کیانوش زهراکار

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی زوج درمانی شناختی در افزایش سازگاری زناشویی دانشجویان متأهل بود. روش: روش پژوهش آزمایشی بود که در آن از طرحپیشآزمون–پسآزمونباگروهکنترلاستفادهشد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان متأهل دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام شهر در سال تحصیلی 90- 89 بود. نمونه اولیه شامل100 نفر از دانشجویان متأهلی بود که از طریق روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. سپس از بین کسانی که در ابزار پژوهش (مقیاس سازگاری زناشویی) نمراتشان از میانگین نمونه کمتر بود، 32 نفر (16 زوج) انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه 16 نفری (8 زوج در گروه آزمایش و 8 زوج در گروه کنترل) تقسیم شدند. بعد از اجرای پیش آزمون از دو گروه، زوج درمانی شناختی در مورد گروه آزمایش به مدت 8 جلسه اجرا شد و گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. در پایان جلسات، پس آزمون در مورد دو گروه اجرا شد و داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس یکراهه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که سازگاری کلی زناشویی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، به طور معناداری افزایش یافت. هم چنین رضایت زناشویی، همبستگی دونفری، توافق دونفری، و ابراز محبت در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری افزایش یافت. نتیجه گیری:می توان این نتیجه را بر اساس یافته ها گرفت که زوج درمانی شناختی می تواند به طور اثربخش برای ارتقای سازگاری زناشویی و ابعاد آن مورد استفاده قرار بگیرد.

زمینه: در سال های اخیر پژوهش در حیطه روانشناسی مثبت افزایش یافته است. هدف غایی این رویکرد شناسایی سازه ها و شیوه هایی است که بهزیستی انسان را فراهم می کند. بنابراین، بررسی خصوصیات روان سنجی ابزارهای پرکاربرد در این حیطه از جمله تاب آوری خانواده بسیار حائز اهمیت است. هدف: هدف از انجام این پژوهش ارزیابی ویژگی های روان سنجی مقیاس ""تاب آوری خانواده"" سیکسیبی (2005) می باشد. روش: در اجرای مقدماتی30 نفر و در اجرای اصلی 400 نفر از دانش آموزان دبیرستان های ناحیه4 شهر کرج در سال تحصیلی 92-1391 به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب گردیدند و پرسشنامه تاب آوری خانواده را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی توسط نرم افزا های spss و لیزرل (lisrel) مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج به دست آمده از روش آماری تحلیل عاملی اکتشافی شش عامل را نشان داد و نتایج تحلیل عامل تاییدی موید این است که ساختار پرسشنامه برازش قابل قبولی با داده ها دارد و کلیه شاخص های نیکویی برارزش مدل را تایید می کنند. در بررسی پایایی پرسشنامه نیز ضریب آلفای کرونباخ و بازآزمایی کل پرسشنامه به ترتیب 92/0 و 88/0 به دست آمد. همچنین ضرایب روایی همگرا پرسشنامه تاب آوری خانواده (سیکسبی 2005) با عملکرد خانواده نسخه 1 (FAD)، مقیاس عملکرد خانواده نسخه 2 (FAD)، مقیاس انسجام خانواده (1381)، و پرسشنامه تاب آوری کانر-دیویدسون(2003) به ترتیب 88/0-، 73/0-، 65/0 و 45/0 بدست آمد، در حد بالا و قابل قبولی بود. بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که ویژگی های روانسنجی مقیاس مذکور رضایت بخش بوده و می توان از آن به عنوان ابزار پایا و روا در پژوهش های حوزه خانواده استفاده کرد.

این پژوهش به منظور بررسی رابطه سبک های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار انجام گرفت. نمونه پژوهش شامل150 زن سرپرست خانوار منطقه 16 شهر تهران بود که به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سبک های مقابله با موقعیت های استرس زا، مقیاس حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری ضریب همبستگی و رگرسیون استفاده شد. یافته ها بیانگر رابطه معنادار میان سبک های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی بود. در میان مؤلّفه های سبک های مقابله، مؤلّفه مسأله مداری و مؤلّفه اجتنابی با کیفیت زندگی همبستگی مثبت و مؤلّفه هیجان مداری با کیفیت زندگی همبستگی منفی داشت. هم چنین میان مؤلّفه های حمایت اجتماعی (به جز حمایت دوستان) با کیفیت زندگی رابطه معنادار مشاهده شد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که متغیرهای سبک مقابله هیجان مدار، حمایت خانواده و سبک مقابله اجتنابی قادر به پیش بینی واریانس کیفیت زندگی بودند. نتایج نشان داد که توانایی مقابله با رویدادهای استرس زا بویژه از طریق مقابله اجتنابی و برخورداری از حمایت خانواده می تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. هم چنین هیجان مداری تأثیر منفی بر کیفیت زندگی دارد.

