حسین نظم فر

افزایش طول عمر انسان ها و اضافه شدن جمعیت سالمندان یکی از دس تاوردهای قرن 21 بوده و سالخوردگی جمعیت پدیده ای است که ب سیاری از جوامع بشری با آن روبه رو هستند و برخی دیگر در آینده ای نزدیک با آن روبه رو خواهند شد. در ایران افزایش طول عمر همراه با کاهش نرخ موالید سبب پیری جمعیت شده است. با توجه به آمار جمعیتی، شهر بوکان نیز در سال های آینده با این پدیده مواجه خواهد شد. به همین دلیل پژوهش حاضر باهدف امکان سنجی تحقق شهر دوستدار سالمند در بوکانانجام شده است. روش پژوهش از نوع توصیفی_پیمایشی باهدف کاربردی است. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS، و برای مقایسه میانگین شاخص ها از آزمون T استفاده شده است. با توجه به استفاده از پرسشنامه استاندارد سازمان بهداشت جهانی، روایی پرسشنامه مورد تأیید است. نتایج پژوهش نشان می دهد از میان شاخص های اجتماعی، ارتباطی، فرهنگی_تفریحی و بهداشتی_درمانی موردبررسی به ترتیب بیشترین درصد نارضایتی مربوط به نبود فضای مناسب برای ارتباط با مراکز آموزشی مانند کامپیوتر، اینترنت، اطلاعات در مورد نرم افزارها و خدمات با حروف چاپی و بزرگ، نبود بازارچه های مخصوص خرید سالمندان و به خانواده ها در زمینه مراقبت از خود و سالمندان آموزش های لازم داده نمی شود، می باشد. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد که میانگین همه معیارهای موردبررسی (اجتماعی، ارتباطی، فرهنگی_تفریحی و بهداشتی_درمانی) پایین تر از حد استانداردند و تا رسیدن به سطح مطلوب فاصله زیادی دارند. بنابراین پیشنهاد می گردد متولیان امر برای ایجاد رفاه سالمندان در شاخص های دارای کمترین حد استاندارد همت بیشتری به خرج دهند و با رفع کاستی ها و تأمین نیازهای این قشر، رفاه و سرزندگی را برای سالمندان فراهم نمایند.

شناخت و بررسی امکانات و توانایی ها و در پی آن تعیین سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی، از نخستین گام ها در فرایند برنامه ریزی توسعه نواحی به شمار می رود. به همین منظور هدف از این پژوهش، سنجش و تعیین سطوح توسعه یافتگی دهستان های استان اردبیل بوده است. این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری 63 دهستان استان اردبیل بوده است. داده ها از فرهنگ آبادی های 1390 در قالب 42 متغیر استخراج شده است. دهستان های استان با استفاده از روش های ویکور، تاکسونومی عددی، SAW و در نهایت با روش کپ لند رتبه بندی و درجه توسعه یافتگی آنها تعیین و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که ضریب توسعه یافتگی بین دهستان های استان اردبیل متفاوت بوده و دارای اختلاف و نابرابری است؛ به طوری که از مجموع 63 دهستان این استان، 12 دهستان در سطح توسعه یافته، 13 دهستان نسبتاً توسعه یافته، 21 دهستان در حال توسعه و 16 دهستان در سطح محروم از توسعه قرار دارد.

بررسی عملکرد شوراهای اسلامی و نقش مشارکت مردم در توسعه روستایی، یکی از موضوعات مهم در حوزه مدیریت روستایی است. هدف این پژوهش، بررسی عملکرد شوراهای اسلامی و میزان مشارکت مردم در توسعه روستایی در دهستان های بخش کلباد شهرستان گلوگاه است. روش پژوهش در این مق اله توصیفی - تحلیلی و ج امعه آم اری شامل دو گ روه مردم (سرپرس ت های خ انوار) و کل اع ضای ش ورای اس لامی (32 نفر) است. در ادامه با بهره گیری از روش نمونه گیری تصادفی و فرمول کوکران، 296 سرپرست خانوار برای نمونه انتخاب شدند. در تحلیل داده ها برای بررسی نرمال بودن توزیع میانگین نمرات از آزمون کلموگراف اسمیرنوف و برای ارزیابی عملکردها از آزمون یومن - ویت نی استفاده شد. نتایج یافته ها نشان داد در بحث عملکرد اقتصادی و اجتماعی تفاوت معنا داری میان نظرات مردم و شورا وجود و نظرات شوراها بر نظرات مردم برتری دارد؛ در بحث عملکرد فرهنگی و مشارکت، نظرات مردم بر نظرات شوراها برتری دارد.

