محمدتقی مصباح یزدی

محمدتقی مصباح یزدی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲۱ تا ۱۳۲ مورد از کل ۱۳۲ مورد.
۱۲۱.

درجات ایمان و کفر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایمان ایمان و کفر درجات ایمان درجات کفر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
در باب ایمان مباحثی در روایات مطرح شده است که در بسیاری از موارد، با بحث های عقلی تطابق دارد. شاید تطبیق این روایات با آیه چهارده سوره «حجرات» که می فرماید: «قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَکِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا یدْخُلِ الْإِیمَانُ فِی قُلُوبِکُمْ» روشن باشد. روایاتی که درباره حقیقت ایمان بحث می کنند، درصدد بیان شرایط و ویژگی های ایمان حقیقی اند؛ یعنی ایمانی که کاملاً در دل وارد شده است و خدا آن را ایمان می داند، و این با اسلام صرف، که با ابراز شهادتین محقق می شود، متفاوت است. در بحث از مرز میان کفر و ایمان گفته شد که کفر نیز مانند ایمان، دو کاربرد دارد: یک کاربرد فقهی که استعمال آن در مقابل اسلام است و در روابط اجتماعی میان انسان ها بیشتر جنبه حقوقی دارد؛ اما گاه در روایات، کافر به کسی اطلاق می شود که بهره ای از ایمان نبرده است، یا به لوازم آن پایبند نیست. بر این اساس، چنین کافری اهل سعادت آخرت نیست، گرچه ممکن است در ظاهر مسلمان باشد و از لحاظ احکام فقهی و حقوقی با او معامله مسلمان شود. همچنان که پیامبر اکرم با بسیاری از نزدیکان خود چنین رابطه ای داشتند و مانند مسلمان با آنها رفتار می کردند. خداوند می فرماید: «وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ» (محمد: 4)؛ اگر ما می خواستیم، آنها را به شما معرفی می کردیم [و به شما می گفتیم که درواقع کافرند].
۱۲۲.

حقیقت ایمان در پرتو روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایمان حقیقت ایمان اعتماد به خدا صبر و شکر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۲۸
این مقاله به بحث پیرامون حقیقت ایمان در پرتو روایات می پردازد. ارزش های اخلاقی در اسلام موجب سعادت حقیقی و ابدی انسان می شوند و لازمه سعادت، نیل به کمال حقیقی انسانی است. ازاین رو، سه مقوله ارزش های اخلاقی، کمال و سعادت انسان متلازم یکدیگرند. این ارزش ها دو دسته اند: ارزش های اخلاقی اصیل که مستقیماً در حرکت انسان به مقام قرب الهی نقش آفرین هستند و ارزش های مقدمی اخلاقی که هرچند خودشان عامل اصلی نیستند، اما به این حرکت کمک می کنند؛ چراکه کمال نهایی انسان نیل به قرب الهی است و سعادت حقیقی او نیز در سایه قرب الهی به دست می آید. این نوع ارزش ها عبادت نام دارند. ازآنجاکه سعادت انسان در سایه قرب الهی به دست می آید، محور همه ارزش های اخلاقی باید ایمان به خدا و عبادت و بندگی او باشد. 
۱۲۳.

ارکان ایمان (محبت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایمان محبت مراتب ایمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۲۱۷
علم و معرفت شرط لازم ایمان است؛ بدون علم، ایمان به دست نمی آید. افزون بر علم، ایمان نیازمند محبت و کشش درونی است. از منظر قرآن کریم ایمان امری فطری است و انسان با امور ناسازگار با فطرت خود، نمی تواند به خدا ایمان آورد و تسلیم اوامر و نواهی او شود. بنابراین، ایمان بدون محبت حاصل نمی شود و لذا مؤمنان بیشترین محبت را به خالق هستی دارند. ایمان دارای مراتبی است. محکم ترین دستگیره ایمان این است که حب و بغض ها فقط برای خدا باشد نه برای منافع شخصی. این مقاله شرحی است بر ارکان ایمان، به ویژه محبت از سوی استاد فقید علامه مصباح یزدی.
۱۲۴.