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی برنامه آموزش مهارت های زندگی بر بهبود کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بود. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش شبه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. از بین کلیه دانشجویان دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر درسال تحصیلی 91-90، 30 دانشجو که در ارزیابی کیفیت زندگی کمترین نمره را در پرسشنامه فرم کوتاه زمینه یابی سلامت (SF-36؛ واروشربن، 1992 نقل از منتظری، گشتاسبی و وحدانی نیا، 1384) به دست آورده بودند، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری (گواه و آزمایش) جایگزین شدند. جلسه های آموزش گروهی مهارت های زندگی به مدت 9 جلسه 5/1 ساعته به صورت هفتگی اجرا شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان دادند که برنامه آموزش مهارت های زندگی توانسته است سلامت روانی و جسمانی دانشجویان را به طور معناداری افزایش دهد. با توجه به یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت آموزش مهارت های زندگی در بهبود کیفیت زندگی دانشجویان اثرگذار است.

مقدمه: برطرف ساختن مشکلات ارتباطی بین فرزندان و والد سرپرست در خانواده های تک والدینی یکی از اهداف اصلی برنامه های توانمند سازی خانوادگی و روان شناختی این دسته از خانواده ها است؛ لذا هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر برنامه بهبود بخشی ارتباط بر کیفیت رابطه والد- فرزندی نوجوانان دختر خانواده های تک والدینی مادر سرپرست بود. روش: جامعه آماری پژوهش شامل همه نوجوانان دختر 14 تا 18 ساله در خانواده های تک والدینی مادر سرپرست تحت پوشش یکی از مؤسسات خیریه شهر ری بود. از بین 34 نوجوان داوطلب شرکت در تحقیق بر مبنای مقیاس رابطه والد- فرزندی فرم مادر- فرزند و مصاحبه بالینی، در نهایت 18 نفر به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه (9 نفر در گروه آزمایشی و 9 نفر در گروه گواه). جایگزین شدند روی گروه آزمایش بر اساس برنامه بهبود بخشی ارتباط 8 جلسه گروهی اجرا شد و گروه گواه هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. تمام آزمودنی ها قبل و بعد از درمان، مقیاس رابطه والد- فرزندی فرم مادر- فرزند را تکمیل کردند. یافته ها: نتایج آزمون t برای مقایسه گروه های مستقل و ضریب تأثیر کوهن نشان داد که برنامه بهبود بخشی ارتباط اثر معنی داری بر کیفیت رابطه والد- فرزندی داشت. همچنین نتایج آزمون t نشان داد که برنامه بهبود بخشی ارتباط به طور اختصاصی تر باعث افزایش عاطفه مثبت و میزان ارتباط درگروه آزمایش شد و این تأثیر معنادار بود اما تأثیری بر مؤلفه های همانندسازی با مادر وعدم آزردگی/ سردرگمی نقش نداشت. نتیجه گیری: نتایج، اثربخشی برنامه بهبود بخشی ارتباط را بر بهبود رابطه والد- فرزندی در نوجوانان دختر خانواده های تک والدینی مادر سرپرست تأیید کرد.

این پژوهش از نوع پژوهش های شبه تجربی است که اثربخشی رویکرد معنادرمانی را به شیوه گروهی بر کاهش ناامیدی در زندگی معلولان ضایعه نخاعی پس از زلزله در شهرستان زرند بررسی کرد. جامعه آماری کلیه معلولان ضایعه نخاعی پس از زلزله در شهرستان زرند بودند که از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده (برای دو گروه 12 نفری آزمایش و گواه) انتخاب و در دو گروه گماشته شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه 20 سؤالی ناامیدی بک بود. برای مقایسه میانگین های افتراقی دو گروه از آزمون t استفاده شد. در این پژوهش شش فرضیه مطرح شد که در این فرضیه ها، مؤلّفه های مختلف ناامیدی و نمره کل با توجه به رویکرد معنا درمانی به شیوه گروهی بررسی شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که t محاسبه شده برای بررسی میانگین های دو گروه در مؤلّفه های مختلف ناامیدی در حوزه دستیابی به خواسته ها (512/3-)، نومیدی درباره آینده (862/4-)، نگرش نسبت به آینده (555/2-)، دورنمای زندگی (471/3-)، اعتماد به آینده (242/0-) و در حوزه نمره کل (685/8-) است که فقط فرضیه پنجم تأیید نشد و بقیه فرضیه ها از لحاظ آماری معنادار تشخیص داده شده اند. نتایج نشان داد که این روش بر کاهش نا امیدی معلولان ضایعه نخاعی پس از زلزله مؤثر است.

هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش مهارت حل مساله بر خودکارآمدی دانش آموزان می باشد. جامعه مورد مطالعه شامل همه دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان رشت در سال تحصیلی89 - 1388 است. حجم نمونه طبق اصول علمی 30 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای تعیین شد. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامه خودکارآمدی عمومی و آموزش مهارت حل مساله طی هشت جلسه (2 ساعته) به مدت یک ماه استفاده گردید. پژوهش نیمه آموزشی از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری می باشد. برای تحلیل داده ها و بررسی سؤال های پژوهش از آزمون تی و تحلیل کوواریانس استفاده شد. سؤال های پژوهش عبارتند از: میزان خود کار آمدی دانش آموزان دختر دوره متوسطه چقدر است؟ آیا آموزش مهارت حل مساله بر خود کارآمدی دانش آموزان دختر دوره متوسطه موثر است؟ آیا آموزش مهارت حل مساله بر خود کارآمدی دانش آموزان دختر دوره متوسطه در طول زمان از پایداری مناسب برخوردار است؟ نتایج پژوهش نشان داد که میزان خود کارآمدی دانش آموزانی که آموزش مهارت حل مساله دریافت کردند بیشتر از میزان خودکارآمدی دانش آموزانی است که آموزش مهارت حل مساله را دریافت نکرده اند . همچنین میزان خودکارآمدی دانش آموزان در طول زمان از پایداری مناسبی برخوردار است.

در این پژوهش، اثربخشی آمـوزش مهارتهای شوخ طبعی در کاهش افسردگی افراد با آسیب نخاعی بررسی شد. از دو مرکز توانبخشی شهر تهران، 24 مراجعهکننده (12 زن و 12 مرد) با آسیب نخاعی که نمره هایی بـالاتر از میانگین در پرسشنامه افسردگی بک (بک و استیر، 1987) به دست آوردند، به طـور تصادفی در دو گـروه آزمایشی و کنترل (در هر گروه 12 نفر) قرار گرفتند. طی دو ماه، گـروه آزمایشی هشت جلسه مهارتهای شوخ طبعی مبتنی بـر بـرنامه 8 مرحله ای مهارتهای شوخ طبعی مکگی (2002) را آموزش دیدند. پس از اجرای مجدد پرسشنامه افسردگی بک در دو گروه، نتایج نشان دادنـد که افسردگی گروه آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل کاهش پیدا کرد. استلزامها براساس کاهش افسردگی در بیماران با آسیبهای نخاعی بحث شد.

تحقیق حاضربه مقایسه ابعاد مختلف سلامت روانی (علائم جسمانی، اضطراب و اختلال خواب، اختلال در کارکردهای اجتماعی و افسردگی) افراد شاغل و غیرشاغل (بیکار) 22 تا 40 ساله شهر تهران پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق کلیه افراد مذکر شاغل و غیرشاغل (بیکار) 22 تا 40 سال شهر تهران میباشد که از این جامعه تعداد 600 نفر (300 نفر شاغل و 300 نفر غیر شاغل) از طریق روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیده اند. برای سنجش سلامت روانی از آزمون GHO-28 استفاده شده است. روش آماری این تحقیق آزمون t استودنت برای مقایسه میانگین های مستقل بوده اس. در این تحقیق 5 فرضیه مطرح است که در این فرضیه های ابعاد مختلف سلامت روانی (علائم جسمانی، اضطراب و اختلال خواب، اختلال در کارکردهای اجتماعی، افسردگی و نمونه کل) افراد شاغل و غیرشاغل (بیکار) مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که t محاسبه شده برای مقایسه میانگین های افراد شاغل و غیرشاغل (بیکار) در حوزه علائم جسمانی ( 926/6-)، در حوزه اضطراب و اختلال خواب (706/5-)، در حوزه اختلال در کارکردهای اجتماعی (487/7-)، در حوزه افسردگی (169/7-)، و در حوزه نمره کل (683/13-) میباشد که تماماً از لحاظ آماری در سطح 1% معنادار تشخیص داده شده اند.

