علوم اجتماعی و انسانی (دانشگاه شیراز)

"هدف از این پژوهش، شناخت عوامل موثر بر آگاهی و نگرش معتادان زندانی نسبت به ایدز و راه های پیشگیری از آن است. جامعه آماری در این پژوهش معتادان محبوس در اردوگاه معتادان شهر شیراز می باشد. این تحقیق به شیوه پیمایشی انجام شده است و به دلیل محدود بودن جامعه آماری، نمونه مورد مطالعه همان جامعه آماری به شمار می آید، که با 16.3 درصد کاهش به 281 نفر رسیده است. نظریه های مورد استفاده شامل نظریات پیرامون تبیین مساله اجتماعی هستند که عبارتند از: نظریه کارکردگرایی انسان شناسی، نظریه کارکردگرایی جامعه شناختی و نظریه انتقادی. علاوه بر آنها، نظریه روان شناسان اجتماعی نظیر لوین، روزن اشتیل، کرچ، کراچفیلد و بالاچی نیز در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند که پیرامون شناخت عوامل موثر بر نگرش اجتماعی افراد می باشد. در این پژوهش متغیر میزان آگاهی از ایدز و راه های پیشگیری از آن به عنوان متغیر واسطه ای در نظر گرفته شد. بنابراین، دو دسته فرضیه در تحقیق وجود دارد. در نتیجه رابطه متغیرهای مستقل یک بار با متغیر واسطه یعنی آگاهی از ایدز و راه های پیشگیری از آن در نظر گرفته شده است و بار دیگر، رابطه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته یعنی نگرش نسبت به ایدز مورد توجه قرار گرفته است. و نهایتا، با استفاده از تحلیل مسیر، مدل نهایی به دست آمده برای متغیر وابسته ترسیم شده است. نتایج نهایی رابطه متغیرهای مستقل با متغیر واسطه و وابسته نشان می دهد که میزان آگاهی از ایدز و راه های پیشگیری از آن با متغیرهای میزان تحصیلات، میزان درآمد، جنسیت و طول مدت محکومیت رابطه معنی دار دارد و نگرش نسبت به ایدز با متغیرهای میزان آگاهی از ایدز و راه های پیشگیری از آن و میزان تحصیلات رابطه ای معنی دار دارد. "

"هدف از این پژوهش، شناخت عوامل موثر بر آگاهی و نگرش معتادان زندانی نسبت به ایدز و راه های پیشگیری از آن است. جامعه آماری در این پژوهش معتادان محبوس در اردوگاه معتادان شهر شیراز می باشد. این تحقیق به شیوه پیمایشی انجام شده است و به دلیل محدود بودن جامعه آماری، نمونه مورد مطالعه همان جامعه آماری به شمار می آید، که با 16.3 درصد کاهش به 281 نفر رسیده است. نظریه های مورد استفاده شامل نظریات پیرامون تبیین مساله اجتماعی هستند که عبارتند از: نظریه کارکردگرایی انسان شناسی، نظریه کارکردگرایی جامعه شناختی و نظریه انتقادی. علاوه بر آنها، نظریه روان شناسان اجتماعی نظیر لوین، روزن اشتیل، کرچ، کراچفیلد و بالاچی نیز در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند که پیرامون شناخت عوامل موثر بر نگرش اجتماعی افراد می باشد. در این پژوهش متغیر میزان آگاهی از ایدز و راه های پیشگیری از آن به عنوان متغیر واسطه ای در نظر گرفته شد. بنابراین، دو دسته فرضیه در تحقیق وجود دارد. در نتیجه رابطه متغیرهای مستقل یک بار با متغیر واسطه یعنی آگاهی از ایدز و راه های پیشگیری از آن در نظر گرفته شده است و بار دیگر، رابطه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته یعنی نگرش نسبت به ایدز مورد توجه قرار گرفته است. و نهایتا، با استفاده از تحلیل مسیر، مدل نهایی به دست آمده برای متغیر وابسته ترسیم شده است. نتایج نهایی رابطه متغیرهای مستقل با متغیر واسطه و وابسته نشان می دهد که میزان آگاهی از ایدز و راه های پیشگیری از آن با متغیرهای میزان تحصیلات، میزان درآمد، جنسیت و طول مدت محکومیت رابطه معنی دار دارد و نگرش نسبت به ایدز با متغیرهای میزان آگاهی از ایدز و راه های پیشگیری از آن و میزان تحصیلات رابطه ای معنی دار دارد. "

