اسدالله واحد

اسدالله واحد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۳ مورد.
۱.

بررسی و تحلیل مبانی فکری طریقت یسویّه و تأثیر آن در تصوّف آسیای صغیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی سال ۷۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۴۹ 57 - 77

کلیدواژه‌ها: احمد یسوی یسویه آسیای صغیر عقاید آداب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۶
«احمد یسوی» یکی از مشایخ مشهور و تأثیرگذار در خطّه ترکستان در قرن ششم بوده است. حرکت صوفیانه و سلوک عرفانی وی به نام «یسویّه» در جهان اسلام شهرت یافته است که در اسلامی شدن آناتولی نقش مهمی ایفا کرده است و با فراز و نشیب هایی در آسیای صغیر حیات داشته است. یسویّه به عنوان اولین طریقتی تلقّی می شود که در میان ترکان پدید آمد؛ این جریان دینی ابتدا در شهر «یسی» یا «ترکستان» پدیدآمد و سپس آوازه آن کل ماوراءالنّهر را درنوردید و در آسیای صغیر نیز گسترش یافت. اهمّیّت اصلی طریقت یسویّه از این منظر است که توانست متناسب با سطح اندیشه، زبان و فرهنگِ ترکمانان، از ترکستان تا آناتولی، عقاید عرفانی و آداب و اصول صوفیانه شان را اشاعه و تبلیغ کند و با استفاده از اشعار عامیانه آهنگینی که ریشه در روح ملّی و آداب آن قوم داشت، روح بسیط و بی آلایش آن ها را مجذوب اسلام و تصوّف کند و در نهایت فرهنگ و اجتماع آسیای صغیر را آماده ورود و پذیرش آرای فرقه های مختلفی که اغلب آن ها اصل خراسانی داشت، گرداند. با توجه به این که تاکنون تحقیقی در مورد نقد و بررسی آراء و آدابِ یسویّه و گسترش این طریقت در آسیای صغیر صورت نپذیرفته است. نگارندگان این پژوهش برآنند که با استناد به آثار مکتوب و منسوبِ شخصِ احمد یسوی، به شرح و تفسیر عقاید صوفیانه و آداب طریقت یسویّه و تطبیق آن ها با تصوّف خراسان بپردازند تا از این طریق ماهیّت عرفانی و تأثیر فرهنگی و فکری این طریقت در آسیای صغیر آشکار و مشخّص شود.
۲.

اهمیت متون علمی در شرح و تصحیح چهار بیت از حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۱) 101 - 136

کلیدواژه‌ها: دیوان حافظ متون علمی تصحیح انتقادی بوطیقا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۲۰۷
حافظ نه مانند خواجوست که یکسره به قصد خلق ایهام، واژه ای را در بیت بی پروا یله کند و نه مانند خاقانی است که لطف سخنش در تزاحم اظهار علم و فضل یاوه شود. ایهامات علمی او همه برخاسته از مراتب دانشش است. نمونه های پیش روی، سنتزی است متعادل از وجه علمی سخن با بُعد شاعرانگی کلام، ازاین روی لازم است اجزای آن دسته از بیت هایی که پس زمینه هایی علمی دارند، از هر نظر دقیق بررسی شود. فرض ما این است که در این گونه بیت ها کمتر جزء عبث و نمایشی وجود دارد. هرچند بسیاری از معارف قرون وسطایی ما در قیاس با علوم روز چندان سهمی از علم ندارد، با این همه سخن شاعرانی چون خاقانی و حافظ در بیشتر موارد به طوردقیق بر همان گونه داده های آن اعصار قابل تطبیق است. در این نوشته، بیت هایی از حافظ را ضمن توجه تام به روایت نسخه ها و بوطیقای وی به دستیاری متون متداول علمی عصری اش مورد تصحیح علمی-انتقادی- تحقیقی قرار داده ایم. درصورتی که این روش ازمنظر حافظ پژوهان رهیافتی اطمینان بخش به شمار آید، می توان امیدوار بود که در موارد دیگری از دیوان حافظ نیز که محل اختلاف است، گره گشا باشد.
۳.