تحقیق حاضر، با هدف بررسی روابط و نگرش های درون خانواده و تاثیر آن بر آینده فرزندان پرداخته است. جامعه آماری ‏در این تحقیق کلیه دختران متاهل، فراگیر زبان، موسسه زبان کیش در شهر تهران می باشد که با استفاده از روش ‏نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، نمونه ای به حجم 160 نفر (دختران متاهل) از جامعه فوق الذکر انتخاب گردیده ‏اند. در این تحقیق 6 فرضیه در مورد رابطه و همبستگی سازگاری کلی والدین و مولفه های آن (توافق دونفری، ‏همبستگی دو نفری، ابراز محبت، رضایت زناشویی) و نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر در ‏شهر تهران مطرح شد. برای جمع آوری اطلاعات از آزمون سازگاری زن و شوهر، نگرش مذهبی و رضایتمندی زناشویی ‏انریچ استفاده شده است و برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از تحقیق از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون ‏معناداری آن و رگرسیون گام به گام استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر وجود همبستگی معنادار و مثبتی بین ‏سازگاری کلی والدین و مولفه های آن و نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر در شهر تهران ‏می باشد. همچنین تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که سازگاری کلی والدین بیشترین قدرت پیش بینی ‏کنندگی تغییرات رضایت زناشویی فرزندان را دارد و مولفه ابراز محبت دارای کمترین قدرت پیش بینی کنندگی است‎.‎ ‎

‎ ‎ ‎‎ ‎ در این پژوهش ارتباط میان ساختار قدرت در خانواده با تعارضات زناشویی مورد بررسی قرار گرفته است. منظور از ‏ساختار قدرت در خانواده، الگوی تصمیم گیری زوجین در هزینه کردن پول، خرید امکانات برای خانواده، تربیت فرزندان و ‏غیره می باشد. در این مطالعه از یک نمونه در دسترس شامل ‏‎67‎‏ زن و مرد ‏‎45)‎‏ زن و ‏‎22‎‏ مرد‎(‎‏ استفاده شده است. ‏ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از: پرسشنامه ‏‎42‎‏ سوالی به منظور اندازه گیری تعارضات زناشویی و ‏پرسشنامه ‏‎63‎‏ سوالی برای اندازه گیری ساختار قدرت در خانواده (مقیاس قلمرو و حوزه قدرت، مقیاس ساخت قدرت ‏یا روابط قدرت و مقیاس شیوه اعمال قدرت). به منظور تحلیل داده های جمع آوری شده از ضریب همبستگی پیرسون ‏استفاده شده است. در این پژوهش علاوه بر فرض رابطه بین ساختار قدرت در خانواده با تعارضات زناشویی، همچنین ‏فرض شده است که بین ساختار قدرت در خانواده با ‏‎-1‎‏ تملک منابع ارزشمند (تحصیلات زوجین، درآمد زوجین و تملک ‏دارای زوج) ‏‎-2‎‏ متغیرهای جمعیتی (بعد خانوار، مدت ازدواج، فاصله سنی زوجین و مرحله چرخه زندگی) ارتباط وجود ‏دارد. نتایج نشان داد که بین ساختار قدرت خانواده با تعارضات زناشویی ارتباط وجود دارد و دو فرضیه دیگر مبنی بر ‏ارتباط میان ساختار قدرت خانواده با تملک منابع ارزشمند و متغیرهای جمعیتی، به دلیل عدم معناداری رابطه مورد ‏تایید قرار نگرفت.‏ ‎