"اثر بخشی سازمانی موضوعی اصلی در نظریه های سازمانی است و یکی از ملاک های ارزیابی عملکرد سازمانی به شمار می رود. با توجه به اهمیت و نقش آموزش و پرورش در جامعه، این پژوهش سعی در تحلیل اثربخشی سازمانی مدارس خواهد داشت. این پژوهش حاضر به تعریف، نظریه و تحقیق اثر بخشی سازمانی مدرسه با تکیه بر رویکرد ترکیبی توجه دارد. در این راستا از مدل نظری کارکردهای چهارگانه ضروری نظام اجتماعی پارسونز (AGIL) استفاده خواهد شد. پس از بررسی نظریات پنجگانه و تحقیقات داخلی و خارجی انجام شده، مولفه های چهارگانه پارسونزی اثربخشی مدرسه، شامل نوآوری (A)، تعهد سازمانی، (G) رضایت شغلی (I) و سلامت سازمانی (روحیه) (L) مورد توجه قرار خواهد گرفت. هدف عمده تحقیق، آزمون مدل AGIL پارسونز برای تحلیل اثر بخشی سازمانی مدرسه در سطح معلمان است و افزون بر آن، سعی در بررسی موضوع در میان مدارس دخترانه و پسرانه و هم چنین نواحی پنجگانه شهر اصفهان دارد. روش تحقیق پیمایشی و ابزار تحقیق با استفاده از پرسشنامه های استاندارد و معتبر استفاده و اطلاعات آن از میان 300 معلم دبیرستان های دولتی دخترانه و پسرانه نواحی پنجگانه شهر اصفهان در سال تحصیلی 83-1382 جمع آوری شده است که برای کدبندی، استخراج و تحلیل های آماری، از برنامه کامیپوتری SPSS.11 در محیط Windows استفاده می شود. روش های آماری شامل تحلیل یک متغیره (شاخص های آمار توصیفی)، دو متغیره (آمار آزمون t، ضریب همبستگی r پیرسون، تحلیل واریانس یک راهه) و تحلیل چندمتغیره (تحلیل عاملی) خواهد بود. "

"در عصر حاضر که عصر ارتباطات نامیده می شود، وسایل ارتباط جمعی از اهمیت زیادی برخوردار است. روزنامه ها نیز یکی از وسایل مهم ارتباط جمعی هستند، که از یک سو در شکل گیری نگرش افراد اهمیت دارند و از سوی دیگر، بازتاب تغییرات اجتماعی در جامعه می باشند. یکی از مسایل قابل طرح در جوامع امروز، حضور سیاسی و اجتماعی زنان است. این مقاله می کوشد تغییرات نگرش افراد جامعه را به وسیله بررسی روزنامه ها دنبال کند. اهداف مقاله عبارت است از: 1. نگرش حاکم بر روزنامه ها نسبت به مدیریت سیاسی زنان. 2. بررسی تغییر نگرش به وجود آمده در زمینه مدیریت سیاسی زنان در دوره پیش از 1376 نسبت به دوره پس از آن. برای تبیین نظری موضوع، از تئوری های جامعه پذیری «پارسونز» و ناهماهنگی «فستینگر» استفاده شد. روش مورد استفاده، روش تحلیل محتوا بوده است و یافته ها نشان می دهد: 1. توجه روزنامه ها به مدیریت سیاسی زنان متفاوت بوده است. روزنامه سلام بیشترین میزان توجه و روزنامه رسالت و کیهان کمترین میزان توجه را داشته اند. روزنامه های همشهری و اطلاعات در وضعیت میانه قرار داشتند. 2. از سال 1376 به بعد میزان توجه به مدیریت سیاسی زنان در روزنامه های همشهری و اطلاعات و پس از آن دو در روزنامه های سلام، بیشترین رشد را داشته است و کمترین رشد را روزنامه های رسالت و کیهان مشاهده شد. تفاوت میانگین توجه روزنامه ها به این امر، با آزمون های آماری معنی دار بوده است هم چنین تفاوت در میزان رشد نیز مورد تایید قرار گرفت."

