محمدحسن میرزامحمدی

پژوهش حاضر با هدف تطبیق دیدگاه های ابن خلدون و سعدی درخصوص عوامل مؤثر بر تربیت و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی (تحلیل تطبیقی) انجام شده است. براین اساس، ابتدا، اندیشه های دو متفکر به صورت کلی معرفی، آنگاه سؤال های پژوهش، صورت بندی و ارائه شده است. یافته ها نشان می دهد که به طورکلی می توان دیدگاه دو متفکر به عوامل مؤثر بر تربیت را پیوسته و مرتبط و شامل سه منظر: زیست شناختی، جامعه شناختی و روان شناختی دانست. دیدگاه ابن خلدون و سعدی از جهات نگاه واحد به انسان، اعتقاد به تأثیر محیط، پذیرش طبع  اجتماعی انسان، پذیرش تأثیر حاکمان، اهمیت دادن به تأثیر معلم، نگاه به عامل تقلید و تفاوت های فردی، تأثیر اوضاع سیاسی و اجتماعی و داشتن نگاه اجتماعی دینی، دارای اشتراک است. همچنین، دیدگاه این دو اندیشمند از جهات تأکید پررنگ سعدی بر عامل وراثت، وسیع تربودن گستره تأثیر محیط در دید ابن خلدون، داشتن اختلاف در امر تنبیه و کاربردی تربودن نگاه ابن خلدون به عوامل مؤثر بر تربیت، دارای افتراق است. براساس این یافته ها تلاش شد از آموزه هایی که می توان از ابن خلدون و سعدی برای اعمال در نظام تربیتی ایران به دست داد، نتایجی، استخراج  و ارائه شود.

با عنایت به مشکلات گریبان گیر جامعه در بخش اقتصاد و اشتغال و همچنین سیاست ها و استراتژی های کلان کشور در قالب چشم انداز 20 ساله و برنامه پنجم توسعه، عطف توجه و تمرکز بر راهکارهای ریشه ای، اساسی و اثربخش ضرورتی اجتناب ناپذیر است. توانمندسازی نیروی انسانی از طریق آموزش مهارت های شغلی و تخصصی، در راستای ترغیب و توسعه کارآفرینی، به ویژه در مراکز آموزش مهارتی، یکی از این راهکارهای اساسی محسوب می شود که می تواند به عرضه نیروی انسانی توانمند و کارآفرین و در نهایت کاهش مشکلات اقتصادی و اشتغال و همچنین افزایش بهره وری و کارایی شاغلین بخش های مختلف منجر شود. گام های اولیه اجرایی کردن این راهکار با شکل گیری نظام جامع مهارت و فناوری و تصویب و ابلاغ آئین نامه نظام آموزش مهارت و فناوری، برداشته شده است. در این پژوهش تلاش شده تا ضمن بررسی میزان تأثیر آموزش های مهارتی موجود، در توانمندسازی نیروی انسانی، مسائل و مشکلات پیش رو و راهکارهای بهینه سازی این گونه آموزش ها شناسایی شوند. روش تحقیق در این مقاله، کیفی بوده و داده ها با استفاده از مصاحبه با صاحب نظران آموزش های مهارتی گردآوری و سپس از طریق تحلیل محتوا، مورد بررسی و بحث قرار گفته اند. نتایج این تحقیق در چهار حوزه "ویژگی های نیروی انسانی توانمند"، "عملکرد و ضرورت آموزش های مهارتی در تربیت نیروی انسانی توانمندسازی"، "موانع و مشکلات پیش رو" و "راهکارهای بهینه سازی" این گونه آموزش ها، ارائه شده اند.