این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی معنادرمانی گروهی بر عزت نفس دانشجویان دختر خوابگاه های دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام گردید. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان دختر خوابگاه های دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1386 می باشد. نمونه ی اولیه به تعداد 176 نفر انتخاب شد. سپس از بین آن ها 24 نفر از کسانی که نمرات آن ها حداقل یک انحراف معیار کم تر از میانگین، در آزمون عزت نفس کوپراسمیت(با چهار خرده مقیاس تحصیلی، خانوادگی، اجتماعی و عمومی) بود، به طور تصادفی به عنوان نمونه ی نهایی انتخاب و با جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند(12 نفردرگروه آزمایش و 12 نفردر گروه گواه). بعد از اجرای پیش آزمون، 10 جلسه معنادرمانی گروهی مطابق برنامه ی تدوین شده در مورد گروه آزمایش اجرا گردید. سپس پس آزمون در مورد هر دو گروه اجرا شد. داده ها با آزمون t مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج تحقیق نشان داد که معنادرمانی گروهی موجب افزایش میزان عزت نفس دانشجویان دختر خوابگاه گردیده است. در خرده مقیاس ها، این روش روان درمانی موجب افزایش میزان عزت نفس تحصیلی شده امّا برخرده مقیاس های عزت نفس خانوادگی، اجتماعی و عمومی مؤثر نبوده است. پیشنهاد شده که روش معنادرمانی برای ارتقاء عزت نفس مورد استفاده قرار گیرد.

هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر بخشی آموزش تلقیح استرس در کاهش استرس شغلی و اختلالات روانشناختی ( افسردگی، اضطراب، فرسودگی شغلی، نارضایتی شغلی) ناشی از آن در بین کارکنان ایران خودرو می باشد. جامعه آماری این تحقیق کلیه کارکنانی می باشند که در سه ماهه زمستان 1383 مشغول گذراندن آموزش ضمن خدمت در اداره آموزش کارخانه ایران خودرو بوده اند. از این جامعه 16 نفر که علاوه بر اینکه نمره آنها در آزمون استرس شغلی بالاتر از نقطه برش بوده نمراتشان در آزمون های فرسودگی شغلی، اضطراب و افسردگی نیز بالاتر از میانگین و نمرات آنها در آزمون رضایت شغلی کمتر از میانگین بود به عنوان نمونه انتخاب گردیدند، و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آموزش تلقیح استرس (SIT) در 9 جلسه به اجرا در آمد و هر دو گروه چهار بار (پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری اول، پیگیری دوم) مورد آزمون و ارزیابی قرار گرفتند. در تحقیق حاضر5 فرضیه مطرح بوده که عبارتند از: میزان استرس شغلی آزمودنی هایی که تحت آموزش تلقیح استرس قرار گرفتند نسبت به آزمودنی هایی که تحت آموزش تلقیح قرار نگرفته اند کمتر است. 2- میزان افسردگی ناشی از استرس شغلی آزمودنی هایی که تحت آموزش تلقیح استرس قرار گرفته اند نسبت به آزمودنی هایی که تحت این آموزش قرار نگرفته اند کمتر است. 3- میزان اضطراب ناشی از استرس شغلی آزمودنی هایی که تحت آموزش تلقیح استرس قرار گرفته اند نسبت به آزمودنی هایی که تحت این آزمایش قرار نگرفته اند کمتر است. 4- میزان افسردگی شغلی ناشی از استرس شغلی آزمودنی هایی که تحت آموزش تلقیح استرس قرار گرفته اند نسبت به آزمودنی هایی که تحت این آموزش قرار نگرفته اند کمتر است. 5- میزان رضایت شغلی آزمودنی هایی که تحت آموزش تلقیح قرار گرفته اند نسبت به آزمودنی هایی که تحت تلقیح این آموزش قرار نگرفته اند بیشتر است. بعد از جمع آوری داده ها و اطلاعات و به منظور تحلیل داده ها آزمایش اختلاف نمرات پیش آزمون و پس آزمون (D1)؛ پیش آزمون و پیگیری اول(D2)؛ پیش آزمون و پیگیری دوم (D3)؛ پس آزمون و پیگیری اول (D4)؛ پس آزمون و پیگیری دوم (D5)؛ محاسبه شد. و آنگاه با استفاده از آزمون t مستقل، میانگین اختلاف نمرات مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج آماری نشان می دهد که میزان استرس شغلی، افسردگی، اضطراب و فرسودگی شغلی گروه آزمایش کمتر از گروه کنترل است و میزان رضایت شغلی آنها نیز بیشتر می باشد، لذا آموزش تلقیح استرس در کاهش استرس شغلی و اختلالات روانشناختی ( افسردگی، اضطراب، فرسودگی شغلی، نارضایتی شغلی) ناشی از آن موثر و اثر بخش بوده است.