"یکی از پدیده های اجتماعی جامعه معاصر ایران در حوزه روابط بین شخصی، پدیده نوظهور معاشرت و دوستی دختر و پسر پیش از ازدواج است. این مطالعه با هدف بررسی و شناخت نگرش دانشجویان نسبت به معاشرت و دوستی دختر و پسر پیش از ازدواج و همچنین بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش به این گونه معاشرت ها انجام شده است. در این مطالعه که به روش پیمایش صورت گرفته است، 398 نفر دانشجوی دختر و پسر از دانشگاه های شیراز و علوم پزشکی شیراز مورد بررسی قرار گرفتند. چهارچوب نظری مورد استفاده در این مطالعه، نظریه تغییر نگرشی و ارزشی رونالد اینگلهارت بوده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که 25.6 درصد از دانشجویان دارای نگرشی مثبت، 50.8 درصد نگرشی میانه و 23.6 درصد از آنان دارای نگرشی منفی به این گونه معاشرت ها بوده اند. این در حالی است که نگرش خانواده ها منفی تر از نگرش دانشجویان بوده است و زنان نگرش بسیار منفی تری نسبت به مردان به این گونه معاشرت ها داشته اند. از میان متغیرهای مورد بررسی، متغیرهای (اولویت های ارزشی مادی / فرامادی، اعتقادات دینی، پایبندی به ارزش های دینی، نگرش خانواده، نگرش دوستان، جنسیت و میزان هزینه شخصی) دارای رابطه معنادار آماری با متغیر وابسته بوده اند. در تحلیل چند متغیره نیز متغیرهای مستقل موجود در مدل تحقیق توانسته اند در کل 76.8 درصد از واریانس متغیر وابسته را در جامعه آماری تبیین کنند که این مقدار نشانگر میزان بالای برازش مدل تحقیق می باشد. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که متغیرهای مربوط به فرض جامعه پذیری که بیشتر فرهنگی بودند تاثیر بیشتری بر نگرش دانشجویان داشتند تا متغیرهای مربوط به فرض کمیابی. "

"هدف این مقاله بررسی تاثیر عوامل اجتماعی - اقتصادی موثر بر رضایت مندی سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز است. در این پژوهش تلاش شده است تا از بعد روانشناسی اجتماعی، میزان و چگونگی رضایت مندی سیاسی دانشجویان و سازه های موثر بر آن شناسایی شود. برای انجام این پژوهش 384 نفر آزمودنی از میان دانشجویان شاغل به تحصیل در نیمسال دوم تحصیلی 79-80 به صورت تصادفی انتخاب و به پرسشنامه های تهیه شده پاسخ گفتند. داده های پژوهش حاضر که صرفا پیمایشی است، با بهره گیری از روش تحلیل همبستگی، تحلیل پراکنش، تحلیل عاملی و رگرسیون چند متغیره مورد ارزیابی قرار گرفته است. از یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که رضایت مندی سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز در حد کم است. نتیجه تجزیه و تحلیل دو متغیره نشان می دهد که متغیرهای بیگانگی سیاسی، خانواده سیاسی، دوستان سیاسی، درجه مذهبی بودن و خاستگاه اجتماعی آزمودنی ها، با رضایت مندی سیاسی آنان ارتباطی معنادار دارد. در تحلیل رگرسیون، شش متغیر بیگانگی سیاسی، رضایت تحصیلی، درجه مذهبی بودن، میزان استفاده از رادیو، سطح سواد مادر و جنیست، پنجاه درصد از تغییرات رضایت مندی سیاسی را تبیین نموده اند. در مجموع، یافته های تحقیق نشان می دهد که رضایت مندی سیاسی پاسخگویان، بیش از هر عاملی با رابطه منفی، تحت تاثیر بیگانگی سیاسی آنان است و سپس با رابطه مثبت متاثر از رضایت تحصیلی و درجه مذهبی بودن آنان است. "

