مهدی ادیبی سده

بشر از دیرباز با مفهوم توسعه در ارتباط بوده و زندگی او عمیقاً با این مفهوم گره خورده است. توسعه را باید جریان چند بعدی دانست که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی عامه مردم و نهادهای ملی، تشریح رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه کن کردن فقر مطلق است. امروزه توسعه در ابعاد گوناگونی مطرح است که توسعه پایدار شهری یکی از مهمترین ابعاد توسعه به شمار می رود. عنوان این تحقیق عوامل بازدارنده و شتاب دهنده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی توسعه پایدار شهری در اصفهان هاباشد. این تحقیق به روش پیمایشی صورت گرفته است. اطلاعات آماری پژوهش در شهرستان اصفهان به صورت سهمیه ای با تعداد 388 نفر به کمک فرمول کوکران انتخاب شده اند. در بخش استنباطی، با کمک تحلیل های آماری، از آزمون F، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون و با کمک نرم افزار spss 22 انجام شده است.برای بررسی نظری فرضیات از تئوریهای مکتب تکاملی توسعه،نظریات توسعه پایدار، مکتب نوسازی و مکتب وابستگی بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از فرضیات پژوهش نشان داده است که همه ده متغیر مشارکت اجتماعی، سرمایه اجتماعی، مدیریت هماهنگ شهری، وضعیت اقتصادی، تحصیلات، فرهنگ شهروندی، فرهنگ زیست محیطی، تعهد اجتماعی، مسئولیت پذیری و کیفیت زندگی اثر مستقیم و معناداری بر توسعه پایدار شهری اصفهان داشته اند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان می دهد که مقدار ضریب همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته 670/0 است که نشان می دهد بین مجموعه متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق همبستگی قوی وجود دارد.

تداوم مشارکت سیاسی جوانان یکی از مهم ترین مسائل هر نظام سیاسی است. به نظر می رسد که یکی از عوامل اثرگذار بر مشارکت سیاسی جوانان، فرهنگ سیاسی آن هاست؛ عوامل زیادی بر فرهنگ سیاسی جوانان تأثیر دارند که رسانه های جمعی یکی از مهم ترین آن هاست؛ بنابراین، هدف نوشتار حاضر مطالعه رابطه رسانه های جمعی داخلی و برون مرزی با مؤلفه های فرهنگ سیاسی جوانان است. این پژوهش با استفاده از نظریه های آلموند و گیدنز، به صورت پیمایشی و با حجم نمونه 424 نفر در بین جوانان 18 تا 33 سال کلان شهر تبریز در سال 1391 انجام شده است. روش نمونه گیری، نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین متغیرهای استفاده از تلویزیون داخلی، رادیو داخلی، روزنامه و مجلات داخلی با احساسات سیاسی، باورهای سیاسی و ارزش های سیاسی رابطه مثبت معناداری وجود دارد، ولی بین میزان استفاده از رسانه های خارجی (ماهواره، اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی) و مؤلفه های فرهنگ سیاسی رابطه منفی وجود دارد. همچنین، رسانه های مختلف از بین مؤلفه های فرهنگ سیاسی بیشترین تأثیر را بر احساسات سیاسی کاربران دارند.

کیفیت زندگی، واژهای پیچیده، چندبُعدی و کیفی در رابطه با شرایط و وضعیت جمعیت، در یک مقیاس جغرافیایی خاص (شهر، منطقه، محله، بخش و...) است که هم متکی بر شاخص های ذهنی یا کیفی و هم متکی بر شاخص های عینی یا کمی است. هدف مقاله حاضر، بررسی و سنجش شاخص های کیفیت زندگی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان با استفاده از شاخص های ذهنی و عینی است. داده های مورد نیاز با استفاده از پیمایش خانوارهای روستایی دهستان های بخش مرکزی شهرستان اردستان جمع آوری شده و البته برخی از داده های ثانویه نیز بهره برداری گردیده است. 203 نفر از سرپرستان خانوارها از بین تمام دهستان ها (کچو، علیا، گرمسیر، همبرات، برزاوند، ریگستان و سفلی) به شیوه تصادفی طبقه ای برای مطالعه انتخاب شدند. نتایج مطالعات و ارزیابی کیفیت ذهنی و عینی در دهستان های مذکور نشان می دهد دهستان های بخش مرکزی شهرستان اردستان در سه طبقه قرار دارند. در طبقه اول دهستان کچو با بیشترین سطح کیفیت زندگی، در طبقه دوم دهستان های علیا، همبرات و گرمسیر با سطح کیفیت زندگی متوسط، و سایر دهستان ها از قبیل برزاوند، سفلی و ریگستان در طبقه سوم با پایین ترین سطح کیفیت زندگی قرار دارند. هر چند همبستگی بین ابعاد کیفیت زندگی بالا نیست، اما به طور کلی، یافته های تحقیق اهمیت مطالعه همزمان ابعاد عینی و ذهنی کیفیت زندگی را نشان می دهد، که می تواند به پیشبرد مطالعات کیفیت زندگی نواحی روستایی کمک نماید.