سازواری ها و فرآیندهای واجی در زبان فارسی و هندی از دیدگاه خان آرزو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی سال ۷۴ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴۳ 203 - 231

کلیدواژه‌ها: دوره صفویه شبه قاره خان آرزو مثمر سازواری فارسی و هندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۴۹۵
عصر صفوی از دوره های مهمّ در تاریخ زبان و ادب فارسی است که آثار ذی قیمتی از شعرا و ادبای جغرافیای فرهنگی این دوره به یادگار مانده است. حوزه فرهنگی شبه قاره هند و آسیای مرکزی، در این عهد اهمّیّت بیشتری داشته و سهم دانشمندان هند در حوزه لغت، نقد و زبانشناسی، گاه بیشتر از ادیبان ایرانی بوده است. یکی از برجسته ترین چهره های ادبی شبه قاره، سراج الدّین علی خان آرزوست که با و تصنیف بیش از بیست اثر، خدمات شایانی به ادب فارسی نموده است. مثمر یکی از آثار ارزشمند اوست. آرزو در این کتاب در باب مسائل زبان شناسی، فرآیندهای واجی ابدال، قلب، کاهش و افزایش واجی و تصرّفات ایرانیان در واژگان عربی و هندی سخن گفته است. او در نگارش این اثر به کتاب المُزهر سیوطی نظر داشته است. آرزو از پیشگامان گستره زبان شناسی و جزء نخستین کسانی است که به سازواری میان زبان فارسی و هندی پی برده است. این اثر، فصولی درباره سازواری و توافق فارسی و عربی، فارسی و هندی و تفریس آمده و سازواری واژگان فارسی و هندی را از جهات گوناگون بررسی شده است و علاوه بر آن در سرتاسر این اثر، کلمات متعدّدی را به تناسب موضوعات مطرح شده، مثال می زند. در این مقاله نگارندگان برآنند که برای مخاطبان با غور در اثر یادشده، با طرح شواهد، چشم اندازی در زمینه سازواری های زبان فارسی و هندی ارائه دهند.
۴.

کارکرد زبان و گفت وگو در حکایات اسرارنامه ی عطار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۷) 75 - 100

کلیدواژه‌ها: اسرارنامه ارجاعی ترغیبی عاطفی گفت وگو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۴۸۸
گفت وگو یکی از عناصر لازم و مهم ادبیات روایی است.اسرارنامه ی عطارکه اثری روایی تعلیمی است، حکایت های دلنشینی دارد. در این حکایت ها گفت وگو نقش مهمی دارد تاآنجاکه جای کردار را گرفته است. عطار در این حکایت ها با استفاده از شیوه های مختلف گفت وگو، از جمله گفت وگوی مستقیم، غیرمستقیم، درونی و نمایشی به خوبی از این عنصر برای پیشبرد داستان بهره جسته است. در اسرارنامه گفت وگوها از نظر تعدد صداها، چند طرفه، دو طرفه، یک طرفه و روایت، تک صدایی راوی است. گفت وگوهای دو طرفه از حیث تعداد و از بُعد تنوع طرفین، بیشترین تعداد و تنوع را به خود اختصاص داده است. زبان در گفت وگوی حکایت های اسرارنامه، حداقل یکی از شش کارکرد ارجاعی، عاطفی، ترغیبی، فرازبانی، همدلی و ادبی را به عهده دارد. سه کارکرد ارجاعی، عاطفی و ترغیبی بیشترین سهم از انواع نقش های زبانی را دارند. در این مقاله، انواع گفت وگو، به ویژه گفت وگوهای دوطرفه ی حکایت های اسرارنامه و کارکرد زبان در آن ها را بررسی کرده ایم. نتیجهی بررسی نشان می دهد که عطار اسرارنامه را به منظور تعلیمات عرفانی سروده و روایت را راه مناسبی برای مقصود خود یافته است. وی بیش از همه ی وجوه فعل، از وجه خبری استفاده کرده است و زبان او بیشتر نقش ارجاعی و در مرتبه ی بعد نقش عاطفی و ترغیبی دارد و به اعجاز زبان در بیان مفاهیم آگاهی کافی داشته است.    
۵.

