علوم تربیتی

پژوهش حاضر با هدف بررسی رویکرد تفکر اخلاقی مادرانه با تاکید بر دیدگاه رودیک و استنتاج دلالت های آن در تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گرفت.سارا رودیک از اخلاق شناسان مراقبت فمنیستی رویکرد تفکر مادرانه را مطرح کرد.روش پژوهش حاضر از نوع تحلیلی و استنتاجی است.براین اساس ابتدا رویکرد تفکر مادرانه مورد تحلیل واقع شد و عناصر اساسی ان مورد برررسی قرار گرفت. هستی شناسی مادرانه از نوع ارتباطی است و تجربه اساس معرفت شناسی آن بوده که در ان تفکر و عمل لازم و ملزوم یکدیگرند.اخلاق شناسی مادرانه مبتنی بر ترجیح دیگری بر خود است.از دیدگاه رودیک اعمال مادرانه ، شامل سه هدف؛حفاظت،رشد و آموزش می باشد.از نظر این رویکرد،مادران در اجرای نقش های مراقبتی از اصل عشق بهره می گیرند.از نظر رودیک مادران عشق مادران شامل؛ عشق توجه،عشق محافظتی (عشق نگهدارنده)،عشق موشکافانه و فروتنی می باشند.با توجه به عناصر اصلی رویکرد تفکر مادرانه ،محققان به استنتاج دلالت هایی تربیتی پرداختند.تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در اموزش و پرورش مبتنی بر تفکر مهرورزانه و مادرانه؛ هدف کلی آموزش و پرورش "آموزش صلح "می باشد .معلم در این رویکرد دارای خصوصیاتی همچون؛عشق ورزی،تامل، توانایی انتظار ،توجه،آگاهی،اعتدال و تواضع می باشد.دانش اموز دارای تفکری همراه با سبک شناختی و تاملی همراه با توانایی های نامحدود است.محیط آموزشی هم باید محیطی توام با امنیت ،نشاط و شادابی باشد. رویکرد تفکر مادرانه قابلیت ان را دارد که به عنوان یک الگو در مناسبات اجتماعی و تربیتی مورد توجه قرار بگیرد

تفکرمراقبتی، سومین گونه از سه گانه انتقادی، خلاق و مراقبتیِ تفکر (برمبنای تقسیم بندی متیولیپمن) و حاصل بروز و ظهور عاطفه انسانی در وجه تعقلی آدمیان است. تفکرمراقبتی تفکری است که مغز، قلب و دست سه نماد اندیشیدن، مهربانی و عمل را با هم تلفیق نموده است. با توجه به کمتر شناخته بودن تفکرمراقبتی، نیاز به واکاوی و تعمق فلسفی در این حوزه احساس می گردد و هدف از این پژوهش تحلیل و بررسی چیستی تفکرمراقبتی در زمینه انواع، ابعاد، ماهیت و پاسخگویی به چالش هایی است که در این حوزه مطرح است. از اینرو این پژوهش، با روش تحلیل مفهوم به بررسی انواع و ابعاد تفکرمراقبتی و خصوصیات ویژه هرنوع می پردازد و در این راستا جامعیت یا عدم جامعیت انواع، وجود نسب اربع میان انواع، تداخل و تمایز هر نوع در دیگری، بیان تأثیر انواع تفکرمراقبتی در طبقه بندی اهداف آموزشی بلوم، حیطه اثرگذاری فردی یا اجتماعی هرکدام از انواع، چندگونگی ابعاد و چالش های مربوط به آن، و ماهیت ویژه تفکرمراقبتی را مورد تحلیل و واکاوی قرارمی دهد. علاوه بر پاسخگویی به چالش های فوق و بیان نتایج در هرمرحله و جمع بندی آنها در قسمت نتیجه گیری راهکاری 4مرحله ای نیز، جهت اجرایی نمودن تفکر مراقبتی بیان می گردد.

هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای فیلم های آموزشی درس ریاضی دوره ی دوم ابتدایی در بخش محتوای رسمی شبکه شاد از منظر توجه به استاندارد های تولید فیلم های آموزشی می باشد.روش پژوهشی مورد استفاده دراین تحقیق به صورت توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بود.جامعه آماری در این پژوهش کلیه ی فیلم های آموزشی درس ریاضی دوره دوم ابتدایی(چهارم،پنجم وششم) در بخش محتوای رسمی شبکه شاد می باشد.با توجه به موضوع پژوهش نمونه گیری انجام نشد و کل جامعه آماری مورد بررسی قرار گرفت.ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش چک لیست می باشد که توسط پژوهشگر طراحی و روایی آن توسط اساتید و متخصصان حوزه تولید محتوای الکترونیکی تعیین گردید.داده های به دست آمده از بررسی فیلم ها با استفاده از جداول فراوانی،میانگین و روش آنتروپی شانون مورد بررسی قرار گرفت.نتایج نشان داد که در فیلم های آموزشی درس ریاضی دوره دوم ابتدایی در بخش محتوای رسمی شبکه شاد مولفه استاندارد های طراحی آموزشی با میانگین 3.4 و به میزان زیاد رعایت شده است.هم چنین دو مولفه استاندارد های اختصاصی و استاندارد های فنی وهنری به ترتیب با میانگین های 2.9 و 3.3 به میزان متوسط رعایت شده است. بر اساس روش آنتروپی شانون نیز مشخص گردید مولفه استاندارد های فنی وهنری با میزان بار اطلاعاتی 0.99934 و ضریب اهمیت0.33386 دارای بیشترین میزان اهمیت و مولفه ی استاندارد های اختصاصی با میزان بار اطلاعاتی 0.99633 و ضریب اهمیت0.33285 کمترین میزان اهمیت را دارا می باشد.

این پژوهش با هدف آگاهی از میزان استفاده دبیران از شوخ طبعی مناسب و نامناسب در فرایند تدریس انجام شد. پژوهش حاضر یک پژوهش کمّی و کاربردی و از لحاظ روش گردآوری داده ها، توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دوره اول و دوم متوسطه شهر شوش(استان خوزستان) در سال تحصیلی 99-1398 بود. حداقل حجم نمونه طبق جدول مورگان محاسبه شد و در مجموع 366 دانش آموز با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم جامعه انتخاب شدند. داده های موردنیاز از طریق پرسشنامه شوخ طبعی مناسب و نامناسب (Frymier et al., 2008) گردآوری شد. با استفاده از آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه شوخ طبعی مناسب و نامناسب 95/0 تعیین گردید. برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک گروهی، تی مستقل و تی وابسته استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد دبیران در تدریس از شوخ طبعی مناسب بیشتر از شوخ طبعی نامناسب استفاده کرده بودند. البته به طور کلی میزان استفاده آنان از شوخ طبعی(مناسب و نامناسب) کمتر از متوسط بود. دیگر یافته این پژوهش نشان داد دبیران مرد بیشتر از دبیران زن، از انواع شوخ طبعی در فرآیند تدریس استفاده کرده اند.

خود پنداره تحصیلی سازه ای چند بعدی است ، که به طور خاص در هر حوزه درسی تعریف و اندازه گیری می شود. هدف این پژوهش بررسی رابطه خودپنداره تحصیلی درس فیزیک و جنسیت در دانش آموزان ایرانی است. داده ها از نمونه ای 603 نفری دانش آموزان پسر و دختر در رشته های تجربی و ریاضی پایه های تحصیلی دهم تا دوازدهم دبیرستان های متوسطه ایران گردآوری شدند. برای هنجاریابی پرسشنامه خودپنداره تحصیلی فیزیک از تحلیل عاملی تاییدی و تحلیل روایی ظاهر و محتوایی استفاده شد. یافته ها نشان داد پرسشنامه خودپنداره تحصیلی فیزیک روایی سازه مطلوبی داشت و همچنین روابط بین خودپنداره تحصیلی فیزیک و جنسیت دانش آموزان معنادار و قابل توجه است ساختار مدل خودپنداره تحصیلی فیزیک بین پسران و دختران متفاوت عمل می کند و دانش آموزان دختر از نمره خودپنداره تحصیلی پایینی نسبت به پسران برخوردار هستند. پیشنهاد می شود در تدریس درس فیزیک به تفاوتهای جنسیتی توجه شده و مداخله لازم برای بهبود خودپنداره تحصیلی در درس فیزیک در مدارس ایران انجام پذیرد.

پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش اخلاق حرفه ای در سلامت سازمانی با میانجی گری رفتار شهروندی سازمانی انجام شده است. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف نظری - کاربردی و ازنظر روش در زمره پژوهش های توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری کلیه کارکنان آموزش وپرورش یاسوج شامل 550 نفر بود که از این تعداد با استفاده از جدول مورگان، 230 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه های اخلاق حرفه ای گریگوری و همکاران (1990)، سلامت سازمانی ترک زاده و بصیری (1394) و رفتار شهروندی سازمانی پادساکف و همکاران (1990) بود. داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS24 و Smart-PLS تجزیه و تحلیل شد. برای بررسی وضعیت متغیرهای مورد بررسی از آزمون t تک متغیره، برای بررسی همبستگی بین متغیرها از آزمون همبستگی پیرسون و برای بررسی نقش واسطه ای از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج t تک نمونه ای نشان داد که میانگین نمره اخلاق حرفه ای، رفتار شهروندی سازمانی و سلامت سازمانی در کل و مؤلفه های آن (به جز مؤلفه پشتکار و جدیت در کار از اخلاق حرفه ای) در سازمان آموزش وپرورش از میانگین نمره نظری (3/00) به طور معناداری بیشتر می باشد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد بین متغیرهای اخلاق حرفه ای، سلامت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در کل ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد (0/001>p). نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد اخلاق حرفه ای بر سلامت سازمانی تأثیر مثبت و معناداری دارد (0/05=p) ولی اخلاق حرفه ای بر سلامت سازمانی از طریق رفتار شهروندی سازمانی اثر معناداری ندارد. بنابراین رفتار شهروندی سازمانی در رابطه بین اخلاق حرفه ای و سلامت سازمانی نقش واسطه گری ندارد.

هدف از انجام این پژوهش طراحی الگو و ابزاری برای سنجش سوادمالی مدیران مدارس ابتدایی است. این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی است؛ و روش نظریه داده بنیاد در این پژوهش ملاک عمل واقع شده است. جامعه آماری شامل افراد متخصص و صاحب نظر در زمینه اقتصاد آموزش، مدیران مدارس دولتی و خصوصی می باشدکه 10 نفر از این جامعه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و به کارگیری معیار اشباع نظری، برای پاسخگویی به مصاحبه هایی نیمه ساختاریافته ی پژوهش، انتخاب شده اند. برای به دست آوردن اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان شرکت کننده در پژوهش استفاده شده است. نتایج تحلیل داده ها در طی سه مرحله کد گذاری (باز، محوری و انتخابی) حاکی از 23 مقوله کلی است که در چارچوب الگوی پارادایمی Corbin & Strauss(2008) طراحی گردیده است و برمبنای مقوله های فوق ابزار سنجش سوادمالی مدیران مدارس در سه حیطه سوادمالی تخصصی، عمومی و عملکرد و پیامدهای سوادمالی مدیران مدارس تدوین شده است. بر اساس نتایج پژوهش پیشنهاد می شود که مدیران مناطق آموزش وپرورش و مؤسسان مدارس در انتصاب و گزینش مدیران، سوادمالی را لحاظ کنند و از ابزار این پژوهش برای سنجش سوادمالی مدیران مدارس استفاده کنند.

هدف مقاله بررسی تاثیر شرایط دوره های رونق و رکود بر نرخ ثبت نام دانشگاه پیام نور سطح کشور طی سالهای 1397-1384 می باشد. بر این اساس از روش داده های ترکیبی بر اساس داده های استانی استفاده گردیده اس. نتایج مقاله نشان میدهد که سهم دانشجویان دانشگاه پیام نور به کل دانشجویان در استانهای کشور در دوره های رونق کاهش یافته و در مقابل این سهم در دوره های رکود اقتصادی مثبت می باشد. نتایج همچنان نشان میدهد که شدت تاثیر گذاری در دوره های رونق و رکود نسبتا کم و خیلی کم می باشد. بنابراین میتوان اظهار نمود که نرخ ثبت نام در دانشگاه پیام نور رفتار ضد سیکلی دارد. این نتایج تایید کننده این است که افراد تحت تاثیر هزینه خود در زمان ثبت نام در این دانشگاه هستند. نتایج این مقاله می تواند به مدیریت دانشگاه کمک نماید که در شرایط رونق و یا رکود چه سیاستهایی اتخاذ نمایند. در مطالعات گذشته عمدتا به تاثیر رشد اقتصادی بر نرخ ثبت نام توجه داشته در حالی که در این مقاله به تاثیر نوسانات کلی اقتصاد در شکل دوره های رونق و رکود پرداخته شده است.

این پژوهش با هدف تدوین الگوی معیارهای گزینش رؤسای دانشگاه ها در دانشگاه های منتخب جهان انجام شد. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر رویکرد، کیفی بود. جامعه آماری پژوهش را متن اسناد، آیین نامه ها، دستورالعمل ها، کتب و مقالات در دسترس در شانزده کشور جهان از قاره های مختلف مرتبط بودند شامل می شد و نمونه آماری برابر با جامعه بود. برای بررسی روایی پژوهش، از روایی محتوایی و بمنظور بررسی پایایی از روش گروه همتایان بهره گرفته شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی تجزیه و تحلیل شد. پس از کدگذاری داده های حاصل، مفاهیم، مقوله های محوری(ابعاد یا سازه ها) و مؤلفه ها(شایستگی های محوری) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که از بین 144 کد استخراج شده، به ترتیب معیار انتخاب تعاملی(12)، مدیریت ارتباطات(9)، تجربه مدیریت(8)، تجربه مدیریت دانشگاهی(7)، توانمندی علمی(7)، نوآوری(6)، مدیریت مالی(6)، مشارکت(5) و تعهد سازمانی(5) بیشترین اهمیت را دارا هستند و در انتخاب رؤسای دانشگاه ها در سطح دانشگاه های مورد مطالعه در جهان نقش بسزایی داشته اند. با استفاده از نتایج، مدل جامعی بمنظور گزینش رؤسای دانشگاه ها تدوین گردید که حاصل آن طبقه بندی سه دسته ویژگی اصلی فردی، سازمانی و مدیریتی بود. طبقه فردی شامل ویژگی های شخصیتی و علمی؛ طبقه سازمانی شامل ویژگی های عمومی سازمانی، فرآیند گزینش و ملی گرایی و طبقه مدیریتی شامل مهارت های مدیریتی، مشارکت و تجربه و تخصص بود. با توجه به اینکه داده های بدست آمده حاصل از یک پژوهش داده بنیاد بود، نتایج حاصل می تواند معیارهای قابل توجهی را در زمان گزینش رؤسای دانشگاه ها در فرآیندهای جذب و گزینش آن ها ارائه نماید.

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش میانجی مهارت های فردی و حرفه ای در رابطه کارورزی بر توسعه فردی و حرفه ای دانشجویان علوم تربیتی بود. از این رو روش پژوهش، توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری را دانشجویان علوم تربیتی دانشگاه الزهرا(س) (200 دانشجو)، تشکیل داد. با روش نمونه گیری در دسترس 143 نفر نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد Novotorov (2001) استفاده شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه، توسط 3 نفر از متخصصان حوزه مدیریت آموزشی تائید شد. پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای متغیر کارورزی (88/0)، توسعه فردی (84/0)، توسعه حرفه ای (88/0)، مهارت فردی (91/0) و مهارت حرفه ای (93/0) به دست آمد. تجزیه وتحلیل داده ها توسط نرم افزارهای SPSS16، AMOS22 و آزمون مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان داد، رابطه بین تأثیر کارورزی و توسعه فردی و حرفه ای و مهارت های فردی و حرفه ای و رابطه بین توسعه فردی و توسعه حرفه ای با مهارت های فردی و حرفه ای مثبت و معنادار (05/0≥ p) بود. بر اساس نتایج به دست آمده، کارورزی به طور مستقیم در چهار حوزه مهارت های فردی، حرفه ای، توسعه فردی و حرفه ای نقش دارد. با افزایش مهارت فردی دانشجویان، کارورزی به طور غیرمستقیم روی مهارت های حرفه ای نیز تأثیرگذار خواهد بود. به تبع آن، توسعه حرفه ای دانشجویان را به دنبال دارد. همچنین نتایج نشان داد، کارورزی موجب توسعه فردی و حرفه ای دانشجویان شده است. به طورکلی، کارورزی درصورتی که باعث افزایش مهارت های حرفه ای دانشجویان شود، می تواند به ارتقاء توسعه فردی و حرفه ای آن ها بینجامد. درنهایت بر اساس یافته های پژوهش پیشنهاد ات کاربردی ارائه شد.