مقدمه: برقراری ارتباط با دیگران از نیاز های ذاتی و فطری انسان هاست و ازآنجاکه انسان ها به لحاظ زبانی، قومی، نژادی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارای تفاوت های عمیقی هستند، تنها راه برقراری ارتباط سالم و فارغ از ستیزه جویی، وجود مدارای اجتماعی بین ایشان است. مطالعه حاضر با هدف ارائه تحلیلی بر وضعیت مدارا در جامعه مطالعه شده و شناسایی ابعاد و میزان آن بین ساکنان اصفهان انجام شد. روش: این پژوهش مطالعه ای مقطعی با روش پیمایشی است. برای بررسی تحقیقات در این زمینه از روش اسنادی و برای گردآوری داده ها از ابزار پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. سطح تحلیل این پیمایش خرد و واحد تحلیل آن فرد است. جامعه آماری شامل همه افراد 18 سال به بالای ساکن شهر اصفهان می باشد. نمونه تحقیق براساس فرمول کوکران385 نفر برآورد شد که به منظور افزایش دقت به ۴۰۶ نفر رسانیده شده است. نمونه گیری تحقیق با روش نمونه گیری مضاعف انجام شده است. از آزمون های هم بستگی و مقایسه میانگین ها برای بررسی داده ها استفاده شد. یافته ها: برخی یافته های مهم این تحقیق حاکی از وجود رابطه معنی دار بین متغیرهای مستقلی همچون سن، وضعیت تأهل، درآمد، جامعه پذیری قومی، قوم مداری و سرمایه فرهنگی با متغیر وابسته مدارای اجتماعی است. نتایج: ارتباط معنی دار و منفی بین دو متغیر قوم مداری یا جامعه پذیری قومی با مدارای اجتماعی، نشان می دهد که هرچه فرد تعلق بیش تری به ابعاد قومیتی خود داشته یا جامعه پذیری شدیدتری را تجربه کرده باشد، مدارای اجتماعی او در زمینه های مختلف کم تر است؛ اما این نتیجه در خصوص ارتباط بین مصرف رسانه یا سرمایه فرهنگی با مدارای اجتماعی به شکل مثبت و معنی دار به دست آمد

احساس امنیت، احساس مصونیت فرد در مقابل تهدیدهایی است که از جانب کنشگران دولتی و غیردولتی جان، مال، فکر و توانایی افراد را برای شرکت نمودن در اجتماعات دلخواه و یا حفظ این اجتماعات تحت تأثیر خود قرار می دهد. این پژوهش با هدف تعیین رابطه نقش پلیس (نیروی انتظامی) با احساس امنیت در بین شهروندان اصفهانی صورت گرفته است. چارچوب نظری تحقیق بنا به تناسب موضوع، نظریه های جامعه شناختی و مکاتب مربوط به این حوزه مورد بررسی واقع شد. روش تحقیق در این پژوهش، پیمایش و نیز کتابخانه ای بوده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان شهر اصفهان در سال 1388 بوده اند. حجم نمونه 384 نفر بوده اند که با استفاده از فرمول کوکران با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای در سه منطقه اصفهان به دست آمده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاه از نرم افزار SPSS و Amos18 است. مهمترین یافته پژوهش وجود رابطه مثبت و معنادار بین نقش پلیس با احساس امنیت در بین شهروندان اصفهانی است، اما در رابطه با معناداری هریک از ابعاد؛ بعد جدیت پلیس با بعد فکری احساس امنیت؛ بعد عملکرد پلیس با بعد مالی و بعدجمعی احساس امنیت؛ بعدتوانایی پلیس با بعد جمعی و بعد فکری احساس امنیت معنادار بوده، رابطه دیگر ابعاد، معنادار نبود. همچنین، مدل معادله ساختاری پژوهش، حاکی از تأیید داده های گردآوری شده با چارچوب نظری پژوهش است.

یکی از مسائلی که در حال حاضر در جامعه­ ایران از اهمیت زیادی برخوردار است، تنوع سـلیقه­ها و ذائقه­های مـردم در حـوزه­های مـختلف مـصرف است و هـمین امر باعث شـده تا بسیاری از جامعه­شناسان مسأله مصرف را مبنایی برای تحلیل پیچیدگی­های جوامع امروزی قرار بدهند. لذا بنیان اصلی پژوهش، بررسی تنوع مصرف بر روی معرف­هایی مثل فیلم، موسیقی و کتاب است و نیز به دنبال بررسی این مسأله است که آیا میزان سرمایه­اجتماعی بر روی نوع مصرف در زمینه­هایی مثل فیلم، موسیقی و کتاب تأثیر معناداری دارد یا خیر؟ بدین منظور از روش پیمایش استفاده شده و جامعه آماری مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه اصفهانند که به روش نمونه­گیری طبقه­ای، تعداد 374 (با استفاده از آزمون کوکران) نفر انتخاب شده­اند. در این پژوهش با استفاده از آزمون­های آماری متناسب با سطح سنجش متغیرها مانند آزمون کی­دو رابطه بین سرمایه­اجتماعی و مصرف فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاصل از آنها به تأئید فرض صفر و رد فرض مقابل منجر شد به عبارت دیگر نتایج نشان داد که بین میزان سرمایه اجتماعی و نوع مصرف فرهنگی هیچ­گونه رابطه معناداری وجود ندارد.

هدف از این مقاله تحلیل جامعه شناختی شیوه های تولید علم، بررسی رویکردهای نوین در این زمینه، تشریح رویکردهای موجود در ارتباط با کاربرد الگوی بومی در تولید دانش و سرانجام دستیابی به رهیافت های حاصل از تحلیل و بحث های مذکور به منظور برنامه ریزی در فضای تولید دانش در جامعه ایران بود. پس از بررسی رویکردهای مطرح در جامعه شناسی علم، مراحل مختلف توسعة این علم بررسی شد. از سوی دیگر چون تولید علم فرایندی درگیر در ساختارهای اجتماعی و ارتباطات اجتماعی است، به منظور طرح و بررسی تحولات اخیر در شیوه تولید دانش، سه پارادایم یا الگوی نظری تولید دانش مورد تحلیل و نقد قرار گرفتند. همچنین کاربرد الگوی بومی در تولید دانش مورد بررسی قرار گرفت و دو دسته رویکرد در این زمینه معرفی شدند که هریک ایده هایی را در ارتباط با دانش بومی و بومی سازی دانش مطرح کردند. در پایان کوشش شده تا به این پرسش پاسخ داده شود که رهیافت مباحث مطرح شده برای جامعه ایران چه مواردی می تواند باشد؟

در سال های اخیر بحث در مورد نتایج مثبت سرمایه اجتماعی رشد چشمگیری یافته است؛ به گونه ای که از آن به عنوان حلقه مفقوده توسعه یاد می شود. در این نوشتار این باور به چالش کشیده می شود و فرض بر این است که سرمایه اجتماعی انواع گوناگون دارد و ممکن است که نوعی از آن تأثیر منفی بر توسعه داشته باشد و نوع برون گروهی آن که به روابط مبتنی بر اعتماد گروه های باز و نهادهای مدنی ارجاع داده می شود، در شرایط خاصی می تواند موجب کاهش هزینه مبادلات، اعتماد تعمیم یافته و افزایش سرمایه انسانی شود و در نتیجه تأثیر مثبت بر روند توسعه یک کشور داشته باشد. همچنین دو مفهوم متفاوت از توسعه در ارتباط با سرمایه اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد. روش تحقیق مبتنی بر تحلیل ثانویه است. برای تدوین سازه ها از مراکزی چون مرکز آمار ایران، مرکز پژوهش های بازرگانی، پیمایش ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی و برخی از تحقیقات پیشین، شاخص های متعددی انتخاب شدند، و با استفاده از نرم افزار AMOS و مدل معادلات ساختاری، فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار گرفتند. جامعه آماری، کل ایران و واحد تحلیل استان های آن است. یافته های تحقیق نشان می دهد که رابطه منفی میان سرمایه اجتماعی برون گروهی و توسعه وجود دارد بدین گونه که هر چه میزان سرمایه اجتماعی برون گروهی در استان های کشور بیشتر باشد، میزان توسعه اقتصادی آن استان کاهش می یابد. این امر در ارتباط با سازه توسعه اقتصادی نسل دوم، شدت بیشتری دارد.

این پژوهش به بررسی جایگاه تنوع اجتماعی در ایجاد شهرهای خلاق و نوآور می پردازد. تنوع اجتماعی که از شاخص های سنجش مدارا در یک منطقه به حساب می آید، مبحثی جدید و موردتوجه در حوزه ی مطالعات شهری بوده و بر نقش مشارکت فعال و خلاق گروههای قومی، نژادی و مهاجر در شهر و ادغام و ذوب آنان در جامعه ی میزبان تاکیددارد. باتوجه به اینکه مفهوم تنوع اجتماعی در ایران و نحوه ی سنجش آن با دیگر جوامع به لحاظ مفهومی و مصداقی متفاوت بوده، هدف این نوشتارکه با استفاده از روش تحلیل داده های ثانویه و به صورت بحث مفهومی و تحلیلی با استفاده از آمارهای موجود کشوری و استانی ایران انجام گرفته، به موقعیت و پتانسیل شهر اصفهان از لحاظ وجود عنصر تنوع اجتماعی پرداخته است. در همین راستا درصدهای حضور مهاجرین و غیربومی ها، به عنوان شاخص ذوب فرهنگی و نیز تنوع زبانی در جمعیت مورد بررسی قرار گرفته است. برطبق نتایج، استان اصفهان از لحاظ درصد مهاجرپذیری در بین استان های ایران در رتبه ی دهم قرار داشته و رتبه ی سوم را پس از استان های تهران و خراسان رضو.ی، در میزان حضور افراد غیربومی (متولدین جای دیگر) به خود اختصاص داده است. در میان شهرستان های استان اصفهان، شهراصفهان، بالاترین درصد مهاجرپذیری را داشته، اما ازلحاظ درصد افراد غیربومی درمیان شهرستان های استان، از رتبه ی سوم برخوردار است. همچنین شهر اصفهان از تنوع زبانی برخوردار نیست. به طورکلی شهر اصفهان، بر طبق آمارها و به لحاظ کمی و صوری از شهرهای مهاجرپذیر ایران به حساب آمده و پتانسیل حرکت به سمت شهر خلاق و نوآور را داراست.

اعتماد اجتماعی، به عنوان مهم ترین سازه سرمایه اجتماعی و از مهم ترین مفاهیم مطرح در حوزه علوم اجتماعی معاصر است. چرخش ساختار اجتماعی و تغییرات همه جانبه در عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه مدرن، و مخاطرات ناشی از این تغییرات توجه به این مفهوم را جدی ساخته است ولی این بدان معنی نیست که اندیشمندان کلاسیک بدان توجهی نداشته اند. با اهمیت یافتن اعتماد اجتماعی در جامعه معاصر، به تدریج این مفهوم در نزد سیاستگذاران، برنامه ریزان و دولتمردان از جایگاه خاصی برخوردار شد تا جایی که سنجش سرمایه اجتماعی و به تبع آن اعتماد اجتماعی در قانون برنامه توسعه اقتصادی،اجتماعی کشور، نیز مورد توجه قرار گرفت. بر این اساس این پژوهش با هدف اطلاع از میزان اعتماد و شناخت از مهمترین عوامل موثر و مرتبط با آن در استان چهارمحال و بختیاری و پاسخ به این سوال اساسی انجام گرفته است که: میزان اعتماد اجتماعی در مراکز شهرستانهای استان چه حد است؟ و مهمترین عوامل موثر و مرتبط با آن کدامند؟ در این تحقیق با توجه به مهمترین دیدگاههای نظریه پردازان کلاسیک و معاصر (دورکیم، وبر، تونیس، پاتنام، بوردیو، فوکویاما، گیدنز، اریکسون، افه و دیگران) و همچنین تحقیقات داخلی و خارجی انواع اعتماد بین شخص، بنیادی، عمومی، سازمانی، اعتماد سیاسی و اعتماد به مشاغل و مناصب به عنوان زیرشاخه های اعتماد اجتماعی انتخاب شدند. شیوه تحقیق پیمایشی و با نمونه ای به حجم 612 نفر در 6 شهر مرکز استان انجام گرفت. حجم نمونه پس از آزمون مقدماتی و محاسبه q،p بوسیله فرمول کوکران انتخاب و به شیوه مطبق متناسب نمونه گیری انجام و اطلاعات جمع آوری گردید.بدین ترتیب اعتماد اجتماعی مورد سنجش و ارتباط آن با متغیرهای احساس امنیت، دینداری، عملکرد دولت، قانونگرایی، پنداشت از میزان دینداری مردم، احساس عدالت و ارزشهای اخلاقی مورد بررسی قرار گرفت.. برآیند کلی تحقیق نشان می دهد که بجز اعتماد بنیادی و بین شخص، میزان اعتماد در بقیه انواع فوق در حد متوسط و پایین تر از حد متوسط بوده است و متغیرهای ارزشهای اخلاقی، عملکرد دولت و قانونگرایی دارای بیشترین همبستگی با اعتماد اجتماعی بوده است. متغیرهای دینداری، احساس امنیت و پنداشت از میزان دینداری مردم در جامعه نیز با اعتماد اجتماعی دارای ضریب همبستگی معنی داری بوده اند.

"جهانی شدن، فرآیند گریز ناپذیر قرن 21، پدیده ای است که در دهه پایانی قرن بیستم، تبعات و پیامدهای گسترده آن ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع جهانی را از جمله ایران تحت الشعاع قرار داده است. در پی این تغییرات، آثار جهانی شدن بر ابعاد متنوع زندگی انسان ها، مراودات و هویت آنان در ابعاد مختلف بر کسی پوشیده نیست. این جستار با هدف بررسی ارتباط فرآیند جهانی شدن فرهنگ و تاثیر آن بر تغییر هویت اجتماعی جوانان به شیوه پیمایشی انجام شده است. اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه، از نمونه ای 384 نفری از بین جوانان هجده الی سی ساله از مناطق یازده گانه شهر اصفهان جمع آوری شده است. نتایج حاصل از بررسی نشان می دهد که بین فرآیند جهانی شدن فرهنگ و برجستگی ابعاد چندگانه هویت، همبستگی وجود دارد و تغییرات حاصل شده در ابعاد متعدد هویت، با کاربرد فن آوری اطلاعاتی و ارتباطی در حیطه هایی چون مصرف گرایی، نوگرایی و گرایش به ارزش های فرهنگی نو صورت می پذیرد."

در سالهای اخیر با افزایش تعداد دانشجویان دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور و نیز گسترش فعالیتهای جمعی و سازمان یافته در نهادهای فرهنگی و تشکلهای دانشجویی آگاهی از نگرش دانشجویان نسبت به اهداف، روشها و برنامه های این نهادها، پاسخگویی به نیازهای آنان و کمک به مسئولان و برنامه ریزان جهت افزودن بر غنای فعالیتها و نشاط فضای دانشجویی ضروری می نماید...

"اثر بخشی سازمانی موضوعی اصلی در نظریه های سازمانی است و یکی از ملاک های ارزیابی عملکرد سازمانی به شمار می رود. با توجه به اهمیت و نقش آموزش و پرورش در جامعه، این پژوهش سعی در تحلیل اثربخشی سازمانی مدارس خواهد داشت. این پژوهش حاضر به تعریف، نظریه و تحقیق اثر بخشی سازمانی مدرسه با تکیه بر رویکرد ترکیبی توجه دارد. در این راستا از مدل نظری کارکردهای چهارگانه ضروری نظام اجتماعی پارسونز (AGIL) استفاده خواهد شد. پس از بررسی نظریات پنجگانه و تحقیقات داخلی و خارجی انجام شده، مولفه های چهارگانه پارسونزی اثربخشی مدرسه، شامل نوآوری (A)، تعهد سازمانی، (G) رضایت شغلی (I) و سلامت سازمانی (روحیه) (L) مورد توجه قرار خواهد گرفت. هدف عمده تحقیق، آزمون مدل AGIL پارسونز برای تحلیل اثر بخشی سازمانی مدرسه در سطح معلمان است و افزون بر آن، سعی در بررسی موضوع در میان مدارس دخترانه و پسرانه و هم چنین نواحی پنجگانه شهر اصفهان دارد. روش تحقیق پیمایشی و ابزار تحقیق با استفاده از پرسشنامه های استاندارد و معتبر استفاده و اطلاعات آن از میان 300 معلم دبیرستان های دولتی دخترانه و پسرانه نواحی پنجگانه شهر اصفهان در سال تحصیلی 83-1382 جمع آوری شده است که برای کدبندی، استخراج و تحلیل های آماری، از برنامه کامیپوتری SPSS.11 در محیط Windows استفاده می شود. روش های آماری شامل تحلیل یک متغیره (شاخص های آمار توصیفی)، دو متغیره (آمار آزمون t، ضریب همبستگی r پیرسون، تحلیل واریانس یک راهه) و تحلیل چندمتغیره (تحلیل عاملی) خواهد بود. "