امروزه رویکرد شهر سالم به دلیل رشد فزاینده جمعیت شهری و تبعات منفی آن که سلامت عمومی شهروندان را تهدید می نماید، در تحقیقات شهری معاصر اهمیت زیادی یافته و از ظرفیت مطالعاتی بالایی برخوردار شده است. لذا با توجه به اهمیت موضوع، تحقیق حاضر به ارزیابی سکونتگاه های شهری استان گلستان با رویکرد شهر سالم پرداخته است. روش تحقیق بر اساس هدف، کاربردی با ماهیت توصیفی و تحلیلی است. توجه این مقاله در ابتدا به ارزیابی مقوله شهر سالم، تاریخچه آن در جهان و شروع تفکر شهر سالم در ایران معطوف گردیده است، سپس به عنوان نمونه موردی، سکونتگاه های شهری 29 گانه استان گلستان درون 14 شهرستان در سال 1392 با استفاده از 42 شاخص شهر سالم اقتباس شده از منابع معتبر خارجی و داخلی در قالب چهار گروه محیط زیست، سلامت، اقتصادی- اجتماعی و بهداشتی با به کارگیری مدل VIKOR مورد ارزیابی قرارگرفته اند. برای انجام محاسبات از Excel، برای ارزیابی همبستگی ها از نرم افزار آماری SPSS و به منظور ترسیم نقشه ها از نرم افزار ARC GIS استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که میزان برخورداری سکونتگاه های شهری شهرستان های استان از شاخص های شهر سالم یکسان نبوده و اکثر آن-ها در برخورداری از این شاخص ها در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. در این میان سکونتگاه های شهری شهرستان های ترکمن و کردکوی برخوردارترین و گنبدکاووس و مراوه تپه نابرخوردارترین سکونتگاه ها می باشند. همچنین نتیجه همبستگی اسپیرمن در ارزیابی رابطه بین رتبه برخورداری سکونتگاه های شهری شهرستان های استان و فاصله آن ها از مرکز استان (شهر گرگان)، حاکی از وجود همبستگی بین این دو عامل می باشد.

فضای سبز نماینده طبیعت در شهر است و به عنوان جزء ضروری و لاینفک پیکره یگانه شهرها در متابولیسم آن ها نقش اساسی را داراست و کمبود آن می تواند اختلالات جدی در حیات شهرها به وجود آورد. با توجه به اهمیت فضای سبز در زندگی شهری امروزی، هدف از تحقیق حاضر بررسی کمّی فضاهای سبز در مناطق 22گانه کلا ن شهر تهران است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از مدل کوپراس و روش های خودهمبستگی فضایی در Arc Gis استفاده شده است. یافته های حاصل از تحلیل کوپراس نشان می هد مناطق 12، 3، و 16 به ترتیب با بیشترین امتیاز در جایگاه نخست و در مقابل مناطق 20، 14، و 13 با وضعیتی نامناسب تر در جایگاه آخر قرار گرفته اند. مقدار شاخص موران نیز 142/0 به دست آمده است که با توجه به نزدیکی به منفی یک نشان می دهد نحوه توزیع فضاهای سبز شهری به صورت تصادفی و بدون برنامه ریزی است. همچنین، نتایج k ریپلی نیز نشان داد فضاهای سبز شهری در سطح مناطق به صورت پراکنده توزیع شده و با افزایش فاصله بین فضاهای سبز شهری به صورت خوشه ای نزدیک تر شده است. درمجموع، وضعیت شاخص ها و سرانه فضای سبز شهری در مناطق 22 گانه در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. با این حال، با مقایسه ای که انجام گرفته است برخی مناطق وضعیت بهتری نسبت به دیگر مناطق داشته اند.

شهر به عنوان یکی از مهم ترین دستاوردهای فرهنگ و تمدن بشری و از فراگیرترین پدیده های اجتماعی عصر حاضر است. نگاه از منظر عدالت اجتماعی به شهر، شاید یکی از نگرش های بسیار کمیاب و بنیادین محسوب شود. عدالت نوعی سلوک مساوی با افراد است و عدالت فضایی برگرفته از آن یعنی اینکه با ساکنین در هر مکانی باید به صورت برابر رفتار شود و هیچ فرد یا جایی بر افراد و جاهای دیگری برتری نداشته باشد. خدمات عمومی شهر به عنوان مهم ترین ابزار در دست مدیریت شهری، برای برقراری عدالت فضایی است. با توزیع مناسب این خدمات، شهر می تواند به عنوان بستر تحقق عدالت فضایی مطرح گردد. در این پژوهش شهر مراغه که همانند سایر شهرهای کشور بستر نابرابری فضایی نواحی در بهره مندی از خدمات عمومی شهری است با هدف ارزیابی چگونگی توزیع این خدمات در نواحی شهری مراغه بر اساس جمعیت نواحی و همچنین سطح بندی این نواحی شهری از نظر میزان بهره مندی از خدمات عمومی شهری مورد بررسی و سطح بندی قرارگرفته است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی است، در این راستا پس از تعیین شاخص های تحقیق (آموزشی، فرهنگی، ورزشی، مذهبی، جاذبه های فرهنگی، بهداشتی، درمانی،تأسیسات شهری، حمل ونقل، اداری، انتظامی و فضای سبز) و محاسبه سرانه آن ها، با استفاده از مدل های تاپسیس، ویکور و الکتر در چهار سطح؛ کاملاً برخوردار، برخوردار، نیمه برخوردار و محروم، ازلحاظ میزان برخورداری از خدمات عمومی شهری مورد سطح بندی قرار گرفتند و در پایان از مدل تلفیقی کاندرست، برای دست یافتن به یک سطح بندی واحد استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان دهنده این است که نواحی 5 و 2 کاملاً برخوردار، نواحی 3 و 6 برخوردار، ناحیه 1 نیمه برخوردار و نواحی 4 و 7 محروم هستند.

