حسین اسکندری

هدف: موضوع آسیب شناسی مدارس تیزهوشان همچنان در جامعه تعلیم و تربیت ایران مطرح بوده و به نتیجه مشخصی نرسیده است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربازگشتی آزمون ورودی مدارس تیزهوشان بر ابعاد مختلف نظام آموزشی دوره ابتدایی است؛ شامل: اهداف و سیاست های مدارس، محتوا و موضوعات درسی، روش های تدریس و فعالیت های آموزشی، سبک یادگیری و سنجش و ارزشیابی. روش: پژوهش حاضر از نوع پدیدارشناسیِ توصیفی به شمار می رود. برای گردآوری داده ها با 55 نفر که از بین چهار گروه زیر انتخاب شدند، به طور نیمه ساختاریافته مصاحبه انجام گرفت: الف) مدیران و معاونان مدارس، ب) اساتید و صاحب نظران، ج) والدین و د) دانش آموزان راه یافته و راه نیافته به مدارس تیزهوشان. برای تحلیل و کدگذاری داده ها از روش کولایزی استفاده شد. یافته ها: در مرحله نخست، از بین مصاحبه ها 287 نکته کلیدی استخراج شد. این نکات در قالب 80 مضمون اولیه، 15 مضمون میانی و 12 مضمون نهایی طبقه بندی و خلاصه شدند. برخی مضامین نهایی عبارتند از: تداخل هدف، داروینیسم تربیتی، تبعیض محتوایی، روش ها و فعالیت های آزمون محور، سبک یادگیری فردی، کمّی گرایی و نتیجه گرایی، نگاه ابزاری به معلمان. نتیجه گیری: وجود مدارس تیزهوشان و نوع آزمون ورودی آن، آسیب های متعددی را برای برخی مدارس ابتدایی به همراه دارد. آن دسته از مدارس ابتدایی که تمرکزشان آماده سازی دانش آموزان برای پذیرش در آزمون مدارس تیزهوشان است، عملاً برخی از مهم ترین هدف های برنامه درسی رسمی و مؤلفه های تربیتی را به حاشیه رانده و یا در مواردی برخلاف آن عمل می کنند.

زمینه: براساس بررسی های صورت گرفته خودنظم جویی هیجانی و قدرت ایگو از متغیرهای تأثیرگذار بر اضطراب است که در سازماندهی رفتار سازگارانه و جلوگیری از هیجان های منفی مؤثر است. درمان فراشناخت بر باورهای مربوط به کنترل تفکر، راهبردهای خودنظم جویی و افزایش قدرت من در افراد مضطرب مؤثر است اما در زمینه اثربخشی گروهی این درمان شکاف تحقیقی وجود دارد. هدف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان فراشناختی گروهی بر خودنظم جویی هیجانی و قدرت ایگوی دانشجویان مضطرب انجام شد. روش: این پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های علامه طباطبایی و شهید بهشتی تهران در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که از میان آنها تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری دردسترس و با توجه به ملاک های ورود و خروج از مطالعه به عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) جای دهی شدند. گروه آزمایش طی 10 جلسه 45 تا 60 دقیقه ای به صورت گروهی درمان فراشناختی گروهی ولز و کارترایت (2008) را در کلینیک روانشناسی راه سبز دریافت کردند، گروه گواه نیز در لیست انتظار قرار گرفت. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه روانشناختی قدرت ایگو (PIES) مارکستروم و همکاران (1997) و پرسشنامه خودنظم جویی هیجانی هافمن و کشدان (2010) استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده با روش تحلیل کوواریانس چند متغیره انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که درمان فراشناختی گروهی به طور معناداری در افزایش امید (28/48)، خواسته (59/05)، هدف (24/16)، شایستگی (44/64)، وفاداری (48/50)، عشق (9/83)، مراقبت (72/74)، خرد (10/24)، سازگاری (90/92)، پنهان کاری (27/65) و تحمل (33/95) دانشجویان مضطرب مؤثر بود )0/001 (p≤. نتیجه گیری: به نظر می رسد درمان فراشناختی گروهی می تواند با تعدیل باورهای نادرست در مورد کنترل ناپذیری نگرانی، باورهای منفی و افزایش خودباوری فرد منجر به کاهش اضطراب شود.

