تشیع در قرن نهم و دهم هجری توسط برخی خاندان های حکومت گر مسلمان به عنوان مذهب رسمی دکن برگزیده شد. این سلسله ها، از بهمنیان که اولین حکومت مستقل مسلمان در جنوب هند بودند منشعب شدند. بهمنیان در دوره حکومت خویش (932-748) به حمایت بی دریغ از سادات و شیعیان همت گماردند. نهمین سلطان این خاندان احمد شاه ولی (839-825) خود مدهب تشیع را پذیرفت و با همه توان به تشویق و حمایت دانشمندان و سیاستمداران شیعه در قلمرو خویش پرداخت. در دوره وی و پیش از آن بسیاری از سادات و شیعیان از عراق و ایران و سایر سرزمین های اسلامی به دکن مهاجرت کردند و برخی از آنان چون صدر الشریف سمرقندی، میر فضل اله انجوی شیرازی، شیخ آذری و محمود گاوان به مناصب و مشاغل مهم سیاسی و اداری دست یافتند. در واقع زمینه های تشیعی که در دوره های بعد در دکن به عنوان مذهب رسمی پذیرفته گردید در دوره بهمنیان فراهم شد. این مقاله به وضعیت شیعیان در این دوره و چگونگی تعامل آنان با سلاطین بهمنی و نیز بررسی نخستین نشانه های ظهور تشیع در دکن خواهد پرداخت.
این مقاله درصددد است مهم ترین جنگ سلجوقیان با امپراتوری بیزانس را مورد بازکاوی و بررسی قرار دهد. تصرف ایران توسط ترکان سلجوقی و پیشروی آنان به سوی آناطولی، دو قدرت برتر منطقه را در برابر هم قرار داد. این رویارویی علی رغم برتری بیزانس به پیروزی قاطع سلجوقیان انجامید. این مقاله با نگاه تحلیلی به سیاست سلجوقیان و رومیان در آناطولی، سعی دارد ریشه های نارضایتی مردم منطقه از رومیان را تشریخ کند و چگونگی زمینه پذیرش سلطه ترکان را بیان کند. در قسمتی دیگر به رویارویی دو سپاه، ترکیب جمعیتی نیروها، تاکتیک ها و سلاح های طرفین و عملکرد آن ها در جنگ پرداخته است. در قسمت پایانی نیز پیامدهای پیروزی نبرد ملازگرد از جمله تشکیل دولت سلجوقیان روم، تضعیف نفوذ مسیحیان در آناطولی، ترک شدن منطقه و آغاز جنگ های صلیبی می پردازد. این مقاله با استناد به مطالب مورخان مسلمان عرب، ایرانی و ترک داده های قابل توجهی ارایه می دهد.
محمد صادق وقایع نگار مروزی، شخصیت فرهنگی و سیاسی دوره اول سلطنت قاجاریه، فزون بر مناصب و مشاغل دیپلماسی و رایزنی و داروغگی دفترخانه همایون. یکی از بنیانگذارانتاریخ نویسی معاصر ایران به شمار رفته و از طرفی فتحعلی شاه قاجار عنوان رسمی وقایع نگاری را دریافت کرده است و با آن که در دربار و نهاد سلطنت وقایع نگاران متعدد حضور داشته اند اما وی وقایع نگار رسمی به شمار می آمد و پس از مرگش آن سمت و منصب به فرزندش انتقال پیدا کرد.وقایع نگار مروزی د ر مرو متولد شد و در موطن خود و مشهد و کربلا و نجف تحصیل کرد و مدت زمانی هم در کاشان در محضر استاد سلیمان صباحی به آموختن ادب فارسی و شعر اشتغال داشت و در همان دوره با فتحعلی خان صبای کاشانی آشنایی یافت و با کمک وی و دوست دیرینش محمد حسین خان مروی (فرزند بیرامعلی خان قاجار مقتول) که هر دو در درباره فتحعلی شاه مقام و منزلت داشتند، به منشیگری برگزیده شد و به دلیل هوش و کیاست مقام وقایع نگاری به وی تفویض گردید و کتاب تاریخ جهان آرا را تالیف کرد. وقایع نگار مروزی که دارای ذوق ادبی و قریحه شاعری نیز بود و چند کتاب نیز در مسایل ادبی و سیاسی تالیف کرده، کتاب جهان آرا را به ترتیب سنوات تالیف کرد و قصد او بر این بود که هر ده سال یک جلد کتاب تاریخ به نگارش در آورد. جلد اول از زمان پادشاهی آقا محمد خان تا سال 1220 قمری و جلد دوم از 1220 قمری تا 1230 قمری تالیف شده است اما از جلدهای بعدی به دلیل کثرت مشاغل، خبری نشد و این دو جلد کتاب هم هنوز به زیور طبع آراسته نشده است.دو جلد کتاب جهان آرا دنباله سبک تاریخ نویسی ایران عهد صفویه و افشاریه و زندیه است و در مورخان عصر قاجاری تاثیرات زیادی باقی گذاشته است. با آن که جانبداری در این کتاب زیاد است اما مورخان جدید را در شناخت اوضاع آن روزگار مدد فراوان می رساند.