توجه به بهداشت و سلامت در سطح جامعه، توزیع مناسب تسهیلات بهداشتی و استفاده مؤثر از این امکانات یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی در سطوح مختلف تلقی می گردد. هدف پژوهش حاضر شناخت وضع موجود و تعیین سطح برخورداری شهرستان های استان کردستان به لحاظ برخورداری از شاخص سلامت و مشخص شدن استا ن های توسعه یافته و محروم می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد اطلاعات مورد نیاز که از سرشماری نفوس و مسکن و سالنامه ی آماری استان کردستان جمع آوری شده با مدل های ویکور، SAW، تاپسیس، امتیاز استاندارد شده و HDI مورد سنجش قرار گرفته اند ، با توجه به اینکه نتایج مدل ها در بعضی از موارد با هم همخوانی نداشت در نتیجه برای رسیدن به اجماع در مورد سطح توسعه و رتبه ی شهرستان ها از مدل کاندرست استفاده شد. نتایج نشان می دهد شهرستان سنندج در رتبه اول و توسعه یافته، شهرستان های بیجار و قروه در رتبه دوم و توسعه یافته، شهرستان بانه در رتبه سوم و نسبتاً توسعه-یافته ، شهرستان سرو آباد در رتبه چهارم و نسبتاً توسعه یافته، شهرستان های کامیاران و دیواندره در رتبه پنجم و در حال توسعه، شهرستان های سقز و مریوان در رتبه ششم و در حال توسعه در نهایت شهرستان دهگلان در رتبه هفتم و توسعه-نیافته می باشد. همچنین بین نرخ شهرنشینی و وضعیت توسعه شاخص سلامت شهرستان ها همبستگی و رابطه معنادار وجود ندارد.

قاله حاضر با هدف بررسی تاثیر معیارهای کاربری مسکونی در کاهش جرم خیزی در کلانشهر تبریز انجام شد. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری شامل کارشناسان در حوزه الگوهای مسکن در کاهش جرم خیزی در سال 1396 بود که با استناد از دادگستری تبریز60 نفر بصورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. چارچوب نظری تحقیق نظریه انجمن بین المللی CPTED به سرپرستی گرگوری ساویل بود. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته در قالب سه نوع اقدامات طراحی شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه از اعتبار محتوایی و جهت سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که مورد تایید قرار گرفتند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد؛ شاخصهای اقدامات کالبدی، اقدامات اجتماعی و اقدامات امنیتی کاربری مسکونی و در کاهش وقوع جرم در الگوهای مسکن تاثیر دارند. نتایج آزمون رتبه بندی فریدمن نشان داد؛ از بین ده شاخص شناسایی شده در کاهش جرم؛ پیاده سازی برنامه امنیت گستری کاربری مسکونی با 98/6 در اولویت اول، ترغیب ساکنین برای مشارکت کاربری مسکونی با 66/6 در اولویت دوم، نظارت امنیتی کاربری مسکونی با 51/6 در اولویت سوم، کنترل دسترسی کاربری مسکونی با 97/5 در اولویت چهارم، نظارت طبیعی کاربری مسکونی با 48/5 در اولویت پنجم، همبستگی اجتماعی کاربری مسکونی با 17/5 با در اولویت ششم، کیفیت محیطی کاربری مسکونی با 06/5 در اولویت هفتم، نظارت جمعی کاربری مسکونی با 89/4 در اولویت هشتم، قلمروبندی کاربری مسکونی با 18/4 در اولویت نهم و در نهایت آستانه ظرفیت کاربری مسکونی با 11/4 در اولویت دهم در کاهش جرم خیزی در آپارتمانهای بلند مرتبه در شهر تبریز تاثیر دارند که معیار اقدامات امنیتی در رتبه اول؛ معیار اقدامات کالبدی در رتبه دوم و معیار اقدامات اجتماعی در رتبه سوم می باشند. قاله حاضر با هدف بررسی تاثیر معیارهای کاربری مسکونی در کاهش جرم خیزی در کلانشهر تبریز انجام شد. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری شامل کارشناسان در حوزه الگوهای مسکن در کاهش جرم خیزی در سال 1396 بود که با استناد از دادگستری تبریز60 نفر بصورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. چارچوب نظری تحقیق نظریه انجمن بین المللی CPTED به سرپرستی گرگوری ساویل بود. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته در قالب سه نوع اقدامات طراحی شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه از اعتبار محتوایی و جهت سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که مورد تایید قرار گرفتند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد؛ شاخصهای اقدامات کالبدی، اقدامات اجتماعی و اقدامات امنیتی کاربری مسکونی و در کاهش وقوع جرم در الگوهای مسکن تاثیر دارند. نتایج آزمون رتبه بندی فریدمن نشان داد؛ از بین ده شاخص شناسایی شده در کاهش جرم؛ پیاده سازی برنامه امنیت گستری کاربری مسکونی با 98/6 در اولویت اول، ترغیب ساکنین برای مشارکت کاربری مسکونی با 66/6 در اولویت دوم، نظارت امنیتی کاربری مسکونی با 51/6 در اولویت سوم، کنترل دسترسی کاربری مسکونی با 97/5 در اولویت چهارم، نظارت طبیعی کاربری مسکونی با 48/5 در اولویت پنجم، همبستگی اجتماعی کاربری مسکونی با 17/5 با در اولویت ششم، کیفیت محیطی کاربری مسکونی با 06/5 در اولویت هفتم، نظارت جمعی کاربری مسکونی با 89/4 در اولویت هشتم، قلمروبندی کاربری مسکونی با 18/4 در اولویت نهم و در نهایت آستانه ظرفیت کاربری مسکونی با 11/4 در اولویت دهم در کاهش جرم خیزی در آپارتمانهای بلند مرتبه در شهر تبریز تاثیر دارند که معیار اقدامات امنیتی در رتبه اول؛ معیار اقدامات کالبدی در رتبه دوم و معیار اقدامات اجتماعی در رتبه سوم می باشند.

