محمد ملک زاده

تاریخ عصر پهلوی دوره گذار ایران از عصر نیمه استعماری به دوران نو استعماری و وابستگی به قدرت های امپریالیستی است. پژوهش حاضر با بررسی روابط خارجی ایران در دوره پهلوی اول، آن را بر مبنای نظریه «وابستگی» مطالعه و بررسی کرده است. رضاشاه در حلقه رقابت دو قدرت برتر آن دوره (یعنی روس و انگلیس) عملاً به کارگزاری وابسته و فاقد اراده تبدیل شد. وی در چارچوب این رقابت مجری سیاست های استعمارگرانی بود که منافع خود را در وابستگی حکومت ایران به آنان جست وجو می کردند. پژوهش حاضر بر اساس روش «وابستگی» به دنبال بررسی مسئله اصلی پژوهش، یعنی کارکرد روابط خارجی ایران در دوران پهلوی اول بوده است. بر اساس یافته های این پژوهش، عشق و شیفتگی رضاشاه به فرهنگ و تمدن غربی، وی را به تقلید کورکورانه از آن و تلاش برای اجرای آن فرهنگ نامتجانس در جامعه اسلامی ایران سوق داد. در همین حال، ترس و نگرانی وی نسبت به توطئه غربیان علیه حکومت خود، او را به اطاعت بیشتر از بیگانگان واداشت که همین ایران را در مدار پیچیده وابستگی در ابعاد گوناگون گرفتار ساخت.

هدف پژوهش حاضر با هدف مدل یابی نقش میانجی حمایت اجتماعی ادراک شده در رابطه بین تعارض کار-خانواده با فرسودگی شغلی در کارکنان اقماری شرکت راه اندازی و بهره برداری صنایع نفت صورت پذیرفت. پژوهش حاضر جز تحقیقات توصیفی و از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری کارکنان اقماری شرکت راه اندازی و بهره-برداری صنایع نفت(اُیکو) در سه ماهه بهار سال 1402 به تعداد 4500 نفر بودند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران و با روش نمونه گیری در دسترس 500 نفر انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از سیاهه فرسودگی شغلی مسلاچ(MBI) مسلاچ، جکسون، لیتر، اسچافلی و اسچواب(1986)، پرسشنامه تعارض کار-خانواده(WFCQ) کارلسون، کاکمار و ویلیامز (2000) و مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده(MSPSS) زیمت، داهلم، زیمت و فارلی(1988) استفاده شد. داده ها با استفاده از معادلات ساختاری با نرم افزار SPSS و AMOS نسخه 28 تجزیه و تحلیل شدند. یافته های این پژوهش حاکی از آن بود تعارض کار-خانواده (59/0=β و 001/0=sig) بر فرسودگی شغلی اثر مستقیم و معنادار دارد. در نهایت حمایت اجتماعی ادراک شده(19/0- =β و 05/0>p) دارای اثر مستقیم و معنادار بر فرسودگی شغلی بود و توانست در رابطه بین تعارض کار-خانواده با فرسودگی شغلی نقش میانجی معنادار ایفا کند. همچنین مدل نهایی پژوهش از برازش مطلوبی برخوردار بود (018/0=RMSEA و 05/0>p) و 52 درصد فرسودگی شغلی تبیین می شود. می توان نتیجه گیری کرد که با توجه به نقش میانجی معنادار حمایت اجتماعی ادراک شده، می توان با به کارگیری مداخلات خانواده محور از بروز فرسودگی شغلی در کارکنان اقماری پیشگیری کرد.

نظام روابط بین الملل اسلامی مجموعه ای نظام مند، متشکل از مبانی بینشی، هنجاری و الگوهای رفتاری در روابط متقابل واحدهای حکومتی، نهادهای غیردولتی و همچنین روندهای سیاسی میان ملت ها و کشورهای جهان است که از مبانی دینی اسلام استنباط مى شود. نظام پردازی در حوزه روابط بین الملل اسلامی را می توان ذیل نظام های مختلف، از کلان نظام گرفته تا خرده نظام، دسته بندی کرد. نظام های یادشده، هرکدام در بخش های مختلف روابط بین الملل، اعم از نظام های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی قابل تعریف اند. هدف از انجام تحقیق پیش رو، بررسی چیستی و چرایی نظام پردازی در حوزه روابط بین الملل اسلامی و برخی ملاحظات نظری و عملی درباره آن است. براساس یافته های این پژوهش، نظام پردازی در حوزه روابط بین الملل اسلامی مستلزم رعایت اقتضائات دینی در سه عرصه حاکمیت، حکومت و حکمرانی جهانی است. این اقتضائات در خلال پاسخ به مسائل یادشده با روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی کاربردی جهت کشف نظام روابط بین الملل اسلامی مورد بررسی قرار گرفته اند. این تحقیق، همچنین به بررسی مبانی معرفتی دین اسلام و قواعد مربوط به آن در نحوه تعامل با ملت ها و روابط با کشورهای مختلف جهان در چهارچوب نظام روابط بین الملل اسلامی می پردازد.