مؤلفه های کمال ایمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایمان کمال ایمان ملامت واگذاری امور به خدا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
از دیدگاه اسلام، محور همه ارزش ها، ایمان به خداست. در روایات، مباحث مختلفی درباره ایمان مطرح شده است که برخی از آنها ذیل عنوان «حقیقت ایمان» بیان شد. موضوع دیگری که در روایات درباره ایمان مطرح است، «کمال ایمان» است. البته همان گونه که اشاره شد، معصومان(ع) در روایات درصدد بحث های منطقی و کلاسیک نبوده اند، بلکه به مقتضای حال مخاطب و نیاز او، مطلبی را بیان فرموده اند. بنابراین تفاوت هایی که بعضاً در آنها مشاهده می شود، نباید منشأ تحیر و توهم اختلاف بین روایات گردد. این تفاوت ها، درحقیقت آموزه هایی است که یک معلم برای شاگرد خود یا یک مربی برای متربی اش بیان می کند تا نکاتی را برای بهره گیری در زندگی به او تذکر دهد. برخی مؤلفه های کمال ایمان عبارتند از: عدم تجاوز از حق، فهم صحیح دین، غلبه دین بر شهوت و واگذاری امور به خدا. این مقال به تفصیل به بیان مؤلفه های کمال ایمان و شرح و تفسیر آن می پردازد.
۱۲۵.

عوامل تحقق ایمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انگیزه فطری ایمان ذومراتب عوامل تحقق ایمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۹۹
ایمان براساس منابع اسلامی، ارزش اصیلی است که موجب سعادت دنیا و آخرت انسان می شود و سایر ارزش ها درصورتی که دارای حد نصاب باشند، از لوازم، نتایج و شاخه های ایمان به شمار می آیند و اگر کمتر از حد نصاب باشند، انسان را در نیل به این ارزش اصیل کمک می کنند؛ هرچند خودبه خود موجب سعادت دنیا و آخرت نخواهند شد. برای تحقق ایمان، سه مؤلفه لازم است: ابتدا شناخت محتوا و متعلق ایمان؛ زیرا بدون شناخت، تحقق ایمان ممکن نخواهد بود؛ هرچند علم به تنهایی نیز کفایت نمی کند و چه بسا عالمانی که کافر بوده اند. نمونه بارز این دسته، فرعون و بالاتر از او ابلیس است. دومین مؤلفه، انگیزه برای ملتزم شدن به لوازم علم است. گاهی شرایط به گونه ای است که چنین انگیزه ای در انسان تحقق نمی یابد و به رغم وجود علم، چیزی مانع تحقق ایمان می شود، اما اگر آن معرفت حاصل شد و این مانع هم وجود نداشت، نوبت به مؤلفه سوم، یعنی تصمیم به التزام و عمل به لوازم شناخت می رسد. این همان عنصر اختیاری است که در ایمان وجود دارد. به دلیل عنصر اختیار است که ایمان ارزشی اصیل به شمار می آید و سایر ارزش های اخلاقی و الهی در سایه آن تحقق می یابد.
۱۲۶.

اخلاق سیاسی و سیاست اخلاقی مفهوم شناسی (اخلاق، سیاست و اسلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق سیاست علم اخلاق کاربرد عرفی اخلاق و سیاست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۸۶
آنچه از این پس و در ادامه می آید، مجموعه درس های اخلاق استاد فرزانه علامه مصباح یزدی پیرامون «اخلاق سیاسی و سیاست اخلاقی» است. اولین قسمت این مجموعه را به عنوان«مفهوم شناسی اخلاق، سیاست و اسلام» تقدیم می گردید. در این قسمت با مفهوم اخلاق، کاربرد عرفی اخلاق، کاربرد آن در علم اخلاق، مفهوم سیاست، کاربرد عرفی و اصطلاح علم سیاست آشنا خواهیم شد. سرانجام، استاد به بررسی رابطه اسلام، با اخلاق و سیاست پرداخته اند.
۱۲۷.

دیدگاه ها درباره رابطه اخلاق و سیاست (2)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق سیاست اخلاق و سیاست سیستم اخلاقی مصالح سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۱۴۶
همان طور که در گفتار نخست اشاره شد، در مسئله «رابطه اخلاق و سیاست» نه تنها بین افراد عادی، ابهام ها یا اختلاف سلیقه هایی وجود دارد، بلکه صاحب نظران و متخصصان نیز در این باره اختلاف نظر های ریشه ای دارند. در این گفتار، به اجمال به دیدگاه های موجود در این زمینه اشاره و سپس، تفاوت آنها با دیدگاه اسلام را تبیین خواهیم کرد. در اینجا به طرح اجمالی سه رویکرد در این زمینه می پردازیم: رویکرد «جدایی مفهومی و مصداقی اخلاق و سیاست» که به تباین اخلاق و سیاست معتقد است. رویکرد «وجود دو نوع سیستم اخلاقی؛ فردی و اجتماعی» که بر آن است که نباید اخلاق را به روابط فردی یا روابط بین فردی منحصر و نیز نباید حوزه حکومت و سیاست را از اخلاق خارج کرد و رویکرد «تقدم مصالح سیاسی در موارد اشتراک مصداقی اخلاق و سیاست» که معتقد است: بعضی اموری اخلاقی در قلمرو سیاست نمی گنجد و برخی امور مدیریتی، اجرایی و سیاسی در حوزه اخلاق نیست.
۱۲۸.

لذت و مصلحت (4)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: لذت و مصلحت تزاحم اخلاقی ارزش اخلاقی حسن و قبح عقلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۶۰
از مسائل مهم درباره رابطه اخلاق و سیاست، این است که هنگام تزاحم یک رفتار سیاسی با یک ارزش اخلاقی، کدام یک مقدم است؟ آیا باید ارزش اخلاقی را مقدم داشت و دست از مصلحت سیاسی برداشت یا مصلحت سیاسی مقدم بر ارزش های اخلاقی است؟ برای یافتن پاسخ این مسئله از منظر اسلام، باید معنا و قلمرو هریک از اخلاق و سیاست را مشخص کرد تا رابطه آنها روشن شود. بدین سان می توان این مسئله را حل کرد که اگر اخلاق و سیاستْ قلمرو مشترک داشته باشند، هنگام تعارض آن دو کدام یک مقدم هستند؟ این مقاله به واکاوی تزاحم ها در این زمینه و راه برون رفت از آن می پردازد.
۱۲۹.

مهم ترین وظیفه حکومت اسلامی؛ رفع نیاز های معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حکومت اسلامی نیازهای مادی نیازهای غیرمادی سعادت ابدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۷۵
این مقاله به بررسی معیار ارزش اخلاقی رفتارها می پردازد. در ارزش اخلاقیِ، صفت اکتسابی و یا فعل اختیاری، باید علاوه بر حسن فعلی، دارای حسن فاعلی هم باشد. برای نمونه، از منظر اسلام، حتی در جنگ نمی توان به شیوه های غیراخلاقی، همچون بستن آب روی دشمن با دشمن مبارزه کرد. در این صورتْ، دفع تجاوز دشمن، ارزش اخلاقی نخواهد دشت. ما دو نوع نیاز داریم و نیاز ها محدود به نیازهای مادی نیست، شامل نیاز های معنوی هم می شود. وظیفه حکومت در اسلام، رفع نیاز های مادی و معنوی است. از نظر اسلام، نیازمندی های معنویْ واجب ترین نیاز های انسان به حساب می آید. بزرگ ترین نیازمندی، نیاز به رفع هر چیزی است که موجب سستی عقاید مسلمان ها، و درنتیجه کشیده شدن آنها به وادی کفر می شود.
۱۳۰.

ارزش اخلاقی سیاست از منظر اسلام (3)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق حسن فاعلی حسن فعلی ارزش اخلاقی ارزش حقوقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۴۸
برخی افراد در جامعه اسلامی اهل زهد و تقوا هستند؛ اما برای پرداختن به مسائل سیاسی انگیزه و میلی ندارند یا آن را کاری لغو و دنیاگرایانه می دانند. در مقابل، برخی نسبت به آن اهتمام ویژه دارند و به ضرورت طرح مسائل سیاسی معتقدند. درباره درست یا نادرست بودن برخی رفتار های شخصی نیز دیدگاه های گوناگونی ابراز می شود که نیازمند اعتبارسنجی و تشخیص دیدگاه درست از نادرست است. ازاین رو باید دیدگاه اسلام درباره ارتباط اخلاق و سیاست را تبیین کنیم. بدین منظور، در گام نخست به چیستی اخلاق از منظر اسلام اشاره و سپس به لزوم توجه به حسن فاعلی در کنار حسن فعلی، نقش مراتب نیت در ارزش کار، ملاک ارزش واقعی، تمایز ارزش حقوقی از ارزش اخلاقی و ارزش در مسائل سیاسی می پردازیم.
۱۳۱.

