حسن اشرفی ریزی

مقدمه: اطلاعات و تکنولوژی در یک چرخه رو به رشد یکدیگر را با اثر متقابل ارتقا می دهند و هر یک به رشد دیگری کمک می کنند، ولی در این میان سیستم هایی که حجم عظیم اطلاعات را سامان دهند، آن را در قالب های تکنولوژی جای دهند و امکان استفاده موثر از آن را پدید آورند، نقش به سزایی بر عهده دارند. بنابراین بهترین راه رسیدن به این دستاورد مهم، طراحی سیستم های اطلاعاتی مناسب است. تعاریف بسیاری در علوم مختلف در این زمینه وجود دارد. واژه نامه انجمن کتابداری و اطلاع رسانی امریکا(The ALA Glossary of Library and Information Science)، سیستم های اطلاعاتی را چنین تعریف می کند: «یک سیستم کامل طراحی شده برای تولید، جمع آوری، سازماندهی (پردازش)، ذخیره، بازیابی و اشاعه اطلاعات در یک موسسه، سازمان یا هر حوزه تعریف شده دیگر از جامعه».خدمات الکترونیکی و فن آوری اطلاعات و ارتباطات، ابزار و بستر مناسبی را برای ایجاد سیستم های اطلاعاتی کتابخانه ای و ارایه خدمات یکپارچه فراهم کرده است و امروزه به عنوان بخش مهمی از نظام اطلاع رسانی کشور مورد توجه قرار دارد. طراحی سیستم های اطلاعاتی کتابخانه ای مناسب، در افزایش سرعت ارایه خدمات و کمک به تصمیم گیری در زمانی محدود برای مدیران و نیز در افزایش سرعت و دقت عملیات خدمات به کاربران تاثیر به سزایی دارد.در نتیجه کتابداران حرفه ای که ماهیتا و از طریق آموزش به سوی تحلیل سیستم سوق داده می شوند، نیاز به آموزش و مهارت های خاص دارند و به عنوان تحلیلگر سیستم، مسوولیت طراحی سیستم و نظارت بر اجرای طرح را بر عهده خواهند داشت.

هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان انتشارات ناشران تخصصی غیر دولتی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در سالهای 1387-1380 است. روش پژوهش، توصیفی پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه وارسی است. جامعه آماری شامل 222 عنوان کتاب منتشر شده توسط چهار ناشر تخصصی غیر دولتی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی میباشد. یافته ها نشان میدهد بیشترین تعداد کتابها در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی توسط نشر چاپار انتشار یافته است و کمترین تعداد به انتشارات کتابخانه رایانه ای تعلق دارد. سال 1386 بیشترین و سال 1380 کمترین آثار تألیفی منتشر شده است. بیشترین کتاب ترجمه در سال 1384 و کمترین مربوط به سال 1380 است. همچنین، نسبت کتابهای تألیفی بیشتر از کتابهای ترجمه شده است. محمد حسین دیانی پرکارترین پدیدآور انتشارات کتابخانه رایانه ای، علیرضا رستمی گومه و حسن اشرفی ریزی پرکارترین پدیدآور نشر چاپار، حمید محسنی پرکارترین پدیدآور نشر کتابدار، و محمدرضا داورپناه و سعید غفاری پرکارترین پدیدآور انتشارات دبیزش هستند. در مجموع، محمد حسین دیانی پرکارترین پدیدآور در بین چهار ناشر میباشد. ناشران در موضوع سازماندهی بیشترین و در موضوع افراد کمترین کتاب را منتشر کرده اند

هدف: تعیین میزان رضایت شغلی مدیران در کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور در مراکز استان ها می باشد. روش: روش پژوهش، پیمایشی و ابزار مورد استفاده، پرسشنامه محقق ساخته و جامعه آماری، همه مدیران کتابخانه های عمومی در مراکز استان ها به تعداد 189 نفر است. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، میانگین رضایت شغلی مدیران کتابخانه های عمومی 54/81 (حد مطلوب= 135) است. اما با توجه به اینکه متوسط میانگین رضایت شغلی در این پژوهش 81 میباشد، رضایت شغلی مدیران مورد مطالعه از حد متوسط اندکی بالاتر است. میانگین رضایت شغلی در ابعاد امکانات مادی و رفاهی شغل با میانگین 47/8 (متوسط میانگین=12)، خودشکوفایی با میانگین 80/14 (متوسط میانگین=18) و ماهیت شغلی با میانگین 94/20 (متوسط میانگین= 21) پایین تر از حد متوسط، و میانگین رضایت شغلی در ابعاد رفتار مدیران ارشد با میانگین 41/15 (متوسط میانگین=12)، روابط متقابل با میانگین 55/11 (متوسط میانگین=9) و ثبات شغلی با میانگین 44/9 (متوسط میانگین=9) بالاتر از حد متوسط است. فرضیه 1 مبنی بر این که رضایت شغلی مدیران از بُعد امکانات مادی و رفاهی شغل به نحو معنیداری کمتر از ابعاد دیگر است، تایید شد اما فرضیه 2 مبنی بر وجود تفاوت معنیدار بین میانگین رضایت شغلی کتابداران بر حسب رشته تحصیلی مورد تایید قرار نگرفت. اصالت/ارزش: این پژوهش برای آگاهی از رضایت شغلی مدیران در کتابخانه های عمومی است، همچنین مسائل اساسی را در رشته کتابداری و اطلاع رسانی مطرح می کند که نیاز به پژوهش های عمیق تر را می طلبد.