شیخ فضل الله نوری نماینده جریانی در ایران است که بیش از هر چیز به حفظ دیانت و استقلال کشور در تمام عرصه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می اندیشید. از جمله مسائلی که دغدغه ایشان در ایران بود، استبداد و استعمار در کنار حفظ استقلال کشور بود؛ مسئله ای که او را از پیشروان نهضت تنباکو و جنبش مشروطه مشروعه در ایران قرار داد. شیخ فضل الله با شناخت عمیقی که از مبانی فرهنگ و تمدن غرب و اصول فکری و اندیشه سیاسی آن ها داشت، هدف اصلی مبارزات خود را صیانت از دین به عنوان عامل همبستگی، وحدت و استقلال ایرانیان و حفظ عزت مردم ایران با قطع دست اجانب از سرنوشت کشور قرار داد. دشمنان شیخ فضل الله عمدتاً دو جریان خارجی استعمار و داخلی غرب گرا بودند که شیخ را سد راه پیشبرد اهداف خویش می دیدند و درنهایت ایشان جان خود را در راه دفاع از ساحت دین و مبارزه برای استقلال ایران فدا کرد. نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیف و تحلیل به مبانی اندیشگی و ابعاد مبارزات استقلال طلبانه شیخ فضل الله در رهایی ایران از سلطه استعمار می پردازد.

با گسترش عرصه های استبداد و استعمار در نظام بین الملل، جهانی شدن الگوی مقاومت، یکی از ضرورت های عصر ما به شمار می رود. هدف اصلی این مقاله، توصیف و تبیین تأثیرات ناشی از جهاد تبیین در گسترش هنجارهای مقاومت در عرصه بین المللی است تا از این رهگذر، کارکردها و پیامدهای جهانی این مسأله به ویژه در گستره جهان اسلام تحلیل شود. پژوهش حاضر این سؤال را مورد بررسی قرار می دهد که جهاد تبیین چه نقشی در فرامرزی شدن الگوی مقاومت و گسترش آن در عرصه بین الملل خواهد داشت و کارکردها و پیامدهای جهانی آن از منظر آیه الله خامنه ای چیست؟ در پاسخ، فرضیه نوشتار حاضر این است که به دلیل عقلانی و فطری بودن هنجارهای مقاومت اسلامی، جهاد تبیین می تواند نقشی تعیین کننده در تثبیت و گسترش این هنجارها به عنوان یک الگوی جهانی داشته باشد؛ این امر، تحولات مثبت بین المللی در مسیر تضعیف ظلم و استبداد را در سطح بین الملل در پی خواهد داشت. این فرضیه در تحقیق حاضر با روش توصیفی تحلیلی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشی طرح واره درمانی بر دوسوگرایی در ابرازگری هیجانی، تمایزیافتگی خود، ذهنی سازی و حساسیت به طرد در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی شهر شیراز در سال 1401 انجام شد.روش شناسی: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون -پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر شیراز تشکیل دادند که از بین آنها، 50 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به طور تصادفی در گروه آزمایش (هر گروه 25 نفر) و گروه کنترل (25 نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش با استفاده از طرح واره درمانی، 12 جلسه 60 دقیقه ای تحت آموزش قرار گرفتند و گروه کنترل در لیست انتظار ماندند. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش حاضر شامل پرسشنامه شخصیت مرزی (کلاریج و بروکز، 1984)، دوسوگرایی در ابرازگری هیجانی (کینگ و امونز، 1990)، تمایزیافتگی خود (اسکورن و فریدلندر، 1998)، ذهنی سازی (فوناگی، 1991) و حساسیت به طرد (داونی و فلدمن، 1996) بودند.یافته ها: تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از اجرای پرسشنامه در دو بخش توصیفی و استنباطی (تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر) انجام گرفت. نتایج نشان داد آموزش طرح واره درمانی بر مولفه های دوسوگرایی در ابرازگری هیجانی (ابراز هیجان مثبت، ابراز صمیمیت و ابراز هیجان منفی) افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تاثیر دارد. آموزش طرح واره درمانی بر تمایزیافتگی خود و مولفه های (واکنش پذیری عاطفی، جایگاه من، عدم گریز عاطفی و هم آمیختگی با دیگران) در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تاثیر دارد. آموزش طرح واره درمانی بر ذهنی سازی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تاثیر دارد. نتایج نشان داد آموزش طرح واره درمانی بر حساسیت به طرد در افراد مبتلا به اختلل شخصیت مرزی تاثیر دارد. بدین صورت که این درمان توانسته تمایزیافتگی خود و ذهنی سازی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را افزایش و ابرازگری هیجانی منفی و حساسیت به طرد را کاهش دهدنتیجه گیری: منطبق با یافته های پژوهش حاضر می توان طرحواره درمانی را به عنوان یک روش کارآ جهت افزایش تمایزیافتگی خود و ذهنی سازی و کاهش ابرازگری هیجانی منفی و حساسیت به طرد بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی پیشنهاد داد.