تصحیح و شرحِ بیتی چند از حافظ با گزارشی از کهن ترین نسخه شناخته شده کامل، مورّخ 801 ه. ق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای نوین ادبی زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۱۱ 69 - 104

کلیدواژه‌ها: دیوان حافظ نسخه 801 ه.ق تصحیح انتقادی ضبط برتر حافظ پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۲۸۴
با شناسایی، معرفی و انتشارِ چاپِ عکسیِ نسخه مورخ 801 ه.ق، متعلق به کتابخانه نور عثمانیه استانبول، که در حالِ حاضر، کهن ترین نسخه شناخته شده کاملِ دیوانِ حافظ است، ضروری است ضبط های این نسخه، در قیاس با روایتِ نسخه های موجود، بررسیِ انتقادی شود؛ به ویژه آنکه با کشفِ این نسخه، برخی معادلات در زمینه روایتِ نسخه ها، نظمی نوین یافته است. به طورمثال اگر پیش تر، در موردی خاص، مصححان، ضبطِ نسخه ای را به دلیلِ متأخربودن، رد می کرده اند، اکنون همان ضبطِ متأخر، به پایمردیِ نسخه 801 ه.ق بر مسندِ ضبطِ اقدم نشسته است. پیش از این، نسخه ایاصوفیه مورخ 813 ه.ق و نسخه خلخالی مورخ 827 ه.ق، از منظرِ قدمت، اهمیت و تبارشناسیِ نسخ، به عنوانِ دو نسخه سرگروه، در تصحیحاتِ معتبرِ دیوانِ حافظ ، موردِ توجهِ خاص بوده اند و عمده اختلافِ آراءِ حافظ پژوهان در بابِ ضبطِ برتر، با محوریتِ روایت های این دو نسخه شکل یافته است. تا جایی که می دانیم نسخه 8 0 1 ه.ق به صورتِ انتقادی تصحیح نشده است و این نوشته می تواند جزوِ اولین گام ها در بررسیِ برخی روایت های این نسخه باشد. منابعِ موردِ مراجعه ما در این سنجش، علاوه بر نسخه 801 ه.ق، دفترِ دگرسانی ها –برگرفته از پنجاه نسخه خطیِ سده نهم– و همچنین تصحیحاتِ معتبرِ دیوانِ حافظ است.
۶.

سلوکِ شعر؛ متن پژوهی، همچون عاملی دیگر بر دگرسانی ها و دگرخوانی هایِ شعرِ حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی سال ۷۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۳۹ 211-263

کلیدواژه‌ها: نسخه مورخ 801 هق دگرسانی ها دگرخوانی ها متنِ پنهان بررسی انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۴۴۳
«شاید در جهان هیچ متنی چون دیوانِ حافظ نباشد که پدیدآورنده، خود این همه تغییر و تبدیل در آن روا داشته باشد». در واقع «عمده اختلاف ها و نسخه بدل ها، کارِ خودِ شاعر است که شعر را گام به گام به سویِ کمالِ لفظی و معنوی پیش برده است». اگر بخواهیم میانِ وجوهِ شاعرانگیِ حافظ یعنی «کم گویی»، «مثل گونگی»، «گسسته نمایی» و نیز «همسانی»هایِ شعر او با پیشینیان و هم روزگارانش، پیوندی معنادار برقرار کنیم، این فرضیه که حافظ «مطالعه مکرری در سخنانِ استوارِ دیگران» داشته است، قوت می گیرد. برآیندِ کلیِ این موارد و نیز اشاراتِ جامعِ دیوانِ او، نشانگرِ متن پژوهیِ مادام العمرِ حافظ است. گاه، نسخه بدل هایِ شعرِ او به همان سان در متونِ ادبیِ گذشته وجود دارد و گاه، اختلافِ نسخه ها ناشی از منابعِ مختلفِ علمی ای است که حافظ بدان ها مراجعه و در آن ها اندیشیده است؛ گو این که ممکن است یکی از عواملِ ایجادِ این دگرسانی ها، همین متن پژوهی هایِ حافظ باشد. جستجو در «متونِ پنهانِ» شعرِ حافظ، فهمِ مستندترِ ذهن و زبان و تصحیحِ علمی ترِ شعرِ او را ممکن می سازد. تاکنون نسخه ایاصوفیه مورخ 813 هق و نسخه خلخالی مورخ 827 هق به عنوان دو نسخه سرگروه و اساس، در تصحیحاتِ معتبرِ دیوانِ حافظ مورد توجهِ خاص بوده اند و عمده اختلاف نظر در بابِ ضبطِ برتر، با محوریتِ این دو نسخه شکل گرفته است. با شناسایی و چاپِ عکسیِ نسخه موّرخِ 801 هق که در حالِ حاضر، کهن ترین نسخه شناخته شده کاملِ دیوانِ حافظ است، ضروری است ضبط های این نسخه در قیاس با روایتِ نسخه هایِ موجود، موردِ بررسیِ انتقادی قرار گیرند
۷.

بازخوانی مؤلّفه موسیقایی وزن «شعر» و عوامل مؤثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال نهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: موسیقی شعر وزن مؤلفه های موسیقایی سکوت و هجا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۶ تعداد دانلود : ۸۰۸
وزن به عنوان یکی از مؤلّفه های مهم موسیقایی اهمّیّت ویژه ای در شعر فارسی دارد. با وجود اقبال خاصّ محقّقان به مبحث موسیقی شعر در دهه های اخیر، مطالب ناگفتة فراوانی در خصوص وزن و سایر مؤلّفه های موسیقایی باقی است. این مقاله تلاش می کند با معرفی عوامل مؤثر در زیبایی «وزن» و آشنا کردن مخاطب با انواع شیوه های غنی کردن موسیقی شعر، از یک سو امکان التذاذ بیشتر مخاطبان از زیبایی های آن را فراهم کند و از سوی دیگر شعرای جوان را به استفاده از این عناصر ارزشمند موسیقایی ترغیب کند. مهم ترین عوامل موسیقایی که در این مقاله بررسی شده اند عبارت اند از: نسبت و ترتیب قرارگیری انواع هجاها در اوزان عروضی، استفادة آگاهانه از هجاهای کشیده، ایجاد مطابقت بین آخر واژه ها با آخر ارکان، ایجاد وزن عارضی در کنار وزن عروضی، استفاده از فواصل مرتب واژه ها خارج از فواصل ارکان، استفاده از دو یا چند بحر عروضی در یک شعر، ایجاد قابلیت خوانده شدن یک شعر به چند وزن، کاربرد وزن دوری، توجه به ارزش سکوت در وزن و استفادة کم و در عین حال، هنرمندانه از ضرورات و اختیارات شاعری. بررسی اشعار شعرای ادوار مختلف نشانگر آن است که سبک «عراقی» مهم ترین نمودگاه مؤلّفة موسیقایی «وزن» است.
۸.

بررسی نه رباعی خیامانه ی عطار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی (بوستان ادب) سال هشتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۸)

کلیدواژه‌ها: خیام سبک شناسی عطار رباعیات مختارنامه نسخه پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۹ تعداد دانلود : ۶۶۲
در میان پژوهشهای مربوط به خیام، تحقیق در رباعیّات خیامانه دیگر شاعران، به ویژه رباعیّات خیامانه عطار مغفول مانده است. از میان آثار متعدد منسوب به عطار، نه اثر به عنوان آثار مسلم الصدور او شناخته شده است و مختارنامه از آن جمله است. با این که عطار شاعر و عارفی بزرگ و صاحب سبک بود اما آن چه در اشعار و آثار منثور دیده می شود اقتفا از سبک پیشینیان است. به همین ترتیب، در رباعیات مختارنامه نیز بهره گیری از سبک سرایش سنایی، خیام و برخی دیگر از رباعیات عرفانی پیش از قرن ششم مشهود است. علاوه بر زبان، در برخی از رباعیات عطار، خصوصاً باب چهل و چهارم مختارنامه که در قلندریات و خمریات است، حتی محتوا هم به مضامین رباعیات اصیل خیام نزدیک می شود. فراتر از این بخش، ابوابی که بر اساس موضوعاتی همچون شکایت از نفس، مردم، دنیا و دیگر امور زندگی وحتی پیرامون یادکرد مرگ فصل بندی شده است، دارای رباعیاتی است که سیاق خیامی دارند. از میان رباعیاتی که مشترکاً هم به خیام و هم به عطار منسوب شده اند، نه رباعی در این مقاله به لحاظ نسخه شناختی، سبکی و محتوایی تحلیل شده است و انتساب آن ها به خیام رد و تعلق آن ها به عطار اثبات گردیده است.
۹.