هویت به تعبیری بخش ضروری حالات روانی انسان است که شیوه تعامل با جامعه را کنترل می کند. درمقابل رویکرد روانشناسی گفتمانی هویت را برساختی پویا می داند که ازطریق گفتمان و تعامل اجتماعی حاصل می شود. گفتمان در این رویکرد، منجر به خلق بدن های گفتمانی شده و این بدن ها نیز در برساخت هویت جسمیت یافته دخیل هستند. از این رو هدف از نگارش مقاله حاضر بررسی توانایی این رویکرد در مطالعه هویت، بالأخص هویت جسمیت یافته و نشان دادن محدودیت مدل دکارتی، است. این رویکرد، رویکرد تحلیلی نظری به گفتمان است که گفتار و نوشتار را در کانون مطالعات خود قرار می دهد و فهم پدیده های روان شناختی را در بستر اجتماعی ممکن می داند. پژوهش حاضر کیفی بوده و داده ها از ده نفر از بلاگرهای زن در رده سنی بیست الی سی سال از منطقه ای یک دست در تهران، ازطریق مصاحبه باز و ضبط لایو اینستاگرام جمع آوری شده است. نتایج نشان از برساخت هویت جسمیت یافته به واسطه ساخت های زبانی  ساده و روزمره و از ویژگی های فیزیکی بدن تغییریافته زنان به عنوان ویژگی های قابل شناسایی هویت دارد. اهمیت ساخت زبانی فاعل و مفعول فاصله بین هویت و بدن را کمرنگ کرده و از این طریق عاملیت از زنان زدود ه شده و فیزیک و تغییرات بدن فراتر از آگاهی قرار می گیرد.

زمینه: امروزه سلامت جنسی و فراهم آوردن زمینه تحقق آن، به یک گفتمان و هدف پایداری در توسعه تبدیل شده است که در اثر معضل های برآمده از شرایط نامطلوب جهانی در این زمینه، به مرکز توجه سیاستمداران، صاحب نظران و پژوهشگران سوق داده شده است. هدف: هدف این پژوهش شناسایی و سطح بندی عوامل مؤثر روانشناختی، فرهنگی و اجتماعی بر سلامت جنسی بر اساس مدل معادلات ساختاری تفسیری بود. روش: این پژوهش به صورت توصیفی - پیمایشی صورت گرفته است که در بخش اول با احصای ابعاد و مؤلفه های مرتبط با سلامت جنسی پایدار و در بخش دوم، ارزیابی و سطح بندی این مؤلفه ها انجام گرفت. در بخش تحلیل محتوا جامعه و محیط پژوهش را کلیه منابع دست اول و دوم شامل کتب، مقاله ها، سایت های تخصصی، اسناد بالادستی، جزوات و نشریه ها تشکیل می دهند که برای مطالعه عوامل توسعه سلامت جنسی مورد توجه محقق بود. در بخش سطح بندی نیز جامعه آماری را کلیه خبرگان حوزه مطالعاتی مرتبط با آموزش بهداشت جنسی، تربیت جنسی، آموزش وپرورش و روانشناسی خانواده تشکیل می دادند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 16 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده در بخش تحلیل محتوا کاربرگ های تحلیل محتوای منابع دست اول و دوم در راستای اهداف پژوهش و دسته بندی آن ها بود و در بخش سطح بندی و به منظور مشخص نمودن تأثیر علت و معلولی عوامل مستخرج و سطح بندی آن ها، از پرسشنامه ی محقق ساخته ای که بر اساس مدل ISM طراحی شده بود، استفاده گردید و به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری و ارائه مدل عوامل توسعه سلامت جنسی پایدار استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد به رسمیت شناختن حقوق جنسی، احترام به حقوق جنسی، آموزش ارزش های فرهنگی و اجتماعی در این زمینه، احترام به تفاوت های فرهنگی ذیل عنوان عوامل فرهنگی و اجتماعی؛ آموزش بیان گرایش های جنسی در دوران کودکی، آموزش مسائل مربوط به رشد و نیازهای نوجوانان، آگاهی بخشی رشد جنسی در دوره نوجوانی، تحکیم هویت جنسی، ایجاد اعتماد به خود، آموزش مسائل باروری سالم ذیل عنوان عوامل روانشناختی دارای اولویت بودند. نتیجه گیری: تحقق سلامت جنسی نیازمند آموزش مداوم از زمان کودکی است که به صورت پایدار انجام گردد و لازمه ی رسیدن به این نوع سلامت آموزش و توانمندی کودکان در حوزه های روانشناختی، فرهنگی و اجتماعی است.