پژوهش حاضر با هدف ارزشیابی برون داد برنامه آموزش قرآن پایه پنجم ابتدایی در سال تحصیلی (89-1388) انجام شده است. داده های لازم شامل نمرات حاصل از آزمون های صحت و سرعت روخوانی درس آموزش قرآن کتاب درسی و قرآن کریم و نظرات دانش آموزان درخصوص میزان علاقه آن ها به قرآن می باشد. برای گردآوری داده ها از آزمون شفاهی پیشرفت تحصیلی، برای سنجش تواناییِ صحتِ روخوانی و سنجشِ سرعتِ روخوانی از کتاب آموزش قرآن کلاس پنجم دبستان و متن کامل قرآن کریم و نیز پرسش نامه سنجش نگرش و علاقه آن ها به قرآن استفاده شده است. داده های گردآوری شده، با استفاده از انواع روش های آمار توصیفی (شمارش پاسخ سؤالات، درصد، فراوانی، میانگین، انحراف معیار، جدول و نمودار) و آمار استنباطی (آزمون های آنالیز واریانس یک سویه، تعقیبی، T و خی دو با توجه به نوع داده ها تجزیه و تحلیل شده است. به طور کلی، یافته های تحقیق نشان داده که دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی در حد متوسط قرآن را صحیح می خوانند که اگرچه این وضعیت قابل قبول است لکن مطلوب نیست و با توجه به ماهیت نظام تربیتی کشور لازم است در این زمینه برنامه ریزی های دقیق تری صورت گیرد. این وضعیت در مؤلفه سرعت مناسب نیست به طوری که نتایج تحقیق نشان می دهد سرعت خواندن قرآن در دانش آموزان پنجم ابتدایی پایین است. یکی دیگر از یافته های تحقیق این است که توانایی دانش آموزان در صحت قرائت آیات مصحف شریف نسبت به آیات کتاب درسی خود در پایه پنجم ابتدایی ضعیف تر بوده است. در این خصوص لازم است استفاده بیشتری از کتاب قرآن در کنار کتاب درسی در مدارس صورت گیرد. نکته جالب این که اگرچه صحت و سرعت خواندن قرآن در دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی، چندان مطلوب نیست اما آنان به قرآن علاقه مند هستند. یافته های حاصل از پرسش نامه نگرش سنج نشان داد نگرش دانش آموزان براساس میزان موافقت آنان با گزینه های پرسش نامه، عموماً مثبت بوده است. بنابراین لازم است برنامه ریزان و دست اندرکاران برنامه درسی قرآن، از این فرصت مناسب نهایت بهره برداری را به عمل آورند و ضعف های موجود را برطرف کنند. یافته عمده دیگر این تحقیق آن است که دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی بهتر از پسران قرآن را قرائت می کنند. به طور کلی برونداد برنامه آموزش قرآن در پایه پنجم ابتدایی قابل قبول است اما مطلوب نیست. لازم است برنامه ریزان و دست اندرکاران امر، نسبت به این موضوع با حساسیت ویژه ای عمل نمایند. براساس یافته های تحقیق، در پایان مقاله پیشنهادهای کاربردی جهت بهبود توانمندی های دانش آموزان در صحت و سرعت خواندن قرآن ارائه شده است.  

هدف : هدف از این پژوهش به دنبال بررسی «تحلیل ایده دانشگاه ایرانی – اسلامی در اسناد آموزش عالی ایران (سند دانشگاه اسلامی، سند جامع علمی کشور، سند چشم انداز بیست ساله و قانون برنامه پنجم توسعه)، به منظور ارائه الگوی دانشگاه ایرانی – اسلامی» است. روش :این پژوهش از نظر ماهیت داده ها، کیفی و از نظر هدف از نوع تحقیقات بنیادی است، به این صورت که یافته های آن به منظور ارائه چارچوب مفهومی مورد استفاده قرار خواهند گرفت. با توجه به ماهیت، هدف و سؤالات پژوهش حاضر، در این پژوهش از روش های «تحلیل مفهومی»، «تحلیل اسنادی» استفاده شده است . جامعه تحلیلی این پژوهش منابع موجود پیرامون ایده های موجود در زمینه دانشگاه، اسناد تحولی آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران است که به صورت هدفمند انتخاب و همزمان با فرایند جمع آوری اطلاعات ، داده های حاصله به صورت عمیق و مستمر مطالعه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها : یافته های حاصله حاکی از این است که در اسناد تحولی آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران ایده دانشگاه دارای دو بعد اصلی علمی و اسلامی است؛ که در بعد علمی به ترتیب به ایده های سنتی، معاصر و جدید نزدیک است. در بعد اسلامی ضمن توجه به پیشرفت های علم و فناوری سعی گردیده است در چهارچوب دین مبین اسلام و نیز فرهنگ اسلامی گام بردارند.یافته های حاصل از این پژوهش به صورت یک الگوی مفهومی از دانشگاه ایرانی – اسلامی ارائه شده است؛ که در بررسی و تحلیل مصادیق اسناد چهار گانه آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران؛ در سند دانشگاه اسلامی(1392) چهار ایده خاص این سند با مصادیق قداست علم، تربیت و تهذیب روحی و تعالی معنوی، آرمان های انقلاب اسلامی و تقویت خانواده؛ در سند جامع علمی کشور(1389) دو ایده خاص این سند با مصادیق حاکمیت جهان بینی و توحیدی اسلام و جایگاه اول علم و فناوری؛ در سند چشم انداز بیست ساله(1382) دو ایده خاص این سند با مصادیق امن، مستقل و مقتدر، دست یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری؛ و در قانون برنامه پنجم توسعه(1389) دو ایده خاص این سند با مصادیق تدوین و ارتقا شاخص های کیفی، همکاری با حوزه های علمیه شناسایی و نام گذاری شدند. نتیجه گیری با مجموع بررسی اسناد آموزش عالی و مجموعه نظریات در مورد ایده دانشگاه متوجه شدیم که ایده اسناد تحولی آموزش عالی پیرامون دانشگاه ایرانی – اسلامی ایده ای بر گرفته از جهان بینی اسلامی است که دیدگاه های سنتی و معاصر دانشگاه را در ابعاد مختلف آموزش ، پژوهش پوشش / های تحولی که برای آنان در اسناد دیده شده است هماهنگ نمایند.