بررسی، نقد و چند پیشنهاد در کمّیّت صامت ها، مصوّت ها و هجاهای عروض فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی (بوستان ادب) سال هشتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۸)

کلیدواژه‌ها: عروض هجا کمیت مصوت صامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰۵ تعداد دانلود : ۶۴۵
یکی از مهم ترین دستاوردهای عروض جدید، استفاده از واحد آوایی «هجا» به جای واحدهای «سبب»، «وتد» و «فاصله» است که در عروض قدیم مورد استفاده قرار می گرفت. «هجا» از دو واحد آوایی کوچک تر به نام های «صامت» و «مصوّت» تشکیل شده، براساس تعداد و نحوه ی ترکیب این واحدها در آن، به چند نوع تقسیم می شود. با اندکی تأمّل در تقسیم بندی رایج هجاها و کمّیّت سنجی آن ها در عروض معاصر می توان به یافته های جدیدی دست یافت که گاهی با یافته های قبلی در تعارض است. قوانین ریاضی نیز که بنای عروض بر آن است، صحّت یافته های جدید را اثبات می کند. در مقاله ی حاضر ابتدا منابع معتبر مربوطه مورد مطالعه قرار گرفته، تعاریف و اصول به ظاهر قطعی واحدهای آوایی استخراج و بر اساس قوانین ریاضی، با یکدیگر مقایسه شده اند. در این تحقیق سعی شده است ضمن تعیین دقیق کمّیّت هجا ها و تقسیم بندی صحیح انواع آن، به سؤالات زیر نیز به صورتی استدلالی پاسخ داده شود: 1- آیا «صامت» ها نیز مثل «مصوّت»ها دارای امتداد هستند یا خیر؟ اگر دارای امتداد هستند این امتداد به چه میزان است وآیا امتداد «صامت» ها نیز مثل «مصوّت»ها متفاوت است؟ 2- آیا فرض تساوی کمّیّت «یک هجای بلند» با کمّیّت «دو هجای کوتاه» صحیح است؟ 3- آیا کمّیّت «هجای کشیده» با کمّیّت «یک هجای بلند و یک هجای کوتاه» یکسان است؟
۱۰.

بررسی تطبیقی و نقد آراء دستورنویسان درباره عناصر ساختمانی گروه اسمی در زبان فارسی

نویسنده:
منبع: علوم ادبی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: وابسته هسته نقش نما ها هسته ی همسان چند هسته ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۵ تعداد دانلود : ۵۵۱
در این پژوهش کوشش شده است دیدگاههای دستورنویسان برجسته ی معاصر درباره ی عناصر ساختمانی گروه اسمی با هم مقایسه و وجوه اختلاف و اشتراک آنها مشخص شود. بعد از آن دیدگاههای مختلف با اصول علمی مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. در این تحقیق،ضرورت توجه به هسته ی مصدری و وابسته های اختصاصی آن، نقش نماها و هسته ی همسان در ساخت گروه اسمی اثبات گردیده و وابسته ی گروه ساز بودن تکواژهای دستوری و نقش مکرر ناپذیرفتنی دانسته شده است. همچنین نظریه ی وجود گروه اسمی چند هسته ای و گروه اسمی آمیخته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در این تحلیل موارد زیر مشخص گردیده است: بدل نه هسته ی همسان است و نه نقش مکرر بلکه مسندواره ای است که با هسته ی خود گروه اسمی وابستگی تشکیل می دهد؛ تاکید نه هسته ی همسان است و نه وابسته ی گروه ساز؛ تفسیر هسته ی همسان نیست اما درباره ی نقش مکرر یا وابسته بودن آن تحقیق بیشتری لازم است.
۱۱.

تأثیر زبان و ادبیّات فارسی در ادبیّات دیوانی عثمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی (دانشگاه تبریز) سال ۶۸ بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۳۱