"توسعه کشاورزی با دیدگاه سیستمی، متاثر از دو مولفه یا زیرسیستم بیولوژی - اکولوژی، و اجتماعی - فرهنگی است. علمای ترویج بر زیر سیستم دوم تاکید دارند؛ چون توانمندسازی نیروی انسانی در بخش کشاورزی می تواند با سایر عناصر و دیگر زیرسیستم نظام مزرعه ای نیز تاثیر بگذارد. برای توانمندسازی نیروی انسانی بخش کشاورزی و به حرکت در آوردن و جلب مشارکت فعال مردم در توسعه روستا و کشاورزی هر محل، نیازمند رهبرانی آموزش دیده و مجرب است. بنابراین، تربیت رهبران محلی از عوامل زیربنایی توسعه کشاورزی و دیگر ابعاد توسعه روستایی است. برای علمی کردن چنین نگرشی، نیاز به برنامه ای مدون بر اساس فرهنگ، تجربه، و قابلیت اجرا در ایران احساس شد. مرور منابع علمی نشان داد که یکی از روش های مناسب «منتورینگ» یا «راهبری پرورشی» است؛ از این رو، پژوهش حاضر به منظور تدوین یک برنامه برای پرورش رهبران روستایی و تجربه رهیافت منتورینگ تدوین و با استفاده از تحقیق کیفی عمل پژوهشی و تحقیق کمی پیمایش، داده های تحقیق جمع آوری و نتایج با روش مثلث سازی ترکیب و جمع بندی شدند. آزمودنی های این تحقیق، 10 مروج با تجربه و علاقمند را شامل می شد که با روش نمونه گیری هدفمند از میان مروجین کشاورزی فارس انتخاب شدند و هر کدام میان 5 تا 7 رهبر روستایی را برگزیده و در این تحقیق شرکت کردند. بر اساس یافته های تحقیق، برنامه ای برای پرورش رهبران روستایی در 7 مرحله تنظیم شد و چگونگی اجرای آن بر اساس تجربه میدانی آزمودنی های تنظیم شد. در امر پرورش با رهیافت منتورینگ از 4 فاز یا قسمت مشخص استفاده شد و از روش های متنوعی برای پرورش ابعاد و ویژگی های یک رهبر خوب روستایی بهره گرفته شده در پایان بر اساس تجربه، بازتاب فکری و نگرش حاصله در آزمودنی ها، مناسب ترین روش ها برای هر بعد از ویژگی های رهبران روستایی مشخص گردید. "

"تحولات سیاسی اجتماعی ایران در نیم قرن اخیر، به ویژه در سه دهه پایانی قرن بیستم به دنبال تغییرات دموگرافیک و جوان شدن جمعیت و نیز روند فزاینده شهرنشینی در کشور به وجود آمده، به نحوی که جوانان شهری به یک متغیر مهم و موثر در این تحولات تبدیل شده است. از سوی دیگر در طول یک قرن اخیر و به ویژه از انقلاب مشروطه به این سو، نیل به دمکراسی همواره یکی از پاسخ های اصلی مردم و نخبگان به مساله اجتماعی توسعه و پیشرفت کشور بوده است. این مقاله می کوشد با برقراری پیوند این دومتغیر در پهنه زمانی 1380-1350 به تبیین نقش جوانان شهری در گذار به دمکراسی در ایران بپردازد. در این مقطع زمانی، دو تحول سیاسی و اجتماعی مهم، در روند دمکراتیک شدن ساختار سیاسی در ایران، شکل گرفته که جوانان شهری در خلق آن نقش آفرینی جدی داشته اند: یکی انقلاب اسلامی بهمن 1357 و دیگری انتخابات دوم خرداد 1376. این مقاله با تبیین نقش جوانان شهری در شکل گیری دو تحول فوق، از منظر تطبیقی شاخص های دمکراتیک را در نظام های سیاسی قبل و بعد از این دو واقعه تحلیل می کند. "

"هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی عواملی است که می تواند در گرایش دانشجویان به ورزش و تمرینات بدنی موثر باشد. به عبارت دیگر این طرح به دنبال همبستگی میان عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و علاقه و گرایش به ورزش ها در میان دانشجویان است. بدین منظور، ابتدا تحقیقات انجام شده ی داخلی و خارجی مرور شد، سپس نظریه های موجود در رابطه با جامعه شناسی ورزش که شامل نظریه کارکرد نگری، نظریه تضاد، نظریه انتقادی، نظریه فمنیستی و نظریه کنش متقابل گرایی است مورد بررسی قرارگرفت و از حاصل این بررسی ها یک الگوی نظری با تاکید بر تاثیر پایگاه اقتصادی خانواده، موقعیت اجتماعی دانشجویان، وضعیت جمعیت شناختی دانشجو، زمینه های فرهنگی دانشجو، وسایل و امکانات ورزشی و آگاهی دانشجویان بر علاقه دانشجویان به ورزش برپا گردید. این تحقیق 12 فرضیه در رابطه با تاثیر درآمد والدین، پول توجیبی، میزان تحصیلات، رشته تحصیلی، سن، جنس، قومیت، محل تولد، دسترسی به وسایل ورزشی داخل دانشگاه، دسترسی به وسایل ورزشی خارج از دانشگاه، آگاهی از تاثیر جسمی ورزش و آگاهی از تاثیر روانی ورزش بر علاقه دانشجویان به ورزش را مورد آزمون قرار داد. بدین منظور، تعداد 536 نفر دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی شیراز از میان 4038 نفر دانشجو، با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب و با استفاده از روش پیمایش و پرسشنامه اطلاعات لازم از آن ها جمع آوری شد. تحلیل اطلاعات از طریق SPSS انجام گرفت و نتایج زیر حاصل شد: میان درآمد والدین و علاقه دانشجو به ورزش رابطه ای وجود ندارد. همچنین میان پول توجیبی دانشجو و علاقه به ورزش رابطه ای نشان داده نشده است. میزان علاقه دانشجویان رشته مدیریت و اطلاع رسانی به ورزش، بیشتر از سایر رشته هاست، سن دانشجو در علاقمندی به ورزش تاثیر ندارد، دانشجویان زن بیشتر به ورزش علاقمند هستند. میان میزان علاقمندی به ورزش در میان دو قوم فارس و ترک اختلاف قابل توجهی وجود دارد. بیشترین میزان فعالیت ورزشی به ترتیب به متولدین مرکز استان، روستا و شهر اختصاص دارد. کسانی که معتقد بودند به امکانات ورزشی خارج از دانشگاه دسترسی دارند. علاقمندی بیشتری به ورزش نشان می دهند. میان آگاهی از تاثیر جسمی و روانی ورزش و علاقمندی به ورزش رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. در مجموع، 5 متغیر بیشترین تاثیر را بر علاقمندی دانشجویان به ورزش دارد: آگاهی از تاثیر روانی ورزش، آگاهی از تاثیر جسمی ورزش، دسترسی به امکانات ورزشی خارج از دانشگاه، جنس پاسخگو و کفایت یا عدم کفایت امکانات ورزشی. "

