سعید رضایی شریف آبادی

"ورود انواع منابع اطلاعاتی، و از آن میان مواد دیداری – شنیداری و چند رسانه ای به کتاب خانه های دانشگاهی، با نگرش به ویژگی ها و نقش بسیار موثر آن ها در یادگیری، آموزش، و پژوهش، به استقبال روزافزون کاربران از این گونه منابع و تغییر کیفیت خدمات کتاب خانه ها انجامیده است. در این نوشتار وضعیت کنونی مواد دیداری و شنیداری در کتاب خانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران، و مشکلات و مسایل آن ها بررسی شده است. در پایان ، پیشنهاد شده است که فهرست های رایانه ای برای نگه داری و بازیابی داده های مواد دیداری - شنیداری با افزودن فیلدهای نو پدید آید تا کتاب داران و بایگان های مواد دیداری – شنیداری بتوانند با ارایه خدمات بهینه، نیاز اطلاعاتی کاربر نهایی را در کم ترین زمان ممکن پاسخ گویند. روش پژوهش در این بررسی پیمایشی و پژوهش از نوع توصیفی بود و برای گردآوری داده ها پرسش نامه به کار گرفته شد. مواد دیداری – شنیداری بررسی شده، فیلم، نوارهای دیداری – شنیداری، و دیسک های نوری دیداری – شنیداری است. از میان 42 دانشگاه پاسخ دهنده به پژوهش، در 59 دانشگاه کشور در هنگام انجام پژوهش، تنها کتاب خانه مرکزی هشت دانشگاه (19.05 درصد) واحد دیداری و شنیداری داشتند که پس از تجزیه و تحلیل یافته ها از نظر مجموعه سازی، سازمان دهی، حفظ و نگه داری، فضا، ابزارها و منابع، و ارایه خدمات، پژوهش گران دریافتند که مواد دیداری – شنیداری هنوز جایگاه واقعی خود را در کتاب خانه های دانشگاهی ایران نیافته است. کم بود بودجه، فضا، مواد، تجهیزات، نیروی انسانی کارشناس، ناآشنایی و کم توجهی مسوولان به بایسته گی وجودی مواد دیداری – شنیداری در کنار منابع دیگر اطلاعاتی، نبود فهرست گان مواد دیداری – شنیداری، نداشتن انجمن کتاب داران و بایگان های دیداری – شنیداری، و نبود مراکز پدیدآورنده و خدمات رسان برای مواد دیداری – شنیداری در سطح ملی، از مهم ترین مشکلات واحدهای دیداری – شنیداری کتاب خانه های مرکزی دانشگاه های ایران است. " کتاب خانه ی مرکزی دانشگاهی ایران ، مواد دیداری - شنیداری، چند رسانه ئی ها ، فهرست های رایانه ای ، سازمان دهی

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مقاله های منتشرشده در زمینه رفتار اطلاعیابی در نشریات فارسی طی سال های 1375 تا 1388 است. روش: این پژوهش با روش کتابسنجی و با ابزار سیاهه وارسی انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد از 81 مقاله بازیابی شده 6/92 درصد تالیف و 40/7 درصد ترجمه است. سهم مردان 4/58 درصد است و64/66 درصد از مقاله ها دارای یک پدید آورنده می باشند. 37/70 درصد از مقاله ها پژوهشی است که 96/85 درصد آنها به روش پیمایش توصیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات 49/96 درصد از پرسشنامه میباشد. 35/40 درصد از پژوهش ها به بررسی رفتار اطلاعیابی اعضای هیئت علمی پرداخته اند. در این بین فصلنامه کتاب، نشریه مرکز اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران دارای درجه علمی _ ترویجی، با انتشار 23 مقاله در زمینه رفتار اطلاعیابی بیشترین مقاله های مورد بررسی را منتشر کرده است.

روش های پژوهش را می توان به اشکال مختلف طبقه بندی و تفکیک کرد، اما معمولاً به دو گروه عمدة روش کمی و روش کیفی تقسیم می شوند.پژوهشگران مطالعات زنان و خانواده، از جمله افرادی هستند که برای انجام پژوهش های خود افزون بر روش های کمی، از روشهای کیفی به ویژه مصاحبه ی عمیق استفاده می کنند. با گسترش فن آوری شبکه و اینترنت، این پژوهش گران در سال های اخیر به جمع آوری داده های کیفی به کمک اینترنت روی آورده اند. در این مقاله، ضمن بر شمردن روش های به کار گرفته شده در پژوهش کیفی، از جمله مصاحبه ی عمیق و مشاهده، به نقش اینترنت در گردآوری داده های پربار، گویا و مستند اشاره خواهد شد. در ادامه، دربارة چالش های موجود در استفاده از فن آوری اینترنت برای انجام پژوهش کیفی، نظیر مسائل اخلاقی، رازداری، مشکلات امنیتی و حقوقی کندوکاو خواهیم نمود. علاوه بر این، در مقاله ی حاضر، به چالش های نظری حاکم بر داده های گردآوری شده در یک محیط مجازی بررسی خواهیم پرداخت.