پس از تشیل دولت عباسی (132ق) شاهد سلسله قیام های حسنیان (بنی حسن ع) علیه دولت عباسی هستیم که تا دهه نود قرن دوم هجری قمری را در بر می گیرد. برخی از دلایل این قیام ها در نگاه حسنیان به خلافت نهفته است، در نظر آن ها در درجه اول علوی بودن و در درجه دوم اقربیت به پیامبر شروط اساسی احراز مقام خلافت بود. از این رو آنها عباسیان را غاصب خلافت می دانستند. در مقابل، عباسیان نیز برای اثبات حقانیت خود در خلافت به مسایلی چون وراثت اعمام و ... استناد می کردند.در مقاله حاضر دیدگاه حسنیان و عباسیان در باب مشروعیت خلافت بررسی می شود
گروه های جات در جنوب شبه قاره هند و سرزمین سند زندگی می کردند. توانایی و تجربه در دریانوردی، تجارت و جنگ های دریایی آنان را به خلیج فارس و سواحل زنگبار کشاند. انتساب این اقوام به کاست های پایین سبب گرایش عده زیادی از آنان به اسلام شد. فتوحات سریع مسلمانان در سند عمدتا متکی بر همکاری جات ها بود. از این پس شمار آنان در ایران و عراق رو به فزونی نهاد. آنان علاوه بر شرکت در لشکرکشی های مسلمانان، به شورش های بسیاری نیز دست زدند. در شبه قاره هند نیز همواره جات های غیرمسلمان با حاکمان مسلمان درگیر بودند و سخت گیری برخی از سلاطین مغول سبب انسجام جات ها شد و از دسته های شورشی به جمعیتی متحد و دارای تشکیلات حکومتی تبدیل شدند. اسب سواران شجاع در شورش های ضد کمپانی هند شرقی حضوری چشمگیر داشتند. انگلستان به شیوه های غیرمستقیم از اخذ مالیات های سنگین به تدریج آنان را به انزوا کشانید.
خلیفه عمر به سال 23 (644 م) کشته شد و عثمان جانشین وی گردید. دلیل اصلی این رویداد ناخشنودی برخی بزرگان عرب از برنامه های اقتصادی خلیفه دوم بوده است. مطالعات انجام شده در این باره، به ویژه به زبان پارسی بسیار اندک است. برای روشن شدن این رویداد، سیاست های اقتصادی – اجتماعی عمر، به ویژه در مورد زمین، وصیت نامه وی، بهبود جایگاه اقتصادی اشراف پس از قتل خلیفه و حدس و گمان ها درباره این قتل باید بررسی گردد.
این مقاله اسنادی را ارایه می دهد که شامل داده های با ارزشی درباره کشمکش های میان حبیب اله خان قوام الملک شیرازی و صولت الدوله قشقایی می باشد. از آنجا که دریافت داده های اسناد یاد شده بستگی کامل به شناخت اوضاع اجتماعی و سیاسی دوره مذکور دارد، ابتدا پیشینه و میزان قدرت و نفوذ خاندان قوام الملک شیرازی، در فارس توصیف می شود، سپس ادوار اوج و سقوط حبیب اله خان قوام الملک، در طول زندگی سیاسی اش مورد اشاره قرار می گیرد. موضوع اصلی این مقاله، بررسی انگیزه ها و علل درگیری های مداوم میان حبیب اله خان قوام الملک و صولت الدوله قشقایی است.
با توجه به تعالیم اسلام اعم از آیات قرآن و سیره قولی و فعلی پیامبر (ص) و تلاش وی در جهت تبیین جایگاه زن در عرصه خانواده و اجتماع و احقاق حقوق ایشان، توقع چنان بود که زنان موقعیت فراچنگ آمده را در دوره های بعد نیز محفوظ دارند. اما علی رغم این انتظار، پس از وفات پیامبر (ص) روند بهبود وضعیت زنان با موانعی مواجه گردید و در نهایت به پیدایش دیدگاهی منفی نسبت به ایشان و انزوا و عزلت نشینی آنان منجر گردید. از جمله عواملی که به تحول جایگاه زن در جامعه اسلامی انجامید، پیامدهای سو ناشی از فتوحات گسترده مسلمین بود.در این مقاله ابتدا به سیره نظری و عملی پیامبر (ص) در راستای تعالی فکری و اجتماعی زنان اشاره شده و با ذکر شواهد و اسناد گوناگون، ارتقای موقعیت زن در جامعه نوبنیاد اسلامی اثبات گردیده و پس از آن به افول منزلت زن اشاره شده و از میان عوامل متعددی که ممکن است بدین امر منجر شده باشد به به عامل فتوحات مسلمین و پیامدهای منفی آن یعنی نفوذ فرهنگ های بیگانه و بروز مفاسد اخلاقی در جامعه پرداخته شده است.