روابط بین الملل تحت تأثیر پدیده کرونا طی دو سال گذشته، دارای وضعیتی منحصر به فرد بود. در شرایطی که بسیاری از محققان بین المللی بر اساس شواهد موجود پیش بینی می کنند که وضعیت جهان در دوره پساکرونا تحت تأثیر این ویروس عالم گیر به تغییر و تحولاتی گسترده تر منتهی می شود، هدف از بررسی پیامدهای بحران کرونا در عرصه های مختلف بین المللی، اتخاذ تصمیمات مناسب در مواجهه با این پدیده استثنایی و مقابله با تهدیدها و پیامدهای بین المللی آن بود. روش: این پژوهش از روش توماس اسپریگنز که غالباً در مواجهه با بحرانها و تحلیل آنها کاربرد دارد، در چهار مرحله مشاهده بحران، بررسی علل و ریشه های بحران، ارائه نظم مطلوب و پیش بینی راههای برون رفت از بحران استفاده کرد. یافته ها: پیامدهای مهمی تحت تأثیر بحران کرونا در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی جهان، مورد انتظار است که می تواند نظامهای سیاسی را با شاخصها و مؤلفه های جدیدی مواجه کند و چالشهای جدیدی را به وجود آورد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق، ناکارامدی مدیریت موجود بین المللی را نشان داد و بر ضرورت تغییر و تحولات جدّی در نظام بین الملل تأکید کرد. در این خصوص پیشنهادهایی در راستای شکل گیری نظم نوین جهانی در دوره پساکرونا ارائه شد.

سید عبدالله بهبهانی در جریان نهضت تحریم تنباکو، به حمایت از قرارداد رژی و نقض حکم تحریم اقدام کرد. در این راستا، برخی اقدامات خاص وی، مانند دیدار با مسئولان انگلیسی، موجب انگشت نما شدن وی و ماندگاری نامش در تاریخ به عنوان ناقض حکم تحریم گردید. نوشتار حاضر با روش تاریخی و بررسی دقیق گزارش ها و اسناد، به توصیف و تبیین مواضع و اقدامات بهبهانی در نهضت تحریم تنباکو پرداخته است. در نگاهی همدلانه، علت موضع و اقدامات وی را می توان ناظر به دو مسئله دانست (که البته هر دو قابل نقد است): 1. تشکیک در اصالت و نیز شرعی بودن حکم تحریم؛ 2. توجه به منافع حاصل از اجرای قرارداد رژی و مضرات فسخ آن برای ایران. علی رغم آنکه بهبهانی روابط نزدیکی با امین السلطان صدراعظم برقرار کرده بود و نیز تمایلاتی به مسئولان انگلیس و سیاست های آن کشور داشت که نباید تأثیرگذاری این روابط و تمایلات را در مواضع بهبهانی نادیده گرفت، با این حال، ادعای اخذ رشوه از سوی بهبهانی برای مبارزه با حکم تحریم مورد تردید جدی است و موارد ارائه شده در این زمینه، توان اثبات چنین ادعایی را ندارد.

روابط ایران و کشورهای عربی با پیشینه تاریخی مشترک از دوران باستان تحت تاثیر برخی عوامل واگرا و همگرا، در یک فرایند زمانی دستخوش تغییر و تحولاتی بوده است. این روابط به رغم اشتراکات فرهنگی-تاریخی متعدد، تحت تأثیر متغیره ای عدی ده ای همچون تفاوت نژادی، زبانی و یا مذهبی آنها در طول تاریخ به ویژه دوره معاصر، هیچ گاه در حد مطلوبی ارزیابی نشده است. این در حالی است که به دلیل اشتراکات مهم دینی، تاریخی و فرهنگی؛ دشمنان واحد؛ گستردگی مرزهای مشترک و تداخلات قومی و مردمی، امروزه اقتضا دارد به منظور افزایش کاربری های لازم در سطوح منطقه ای و جهانی رابطه ایران و کشورهای عربی به سمت تنش زایی و همگرایی بیشتر سوق داده شود. در این پژوهش، نگارنده با هدف پاسخ به چگونگی شکل گیری تمدن نوین اسلامی تحت تاثیر متغیر رابطه ایران با جهان عرب، با استفاده از روش تحلیل محتوای داده ها، تلاش نموده است تا پس از بررسی متغیرهای واگرا در روابط ایران با کشورهای عربی، به ارزیابی راهکارها و عوامل بهبودی این روابط و تعامل و همبستگی ایران با جهان عرب در پرتو پیوستگی های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و تاریخی بپردازد. بر اساس یافته های این نوشتار، از یکسو با تقویت عوامل همگرا و تکیه بر اصول مشترک؛ و از سوی دیگر تضعیف عوامل واگرا می توان ضمن بهبود روابط دوجانبه، بستر تحقق تمدن نوین اسلامی را در گستره جهانی فراهم نمود.