"این موضوع که زنان و مردان دارای وضعیت متفاوت و در نتیجه نیازهای متفاوتی از نظر توسعه هستند، مورد قبول است. این واقعیت بر هیچ کس پوشیده نیست که بدون در نظر گرفتن زنان که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند، دست یابی به توسعه واقعی میسر نخواهد شد. لذا بایستی به اهمیت این نقش در توسعه توجه شود و مشکلات زنان هم به خاطر بهبود وضعیت آن ها و هم به منظور افزایش در تولید حل گردد. این مقاله به بررسی موقعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان روستایی در سه روستای توسعه نیافته، نیمه توسعه یافته و توسعه یافته در استان فارس پرداخته است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، روش تحقیق موردی با استفاده از پرسش نامه می باشد. در این مطالعه جنبه های اقتصادی شامل درآمد خانوار، دارایی ها و استقلال زنان، جنبه های اجتماعی شامل بعد خانوار، میزان سواد زن، همسر و فرزندان، میزان ساعات فراغت، دسترسی به خدمات آموزشی و اعتبار و جنبه های فرهنگی شامل قدرت تصمیم گیری، منزلت و حقوق زنان در خانواده، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد توسعه منجر به افزایش درآمد خانوار و سطح سواد زنان گردیده، اما بر اشتغال زنان به کارهای کوچک درآمدزا، تاثیر منفی گذاشته است، به طوری که زنان در روستای توسعه یافته، بیشتر به بهبود زندگی در منزل می پردازند. توسعه بر تشکیل کلاس های آموزشی و دسترسی به اعتبارات، موثر بوده اما مشارکت زنان در تصمیم گیری امور خانواده کاهش یافته است. منزلت زن در خانه طی جریان توسعه کاهش یافته و همسر آزاری افزایش پیدا کرده است. در نهایت توسعه بر میزان رضایت زنان روستایی از وضعیت خود موثر بوده است. در آخر، پیشنهاد شده است که توسعه، بایستی علاوه بر توجه به جنبه های تکنولوژیکی و عمرانی، با توجه به جنبه های روحی - روانی ابعاد وجود بشری نیز برنامه ریزی و طراحی شود. "

" ساختار طایفه دارای سازمانی اجتماعی و غیررسمی است که اصولا با زندگی کوچ روی شبانکاره ای مناسبت دارد. اما در ایران، با وجودی که تاریخ شهرنشینی و یکجانشینی سابقه ای طولانی داشته و قرن ها پیش از حکومت سلجوقی شکل گرفته و توسعه یافته است، اما با تسلط این حکومت طایفه گرا، که به وسیله گروه های مهاجری شکل گرفت که از خارج به داخل کشور سرازیر شدند، نظام طایفه ای نیز تقویت شد و به صورت سازوکاری سیاسی برای حفظ قدرت حکومتی، وجود آن همچنان تداوم یافت. پس از آن، این ساختار حالت نهادی پیدا کرد و تا پایان قرن نوزدهم (حکومت قاجار)، در صحنه زندگی سیاسی - اجتماعی ایران حضور داشت. می توان گفت که بعضی میراث های جان سخت نظام طایفه ای تا دوران کنونی باقی مانده است؛ گواین که خود را به صورت شکلی از نظام خویشاوندی - قومی نشان می دهد. البته، تاثیر خود را بر شبکه روابط فرهنگی، دیوان سالاری، و سیاسی به طور کلی اعمال نموده و به نظر می رسد که می تواند به مثابه مانعی قابل توجه در برابر توسعه فرهنگ سیاسی و جامعه مدنی تاثیرگذار باشد. "

این مقاله تاثیر نگرش ها و باورهای مردان بر روی کاربرد روش های تنظیم خانواده توسط آنان در ایران بررسی می کند. دو فرضیه ارایه شده و مورد آزمون قرار می گیرند. بر طبق فرضیه مسوولیت تنظیم خانواده، این باور در مردان که زنان مسوول تنظیم خانواده هستند باعث کاهش احتمال مشارکت آنان در فعالیت های تنظیم خانواده می شود. بر طبق فرضیه هنجار اجتماع، این باور مردان که اجتماع موافق مشارکت آنان در فعالیت های تنظیم خانواده است باعث افزایش مشارکت آنان در فعالیت های تنظیم خانواده می شود. داده ها در سال 1376 در یک استان در جنوب ایران جمع آوری شده اند. برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیات از روش های آماری چند متغیره استفاده شده است. نتایج تحلیل هر دو فرضیه را تایید می کند و نیز نشان می دهد که گفتگو مابین زن و شوهر باعث افزایش احتمال کاربرد روش های تنظیم خانواده توسط مردان می شود.