هدف اصلی این پژوهش تطبیق ویژگی های معلم از دیدگاه فارابی و شهیدثانی و ارائه دستاوردهای آن برای نظام تربیت معلم در ایران است.دستیابی به این هدف نیز نیازمند بررسی دقیق ویژگی هایی است که این اندیشمندان در آثار خود برای معلم درنظرگرفته اند.در این راستا و با توجه به مراتب فوق از روش های تحلیل تطبیقی و استنتاج استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که هر دو فیلسوف مسلمان در مسائلی چون دغدغه نسبت به مسأله معلم و معلمی، حافظ شریعت، علاقه مند به تعلیم و تربیت، آراستگی به خصوصیات اخلاقی، معلمی به عنوان یک حرفه تخصصی دارای اشتراک هستند. اما در جامعیت دیدگاه شهید ثانی در خصوص ویژگی های معلم، توجه به موضوع شاگرد و نوع تقسیم بندی ویژگی ها دارای افتراق می باشند. براین اساس و با توجه به نتایج پژوهش حفاظت از شریعت الهی تا پای جان، آموزندگی مدام، پدید آورندگی و جانشین پروری در ویژگی های معلم به عنوان دستاوردهای مناسب برای حل چالش های موجود در نظام تربیت معلم ارائه شد.

هدف از پژوهش حاضر تبیین رابطه علم و دین با توجه به آراء علامه طباطبایی و استنتاج دلالت های آن در تعیین روش های تدریس بوده است که در قالب دو سوال پژوهشی مطرح گردید : 1- رابطه علم و دین از منظر علامه طباطبایی چگونه رابطه ای است ؟ 2- دلالت های رابطه علم و دین از منظر علامه طباطبایی در تدوین روش های تدریس در چیست؟ این پژوهش به شیوه تحلیلی – استنتاجی انجام یافته و ابزار آن از نوع اسنادی می باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که: از نظر علامه علم و دین با یکدیگر تعامل دارند و معارف دین شامل اعتقادات ، اخلاق و احکام در بستر علم مطلق ظهور می یابند. سه روش بیان معارف دین( ارشاد مولوی، استدلال منطقی و کشف و شهود) از علم مطلق می باشند همچنین در سیر آفاقی و انفسی ، انسان از علوم تجربی ، استدلال منطقی و شهود بهره می برد.میزان یقینی بودن علم و معرفت بر اساس انطباق آن با واقعیت مشخص می گردد.بر این اساس روش های تدریس در تعلیم و تربیت شامل: روش تدریس حکمی به عنوان یک روش کلی ، روش سقراطی که مبتنی بر عقلانیت می باشد ، روش مباحثه و پرسش و پاسخ ، روش های مبتنی بر تجربه و آزمایش، روش تدریس مبتنی بر ادراک شهودی و نفی روش مبتنی بر حفظ می باشد.