هدف نهایی سیاست ورزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسلام مکتب اخلاقی مصالح اخروی زندگی جاودان ولی فقیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۴
برای تبیین رابطه اخلاق و سیاست، باید در هر کارِ ارزشی، ازجمله فعالیت های سیاسی، رابطه آن با نتیجه اش لحاظ شود؛ اگر فعالیتی، با هدف مورد نظر تناسب داشته باشد، «خوب» و اگر با آن ناسازگار و مانع تحقق هدف شود، «بد» است. افعال ارزشی به دو دسته کلی فردی و اجتماعی تقسیم می شود. هدف افعال اجتماعی، برآورده کردن نیاز های جامعه است. هر کاری که چنین هدفی را برآورده کند، «خوب»، وگرنه «بد» است. در تحقق اهداف، نباید صرفاً به اهداف مادی و دنیوی بسنده کرد، اهداف مادی مقدمه دستیابی به هدف اصلی و نهایی است. ارزش اخلاقی، زمانی مطرح است که حسن فعلی و حسن فاعلی، با هم مورد توجه قرار گیرد. برای شناخت اهم و مهم در مسائل سیاسی، باید ابتدا حسن فعلی فعالیت های مربوط را از نظر دین تشخیص داد. اگر هدف فعالیت های سیاسی، فقط منافع دنیوی باشد، دیدگاه متخصصان سیاست مقدم است. اگر آنان اختلاف نظر داشتند، باید به حاذق ترین آنها مراجعه کرد. اما در ملاحظه سعادت و منافع اخروی، باید مصالح نظام اسلامی و مردم مسلمان و دیدگاه اسلام را در نظر داشت. در اینجا باید نظر حاذق تر فرد در حوزه فقه سیاسی و اجتماعی، که دارای تجربه سیاسی موفق، متخصص ترین فرد در حوزه فقه، احکام سیاسی و اجتماعی و سرآمد در تشخیص مصالح نظام اسلامی و شناخت دشمن و دوست، متقی و پارسا و... مقدم و باید به او مراجعه کرد؛ این همان ولی فقیه می باشد.
۱۳۲.

قانون اسلامی و قانونگذاری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قانون قانوگذاری اخلاق سیاست مراتب قانونگذاری عناصر سیاست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۲۰
بر اساس آنچه گذشت، رفتار های ارزشی درصورتی که به قصد تأمین هدف ها و مصالح اجتماعی انجام شود، مصداق رفتار سیاسی خواهد بود. افراد، گروه ها و اصحاب مکاتب و مذاهب مختلف در تعیین هدف و راهی که به هدف منتهی می شود، اختلافاتی دارند. در این گفتار در صدد شناخت بهتر دیدگاه اسلام در این زمینه هستیم. هدف اسلام از زندگی اجتماعی و مدیریت جامعه، فراهم کردن زمینه برای اینکه بیشترین افراد بتوانند به بیشترین مصالح زندگی ، اعم از دنیوی و اخروی، برسند. نقطه اختلاف اساسی اسلام با سایر مکاتب، این است که هدف در اسلام، منحصر به هدف دنیوی نیست و زندگی اجتماعی نیز باید به گونه ای شکل داده شود که زمینه رشد معنوی، و درنتیجه، دستیابی به سعادت ابدی را برای انسان فراهم کند. به این معنا، بین سیاست و اخلاق ارتباط وجود دارد. این مقاله به تفصیل به بررسی پیوند اخلاق و سیاست، عناصر سیاست، ویژگی های قانونگذار اصلی و مراتب قانونگذاری می پردازد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان