درخت حوزه‌های تخصصی

بحث اخلاق روزنامه‌نگاری از جمله مباحث مطرح در قلمرو دانش جامعه‌شناسی، علم ارتباطات و اخلاق کاربردی است. در قلمرو کار روزنامه‌نگاری این سؤال مطرح است که آیا اخلاق می‌تواند در این عرصه حاکم باشد؟ اگر آری، اخلاق روزنامه‌نگاری دارای چه مشخصه‌هایی است؟ آیا رعایت اخلاق در روزنامه‌نگاری ضروری است؟ وظایف اخلاقی، و اخلاق روزنامه‌نگاری کدامند؟ همچنین پیش‌شرط روزنامه‌نگاری حرفه‌ای چیست؟ اصول اخلاق حرفه‌ای کدامند؟ آیا روزنامه‌نگاری شغل محسوب می‌شود و یا حرفه؟ در هر دو صورت، پیامد شغل و یا حرفه بودن روزنامه‌نگاری چیست؟ مشخصات روزنامه‌نگار حرفه‌ای چیست؟ حریم خصوصی و منافع عمومی چیست و هر یک دارای چه قلمروهایی است؟ پارادوکس حق برخورداری افراد از آزادی بیان و اطلاعات، و اینکه «دانستن حق مردم است» و وجود موانعی همچون حق داشتن «منافع عمومی» و «حریم خصوصی»، چگونه قابل حلّ است؟ عرصه و قلمرو حریم خصوصی تا کجاست و آیا می‌توان آن را نقض کرد؟ و سرانجام اینکه، آسیب‌ها و چالش‌های پیش‌روی روزنامه‌نگار کدامند؟ این مقاله، در تلاش است تا به اجمال، به سؤالاتی از این دست پاسخ دهد.

اخلاق کاربردی حوزه‌ای از تفکر است که کاربردی شدن فلسفه در آن به خوبی قابل مشاهده است. از زمان شکل‌گیری رشته‌ای علمی به نام اخلاق کاربردی بیش از چند دهه نمی‌گذرد، اما با وجود، این ریشه‌های آن را به خوبی می‌توان در سخنان فیلسوفان پیشین پی‌جویی کرد. در اخلاق کاربردی مسئله اصلی این است که آیا می‌توان اخلاق و رفتار انسان‌ها را تحت یک قاعده یا اصلِ عام و کلی نظام بخشید یا خیر. این نبشتار که ترجمه مقاله‌ای تحت عنوان «اخلاق کاربردی و چالش‌های آن» است، به بررسی چالش‌هایی که اخلاق کاربردی با آن مواجه است، می‌پردازد. مهم‌ترین این چالش‌ها عبارت است از: مسئله شکّاکیت اخلاقی که در آن مسئله نسبیت و ذهن‌گرایی اخلاقی مطرح می‌شود. مسئله تخصص اخلاقی امکان حصول چنین تخصصی؛ و تأثیر و جایگاه دلایل در اخلاق نیز از دیگر مسائل مطرح شده می‌باشند. در انتها نویسنده با اینکه می‌پذیرد بعضی معضل‌های اخلاقی با اصول و قواعد کلی قابل حل نیستند، اما به نوعی ابراز می‌دارد که این اصول و قواعد عام بر اخلاق انسان حاکم هستند.