زمینه: در حالی که رویکردهای درمانی مختلف مستقیماً نشانه های اعتیاد به اینترنت را هدف می گیرند و به علت آن نمی پردازند؛ رویکرد سیستم های خانواده درونی یک رویکرد غیر مرضی و تجربی در درمان اختلالات است که به جای نشانه ها به علت می پردازد. با این حال در زمینه طراحی و اعتباریابی برنامه درمانی مبتنی بر این رویکرد برای اعتیاد به اینترنت و بررسی اثربخشی آن بر اعتیاد به اینترنت شکاف تحقیقاتی وجود دارد. هدف: هدف مطالعه حاضر طراحی و اعتباریابی برنامه درمانی مبتنی بر رویکرد سیستم های خانواده درونی و بررسی اثربخشی آن بر اعتیاد به اینترنت است. روش: روش پژوهش حاضر آمیخته (کیفی و کمی) بود. در مرحله اول یک برنامه درمانی برای درمان اعتیاد به اینترنت به صورت پیش نویس بر مبنای رویکرد سیستم های خانواده درونی طراحی شد؛ سپس بر اساس نظر 7 متخصص اصلاح و توسط شاخص های CVI و CVR اعتباریابی گردید. روش مرحله دوم پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون - پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمام افراد دارای نشانه های اعتیاد به اینترنت (از نوع اعتیاد به شبکه های اجتماعی) در شبکه های اجتماعی واتس اپ، تلگرام و اینستاگرام در فضای مجازی ایران در سال 1400 است. نمونه پژوهش شامل 35 نفر بود که به صورت در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در گروه آزمایش (17 نفر) و گروه گواه (18 نفر) جای گذاری شدند. ابزار مورداستفاده برای ارزیابی نشانه های اعتیاد به اینترنت پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ (IAT) (1989) بود. داده ها با استفاده از آزمون t اختلافی و تحلیل اندازه گیری مکرر و با نرم افزار SPSS 22 مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: شاخص های CVI و CVR هر دو برابر 1 به دست آمدند که نشان دهنده ی اعتبار برنامه طراحی شده بود. نتایج t اختلافی نشان داد که کاهش نمرات اعتیاد به اینترنت در گروه آزمایش به طور معناداری از گروه گواه بیشتر است (0/0001 P<). همچنین نتایج تحلیل اندازه گیری مکرر نشان داد که تفاوتی میان نمرات پس آزمون و پیگیری در نمرات اعتیاد به اینترنت وجود ندارد (0/05 P>). نتیجه گیری: بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که برنامه درمانی طراحی شده مبتنی بر رویکرد سیستم های خانواده درونی دارای اعتبار است و بر کاهش نشانه های اعتیاد به اینترنت اثربخش است و می توان از این برنامه برای درمان اعتیاد به اینترنت استفاده کرد.

زمینه: اختلال در روابط اساس و زیربنای اختلال های هیجانی است و با توجه به رشد میزان مشکلات خلقی و ارتباطی خانواده ها، نگرانی در مورد کیفیت رابطه والد – فرزندی در طول نوجوانی در سال های اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته است. هدف: پژوهش حاضر با در نظر گرفتن اهمیت نقش دلبستگی در رفع مشکلات ارتباطی خانواده ها، با هدف بررسی اثربخشی برنامه درمانی تدوین شده بر اساس برنامه خانواده درمانی مبتنی بر دلبستگی (ABFT) در بهبود رابطه بین نوجوانان افسرده و مضطرب با والدین آن ها انجام شد. روش: روش ایﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون ﺑﺎ ﮔﺮوه گواه و پیگیری 6 هفته ای ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺰیﻨﺶ ﺗﺼﺎدﻓی ﻋﻀﻮیﺖ ﮔﺮوﻫی اﺟﺮا گردید. جامعه آماری پژوهش حاضر 93 نوجوان افسرده و مضطرب مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرستان رشت در رده سنی 14 تا 18 سال بودند؛ و بر اساس برنامه غربالگری (مصاحبه و اجرای آزمون DASS-21) تعداد 48 نفر انتخاب شدند و به طور تصادفی در گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش بسته آموزشی تدوین شده ی مداخله دلبستگی محور براساس برنامه (دیاموند و همکاران، 2014) را دریافت کردند. جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد مداخله ی به کار رفته باعث تفاوت معنی داری در بهبود رابطه بین گروه آزمایش و گواه می شود که نشان دهنده تأثیر مداخله و برنامه خانواده درمانی تدوین شده مبتنی بر دلبستگی، در بهبود بافت ارتباطی بین نوجوانان افسرده و مضطرب و والدین آن ها است و اثر این مداخله در مرحله پیگیری نیز بازگشت نداشته و پایدار مانده است. نتیجه گیری: با توجه به اینکه بسته آموزشی تدوین شده خانواده درمان مبتنی بر دلبستگی، راهکارهای مفیدی را برای کیفیت رابطه دلبستگی و بهبود بافت ارتباطی بین نوجوانان و والدینشان در اختیار والدین و درمانگران خانواده قرار می دهد، می توان این برنامه را به عنوان یک شیوه ی درمانی مؤثر تلقی کرد. شماره ی مقاله: ۱

مقدمه: تصمیم گیری حوزه ای از زندگی انسانی بشمار می آید که علوم شناختی آرزوی دیرینه ای در ترسیم نیمرخ کامل از آن دارد. هدف: با توجه به اهمیت شناسایی نقش راه انداز پول در حوزه تصمیم گیری روزمره و عدم تمرکز مطالعات حوزه راه انداز بر پول، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر راه انداز پول در ابعاد ارزشیابی در موقعیت ریسک و انتخاب بهینه از میان گزینه های در اختیار صورت گرفت. روش: این پژوهش یک مطالعه شبه آزمایشی است که در بازه زمانی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ انجام شد. جامعه مورد مطالعه کلیه دانشجویان در حال تحصیل در مقاطع لیسانس و فوق لیسانس دانشگاه علامه طباطبائی تهران بودند که ۳۰ نفر از آنها به شیوه نمونه گیری هدفمند در قالب دو گروه آزمایش و مقایسه و بصورت تصادفی در این دو گروه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات آزمون قمار آیوا (۱۹۹۴) و پرسشنامه تکانشگری بارات (۱۹۹۴) بود. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار SPSS نسخه ۲۴ و استفاده از تحلیل کوواریانس صورت گرفت. یافته ها: تفاوت معنادار در انتخاب کارت از دسته سودآور در آزمون قمار آیوا در شرکت کنندگان گروه آزمایش (میانگین: ۳۱/۲۶؛ انحراف استاندارد: ۱۲/۳۴) نسبت به گروه مقایسه (میانگین: ۲۲/۰۶؛ انحراف استاندارد: ۱۲/۱۴) مشاهده شد (۰/۰۵>P). نتیجه گیری: براساس یافته های این پژوهش، راه انداز پول در موقعیت های آزمایشگاهی توانایی تاثیرگذاری بر ابعاد شناختی تصمیم گیری روزمره را داراست و بطورخاص کارکرد گزینش و افزایش تخمینی ارزش در گزینش های پیش رو از میان چند گزینه دیگر را بهبود بخشیده و سبب انتخاب کارت های سودآورتر در آزمون قمار آیوا می شود.

اگرچه قانون گذار با حذف ماده 1309 قانون مدنی، قدرت اثباتی شهادت را نامحدود کرده و بدین دلیل، امروزه هر دعوایی را می توان با شهادت اثبات نمود، لکن شهادت هم از حیث اعتبار نتیجه، به جهت ضعف قوای مختلف اشخاص در درک وقایع، اعم از قوه بینایی، شنوایی و حافظه و تأثیر عوامل بیرونی بر شاهد؛ مانند تطمیع، تهدید، رسانه ها و غیره محل تردید است و هم از حیث احراز شرایط با موانعی مواجه می باشد؛ شرایطی مانند عدالت، ایمان و غیره که احراز آن ها بس دشوار است. به همین جهت بوده که قانون گذار در ماده 241 قانون آیین دادرسی مدنی، تشخیص ارزش و تأثیر شهادت را در اختیار دادگاه ها قرار داده تا حتی زمانی که ظاهراً شرایط شاهد و شهادت جمع است، به جهاتی که گفته شد بتواند به آن ترتیب اثر ندهد. آن چه در این نوشتار می آید بررسی همین موانع، مشکلات و چالش هایی است که شهادت با آن مواجه می باشد.  