شهرها با دربر گرفتن درصد فزاینده ای از جمعیت و گسترش شهرنشیتی، با چالش های مهمی از جمله نابرابری فضایی روبرو هستند. نقش کلان شهرها به علت آثار تجمعی چالش های افزایش جمعیت، بسیار حائز اهمیت است. با اینکه شهرها به عنوان مرکز نوآوری در نظر گرفته شده، اما سطح نوآوری بین مناطق به صورت برابر توزیع نمی شود . هدف این پژوهش سطح بندی مناطق کلان شهر تبریز در برخورداری از شاخص های شهر نوآور است. پژوهش حاضر براساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات مقایسه ای بوده و روش گردآوری داده ها، به صورت پیمایشی می باشد. با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر از میان شهروندان و 27 خبره با روشه گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب گردیده اند ؛ پایایی پرسشنامه شهروندان و خبرگان به ترتیب با مقادیر 89/0 و 93/0 تایید شده است. نتایج به دست آمده از تکنیک ANP نشان می دهد که زیرمعیارهای مراکز آموزشی و پارک علم و فناوری به ترتیب با مقادیر 104046/0 و 090895/0 بیشترین و زیرمعیارهای مساحت منطقه و جمعیت به ترتیب با مقادیر00374/0و 007537/0 کمترین تأثیر را درحرکت شهر تبریز به سمت یک شهر نوآور دارند. بررسی وضعیت چگونگی توزیع شاخص های شهر نوآور نشان می دهد که منطقه هشت با میزان تاپسیس 9647 /0در رتبه اول و منطقه چهار با میزان تاپسیس 068081/0 در  رتبه آخر سطح نوآوری قرار گرفته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های شهر نوآور به صورت عادلانه توزیع نشده و تمرکز فضایی در توزیع شاخص ها وجود دارد. لذا، مدیریت کلان شهر تبریز در راستای تحقق شهر نوآور نیازمند تحریک نوآوری از طریق توزیع عادلانه شاخص های شهر نوآور و تمرکززدایی از مرکز است.

زلزله به عنوان یکی از فاجعه بارترین و مخرب ترین انواع مخاطرات طبیعی دارای اشکال بزرگ و پیش بینی ناپذیر می باشد. لذا، نمی توان از پیامدهای آن جلوگیری کرد. در مقابل این وضعیت، راهبرد های سازمان های بین المللی برای کاهش بلایا، ایجاد جوامع تاب آور در برابر زلزله است که این امر نیازمند ارزیابی میزان تاب آوری شهر در برابر زلزله و برنامه ریزی اصولی در راستای تاب آور نمودن آن می باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و سنجش میزان تاب آوری نواحی ده گانه منطقه یک شهرداری تهران در برابر زلزله صورت گرفته شده است. در این مقاله، روش پژوهش توصیفی- تحلیلی از نوع کاربردی است.هم چنین، برای سنجش تاب آوری نواحی منطقه یک تهران از ده معیار اصلی در قالب 42 زیر معیار استفاده شده است که برای تعیین اهمیت نسبی معیار های مورد پژوهش از فرآیند تحلیل شبکه ای تجزیه و تحلیل داده ها و تعیین میزان تاب آوری نواحی در برابر زلزله از مدل پرومته و گایا بهره برده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که نواحی 2، 7 و 8 از تاب آوری زیاد، نواحی 3 و 4 از تاب آوری متوسط، ناحیه 10 از تاب آوری کم و نواحی 1، 5، 6 و 9 از تاب آوری خیلی کم در برابر زلزله برخوردار می باشند. به طورکلی می توان از نتایج پژوهش چنین استنباط نمود که نواحی که در غرب منطقه یک شهر تهران قرار گرفته اند از تاب آوری زیادی و نواحی که در قسمت مرکزی و به ویژه در شرق منطقه یک واقع شدند از تاب آوری کمی در برابر زلزله برخوردار می باشند.