هدف پژوهش حاضر مرور نظام مند پژوهش های انجام شده در مورد تمدن اسلامی و تمدن نوین اسلامی برای پاسخ گویی به این پرسش است که این پژوهش ها با تکیه بر آموزه های قرآنی، برای تمدن سازی اسلامی چه مولفه هایی ارائه می دهند؟ در پاسخ به این پرسش از طریق روش مرور نظام مند 605 پژوهش در زمینه موضوع مدنظر، در بازه زمانی 1390 تا 1400 که در نشریه های علمی معتبر داخلی ارائه شده اند، ارزیابی و در نهایت 20 مقاله به صورت هدفمند انتخاب شد؛ و با تحلیل محتوا و ترکیب نظام مند ادبیات مربوط این نتایج بدست آمد که مولفه های تمدن سازی اسلامی در آیات قرآن، در دو حوزه قابل دسته بندی هستند: 1- نظام سازی، شامل: شکل گیری دولت مقتدر و باکفایت اسلامی، شکل گیری جامعه فرهیخته و کارآمد اسلامی، شکل گیری نظام اقتصادی رشدیافته و بالنده، شکل گیری نظام فرهنگی مطلوب. 2- زیرنظام های تمدنی، شامل: عدالت گستری ، علم گرایی و تولید آن، آزادی و آزاداندیشی، عقلانیت و خردورزی، اخلاق مداری، ایجاد خودباوری و اعتماد به نفس در جامعه، وحدت گرایی و انسجام، قانون مداری، امنیت ، تولید فکر و نظریه پردازی، بکارگیری نخبگان علمی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی؛ نظم و انضباط، استقامت اجتماعی، ارزشمند شمردن کار و تلاش در جامعه، توسعه و رفاه عمومی، مبادله معرفتی با دیگر جوامع و ملل، نگرش توحیدی، آینده نگری، تساهل و مدارا.

این مقاله به بررسی آرا و اندیشه های فلسفی تربیتی دکتر علی محمد کاردان و نقد آن می پردازد. روش این پژوهش، تحلیل اسنادی است و در این جهت تمام منابع و مراجع مرتبط با آرا و اندیشه های کاردان مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها، که حاصل بررسی پنج سؤال پژوهشی است، نشان می دهد که مبنای اصلی اندیشه فلسفی و تربیتی کاردان هستی است. عالم هستی یعنی جهان بیرونی و درونی و شناخت خود و ماسوای خود است. ولی انسان شناسنده و متعلق شناخت (طبیعت و خدا) را نیز شامل می شود. غرض از آن نیز در وهله اول حل مشکلات زندگی و تسخیر طبیعت و خودشناسی و سرانجام خداشناسی است و این نکته محوری در آرای تربیتی کاردان نیز نقش اصلی را ایفا می کند به طوری که وی هدف تربیتی انسان را پرورش همه جانبه او دانسته و بر این اساس به اصول فعالیت، رشد، رغبت، تفاوت فردی و اجتماعی و روشهای الگوسازی و حل مسئله معتقد است. بر این اساس حاصل نظام تربیتی کاردان فردی است که با آزاد ساختن خود، سرانجام با رسیدن به قرب یگانه ای که همه عالم از اوست به درک حقایق و جستجوی لذّت بزرگ آموختن می رسد. اندیشه های تربیتی کاردان از چنان جامعیتی برخوردار است که پاسخگوی بسیاری از مسائل تعلیم و تربیت معاصر نیز هست، در بخش پایانی مقاله به نقد اندیشه فلسفی و تربیتی کاردان پرداخته شده است.