بحران اخلاقی نهفته در ماهیت نظام سرمایه داری غرب، امروزه پیامدهای ناگواری بر جهان تحمیل کرده است. یکی از مهم ترین این پیامدها که امروزه جامعه بشری تحت تأثیر آموزه های غیرالهی و غیراخلاقی نظام سرمایه داری دچار آن شده، سیر صعودی گرایش به خشونت و افراطی گری در جهان است. اتهام خشونت گرایی و افراطی گری گرچه در حال حاضر با تبلیغات گسترده غرب متوجه جهان اسلام گردیده و به یکی از جلوه های اسلام هراسی در رسانه های غربی، به ویژه رسانه های مورد حمایت ایالات متحده آمریکا تبدیل شده است، اما بررسی دقیق این پدیده، محققان را به ماهیت خشونت طلبی و افراطی گری لیبرالیسم و نقش کلیدی آن در گسترش این معضل در جهان رهنمون می سازد. نگارنده با عدم پذیرش انتساب خشونت طلبی و افراطی گری به جریان اصیل اسلامی از طریق تحلیل محتوای اسناد و شواهد موجود، ریشه عوامل واقعی خشونت و افراطی گری را در جهان، در بحران اخلاقیِ نهفته در ماهیت نظام سرمایه داری و لیبرالیستی غرب جست وجو می کند.

رویکرد سیاسی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان به دلیل جایگاه جامعیت این تفسیر و نیز مفسر آن به عنوان یک مفسر بزرگ قرآن کریم، از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است. علامه پس از تبیین ارتباط میان دین با سیاست و تقسیم بندی سیاست به دو گونه سیاست الهی و طاغوتی، بر جایگاه برتر سیاست اسلامی تأکید کرده، آن را دارای اصول و ویژگی های خاصی می داند که به طورمشخص از سیاست غیراسلامی متمایز می گردد. در این جستار ماهیت، ابعاد و اصول سیاست اسلامی در تفسیر المیزان را بررسی خواهیم کرد. مقاله حاضر می کوشد در این بررسی گامی در جهت افزایش تولیداتی در عرصه سیاسی مبتنی بر سیاست اسلامی و احیای سبک زندگی اسلامی بردارد. این مقاله با روش اسنادی و نوعی تحلیل محتوای کیفی در تفسیر المیزان به تحلیل، تبیین و تفسیر ماهیت سیاست اسلامی خواهد پرداخت.

امروزه اتهام خشونت گرایی و افراطی گری به اسلام و مسلمانان به یکی از جلوه های اسلام هراسی در غرب تبدیل شده است. در این میان اگرچه عملکرد افراطی و خشن برخی از جریان ها و گروه هایی که خود را منتسب به دین اسلام می دانند در ارائه چهره ای نامناسب از شریعت محمدی (ص) بی تأثیر نبوده است، با توجه به اینکه از یکسو عملکرد چنین گروه هایی همواره مورد انزجار و عدم تأیید از سوی اکثریت مسلمانان و مذاهب اسلامی بوده و از سوی دیگر شواهد و اسناد موجود بر حمایت های مستقیم و غیرمستقیم قدرت های غربی از چنین جریان هایی دلالت دارند، عملکرد این جریان ها را هرگز نمی توان به حساب جریان اسلامی نهاد. این پژوهش ضمن رد ادعای انتساب خشونت گرایی به جریان اسلامی، از طریق تحلیل محتوای اسناد و شواهد موجود، ریشه عوامل واقعی خشونت و تروریسم در جهان را در ماهیت نظام سرمایه داری و لیبرالیستی غرب جست وجو می کند.

آموزه های مذهبی و دینی همراه با مولفه های اصیل فرهنگ ملی؛ دو عامل مهمِ هویت بخش و وحدت آفرین در جامعه اسلامی ایران به شمار می آیند. همگرایی این دو عامل کانون نیرومندی را برای تولید قدرت نرم در فرهنگ سیاسی شیعه حاکم بر این کشور به وجود خواهد آورد از این رو مولفه های قدرت نرم جامعه اسلامی ایران را باید در جاذبه های هویت بخش فرهنگ اسلامی-ایرانی جستجو کرد. این فرهنگ که مولفه ها و نمادهای مذهبی و ملی را در خود جای داده است، به عنوان الگوی مطلوب و ایده آل برای تقویت قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران قابل ارائه می باشد.