکستان متوجه این امر می شویم که هر زمانی که روابط ازبکستان با غرب و نهادهای غربی خوب بوده، شاهد واگرایی این کشور نسبت به سازمان های امنیتی در منطقه آسیای مرکزی و به خصوص ساختارهای روس محور بوده ایم و زمانی که روابط این کشور با غرب دچار تنش شده، تاشکند سعی کرده تا با سازمان هایی روس محور همگرایی داشته باشد. اما این مساله مهم این است که به استثنای وقفه ای که در روابط ازبکستان و غرب در سال 2005 رخ داد، به طور کلی همواره شاهد روند رو به رشدی در روابط ازبکستان با آمریکا و به طور کلی غرب بوده ایم. اکنون نیز شاهد دور جدی همکاری ها میان آمریکا و ازبکستان هستیم، تا جایی که باعث شده این کشور از سازمان پیمان امنیت جمعی خارج شود. در مقاله حاضر تلاش خواهد شد که به سوال «آیا انزوای ازبکستان از پیمان امنیت جمعی تاشکند سبب ضعف این پیمان و در نهایت مقدمه ی گرایش دیگرکشورهای آسیای مرکزی به سمت غرب خواهد بود؟» به روش توصیفی – تحلیلی پاسخ دهیم. و این موضوع را از زمان تشکیل پیمان امنیت جمعی تاشکند پیگیری خواهیم کرد.