هدف از این پژوهش، تحلیل و تبیین نظریه اعتباریات علامه طباطبایی (ره) و استنباط دلالت های آن در آموزش ارزش ها بوده است و برای انجام دادن تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد استنتاجی و شیوه اسنادی استفاده کرده ایم. در این پژوهش به منظور تبیین ماهیت ارزش ها، براساس استنباط انواع اعتباریات ارزشی ازدیدگاه علامه، دلالت های تربیتی نظریه اعتباریات در تعلیم ارزش ها استخراج شده است. علامه ازجمله فیلسوفانی بوده که بحث اعتباریات را ابداع کرده و برای تبیین چیستی، چرایی و مفهوم شناسی ارزش ها، علوم و ادراکات اعتباری را پشتوانه ارزش ها قرار داده است. یافته های پژوهش نشان می دهند از نظریه اعتباریات علامه طباطبایی، پانزده اصل برای آموزش دادن ارزش ها، شامل تبیین پایه های مطلق ارزشی، تهییج احساسات، عقلانیت، نتیجه گرایی، حُسن و قبح ذاتی امور، معنویت فطری، توجه به بُعد معرفت شناختی، توجه به ویژگی تکاملیِ آموزش دادن ارزش ها و باورهای پیشین مخاطب، انگیزه سازی ، تعیین حُسن و قبح فعلیِ افعال، مسامحت در آموزش دادن ارزش ها، اصلاح وضعیت محیطی، استفاده از ارتباط کلامی و غیرکلامی برای آموزش دادن ارزش ها، و تناسب داشتن روش با موقعیت را می توان احصا کرد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل مبانی معرفت شناختی نظریه سنت گرایی سید حسین نصر و دلالت های آن برای تربیت عقلانی انجام شد. روش پژوهش توصیفی–تحلیلی بود و نتایج آن نشان داد معرفت شناسی نصر توأم با معرفت و شناخت دینی می باشد که منشأ آن علم قدسی است، علمی که این امکان را ایجاد می کند تا انسان خدا را در همه جا ببیند و بدین ترتیب به عالم بالا و بنیاد قدسی هستی برسد. امکان دستیابی انسان به حقیقت مطلق به واسطه عقل شهودی، همراهی معرفت قدسی با ایمان و یقین، تلازم معرفت قدسی با فضایل اخلاقی و وابستگی معرفت قدسی به عمل مبانی معرفت شناختی علم قدسی هستند. در نظر داشتن این نوع از معرفت می تواند دلالت هایی مانند بهره گیری از قوه عاقله جهت برخورداری از صفت علم، استفاده از شهود به عنوان منبعی برای معرفت و عاملی برای توجیه باورها، تعیین پیشاپیش اهداف و اصول بر اساس ارتباط با امر قدسی، هدایت متربیان به شناخت پیوسته، جلوگیری از شکاکیت ذهنی در متربیان، ایجاد شالوده ای تعقلی برای فضایل اخلاقی، کمک از معرفت قدسی برای شناخت ذات اشیا در مرتبه ربوبی و استفاده از محتوای ترکیبی را برای تربیت عقلانی متربیان به همراه داشته باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی امکان استفاده از کتاب «داستان راستان» به منظور تقویت اندیشه ورزی کودکان است. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوای کیفی در چهار مرحله «کدگذاری باز»، «گروه بندی»، «مقوله بندی» و «کشف انتزاع» استفاده شده است. به طورکلی، یافته های به دست آمده از پژوهش حاضر نشان می دهد که کتاب داستان راستان می تواند به عنوان یک محتوا برای تقویت اندیشه ورزی کودکان مورد توجه قرار بگیرد. ازطرفی باتوجه به اینکه برنامه فلسفه برای کودکان به عنوان یکی از برنامه های مهم تقویت اندیشه ورزی کودکان شناخته می شود، می توان مضامین فلسفی کتاب داستان راستان را با تمامی رویکردهای برنامه فلسفه (فرایندی، محتوایی، پیوند فلسفه با ادبیات و توجه به فرهنگ) برای کودکان مطابقت داد. همچنین باتوجه به موضوع داستان ها می توان ویژگی های داستانی فبکی (فلسفه برای کودکان) را در آن ها جست وجو کرد. این ویژگی ها گاهی پرنگ تر و گاهی کمرنگ تر در داستان های داستان راستان وجود دارند. درپایان چنین نتیجه گیری می شود که آشنایی دانش آموزان با مبانی اصلی این داستان ها، همچون معصومیت، حکمت و علم لدنی ائمه اطهار (ع) که با آموزش های معارف اسلامی در کتب درسی دانش آموزان گره خورده است ، می تواند ضمن فهم بهتر داستان ها توسط خواننده، زمینه ای جدید در کمک گرفتن از داستان های بومی برای تقویت اندیشه ورزی کودکان فراهم کند.

پژوهش حاضر با هدف تبیین فلسفی اخلاق معلمی از دیدگاه فیلسوفان تربیتی غرب و مربیان و اندیشمندان مسلمان به منظور ارائه منشور و اعتباریابی آن انجام شد. برای پاسخگویی به مسائل پژوهش از روش های توصیفی تحلیلی و گروه کانونی استفاده شد. نتایج بررسی ها نشان داد منشور اخلاق معلمی مورد نظر فیلسوفان و مربیان تربیتی را می توان در سه هسته ساحت ها، مؤلفه ها و شاخص ها ترسیم کرد. ساحت ها شامل جسمانی و ظاهری، اعتقادی و اخلاقی، علمی، اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و حرفه ای بودند. مؤلفه های ساحت اول شامل «آراستگی ظاهری، آراستگی پوشش، قدرت و توانایی جسمانی، توانمندی کلامی و رفتاری»، مؤلفه های ساحت دوم شامل «خدابینی، باور و عمل به ارزش های معنوی، تواضع، سازواری کردار و گفتار، انصاف و بزرگ منشی، برابری، رفق و مدارا، عشق و محبت، انسان سازی»، مؤلفه های ساحت سوم شامل «دانش عمومی، دانش تخصصی، شایستگی در تدریس، شناخت تفاوت های فردی، آگاهی از مراحل رشد، هدایت و اصلاح گری»، مؤلفه های ساحت چهارم شامل «مسئولیت پذیری، هشیاری اجتماعی، انتقال میراث فرهنگی، تعامل فرهنگی، انتقادگری» و مؤلفه های ساحت پنجم شامل «کفایت مالی و ساده زیستی» بودند. ذیل مؤلفه ها نیز صد و چهار شاخص جزئی شناسایی و معرفی شد. اعتبار درونی منشور طراحی شده و هسته های سه گانه آن توسط متخصصان موضوعی مورد تأیید قرار گرفت.