کلیدواژه‌ها: قالب محتوا ادبیّات دیوانی ترک ادبیات سنتی ایران تعامل ادبی شعر عروضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲۲ تعداد دانلود : ۱۴۱۴
تعامل، تأثیر و تأثّر فرهنگ، زبان و ادب ملل مختلف امری اجتناب ناپذیر است. زبان و ادبیّات فارسی، از جهت تأثیرگذاری بر دیگر زبان ها و فرهنگ ها و تأثیرپذیری از سایر فرهنگ ها، دارای پیشینه دور و دراز و قابل اعتنایی است. تعامل زبان فارسی با زبان و ادبیّات ترکی از آن جمله است. این مسأله در دوره ای به ضرورت سیاسی، با ورود و هجوم لغات و اصطلاحات ترکی و در دوره ای دیگر به شکل مجرای تأثّر از دگرگونی های دنیای جدید و تحولات اروپا و غرب قابل مشاهده است. منظور از ادبیّات دیوانی عثمانی، ادبیّات ششصدساله ترکی از قرن سیزده تا میانه های قرن نوزدهم میلادی و به عبارتی ادبیّات ترکی دوره اسلامی تا زمان ادبیّات دوره تنظیمات است. این تأثیرپذیری چنان که از آثار و بررسی های خود عثمانی ها و محققان دوره های بعدی ترک نیز برمی آید، تنها در حوزه تأثّر ناخودآگاه و غیر مستقیم نیست، بلکه تشبّه به شاعران فارسی و تقلید از آثار آنان از باب تعمّد و تفاخر و تقلیدی آگاهانه و مستقیم است. در این مقاله با نگاهی به ادبیّات دیوانی ترک در دوره های سلجوقی و عثمانی، تأثیر سروده های شاعران فارسی بر شاعران این دوره بررسی شده نیز با ارائه تاریخچه مختصر ادبیّات قبل از تنظیمات ترک معرفی شده و شاخصه های مهم ّ آن از جمله تقلید و تأسّی از زبان فارسی، نشان داده شده است.
۱۲.

بررسی و نقد انتساب رباعیات مشترک خیام و مجدهمگر با استناد به نسخه 697 ق موزه بریتانیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه میراث دوره ۱۳ بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۵۶) 231 - 263
تعداد بازدید : ۲۱۳ تعداد دانلود : ۱۳۲
بسیاری از رباعیات منسوب به خیام در جای جای متون نظم فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شده ﺍست و این موضوع سبب شده که پژوهشگران با تردید در انتساب این رباعیات به شاعری خاص، در مورد خیام و رباعیات وی نیز دستخوش خطا شوند. بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی درباره صحت انتساب این قبیل رباعیات تحقیق کردهﺍند اما ضرورت پژوهشهای بیشتر در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است. این مقاله با مطالعه رباعیات مشترک میان خیام و مجد همگر در صدد بررسی و نقد صحت انتساب این رباعیات به دو شاعر مورد بحث است. در این پژوهش پس از ذکر هر یک از رباعیها، محل و تاریخ انتساب آنها را به هر یک از دو شاعر تعیین کرده، سپس با ذکر نسخه بدلهای مهم، به سبک شناسی زبانی و سابقه تاریخی رباعیات پرداختهﺍیم. مضمون رباعیهای مورد مطالعه را با مضامین رباعیات اصیل خیام سنجیده و در نهایت نظر تحلیلی خود را در مورد انتساب این رباعیها به هر یک از دو شاعر و یا شاعر دیگر بیان کردهﺍیم. 
۱۳.

بررسی سراینده یازده رباعی دخیل مشترک در رباعیات خیام و حافظ با تکیه بر تاریخ نسخ و نکات سبکی و محتوایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)

کلیدواژه‌ها: حافظ خیام سبک شناسی رباعیات نسخه پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۸ تعداد دانلود : ۹۶۶
بسیاری از رباعیات منسوب به خیام در جای جای متون نظم فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شده ﺍست. این امر علاوه بر ایجاد تردید در مورد صحت انتساب رباعیات خیام، انتساب چنین رباعیاتی را به شاعران دیگر نیز دشوار ﻣﻰسازد. اختلاف در انتساب رباعیات تا حدی است که گاه برای یک رباعی نام هفت شاعر در منابع مختلف درج گشته است. بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی درباره صحت انتساب این قبیل رباعیات تحقیق کردهﺍند اما ضرورت پژوهشﻫﺎی بیشتر در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است. با این که صحت انتساب رباعیات منسوب به حافظ هم پیشتر به وسیله استادانی چون مسعود فرزاد، محمدامین ریاحی و دیگران مورد تحقیق قرار گرفته، هنوز راهی طولانی پیش روی پژوهشگران این حوزه برای تحصیل واقعیت وجود دارد. در مقاله حاضر با مطالعه یازده رباعی که هم به خیام و هم به حافظ منسوب شده، صحت انتساب این رباعیات به دو شاعر بررسی و نقد شده است. پس از ذکر محل و تاریخ انتساب رباعیﻫﺎ به هر یک از دو شاعر، به سبک شناسی زبانی و سابقه تاریخی رباعیات و سنجش مضمون آنﻫﺎ با مضامین رباعیات اصیل خیام پرداخته شده، در نهایت با رد تعلق آنﻫﺎ به خیام و حافظ، انتسابشان به شاعری دیگر بیان شده است.
۱۴.

بررسی یازده رباعی از خیام در میان رباعیات منسوب به حافظ با تکیه بر تاریخ نسخ و نکات سبکی و محتوایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی (دانشگاه تبریز) سال ۶۷ بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲۹

کلیدواژه‌ها: حافظ خیام سبک شناسی رباعیات نسخه پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۱۷
بسیاری از رباعیات منسوب به خیام در جای جای متون نظم فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شدهﺍست. این امر علاوه بر ایجاد تردید در مورد صحت انتساب رباعیات خیام، انتساب چنین رباعیاتی را به شاعران دیگر نیز دشوار ﻣﻰسازد. اختلاف در انتساب رباعیات تا حدی است که گاه برای یک رباعی نام هفت شاعر در منابع مختلف درج شده است. بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی دربارة صحت انتساب این قبیل رباعیات تحقیق کردهﺍند اما ضرورت پژوهشﻫﺎی بیشتر در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است. این مقاله با مطالعة یازده رباعی که مشترکاً هم به خیام و هم به حافظ منسوب شدهﺍند، در صدد بررسی و نقد صحت انتساب این رباعیات به دو شاعر مورد بحث است. پس از ذکر محل و تاریخ انتساب رباعیﻫﺎ به هر یک از دو شاعر به سبک شناسی زبانی و سابقة تاریخی رباعیات پرداخته و مضمون آنﻫﺎ را با مضامین رباعیات اصیل خیام سنجیدهﺍیم. در نهایت با رد انتساب آنﻫﺎ به حافظ، با توجه به تحلیل نسخه ای، سبکی و محتوایی، انتساب شان را به خیام اقوی دانستهﺍیم.
۱۵.

نقد و بررسی شکوائیّه های سیاسی در شعر قرن ششم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی (دانشگاه تبریز) بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲۲۵
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی سبک شناسی مفاهیم کلی سنتی سطح فکری
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات غنایی حبسیه
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد و بررسی آثار ادبی کلاسیک نظم
  4. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی
  5. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات غنایی بثّ الشکوی
  6. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق شاعران و نویسندگان فارسی زبان بر یکدیگر
تعداد بازدید : ۲۴۴۱ تعداد دانلود : ۱۴۱۱
۱۶.

نخستین تجربه های نقد شعر فارسی در عهد صفوی بر پایه نامه ای نویافته از حزین لاهیجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ربان و ادب فارسی پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره۲۲۴

کلیدواژه‌ها: حزین نقد شعر تصرف نامه خان آرزو رقعه دریافت شعر اختلاف نسخه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۲ تعداد دانلود : ۷۴۸
عهد صفوی به لحاظ شکل گیری نخستین مراحل نقد شعر فارسی، از اهمیت خاصی برخوردار است. در این دوره، رویارویی شاعران ایرانی و هندی، سبب به وجود آمدن اندیشه های انتقادی در عرصه شعر و شاعری بوده است. غالب این اندیشه ها در مطاوی تذکره ها، تراجم احوال و پرسش ها و پاسخ هایی است که در قالب نامه ها ثبت شده اند. در میان شاعران این عهد، سهم حزین لاهیجی و سراج الدین خان آرزو در تکوین آن اندیشه ها بیش از دیگر شاعران و منتقدان است. آن دو، دو مرجع بلامنازع در داوری و نقد شعر شناخته شده اند و در آرا و نظریات انتقادی ایشان-که در ساختار محوری و معنا محوری خلاصه می شود- تقابل نقد ایرانی و هندی را می توان به وضوح دید. این مقاله نخستین تجربه های نقد شعر فارسی را بر پایه نامه ای از حزین لاهیجی- که در پاسخ به سوالات خان آرزو درباره برخی از اشعار خاقانی نوشته است- نشان می دهد. در این نامه بیست و پنج بیت از یازده قصیده از قصاید خاقانی مورد نقد و بررسی قرارگرفته است. از فحوای نامه چنین برمی آید که آرزو به خاطر استادی حزین در زبان و شعر فارسی، اشکالات و اعتراضات خود را بر او عرضه می دارد؛ چرا که به زعم آرزو، دریافت شاعر از شعر، بهترین نوع دریافت است. خاستگاه سوالات آرزو بیشتر مبتنی بر قرائت نادرست شعر، تصرف در کلمات و تصحیف آنها، اختلاف نسخه های دیوان خاقانی و بالاخره عدم توجه به روابط، اشارات و تلمیحات در آفرینش تعابیر و مضامین از جانب اوست. بیان کشاکش شعرا، نقل و تصحیح نامه، طرح جریان شکل گیری نقد شعر و تحلیل انتقادی نامه بر اساس آرا دو شاعر، از اهم اهداف این مقاله اند.
۱۹.