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی مفهوم رضایت شغلی و اهمیت آن، نظریه های نیاز و رضایت شغلی، عوامل مؤثر بر رضایت شغلی، و همچنین اثرات مهم رضایت شغلی کتابداران میباشد. روش: این پژوهش به روش کتابخانه ای (سندی) انجام گرفته است. و اطلاعات آن از مطالعه منابع موجود در کتابخانه های معتبر و جستجوی مقالات در سایت و پایگاه های اطلاعاتی مربوط به موضوع فراهم گردیده است. یافته ها: کتابخانه، یکی از مهم ترین نهادهای یک جامعه است که منعکس کننده تحولات اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی آن جامعه است. کتابخانه های دانشگاهی جهت تحقق اهداف آموزشی و پژوهشی و با هدف ارائه خدمات به مراجعان (استاد، دانشجو و پژوهشگر)، نیازمند نیروی انسانی علاقه مند، متخصص و با تجربه است. بنابراین شناخت نیازهای کتابداران شاغل در این کتابخانه ها و تلاش در تأمین رضایت شغلی آنها تأثیر بسیاری بر کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاهی دارد.

هدف: تعیین کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر کرد از دیدگاه کاربران براساس مدل لایبکوال است. روش : این تحقیق پژوهشی پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعة آماری این پژوهش 110 نفرند که به صورت تصادفی طبقه ای از میان 2000 مراجعهکنندة عضو کتابخانه مرکزی و کتابخانة دانشکده عمران انتخاب شده اند. یافته ها نشان میدهد که سطح خدمات دریافتی در بعد تأثیرگذاری خدمات، در کتابخانه مرکزی با میانگین (55/6) و در کتابخانه دانشکده عمران با میانگین (97/6) نسبت به ابعاد دیگر بیشتر است. اما بعد کنترل اطلاعات در کتابخانه مرکزی با میانگین (45/5) و در کتابخانه دانشکده عمران با میانگین (92/4) پایین ترین سطح خدمات دریافتی را به خود اختصاص داده اند. در سطح گزاره ها، بالاترین میانگین در کتابخانه مرکزی مربوط به وجود کارمندان مؤدب (25/7)، و پایین ترین میانگین مربوط به امکان دسترسی به منابع اطلاعات الکترونیک (12/4) است. همچنین بالاترین میانگین خدمات دریافتی در کتابخانه دانشکده عمران به آمادگی کتابداران برای پاسخگویی به مراجعه-کنندگان (63/7) و پایین ترین میانگین (85/3) به وجود تجهیزات مدرن دسترسی به اطلاعات اختصاص دارد.

نمایه‌سازان اغلب در قضاوت دربارة اصطلاحاتی که به بهترین شیوه، محتوای یک مدرک را منعکس کنند اختلاف نظر دارند. این اختلاف نظر، یکی از ویژگی‌های نمایه‌سازی، یعنی انسجام در نمایه‌سازی را مطرح می‌کند. در سال‌های گذشته، انسجام در تخصیص اصطلاحات نمایه‌سازی مورد مطالعة اندکی قرار گرفته، اما امروزه اهمیت آن در بازیابی مؤثر اطلاعات و گسترش نقاط دسترسی به محتوای مدرک، شناخته شده است. این مقاله انسجام در نمایه‌سازی را مورد بررسی قرار می‌دهد، ضمن ارائة تعاریف آن از دیدگاه صاحبنظران، عوامل مؤثر بر انسجام را یادآور می‌شود و در نهایت روش‌های سنجش انسجام را ارائه می‌دهد.

یکی از مهم‌ترین شیوه‌های بازنمایی محتوا، نمایه‌سازی است که با تخصیص توصیفگرها به مدارک، محتوای موضوعی آن‌ها را نشان می‌دهد. از آنجا که نمایه و نمایه‌سازی در بازیابی اطلاعات از اهمیت چشمگیری برخوردار است، توجه به کیفیت و ارزیابی آن و ارائة معیارها و استانداردها، همواره مورد توجه محققان این حوزه بوده است. نمایه‌سازی فرایندی پیچیده است؛ در چنین وضعیتی ارائة تعاریف، اصول و روش­ها، می‌تواند گامی در استفادة بهینه از اطلاعات موجود باشد. این مقاله ضمن ارائة تعریف موجزی از نمایه، معیارهای ارزیابی نمایه را بررسی می‌کند، سپس به تعریف نمایه‌سازی می­پردازد، و معیارهای ارزیابی نمایه­سازی را مورد بررسی قرار می­دهد. در نهایت نیز تعدادی از استانداردهای حوزة نمایه‌سازی را ارائه می‌دهد و به نتیجه­گیری می­پردازد.