نوآوری عاملی کلیدی در رشد و توسعه کشورها و پیشرفت آن ها در عرصه های داخلی و بین المللی است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف این پژوهش بررسی وضعیت نوآوری ایران در مقایسه با کشورهای منتخب سند چشم انداز 1404 است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش به لحاظ مکانی کشورهای امارات، ایران، ترکیه، عربستان، قطر و مصر، و به لحاظ زمانی سال های 2011 تا 2018 م است که با استفاده از مدل پرومته تحلیل شده است. اساس داده های به کاررفته گزارش شاخص نوآوری جهانی است. نتایج تحلیل داده های نوآوری نشان داد کشورهای امارات و ترکیه در سطح بالا، عربستان سعودی و قطر در سطح میانی و مصر و ایران در سطح پایین توسعه شاخص های نوآوری قرار دارد؛ همچنین کشورهای امارات و ترکیه اصلی ترین رقیبان منطقه ای ایران در زمینه بهره مندی از شاخص های نوآوری است. هرچند کشور ایران در این بازه زمانی روند صعودی داشته است، نتوانسته به جایگاه اول منطقه که در سند چشم انداز ترسیم شده، برسد.

جهان، اکنون، دو فرآیند عمده جمعیت شناختی را تجربه می کند: یکی «سالخوردگی جمعیت» و دیگری، «شهرنشینی فزآینده». این دو فرآیند، جزء دغدغه های اصلی برنامه ریزی و مدیریت شهری است. از جمله الگوهای توسعه شهری که بر رابطه بین فضاهای شهری و پدیده سالخوردگی تأکید دارد، «شهر دوستدار سالمند» است. هدف شهر دوستدار سالمند، ساخت شهر مطابق با نیازهای سالمندان است. پیش فرض تحقیق بر این ایده استوار است که سالمندی به همان میزان که «بدن مند» است، «مکان مند» نیز است. همچنین سالمندی صرفاً محدود به فضاهای خاص شهری نیست، بلکه هر جنبه از زندگی سالمندی با فضاهای گوناگون شهری ارتباط پیدا می کند. ارزیابی و تحلیل تجربه شهر دوستدار سالمند بر اساس یک سری شاخص ها و معیارها صورت می گیرد. این مقاله بر پایه تدوین شاخص ها و معیارهای مورد نیاز، از طریق روش های کمّی و کیفی، به تحلیل تجربه شهر دوستدار سالمند در شهر کرج پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که تجربه شهر دوستدار سالمند در نمونه شهر کرج، به طور کلی پایین تر از استانداردهای لازم است. از این رو، نیاز به ارتقاء، اصلاح، احیاء و در مواردی ایجاد دارد.

صنعت گردشگری،صنعتی درآمدزا است که موجب ایجاد کارآفرینی درگستره محلی و ملی می شود و درنهایت توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی را در پی دارد و موجب ایجاد رشد در بخش ملی می شود. یکی از مهم ترین عوامل توسعه گردشگری برخورداری شهرها از پتانسیل ها و جاذبه های قوی در این زمینه می باشد.پژوهش حاضر که به منظور ارزیابی و بررسی پتانسیل آرامگاه شمس تبریزی در توسعه گردشگری و جذب گردشگر در شهر میانه اندام خوی صورت گرفته است،به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش های کاربردی توسعه ای که روش گرد آوری داده های آن روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای همچنین پیمایش میدانی با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته و مشاهده است.جمعیت آماری تحقیق گردشگران شهر خوی در تابستان ۱۳۹۶بوده و نمونه ها به صورت تصادفی ساده – در دسترس انتخاب،و در مجموع تعداد ۲۰۰ پرسشنامه توزیع،تکمیل و جمع آوری شد.تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های   one sample t- testو ضریب همبستگی پیرسون صورت گرفت که برای تحلیل توسط نرم افزار  پس از حذف پرسشنامه های مخدوش و ناقص تعداد ۱۸۵ پرسشنامه کامل جهت ارزیابی مورد تایید قرار گرفت.یافته های پژوهش حاکی از آن است که وجود آرامگاه شمس تبریزی در شهر خوی به عنوان بزرگترین ظرفیت در جذب گردشگران داخلی و خارجی بسیار موثر بوده و این مقبره،کانون فرهنگی بسیار قوی در این شهرستان برای توسعه گردشگری می باشد.

اختلاط کاربری اراضی یکی از اجزاء ضروری چشم انداز شهری در توسعه پایدار نواحی شهری و تنوع کاربری ها است. نحوه قرارگیری کاربری های شهری، تاثیر بسزایی در سطح کیفیت زندگی و کارایی خدمات مربوط به کاربری های مختلف دارد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جمع آوری منابع کتابخانه ای است. میزان همبستگی بین شاخص های اختلاط کاربری اراضی و همبستگی فضایی نواحی از نظر میزان اختلاط کاربری شهری بررسی شده و با محاسبه شاخص موران و شاخص نهایی اختلاط کاربری اراضی شهری با استفاده از GIS به دست آمده و اختلاط کاربری اراضی شهری ارزیابی گردیده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اختلاط کاربری بر اساس شاخص آماره کانونی در حد پایین است و اختلاط کاربری بر اساس شاخص دسترسی کاربری مسکونی به سایر کاربری ها فاصله بین مقدار دامنه های مورد نظر در شهر اردبیل زیاد نبوده و در حد متعادل است ولی مقدار مطلوب فاصله در حد پایین است و اختلاط کاربری بر اساس شاخص آنتروپی نشان دهنده تفاوت چشم گیر در یک نواختی و ضعف در توزیع کاربری ها است. شاخص نهایی اختلاط کاربری از طریق میانگین گیری شاخص ها نشان دهنده ضعف و عدم ارتباط مناسب آن ها است و میزان شاخص موران محاسبه شده برای شاخص های مورد مطالعه نشان دهنده یک توزیع تصادفی است و میزان همبستگی بین این شاخص ها با استفاده از آزمون پیرسون رابطه معنادار را نشان می دهد و بر اساس آزمون رگرسیون خطی با فاصله گرفتن از مرکز شهر از اختلاط کاربری ها کاسته می شود.

بیان مساله : امروزه با روند رو به افزایش خصوصی شدن فضاهای عمومی و کنترل آن به روش های مختلف؛ اجتماع پذیری فضای عمومی که یکی از ارکان سرزندگی شهری می باشد؛ دچار چالش شده است. از طرفی کم توجهی به بعد اجتماعی سرزندگی در اکثر پژوهش ها مشاهده می شود. این پژوهش به دنبال شناسایی مهمترین شاخصه های اجتماع پذیری برای دستیابی به سرزندگی در خیابان ولیعصر تهران از نگاه متخصصان و کاربران خیابان می باشد. اهداف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی نسبت و ارتباط دو مفهوم اجتماع پذیری و سرزندگی در خیابان ولیعصر تهران جهت کاربست نتایج آن در برنامه ریزی فضاهای عمومی شهری است. روش پژوهش : در این راستا، یک تحلیل تطبیقی بر اساس دیدگاه متخصصین آشنا به خیابان ولیعصر و کاربران این خیابان انجام گردید. با اتخاذ یک رویکرد ترکیبی مبتنی بر طرح تحقیق متوالی اکتشافی و با استفاده از سه روش مصاحبه بدون ساختار، پیمایش کمی و مشاهده میدانی، داده های پژوهش گردآوری شد.  یافته ها: در مجموع 7 معیار اصلی توسط متخصصین شناسایی شد که 3 مورد از این 7  معیار مورد تأیید کاربران قرار نگرفت. در ادامه نتایج در دو محور مورد بحث قرار گرفت. نخست اینکه مشخص شد برخلاف دیدگاه متخصصین، معیارهایی که حالت جمع گرایانه تر دارند، از سوی کاربران کمتر ترجیح داده می شوند. ضمن اینکه تفاوت های اساسی در دیدگاه این دو گروه وجود داشت. بطوری که متخصصین، نگرشی علمی اما ایده آل گرا نسبت به مسائل و موضوعات فضاهای عمومی داشتند. در حالی که دیدگاه کاربران، یک دیدگاه ساده، حداقلی اما واقعی از ترجیحات و خواسته های آن ها از یک فضای عمومی می باشد که مبتنی بر تجربه زیسته آن ها از فضاهای عمومی است.   نتیجه گیری: در نهایت تحقق اجتماع پذیری فضاهای عمومی در گرو یک سری از الزامات و شرایط زمینه ای تشخیص داده شد که در حیطه ساختارهای کلان سیاسی، نهادی و اجتماعی قابل جستجو هستند.

امروزه مطالعات کیفیت زندگی عمدتاً بر محیط شهری و کیفیت زندگی شهری تمرکز کرده است و بررسی آن از ضرورت و اهمیت بسزایی برخوردار است که این امر همواره کانون اصلی توجه برنامه ریزان بوده است. بر این اساس تمایل جمعیت در سرتاسر جهان برای تمرکز در شهرها، یکی از دلایل اصلی توجه به مفهوم کیفیت زندگی در مطالعات است. کیفیت زندگی یک فرد میزان برخورداری او را نشان می دهد، البته نه فقط به چیزهایی که به آن ها دست یافته است، بلکه تمام گزینه هایی که شخص فرصت انتخاب آن ها دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت شاخص های کیفیت زندگی محلات منطقه دو شهر اردبیل از نظر شهروندان می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی، روش جمع آوری اطلاعات میدانی (پرسشنامه) و اسنادی (کتابخانه ای) و روش مطالعه و بررسی با توجه به اهداف مورد نظر، موضوع و ماهیت پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری مورد نظر محلات یازده گانه منطقه دو شهر اردبیل می باشد که با استفاده از فرمول کوکران، 385 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و با انتخاب 6 شاخص امنیت، بهزیستی فردی و رفاه اجتماعی، اقتصاد، ارتباطات (حمل و نقل)، مسکن و محیط زیست که با استفاده از آنتروپی شانون وزن دهی و برای بررسی وضعیت شاخص های کیفیت زندگی از روش saw استفاده شده است همچنین از روش ضریب پراکندگی برای نشان دادن اختلاف و نابرابری بین شاخص-ها و اینکه کدام شاخص بیشترین نابرابری را دارد، نتایج نشان می دهد بین محلات منطقه دو شهر اردبیل از لحاظ برخورداری از شاخص های کیفیت زندگی تفاوت زیادی وجود دارد و بیشترین اختلاف و نا برابری مربوط به شاخص بهزیستی فردی و رفاه اجتماعی می باشد.

در این پژوهش با کاربست متریک های فضایی به عنوان مقیاس جدید برنامه ریزی، وضعیت زیست پذیری کلان شهر تبریز بررسی خواهد شد. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی تحلیلی است. به منظور تحلیل الگوی زیست پذیری مناطق 10 گانه شهر تبریز شاخص های عملیاتی مستخرج از مبانی نظری در بازه 1387 الی 1397 تحلیل شدند. در بخش نخست برای بررسی الگوی زیست پذیری و آرایش فضایی شاخص ها، با تلفیق بیش از ۱۵ متغیر ابزاری به عنوان واحد پایه تحلیل و تعیین همبستگی فضایی آن ها، پهنه های 41/5 هکتاری (LPI) به عنوان سطح بهینه برای هر منطقه شهری در نظر گرفته شدند. در فرآیند پژوهش جهت تلفیق و تجزیه وتحلیل داده ها و واقعیت های موجود از نرم افزارهای Google Earth، Excel، Fragstats 4.2.1، Eviews و Arc GIS استفاده شد. مطابق نتایج تحلیل PCA بر روی مقادیر استانداردشده متریک ها، شاخص تراکم و پراکنش کاربری ها خروجی تحلیل87/57 درصد از واریانس پراکنش داده های 4 متریک مورداستفاده را شامل و در تمام 1390 متریک مورد تحلیل، 374 پهنه با توجه به هیستوگرام و دامنه پراکنش شاخص زیست پذیری که 1/0 تا 1 بوده است در 10 کلاس با دامنه زیست پذیری کم تا زیاد تعیین و نقشه طبقات به صورت یکپارچه تهیه شد. مطابق با تحلیل های انجام گرفته شاخص نهایی زیست پذیری کلان شهر تبریز بالاتر از میانگین متوسط است. بر این مبنا، منطقه ۵ کلان شهر تبریز با شاخص 9146/0 در متریک LPI مساحت 78/10 هکتار از کل مساحت منطقه و منطقه ۸ با شاخص 2419/0 در متریک PD و مساحت 90/54 هکتار بالاترین و پایین ترین مناطق زیست پذیر بوده اند. نتایج نشان می دهد که بین شاخص زیست پذیری با نوع متریک همبستگی بالایی وجود دارد و در متریک LPI میزان دقت الگو بالاتر است.

با توجه به اهمیت صنعت گردشگری در رشد اقتصاد و توسعه پایدار کشور ها و افزایش روزافزون رقابت در این صنعت، این مقاله باهدف تحلیل رقابت پذیری گردشگری ایران در مقایسه با رقبای سند چشم انداز 1404 بر اساس داده سال 2017 انجام شده است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. شاخص های موردبررسی شامل توانمندسازی محیط، سیاست های گردشگری، زیرساخت ها و منابع طبیعی و فرهنگی هست که با استفاده از مدل پرومته مورد تحلیل قرارگرفته است. یافته های مقاله نشان داد که کشور امارات متحده عربی با جریان خالص 480/0 اصلی ترین رقیب گردشگری ایران محسوب می شود. بعد از امارات، کشور همسایه قطر با جریان خالص 374/0 در رتبه بعدی قرار دارد. کشور ایران نیز با جریان خالص 221/0- در رتبه هفدهم قرار دارد. کشورهای رقیب ایران در سند چشم انداز 1404 به ترتیب در خاورمیانه کشور امارات متحده عربی، در قفقاز کشور جمهوری آذربایجان و در آسیای میانه قزاقستان هست. رقبای اصلی ایران در شاخص های توانمندسازی محیط، سیاست های گردشگری و زیرساخت، کشور امارات متحده عربی و در شاخص منابع طبیعی و فرهنگی کشور ترکیه می باشد.