شوهر آهو خانم و مکتبهای ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی (باهنر کرمان) دوره جدید بهار ۱۳۸۴ شماره ۱۷
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۶۴۲
شوهر اهوخانم، بلندترین رمان فارسی واثر پراوازه علی محمّد افغانی است. وجود نشانه ها و ویژگی های گوناگون مکتبهای ادبی اروپایی و افزونی برخی از انها، نشانگر تاثّر احتمالی نویسنده از اصول و جنبه های مختلف ان کتبهاست.کثرت نشانه ها و جنبه های رئالیستی در این رمان بلند،گویای ان است که سبک و شیوه غالب نویسنده در پرداخت عناصر داستان، رئالیستی است. موفّقیّت نویسنده در انطباق داستان، ماجراها و شخصیّتها با اصول مکتب رئالیسم ،در جای جای رمان مشهود است. نویسنده با ساختن شخصیّتها و بیان نسبتا دقیق واقعیّات اجتماعی، ایینه تمام نمایی را فرا روی خواننده می نهد تا بدان وسیله به معضلات جامعه خویش بنگرد. با وجود فراوانی عناصر رئالیستی، برخی از جنبه های دیگر مکتبها بویژه جنبه های رمانتیک در این رمان بلند، با ان عناصر در کشاکش است؛ از جمله: فلسفه بافی بعضی از شخصیّتها،وصفهای مبالغه امیز رمانتیک، پرداختن به تخیّلات، اندیشه های ایدالیستی و...که این رمان بلند را از وجه غالب پرداخت رئالیستی ان دور می کند
۲۰.

تصاویر و مفاهیم متناقض‏نما در شعر صائب تبریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی ۱۳۸۴ شماره ۴۵ و ۴۶

کلیدواژه‌ها: تصویر پارادوکس متناقض نما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۶۲۲
امروز بیشترین بخش آگاهی‏های ما از شعر کلاسیک به مسائل فکری و برخی از ظرایف هنری مربوط است که در کتب مربوط به نقد فنی و جمال‏شناسی شعر مورد تأکید قرارگرفته است. یکی از نکات ظریفی که در ادب فارسی و در شعر عهد صفوی، خصوصاً شعر صائب تبریزی، کمتر به آن پرداخته شده است، بررسی تصاویر و مفاهیم متناقض‏نما است. مباحث فرا عقلی و عرفانی، بیان عاشقانه، نکته سنجی و خیال‏پردازی، وصف ذات اقدس الهی، وضع سیاسی و اجتماعی روزگار و فرهنگ عامه، از مهمترین اسباب رواج این شگرد هنری در شعر صائب‏اند. در میان اقسام تصاویر و مفاهیم متناقض‏نمای شعر او، پارادوکس‏های مبتنی بر تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، بیش از پارادوکس‏های معنوی جلوه‏گر است؛ چرا که میدان هنرنمایی و آشنایی‏زدایی شاعر بیشتر در حوزه لفظ است و متناقض‏نماها لفظی بهترین وسیله برای تحقق این امر به حساب می‏آید. این مقاله سعی دارد با بحث درباره عوامل ظهور گسترده این شگرد هنری، به بررسی گونه‏های متعدد متناقض‏نما اعم از لفظی و معنوی در شعر صائب بپردازد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان