اکرم هراتیان

اکرم هراتیان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۸ مورد از کل ۸ مورد.
۱.

نفثة المصدورهای منثور فارسی؛ زیرگونه ای در منشآت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نوع ادبی نثر فنی منشآت نامه بث الشکوی نفثهالمصدور زیدری نسوی عطاملک جوینی تسلیه الاخوان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۰
در تاریخ نثر فنّی فارسی منشآتی پدید آمده است که در آن برخی دیوانیان شرحی از احوال خویش را همراه با شکایت از روزگار نامساعد در قالب نامه ای انشا کرده اند که معروف ترین آنها به قلم زیدری نسوی در اوایل قرن هفتم هجری است و نام نفثهالمصدور به خود گرفته است. در نثر فارسی متون دیگری به نام نفثهالمصدور نامبردار شده اند؛ امّا نویسندگان این متون از دیوانیان محسوب نمی شوند و نوشته آنها نیز به نثر فنّی نیست و موضوعِ مکتوب آنها با آنچه دیوانیان در این مکتوبات در نظر داشته اند، متفاوت است و از دایره این نقثهالمصدورها خارج می شوند. در این نوشتار برخلاف پندار رایج محقّقان که با برشمردن ویژگی های سبکی نفثهالمصدورِ نسوی، درصددند که آن را انشایی یگانه در تاریخ نثر فنّی نشان دهند، با در نظر گرفتن ویژگی هایی مشترکی چون قالب، موضوع، مخاطب، محتوا، ساختار، وجه بلاغی و مناسبات آن با منشآتی که در قالبِ نامه هایی بی نام، پیشتر و پس از روزگار او از دیوانیانی چون انوشروان خالد، نصراللّٰه منشی، بهاءالدّین محمّد بن مؤیّد بغدادی، نجم الدّین ابوالرّجاء قمی و عطاملک جوینی وجود دارد، امتداد انشای چنین مکتوباتی را از حدود نیمه قرن ششم تا پایان قرن هفتم نشان داده ایم و آنها را به نام نفثهالمصدور و در ردیف شکایت نامه های منثور که به نثر فنّی نوشته شده اند، به صورت زیرگونه ای در منشآت معرفی کرده ایم.
۲.

هیچ کاره نیست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حافظ شعر فارسی قرن هشتم هیچ کاره نیست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۲۵۰
شعر حافظ از قرن هشتم به این سو با ذهن و زبان فارسی زبانان ارتباط برقرار کرده؛ به همین سبب، برخی از ساخت های تاریخی زبان شعری او با زبان فارسی رایج امروز انطباق یافته و توجیه و تفسیر شده است. عبارت «هیچ کاره نیست» که حافظ آن را در بیتی به کار برده (ما را ز منع عقل مترسان و می بیار/ کان شحنه در ولایت ما هیچ کاره نیست)، ذهن شارحان شعر او را به خود مشغول کرده و آنان برای حلِّ تناقضی که در معنای این بیت به نظر می آمده است، بدون ذکر شاهدی از متون نظم و نثر قدیم، کوشیده اند آن را با برخی مثال ها از فارسی امروز تطبیق دهند. شارحان «هیچ کاره نیست» در این بیت حافظ را به دو صورت توجیه کرده اند: «همه کاره است» یا «کاره ای نیست» که با توجه به معنای کلی بیت، تنها یک صورت آن پذیرفتنی است. در این مقاله برای گشودن دشواری این عبارت، به کارکرد «هیچ» در تاریخ زبان فارسی در محور همنشینی و کارکردهای دستوری متفاوت آن توجه شده است که بیشتر دستوریان و فرهنگ نویسان به آن نپرداخته اند. برخلاف نظر شارحان، با ذکر برخی شواهد از کاربرد «هیچ» در متون نظم و نثر، نشان داده شده است که با آگاهی از نکته ای دستوری می توان این ساخت زبانی حافظ را توجیه و تبیین کرد.
۴.

حافظ - نامه: ردیابی برخی از ترکیب ها و مضمون های شعر حافظ در نامه های دیوانی و اخوانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حافظ آرزومندی ارباب پیک دوانیدن تهنیت صحت حرز جان حسبه لله رونق کارخانه ضمیر منیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۷ تعداد دانلود : ۹۱۷
حافظ در برخی از شعرهای خود، از ترکیب ها و مضمون های رایج در نامه های دیوانی و اخوانی بهره گرفته است. این ترکیب ها و مضمون ها به صورتی ثابت، در نامه های دیوانی و اخوانی پیش از روزگار حافظ و همزمان او تکرار می شده است و اگر نمونه هایی از آن ها در شعر فارسی پیش از حافظ یافت شود، در ضمن نامه های منظوم است. در این نوشتار، تمام منشآت و نامه های در دسترس و شیوه نامه های نگارش نامه های دیوانی و اخوانی پیش از روزگار حافظ تا زمان او را بررسی کرده ، سابقه ی کاربرد این ترکیب ها و مضمون ها را در این نامه ها نشان داده ایم. حافظ آگاهانه و با ظرافت، از این ترکیب ها و مضمون ها بهره برده است که این نشان از آشنایی حافظ با نامه های دیوانی و اخوانی است.
۵.

چشم خروس(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۲۱۹
چشم خروس در شاهنامه و دیگر متون فارسی فراوان به کار رفته است. شاعران و نویسندگان به صورتی ثابت و تقلیدی از پیشینیان آن را مظهر آراستگی، صفا و سرخی آورده اند؛ اما چشم خروس هیچ کدام از این ویژگیها را ندارد یا دست کم این ویژگیها در آن بر جسته نیست که مورد توجه شاعران قرار گرفته باشد. محققان برای تطبیق این ویژگیها با چشم خروس اظهار نظرهایی کرده اند و با تو جه به اهمیت خروس در ایران باستان، چشم خروس را برگرفته از آن فرهنگ می دانند یا آن را با عین الدیک عربی تطبیق می دهند، حتی آن را با آدونیس، در فرهنگ یونانی برابر دانسته اند. جستجو در متون، نکته ای ظریف را به اثبات می رساند که تاکنون به آن توجه نشده است. در این نوشتار کوشیده ایم، با ارایه مستنداتی نشان دهیم که منظور از چشم خروس، چشم تذرو است. تذرو با نام خروس و خروس دشتی در متون به کار رفته است و چشمی زیبا دارد و ویژگی آراستگی، صفا و سرخی در مورد چشم تذرو مصداق پیدا می کند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان