نفثة المصدورهای منثور فارسی؛ زیرگونه ای در منشآت (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در تاریخ نثر فنّی فارسی منشآتی پدید آمده است که در آن برخی دیوانیان شرحی از احوال خویش را همراه با شکایت از روزگار نامساعد در قالب نامه ای انشا کرده اند که معروف ترین آنها به قلم زیدری نسوی در اوایل قرن هفتم هجری است و نام نفثهالمصدور به خود گرفته است. در نثر فارسی متون دیگری به نام نفثهالمصدور نامبردار شده اند؛ امّا نویسندگان این متون از دیوانیان محسوب نمی شوند و نوشته آنها نیز به نثر فنّی نیست و موضوعِ مکتوب آنها با آنچه دیوانیان در این مکتوبات در نظر داشته اند، متفاوت است و از دایره این نقثهالمصدورها خارج می شوند. در این نوشتار برخلاف پندار رایج محقّقان که با برشمردن ویژگی های سبکی نفثهالمصدورِ نسوی، درصددند که آن را انشایی یگانه در تاریخ نثر فنّی نشان دهند، با در نظر گرفتن ویژگی هایی مشترکی چون قالب، موضوع، مخاطب، محتوا، ساختار، وجه بلاغی و مناسبات آن با منشآتی که در قالبِ نامه هایی بی نام، پیشتر و پس از روزگار او از دیوانیانی چون انوشروان خالد، نصراللّٰه منشی، بهاءالدّین محمّد بن مؤیّد بغدادی، نجم الدّین ابوالرّجاء قمی و عطاملک جوینی وجود دارد، امتداد انشای چنین مکتوباتی را از حدود نیمه قرن ششم تا پایان قرن هفتم نشان داده ایم و آنها را به نام نفثهالمصدور و در ردیف شکایت نامه های منثور که به نثر فنّی نوشته شده اند، به صورت زیرگونه ای در منشآت معرفی کرده ایم.Persian Prose Nafsat al-Masdours; A Sub-Genre of Monsha’at
There are some artistic prose letters in the Persian literature in which their authors have depicted their personal conditions along with the undesirable circumstances of the time. The best-known letters of this type were written by Zaidari Nesavi in the early 7th century AH and called them as Nafsat al-Masdour. There are other texts under this title in the Persian prose, but they have not been written by anthologists. Besides, the style of those texts is not eleganct, and their contents are different from those of anthological Nafsat al-Masdour versions. Considering the stylistic features of Zaidari’s Nafsat al-Masdour, researchers commonly believe that this text is exclusive in the history of artistic prose. However, with regard to such textual features as form, theme, content, structure, and rhetorical traits, as well as the audience of the text and its similarities to the anonymous letters written before and after Zaidari, the present study seeks to show that this work is not the only one available. Rather, referring to similar letters by anthologists like Anoushiravan Khaled, Nasrollah Munshi, Baha al-Din Mo’ayed Baghdadi, Najm al-Din Abu al-Raja Qomi and Atamalek Joveini, this research makes conviction that such writings spanned from about the mid 6th century to the late 7th century (AH). They are introduced as a special literary genre within the set of prose letters of complaint known as Nafsat al-Masdour.
تبلیغات