نو آوری برای رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه مانند ایران به طور فزاینده ای اهمیت دارد، زیرا به دنبال یافتن راه حل برای چالش های پیچیده، به دست آوردن مزایای رقابتی در صنایع و فناوری های کلیدی و ایجاد استانداردهای زندگی بهتر برای جامعه هستند. بنابراین پژوهش حاضر نیز با هدف ارزیابی سطح نوآوری کشورهای منتخب سند 1404 و تأثیر آن بر عملکرد شهرهای جهانی انجام شده است. داده های مورد استفاده در پژوهش از گزارش شاخص نوآوری جهانی و گزارش شهرهای جهانی (GCR) در سال 2017 استخراج شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر کشورهای امارات، ارمنستان، ایران، آذربایجان، بحرین، پاکستان، ترکیه، عربستان سعودی، عمان، قطر، کویت و پایتخت آنهاست. در این راستا با استفاده از مدل پرومته و تحلیل همبستگی پیرسون نتایج پژوهش نشان داد امارات و ترکیه بهترین عملکرد نوآوری را در میان دیگر کشورها دارند. همچنین وضعیت نوآوری ایران در مؤلفه های نهادی، سرمایه انسانی و پژوهش، زیرساخت، بازار، پیچیدگی کسب و کار، دانش و تکنولوژی و خروجی های خلاقانه در مقایسه با کشورهای منتخب به ترتیب در سطح خیلی پایین، متوسط، خیلی پایین، متوسط، پایین، متوسط و پایین قرار دارد. نتایج همبستگی بین رتبه کشورها با رتبه شهرها رابطه معنا دار قوی با امتیاز 0.907 وجود دارد به طوری که استانبول و دبی پایتخت کشور ترکیه و امارات با رتبه 26 و 28 در میان دیگر شهرهای پایتخت مورد مطالعه از برترین شهرهای جهان هستند.

در دهه های اخیر، دریاچه ارومیه با کاهش جدی آب مواجه شده است. این امر به نوبه خود اثرات مستقیم و غیرمستفیم بر وضعیت اقتصادی مناطق و سکونتگاه های اطراف و به تبع آن بر عدم تعادل های فضایی در منطقه داشته است. این پژوهش، با نگاه آینده پژوهانه به شناسایی مهم ترین پیشران های اقتصادی مؤثر در عدم تعادل های فضایی پرداخته است. تحقیق حاضر از نوع تحلیل ساختاری، از نظر ماهیت داده ها کیفی و بر اساس روش گردآوری داده ها، اسنادی و پیمایشی و قلمرو تحقیق نیز حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. جامعه آماری این تحقیق شامل خبرگان و برنامه ریزان در منطقه مورد مطالعه می باشد که ب ه روش (گلوله برفی) 35 نفر ب ه عنوان نمونه انتخاب شده اند. در این تحقیق، سعی شده است با بررسی آمار و شاخص های اقتصادی میزان این اثرات بیشتر آشکار گردد. بنابراین، از ماتریس تأثیرات متقاطع در محیط نرم افزار میک مک جهت شناسایی نیروهای پیشران، از ضریب مکانی ( LQ ) و تخمین تراکم کرنل در محیط نرم افزاری ARC GIS برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد، از 15 پیامد اقتصادی مهم در منطقه، کاهش اشتغال در بخش کشاورزی، افزایش بیکاری و کاهش درآمد در بخش کشاورزی و دامداری از مهم ترین و اثرگذارترین پیامدهای ناشی از کاهش سطح آب دریاچه خواهد بود. کاهش اشتغال در بخش کشاورزی در مناطق روستایی به تنهایی از تأثیرگذارترین پیامدهای اقتصادی در منطقه می باشد که نقش مهمی در ایجاد عدم تعادل های فضایی در منطقه مورد مطالعه شناخته شده است. همچنین یافته های ضریب مکانی نیز نشان می دهد، این محدوده در بخش کشاورزی صادر کننده نیروی کار می باشد. در حالی که اقتصاد اصلی این منطقه، کشاورزی است و بیشترین نیرو در بخش خدمات فعالیت می کند که تصاویر به دست آمده از تحلیل تراکم کرنل نیز این امر را اثبات کرد. واژه های کلیدی : عدم تعادل فضایی، پیشران های اقتصادی، تحلیل ساختاری، میک مک، دریاچه ارومیه.