یکی از موضوعات مهم دوره صفویه، چالش های آنان با بیگانگان در خلیج فارس، مانند پرتغالی هاست. تا پیش از ورود استعمارگران به خلیج فارس، این شاهراه مهم تجاری، محل مبادلات آزاد اقتصادی و کانونی برای مبادلات تجاری اقوام و ملل مختلف بود. تسلط پرتغالی ها بر خلیج فارس، باعث رکود حیات اقتصادی و اجتماعی اهالی این منطقه و از بین رفتن تجارت آزاد شد. سلطه پرتغالی ها که بیش از یک قرن به طول انجامید، سرانجام در زمان شاه عباس اول خاتمه داده شد. یکی از مسائل مهم در خاتمه بخشیدن به تسلط پرتغالی ها بر این نواحی و به ویژه درباره جزیره هرمز، نقش بریتانیاست که از سوی برخی مورخان غربی، بسیار مبالغه آمیز مطرح شده است. این مسئله به صورتی است که برخی مورخان حضور نیروهای بریتانیا را در این نبردها، مهم ترین عامل شکست پرتغالی ها قلمداد کرده اند. این پژوهش، بازخوانی و تحلیل این پیش فرض، با اتکا به روایات ایرانی است. سؤال اساسی آن است که کیفیت و نقش نیروهای بریتانیایی و ایرانی در آزادسازی هرمز، در روایات و متون مهم فارسی مربوط به این نبرد چگونه مطرح شده است؟ به نظر می رسد که با توجه به متون تاریخی فارسی و به ویژه آثار منظوم، نقش و اثرگذاری نیروهای ایرانی در آزادسازی هرمز بسیار بیشتر از انگلیسی ها بوده است. در این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی، این موضوع بررسی شده است.

زمینه: روابط آشفته از مشکلات اساسی افراد با رگه اختلال شخصیت مرزی می باشد. رابطه نامطلوب والد-کودک منجر به فقدان حس ثبات، تمایز و آشفتگی خود-دیگری می شود. اگرچه، سال هاست آشفتگی خود-دیگری به عنوان یکی از معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت مرزی درنظرگرفته شده، اما نسبت به سایر جنبه های این اختلال نادیده گرفته شده است. هدف: هدف پژوهش حاضر دستیابی به الگوی خود-دیگری در زنان با رگه اختلال شخصیت مرزی بود. روش: پژوهش حاضر، پژوهشی بنیادی با رویکرد آمیخته بود که از روش های کیفی و کمی به فراخور نیاز پژوهشی استفاده شد. جامعه آماری شامل زنان با رگه اختلال شخصیت مرزی، بعلاوه متخصصان روانشناسی و روان پزشکی مشهد و تهران در سال 1400 بود. پانزده زن با رگه اختلال شخصیت مرزی با استفاده از نمونه گیری در دسترس و پرسشنامه شخصیت مرزی لیشنریگ (1999) از بیمارستان ابن سینا مشهد انتخاب شدند. داده ها در قسمت کیفی با استفاده از پرسشنامه شخصیت مرزی لیشنرینگ و مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی با پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد و سپس با استفاده از تحلیل محتوا و تحلیل عاملی تأییدی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد «مدل خود در روابط» شامل مؤلفه های «رابطه با والدین»، «رابطه با جنس مخالف» و «روابط ناموفق» می باشد. تحلیل عاملی مرتبه دوم نیز نشان داد «رابطه با والدین» بیشترین سهم را در مدل دارد. نتیجه گیری: آشفتگی خود-دیگری در زنان با رگه اختلال شخصیت مرزی، اساسی و منتج از روابط بی ثبات اولیه با والدین می باشد. بنابراین در درمان افراد با رگه اختلال شخصیت مرزی از نتایج پژوهش حاضر می توان استفاده نمود.

مقدمه: آشفتگی خود یک جنبه مهم از اختلال شخصیت مرزی است؛ اما درباره ماهیت آن دانش زیادی وجود ندارد. هدف: هدف پژوهش، تدوین الگوی خود در زنان با رگه اختلال شخصیت مرزی بود. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی و از نظر رویکرد کیفی بود. جامعه آماری، زنان با رگه اختلال شخصیت مرزی مشهد بعلاوه روانشناسان و روانپزشکان مشهد و تهران در سال ۱۴۰۰ بود. تعداد ۱۵ زن با رگه اختلال شخصیت مرزی به وسیله نمونه گیری در دسترس و با استفاده از پرسشنامه شخصیت مرزی لیشنرینگ (۱۹۹۹) از بیمارستان ابن سینا مشهد و ۸ متخصص نیز از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها با مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با تحلیل مضمون کدگذاری شدند. یافته ها: در تحلیل داده ها پنج مضمون اصلی؛ شناخت از خود، عاملیت خود، خود تنها، خود و آسیب، خود و احساسات شناسایی شد. شناخت از خود با مضامین عدم خودآگاهی و بی ثباتی، عاملیت خود با مضامین بیرونی و درونی، خود تنها با مضامین طرد، درک نشدن، اجتناب، خود و آسیب با مضامین آسیب شناسی خود و آسیب به خود، خود و احساسات نیز با مضامین احساسات مثبت و منفی معرفی شدند. نتیجه گیری: خود در زنان با رگه اختلال شخصیت مرزی، تحت تأثیر تجربیات آسیب زننده روابط اولیه و در نتیجه انباشت احساسات پردازش نشده که باعث رفتارهای تکانشی می شود، نامنسجم، بی ثبات با شناخت کم از خود و عاملیت ضعیف در مواجهه با مسائل زندگی بود؛ بنابراین از الگو و مضامین استخراج شده می توان برای شناخت جامع تر این افراد استفاده کرد.