پرورش اخلاقی مسلمانان یکی از اهداف اساسی آموزه های قرآنی و حدیثی است. استخراج این آموزه ها و تبیین آن ها به صورت روشمند در قالب اصول و روش های تربیت اخلاقی، زمینه آگاهی از نظام اخلاقی در اسلام را فراهم می آورد. در میان روایات ائمه(ع) و روایات به جای مانده از امام رضا(ع)، گزاره ها و گزارش های فراوانی در موضوع اخلاق وجود دارد. این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال است که اصول و روش های تربیت اخلاقی در روایات امام رضا (ع) کدام است؟ برای پاسخ به پرسش تحقیق، احادیث ایشان استخراج و دسته بندی و تحلیل شد. یافته های تحقیق حاکی است که اصول تربیت اخلاقی عبارت است از: تغییر رفتارهای ظاهری، تحول باطن، مداومت و محافظت بر عمل، اصلاح شرایط، مسئولیت، آراستگی، فضل، عدل، عزت و تعقل. تحقق این اصول، روش هایی مانند تلقین به نفس، تحمیل به نفس، اعطای بینش، دعوت به ایمان، فریضه سازی، محاسبه نفس، زمینه سازی، تغییر موقعیت، اسوه سازی، مواجهه با نتایج اعمال، تحریک ایمان، ابتلا، آراستن ظاهر، آراستن سخن، توبه، تبشیر، مبالغه در پاداش، تکلیف به قدر وسع، انذار، مجازات به قدر خطا، تغافل، تزکیه، تعلیم حکمت به عنوان روش های دفع و درمان رذایل شناسایی شده است.

سابقه و هدف: سرطان چهارمین بیماری مزمن شایع است که بر عملکرد طبیعی زندگی و سلامت روان بیماران تأثیر منفی دارد. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های زندگی با رویکرد قرآنی بر هیجانات منفی، کیفیت و جهت گیری زندگی در مبتلایان به سرطان پستان شهر تهران انجام شد. روش کار: این پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه ی آماری شامل کلیه ی زنان مبتلا به سرطان پستان از بین مراجعه کنندگان به بیمارستان کسرای شهر تهران بود که بر اساس معیارهای ورود به پژوهش و پرسش نامه های فرم کوتاه افسردگی، اضطراب و استرس؛ کیفیت زندگی و جهت گیری زندگی بیمارانی که دارای بالاترین نمرات بودند با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی به گروه های آزمایش و گواه (15 = 2 n = 1 n) تقسیم شدند (30 = n). گروه آزمایشی هشت جلسه مداخله ی درمانی 60 دقیقه یی طی یک جلسه در هفته دریافت کرد اما گروه کنترل مداخله یی دریافت نکرد. اطلاعات به دست آمده با روش های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس چندمتغیّری تحلیل شد. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شده است و پژوهشگران هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری بین گروه های آزمایش و کنترل در کاهش هیجانات منفی اضطراب، افسردگی و استرس وجود داشت (05/0>P). علاوه براین، در نمرات کیفیت زندگی و جهت گیری زندگی دو گروه نیز تفاوت معنا دار بود (05/0>P). نتیجه گیری: آموزش مهارت زندگی با رویکرد قرآنی بر شاخص های روان شناختی مبتلایان به سرطان در پیوند با مراقبت پزشکی استاندارد اثر سودمندی بر سلامتی و کاهش هیجانات منفی خواهد داشت.

تربیتِ فلسفی از ساحت های مهم تربیت در دنیای معاصر می باشد؛ لکن از ظرفیت فلسفه اسلامی و آراء فیلسوفان مسلمان دراین عرصه تربیتی کمتر استفاده شده است و عموماً متأثر از فلسفه های غربی، اصول و روش هایی برای تربیت فلسفی نسل جوان و نوجوان تجویز می شود. تلقی علامه طباطبایی از فلسفه در میان فلاسفه مسلمان واجد ظرائف و ویژگی های بدیعی است که در مجموع از ظرفیت خوبی برای تبیین اصول تربیت فلسفی برخوردار است. چیستی ویژگی های فلسفه از نگاه علامه و در پی آن تبیین اهم اصول تربیت فلسفی مبتنی بر آن، دو سؤال اساسی این پژوهش را تشکیل می دهد. برای تبیین تلقی علامه از فلسفه از روش تحلیل مفهوم استفاده شده و برای به دست آوردن اصول تربیت فلسفی مبتنی بر آن از روش استنتاجی بهره گرفته شده است، ده اصل تربیتِ فلسفی منتج از این پژوهش شامل: حرکت به سمت تفاهم فکری با دیگران، حقیقت جویی و سنجش حقیقت و پندار، کلی نگری، علت شناسی، خداشناسی، انسجام گرایی توحیدی، طرد روش های غیریقینی در فلسفه ورزی، حضور وجودشناسانه فلسفه در علوم، فلسفه ورزی در اعتقادات و تطهیر نفس می باشد.

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی برنامه درسی تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه جوادی آملی انجام شد. روش پژوهش تحلیلی- استنتاجی بود. تمامی آثار دست اول جوادی آملی مستندات لازم برای طراحی برنامه درسی را تشکیل می دادند که از میان آن ها مطالب مرتبط با مبانی فلسفی و عناصر برنامه درسی به صورت هدفمند انتخاب شدند. مطالب مرتبط با مبانی فلسفی و گزاره های اخلاقی توسط مدل پیشنهادی کلایزی (1978) در هفت گام مورد استخراج و استنتاج قرار گرفتند و ذیل عناصر برنامه درسی تجلی یافتند. نتایج نشان داد که برنامه درسی تربیت اخلاقی فعالیت هایی است که به منظور ایجاد دانش، صفات و رفتارهای اخلاقی در متربی پیش بینی می شود و شامل چهار عنصر اهداف، محتوا، روش های یاددهی- یادگیری و روش های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی است. اهداف ذیل دو دسته غایی (رسیدن متربی به مقام خلیفه اللهی و قرب به کامل مطلق) و واسطه ای (شناخت جنبه های گوناگون خویشتن، شناخت خدا، اندیشیدن قبل از انجام عمل، تبعیت از حق در امور و قضاوت های اخلاقی، آگاهی و عمل به مسئولیت ها، تقویت نیروی اراده، زیبایی بینی در افعال خدا، کسب آمادگی برای خدمت به خلق، معرفت بر نتیجه دنیوی و اخروی نیات و عملکردهای اخلاقی) تنظیم شد. محتوا در خدمت اهداف بوده و می بایست واجد دستورالعمل هایی چون تنوع قالبی، منبعث از قرآن و روایات، تأثیرپذیر از فضای زمانه، در نظر داشتن تاریخ و ادبیات ایران و اسلام، تناسب حکیمانه، صلابت و لطافت باشد. روش های یاددهی- یادگیری رویکردی منطقی، شبهه زدایانه و عاطفی دارند. روش های ارزشیابی نیز شامل خودارزیابی، نظر و قضاوت مربی، مشارکت فعال والدین و ارزیابی تیمی پیشرفت تحصیلی می باشند که اطمینان آوری خاصی دارند و همگی در خدمت یادگیری اخلاقی متربی تنظیم و معرفی شده اند و به دور از خطی نگری و اضطراب هستند.

سابقه و هدف: با توجه به رشد سریع جمعیت سالمندان در قرن 21 به ویژه در کشورهای در حال توسعه، توجه به برآورده کردن نیازهای جسمانی و روانی سالمندان ضروری است. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف پیش بینی احساس تنهایی بر اساس شفقت به خود، معنویت و سبک زندگی اسلامی صورت گرفته است. روش کار: این پژوهش مطالعه یی توصیفی - مقطعی و از نوع همبستگی است. جامعه ی آماری آن شامل کلیه ی سالمندان مرد شهر کرمانشاه است که 280 نفر از آنان (280 = n) با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و پرسش نامه های احساس تنهایی، شفقت به خود (SCS)، بهزیستی معنوی (SWBS) و سبک زندگی اسلامی (ILST) را تکمیل کردند. داده ها با روش های آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون تحلیل شد. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه براین، نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: بر اساس یافته ها، قدر مطلق ضرایب همبستگی در دامنه یی بین 56/0- تا 70/0- قرار داشت و احساس تنهایی با شفقت به خود، معنویت و سبک زندگی اسلامی رابطه ی منفی و معنادار نشان داد (05/0>P). همچنین، تحلیل داده ها با روش رگرسیون هم زمان نشان داد که متغیّرهای پیش بین با هم، 59 درصد از واریانس احساس تنهایی را پیش بینی کردند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت کسانی که شفقت به خود، سبک زندگی اسلامی و گرایش معنوی بالاتری دارند، از شاخص های سلامت بهتری برخوردارند.

در این پژوهش، با هدف ارائه مبانی، اهداف، اصول و روش های اخلاقی برای متامدرنیسم از روش تحقیق ترکیبی مشتمل بر روش اسنادی، تحلیل مفهومی از نوع تفسیر مفهوم و روش تحقیق استنتاجی از نوع پیش رونده استفاده شده است .بنابراین ابتدا با به کارگیری روش پژوهش اسنادی ضمن گردآوری و انسجام نظریات اخلاقی صاحب نظران متامدرنیسم، به واسطه روش پژوهش تحلیل مفهومی از نوع تفسیر مفهوم به تبیین و تعریف متامدرنیسم و اخلاق در متامدرنیسم پرداخته است. همچنین کاربرد روش تحقیق استنتاجی از نوع پیش رونده، تدوین مبانی، اهداف، اصول و روش ها ی اخلاقی متامدرنیسم را در پی داشته است. بنابراین، از ایجاد تحرک جهت عبور از اخلاق پست مدرنیستی به سوی اخلاق متامدرنیستی به عنوان هدف غائی اخلاق در متامدرنیسم، یاد شده است که علاوه بر هفت هدف واسطی، شامل هشت اصل و سه روش اخلاقی هم می باشد. مولفه هایی همچون بازگشت به جنبش های گذشته، صداقت جدید، اصالت، محبت و مراقبت، فروپاشی فاصله ها، سلسله مراتب، فرآیند "گویی" و روایت های بزرگ به عنوان اصول اخلاقی متامدرنیسم مطرح شده است. همچنین از تلفیق و ترکیب، معادله هردو – هیچکدام، و معادله هردو – و..... به عنوان روش های اخلاقی متامدرنیسم نام برده شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رویکرد تفکر اخلاقی مادرانه با تاکید بر دیدگاه رودیک و استنتاج دلالت های آن در تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گرفت.سارا رودیک از اخلاق شناسان مراقبت فمنیستی رویکرد تفکر مادرانه را مطرح کرد.روش پژوهش حاضر از نوع تحلیلی و استنتاجی است.براین اساس ابتدا رویکرد تفکر مادرانه مورد تحلیل واقع شد و عناصر اساسی ان مورد برررسی قرار گرفت. هستی شناسی مادرانه از نوع ارتباطی است و تجربه اساس معرفت شناسی آن بوده که در ان تفکر و عمل لازم و ملزوم یکدیگرند.اخلاق شناسی مادرانه مبتنی بر ترجیح دیگری بر خود است.از دیدگاه رودیک اعمال مادرانه ، شامل سه هدف؛حفاظت،رشد و آموزش می باشد.از نظر این رویکرد،مادران در اجرای نقش های مراقبتی از اصل عشق بهره می گیرند.از نظر رودیک مادران عشق مادران شامل؛ عشق توجه،عشق محافظتی (عشق نگهدارنده)،عشق موشکافانه و فروتنی می باشند.با توجه به عناصر اصلی رویکرد تفکر مادرانه ،محققان به استنتاج دلالت هایی تربیتی پرداختند.تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در اموزش و پرورش مبتنی بر تفکر مهرورزانه و مادرانه؛ هدف کلی آموزش و پرورش "آموزش صلح "می باشد .معلم در این رویکرد دارای خصوصیاتی همچون؛عشق ورزی،تامل، توانایی انتظار ،توجه،آگاهی،اعتدال و تواضع می باشد.دانش اموز دارای تفکری همراه با سبک شناختی و تاملی همراه با توانایی های نامحدود است.محیط آموزشی هم باید محیطی توام با امنیت ،نشاط و شادابی باشد. رویکرد تفکر مادرانه قابلیت ان را دارد که به عنوان یک الگو در مناسبات اجتماعی و تربیتی مورد توجه قرار بگیرد