این پژوهش در راستای بررسی رضایت دانشجویان در رویکرد یادگیری وارونه از منظر انعطاف پداگوژیکی آن از لحاظ رسانه، روش تدریس آنلاین-آفلاین و ارزشیابی در آموزش الکترونیکی صورت گرفت. روش انجام پژوهش از نوع آمیخته با طرح همسوسازی داده های کمی و کیفی بود که در بخش کمی با روش پیمایشی و در بخش کیفی با مطالعه ی موردی انجام شد. جامعه ی آماری در پیمایش شامل 30 دانشجوی علوم تربیتی دانشگاه بوعلی سینا در سال تحصیلی 1399 بود که حجم نمونه برابر با جامعه و در مطالعه ی موردی شامل 15 مشارکت کننده بود که با این رویکرد آموزش دیده بودند. از راهبرد مصاحبه نیمه ساختارمند و پرسشنامه محقق ساخته برای جمع آوری داده ها استفاده گردید که روایی آن از نظر متخصصان و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ (89/0) تایید شد. یافته های حاصل از پژوهش بیانگر رضایت دانشجویان از لحاظ انعطاف ادغام رسانه با محتوا، انعطاف رویکرد یادگیری وارونه در تدریس های آفلاین و آنلاین و همچنین شیوه ی ارزشیابی در آموزش الکترونیکی بود. بر مبنای نتایج حاصل از یافته های این پژوهش، می توان گفت رویکرد یادگیری وارونه به دلیل انعطاف پذیری آن از منظر ادغام رسانه با محتوا، روش تدریس، و ارزشیابی موجب رضایت یادگیرندگان از آموزش های از راه دور می شود و با تلفیق ابعاد مختلف پداگوژی در رویکرد یادگیری وارونه می توان رضایت دانشجویان از آموزش های راه دور را افزایش داد.

توصیف و تفسیر چگونگی فهم پژوهشگران و کارورزان حوزه مدیریت آموزشی از مفهوم «رهبری آموزشی» در مقالات منتشر شده در مجلات علوم تربیتی، شناسایی موضوعات و رویکردهای مورد استفاده از سوی نویسندگان جهت مطالعه این مفهوم، هدف اصلی مقاله است. یافته ها نشان داد که حدود 89 درصد از مقالات موردبررسی، با رویکردهای اثبات گرایانه و روش های کمّی به انجام رسیده اند. در فراتحلیل کیفی مقالات مشخص گردید که الگوهای رهبری مختلفی مانند رهبری تحولی، توزیعی، اخلاقی، امنیت مدار، درسی، معنوی و خدمتگزار مورد مطالعه قرار گرفتند که با آنچه در مرزهای مفهومی دانش در مطالعات خارجی وجود دارد، مطابقت داشت. برخی از الگوها نیز به نظر می رسد بیش از آن که تحت تأثیر موضوعات حوزه در سطح فراملی باشند، بیشتر از فرهنگ و باورهای ارزشی جامعه اسلامی ایرانی متأثر بودند. هم چنین برخی الگوهای نوین رهبری مانند رهبری عدالت محور، فناورمحور و رهبری تعلیم و تربیت محور، با وجود محبوبیت کنونی نزد محققان خارجی، هنوز مورد توجه پژوهشگران داخلی قرار نگرفته اند. تحلیل ها نشان داد که رهبری آموزشی با دامنه ای از تغییرات در محتوا، الگوهای نوشتاری، و پارادیم های پژوهشی در چند سال اخیر روبرو شده که گویای نوعی حرکت به سمت نشاط فکری و بالندگی حوزه است. به این معنی که رهبری آموزشی از موضوعی بین المللی با پس زمینه ای در نظریات سازمانی و نویسندگان مرد تک نفره، به مبحثی تبدیل شده که در نشریات داخلی علوم تربیتی مقالاتی نسبتاً فراوان با راهبردهای متفاوت تر، چند نویسنده و با مشارکت زنان پژوهشگر مشاهده می شود. به موازات این تغییرات مثبت، کاهش مشارکت کاروزران در نوشتن مقالات احساس می شود.