به موازات رشد علم، شاخه های علمی از ساقه اصلی فاصله می گیرند و گاه بنا به ضرورت، دوباره در مقام برقراری پیوند و تعامل با دیگر شاخه ها بر می آیند. بعد از جدایی روان شناسی از فلسفه، تلاش های فراوانی صورت گرفته است تا بین معرفت شناسی -به عنوان یکی از شاخه های اصلی فلسفه- از یک سو و روان شناسی تجربی- به عنوان یکی از شاخه های جداشده از فلسفه- از سوی دیگر پیوندهایی برقرار شود. هدف پژوهش حاضر این است که با استفاده از روش های تحلیلی-توصیفی مبتنی بر متون روان شناسی به تبیین و توضیح مسیرهای تازه ای بپردازد که امکان نزدیکی دو شاخه مستقل معرفت شناسی و روان شناسی را بیش از پیش فراهم آورد؛ مسیرهایی که در ادبیات پژوهش داخل کشور، رد زیادی از آنها را نمی توان یافت. در این مسیرگشایی آنچه بیشتر مد نظر بوده است، ارسال خدمات معرفت شناسی به سوی روان شناسی است نه بالعکس. این امر از این جهت بیشتر حائز اهمیت است که نظریه ها و یافته های روان شناسی به عنوان یکی از رشته های علوم انسانی، بیش از بقیه در انقیاد فرهنگ ها، ارزش ها و مبانی انسان شناختی و معرفت شناختی هستند. در این مقاله ضمن بحث در زمینه امکان و ضرورت تبادل ارتباطات و خدمات بین این دو رشته مطالعاتی، به طور خاص چهار مسیر ارتباطی شناسایی و به شکل مبسوط تر مورد بررسی قرار گرفته اند که عبارت اند از: تبیین و نقد پیش فرض های نظریه های روان شناسی، تبیین و نقد روش شناسی پژوهش، تبیین و نقد هنجارها و ابزارهای مورد استفاده در روان شناسی و درنهایت نقد و بررسی دستور زبان رایج در روان شناسی.

مقدمه: افسردگی مسئله ای قابل توجه و در حال رشد و بسیار شایع و از جمله اختلالات مزمن و علت اصلی ناتوانی در سراسر جهان است. هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر تدوین بسته مداخله روانشناختی مبتنی بر نظریه سیستم ها در افراد افسرده بود. روش: روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی و جامعه آماری، منابع مختلف داده های مرتبط با مفاهیم و درمان های موجود در حوزه نظریه سیستمی در پایگاه های اطلاعاتی گوگل اسکولار، اسکوپوس، ساینس دایرکت و ... در بازه زمانی ۱۹۹۸ تا ۲۰۲۰ بود؛ داده های برآمده از این منابع مورد تحلیل قرار گرفت و براساس نتایج آن بسته روان درمانی سیستمی فردی تدوین گردید. پس از تدوین بسته، با بهره گیری از نظر ۸ نفر از صاحبنظران حوزه روانشناسی بالینی برای تعیین روایی محتوایی بسته فوق، اقدام شد. نمونه گیری به صورت هدفمند بود. ابزار پژوهش، اسناد و مدارک مکتوب جستجو شده در پایگاه های اطلاعاتی مذکور و روش تحلیل داده ها، روش تحلیل مضمون استرلینگ بود. یافته ها: ارتباط درمانی، سؤالات، اظهارات، رهنمودها، شناسایی مشکل، توالی مشکل، انواع محدودیت ها، ماتریس تصمیم گیری شامل چارچوب های برنامه ریزی در سطوح مختلف، پسخوراند و پیشخوراند، مضامین پایه روان درمانی سیستمی فردی را تشکیل دادند. محتوای جلسات بسته درمانی براساس مؤلفه های بدست آمده در دوازده جلسه هفتگی تنظیم گردید. نتیجه گیری: بسته روان درمانی سیستمی فردی یک درمان جامع روانشناختی و دربرگیرنده عوامل چندگانه تأثیرگذار بر سیستم فرد و روا و کارآمد بوده و کاربرد آن در افراد مبتلا به افسردگی پیشنهاد می گردد.

مقدمه: فقدان انعطاف پذیری شناختی باعث می شود بیماران به صورت منفی در مورد خودشان فکر کنند. هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین و اعتباریابی برنامه آموزشی مبتنی بر الگوی رشد پس از ضربه و اثربخشی آن بر انعطاف پذیری شناختی بیماران مبتلا به سرطان خون انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران مراجعه کننده به بیمارستان فیروزگر تهران در سال ۱۴۰۰ بود، که به روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس تعداد ۳۰ بیمار انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی (۲۰۱۰) استفاده شد. برنامه آموزشی مبتنی بر الگوی رشد پس از ضربه در ۱۲ جلسه برگزار و برای ارزیابی ماندگاری مداخله از گروه آزمایش پیگیری به عمل آمد. نتایج با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره و اندازه گیری مکرر و از طریق نرم افزار SPSS نسخه ۲۲ تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که مقدار F بدست آمده برای مؤلفه های انعطاف پذیری شناختی یعنی کنترل پذیری، گزینه های مختلف و توجیه رفتار در سطح (۰/۰۱>P) معنادار بود که حاکی از تأثیر برنامه آموزشی مبتنی بر الگوی رشد پس از ضربه بر انعطاف پذیری شناختی بود. نتایج تحلیل اندازه گیری مکرر هم حاکی از ماندگاری تأثیر برنامه آموزشی بر انعطاف پذیری شناختی بود (۰/۰۱>P). نتیجه گیری: نتیجه پژوهش نشان داد که برنامه آموزشی مبتنی بر الگوی رشد پس از ضربه بر انعطاف پذیری شناختی مؤثر و تأثیر آن در دوره پیگیری ماندگار بود؛ بنابراین می توان از این برنامه به عنوان برنامه ای مؤثر برای ارتقای انعطاف پذیری شناختی بیماران مبتلا به سرطان خون استفاده نمود.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف مقایسه بازشناسی هیجان های چهره ای و سوگیری های شناختی در افراد مبتلابه اختلال بدشکلی بدن با  افراد بدون اختلال بدشکلی بدن انجام شد. روش : پژوهش حاضر از نوع علی- مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی افراد مبتلابه اختلال بدشکلی بدن در گروه سنی 25 تا 35 ساله در سال 1399 بودند. نمونه پژوهش شامل 70 نفر بود (هر گروه 35 نفر) که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس اصلاح شده وسواس فکری عملی ییل – براون، مقیاس اختلال بدشکلی بدن فیلیپس و همکاران (1997)، پرسش نامه اصلاح شده تفسیر موقعیت های مبهم بولمن و همکاران (2002) و آزمون بازشناسی هیجان های چهره ای اکمن و فرایزن (1976) استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون t و آزمون نا پارامتریک فریدمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . یافته ها : یافته ها نشان داد که بین افراد مبتلابه اختلال بدشکلی بدن و  افراد بدون اختلال بدشکلی بدن در سوگیری های شناختی تفاوت معناداری (01/0>P) وجود دارد. همچنین دو گروه مبتلابه اختلال بدشکلی بدن و  گروه  بدون اختلال بدشکلی بدن در مؤلفه بازشناسی هیجان های چهره ای نیز تفاوت معناداری (01/0>P) داشتند. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد افراد مبتلا به اختلال بد شکلی بدن نسبت به افراد بدون اختلال بدشکلی بدن، سوگیری های شناختی مرتبط با بدن بیشتر و منفی تری دارند. هم چنین افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدنی نسبت به افراد غیر مبتلا در بازشناسی هیجان های چهره ای به جز غم ضعیف تر عمل کردند.  به نظر می رسد این دو متغیر نقش مهمی در شکل گیری و ماندگاری این اختلال ایفا می کنند.

هدف این پژوهش مقایسه تمایلات حرکتی در کودکان 6 تا 9 سال با سبک دلبستگی ایمن و ناایمن بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی و علی مقایسه ای بود و نمونه ها شامل ۲۴ کودک ۶ تا ۹ سال دختر و پسر (۸ کودک دلبسته ایمن، ۸ کودک دلبسته ناایمن اضطرابی و ۸ کودک دلبسته ناایمن اجتنابی) بودند که با استفاده از مقیاس دلبستگی کودکی میانه (رونقی، دلاور و مظاهری، ۱۳۹۱) به روش دردسترس و با در نظر گرفتن ملاک های ورود و خروج انتخاب و رفتار حرکتی هر کودک در حین انجام فعالیت تصویربرداری و در پایان، فیلم ها با نظارت ارزیاب متخصص و با استفاده از چک لیست مشاهده ای کیفیت های حرکتی محقق ساخته و چک لیست مشاهده ای ابعاد حرکتی (اساسه، ۱۳۹۳) نمره گذاری و داده ها با استفاده از آزمون های خی دو و تحلیل واریانس چندمتغیری بررسی شد. نتایج این پژوهش تفاوت معنادار در کیفیت های حرکات سه گروه را نشان داد. این کودکان در استفاده از ابعاد فضایی نیز تفاوت هایی داشتند؛ بدن کودکان اضطرابی بیش تر در بعد افقی و بدن کودکان اجتنابی در بعد عمودی شکل گرفته بود. این یافته ها نشان داد که تفاوت های فردی مشاهده شده در الگوهای حرکتی به گونه ای معنادار با جهت گیری های دلبستگی مرتبط است.

مقدمه: پژوهش حاضر بر آن است که با درنظرگرفتن پژوهش های پیشین درباره تعریف سازه تاب آوری روانی ملی به ساخت و اعتباریابی پرسشنامه ای جهت اندازه گیری این سازه بپردازد. روش: باتوجه به تعاریف، 48 گویه اولیه طراحی و پس از اخذ نظر صاحب نظران حوزه های سیاسی، روان شناسی و دفاعی و اجرای مقدماتی روی 50 نفر، داده ها تحلیل ابتدایی شد و درنهایت روی نمونه نهایی (350 نفری) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: یافته های پژوهش، نشان دهنده آلفای کرونباخ کل 96/0 بود و نتایج تحلیل عاملی اکتشافی به روش مؤلفه های اصلی نیز 8 عامل اساسی را نشان داد. غیر از یک سؤال که بار عاملی معنی داری را با هیچ یک از عوامل هشتگانه پرسشنامه نشان نداد، سایر سؤالات در عوامل هشت گانه، بار عاملی مناسبی را نشان دادند. بحث: نتایج حاصل از پایاسازی و روایی یابی پرسشنامه تاب آوری روانی ملی، بیانگر کفایت این پرسشنامه برای پژوهش های آتی خواهد بود.

مقدمه: افسردگی در دوران نوجوانی می تواند مشکلات روانی و اجتماعی بسیاری برای فرد به همراه داشته باشد که معمولأ تا بزرگسالی ادامه می یابد. هدف: هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر تصویرسازی بر علائم افسردگی و حافظه اتوبیوگرافیک نوجوانان بوده است. روش: پژوهش حاضر مطالعه موردی با خط پایه چندگانه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل نوجوانان 12- 18 ساله بود که در سال 1401-1402 به کلینیک های روان شناختی غیردولتی شهر رشت مراجعه داشتند. حجم نمونه شامل 3 نفر که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پرسشنامه افسردگی بک (بک و همکاران، 1996)، آزمون بازیابی خاطرات خودشرح حالی (ویلیامز و برودبنت، 1986) بود. شاخص تغییر پایا، شاخص اندازه اثر، شاخص درصد بهبودی و رگرسیون آمیخته با استفاده از نرم افزار SPSS24 برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که بسته درمانی شناختی- رفتاری مبتنی بر تصویر ذهنی در کاهش علائم افسردگی نوجوانان (05/0p<) و افزایش خاطرات خود شرح حالی معنایی و کاهش خاطرات خود شرح حالی بیش کل گرا مؤثر بود (05/0p<). نتیجه گیری: هنگامی که فرد به جای اجتناب یا نادیده گرفتن خاطرات اختصاصی، به تصاویر نزدیک می شود، هیجان پنهان در آن آشکار و معنایی جدید از آن تصاویر برای فرد محقق می شود که به بهبود خلق کمک می نماید. با توجه به اثربخشی بسته درمان شناختی رفتاری مبتنی بر تصویرسازی بر علائم افسردگی و خاطرات اتوبیوگرافیک نوجوانان، پیشنهاد می شود درمانگران حوزه سلامت برای مراجعان دارای تشخیص افسردگی به یافته های این پژوهش توجه داشته باشند. واژه های کلیدی: افسردگی، حافظه اتوبیوگرافیک، درمان شناختی رفتاری مبتنی بر تصویر ذهنی، نوجوانان.