بهزاد دوران

این مقاله در صدد است به تحلیل انتقادی متن کتاب تجاری سازی تحقیق با تاکید بر حوزه علوم انسانی پرداخته، مشخص کند که آیا نویسنده به صورت علمی و دقیق و با رعایت اصل بی طرفی مقوله تجاری در حوزه علوم انسانی را مورد بررسی قرارداده است یا خیر. نتایج بررسی نشان می دهد که مشکلاتی از قبیل استدلال های ناقص، تلاش در راستای برتر نشان دادن ایده های موافق با مقوله تجاری سازی تحقیقات حوزه علوم انسانی، وجود اختشاش معنایی و کاربرد واژگان به جای یکدیگر، در متن کتاب به چشم می خورد و بایسته است که نویسنده در ویرایش های بعد، نسبت به برطرف نمودن این ایرادها اقدام نماید.

"بازی های رایانه ای همچون دیگر رسانه ها محمل انتقال پیام هستند پیام هایی که همچون دیگر رسانه ها به دو صورت صریح و ضمنی منتقل می شوند. این مقاله برای پی بردن به پیام های بازی های رایانه ای، ضمن بررسی نشانه شناختی و مقایسه آنها با ساختارهای روایی، بازی «عملیات ویژه 85» را همچون متنی در نظام نشانه شناسی مورد تجزیه و تحلیل و رمزگشایی قرار داده است. مطالعه دقیق این بازی مشخص کرد که به اهداف تولیدکنندگان آن بسیار نزدیک است ویژگی هایی نظیر وجه تسمیه نام ها، علایق و انگیزه های شخصیت ها و افراد درگیر در کشمکش و رخدادهای روایت، همگی در راستای مطرح کردن و شناساندن ارزش های فرهنگی اسلامی ـ ایرانی است. این ویژگی های محتوایی «عملیات ویژه 85» را در نوع خود منحصربه فرد کرده اما در ایجاد اسطوره یا اسطوره هایی ماندگار در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی موفق نیست. "

"این مقاله گزارش بخشی از پژوهشی است که برای پاسخ گویی به دو پرسش اصلی زیر اجرا شد: نخست اینکه کاربری تفننی اینترنت توسط کاربران 25 تا 40 سال شهر تهران تا چه اندازه و در چه قالب هایی شایع است؟ و دوم اینکه این نوع کاربری در طی زمان (از آغاز کاربری تا زمان اجرای پژوهش) چه تغییری کرده است؟ پژوهش به روش توصیفی و کیفی طراحی و اجرا شد و داده های آن با استفاده از تکنیک مصاحبه عمقی با نمونه انتخابی (15 نفر) از جامعه آماری کاربران (نسل اول کاربران اینترنت در تهران) گردآوری شد. یافته پژوهش حاکی از آن است که کاربری تفننی اینترنت در نمونه انتخابی، شیوه کاربری نسبتاً معمولی است که به ترتیب فراگیری، در قالب های متنوع چت، بلاگ کردن، دانلود موسیقی، سرکشی به پایگاه های وب حاوی مواد پورنوگرافیک، و اورکات قرار می گیرد. اظهارات مصاحبه شوندگان نشان می دهد که کاربری تفننی پس از گذشت حدود ده سال از آغاز کاربری اینترنت، به میزان چشمگیری کاهش یافته است. چت، سر زدن به پایگاه های وب حاوی مواد پورنوگرافیک، و پرسه زنی سایبرنتیک، به ترتیب فراگیری، از قالب های معمول در اوان کاربری اینترنت ذکر شده است. "

اینترنت به مثابه یک امکان ارتباطی نوپدید، جذاب و فراگیر به سرعت جای خود را در عرصه تعاملات اجتماعی باز می کند. این مقاله ماحصل تحقیقی دست اول است که برای‌ آزمون تاثیر اینترنت بر هویت همالان انجام گرفته است. بدین منظور با اتکا بر نظریه هویت اجتماعی تاجفل، فرضیه تحقیق صورت بندی شد و برای اندازه گیری هویت همالان مقیاسی ساخته و اعتباریابی شد. تحقیق در قالب طرحی مقطعی به روش شبه آزمایشی انجام گرفت. پرسشنامه نهایی توسط نمونه ای (365 نفر) از دانشجویان دانشگاه تهران تکمیل شد که به روش غیراحتمالی سهمیه ای انتخاب شده بودند. پاسخگویان بنابرداشتن یا نداشتن سابقه کاربری اینترنت به دو گروه آزمون (180 نفر) و شاهد (185 نفر) تقسیم شدند. فرضیه تحقیق با دو تکنیک من - وایت نی و رگرسیون چند متغیری آزمون گردید که تایید نشد. نتایج اصلی و جانبی تحقیق، به همراه دلایل عدم تایید فرضیه تحقیق به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار می گیرند. از جمله نتایج جانبی تحقیق اینکه میان هویت همالان زنان و مردان تفاوت معنادار مشاهده نشد، دیگر آن که هویت همالان با متوسط وقت صرف شده در شبانه روز برای تماشای فیلم های ویدیویی رابطه مثبت و معناداری داشت.

« «جامعه اطلاعاتی» امروز دیگر به مدد نشست‌ها و سمینارهای ملی و منطقه‌ای و پوشش مناسب خبری آن‌ها توسط سازمان‌های اطلاع‌رسانی رسانه‌ای کشور ، برای قاطبه هموطنان و بسیاری از فارسی‌زبانان مفهومی آشنا محسوب می‌شود. آنقدر که هر روزنامه و مجله‌ای (از مجلات فنی ـ تخصصی گرفته تا نشریات عامه‌پسند و به اصطلاح زرد) را ورق بزنید، بعید است به مطلبی در اینباره برنخورید. این البته برای یک رشته علمی یا یک حوزه پژوهش تخصصی، هم خوب است و هم بد. خوب است چون از یکسو توجه سیاستمداران را جلب می‌کند و از سوی دیگر افکار عمومی را نه‌تنها پذیرای صرف بودجه در آن زمینه می‌سازد، که این امر را به خواسته ایشان بدل می‌کند؛ و بد است چون از فرط تکرار و راه‌یافتن به زبان عامه باعث بی‌میلی و حتی پرهیز پژوهشگران می‌شود، و اذهان را آنقدر خسته و ملول می‌سازد که دیگر توجهی را برنمی‌انگیزد و در نتیجه هم پشتوانه افکار عمومی را از دست می‌دهد و هم حساسیت اولیای امور را و بدین ترتیب، پر واضح و آشکار و حتی بدیهی است که دیگر هیچ آدم عاقلی هم پیدا نمی‌شود که برای چیزی که همه فکر می‌کنند همه چیزش را می‌دانند، ذره‌ای هزینه کند . اما به رغم این همه هیاهو، هنوز کمتر پژوهش جدی و قابل قبولی در این زمینه انجام گرفته یا به زبان فارسی منتشر شده است. این کاستی البته خاص ایران نیست، که تا حدودی عارضه‌ای جهانی است در هر حال کتاب حاضر در این وانفسا، چه به اعتبار عنوان پرطمطراقش (که ناشر را واداشته تا آن را ذیل مجموعه «مطالعات راهبردی» دسته‌بندی نماید)، چه به اعتبار نویسنده‌اش، و چه به اعتبار ناشرش که از دو سو به مراکز پژوهشی و دانشگاهی نسب می‌برد، در خواننده انتظارات زیادی ایجاد می‌کند. در این نوشته پس از معرفی اجمالی کتاب به ارزیابی همین نکته می‌پردازیم که تا چه پایه در برآوردن چنان انتظاراتی موفق بوده است .

در این مقاله ابتدا کارکرد حمایتی پیوندهای قوی و ضعیف اجتماعی در قبال انواع فشارهای روانی - اجتماعی از دیدگاه تحلیل شبکه اجتماعی طرح می ‏شود و سپس رابطه آن با اعتیاد به مواد مخدر (و پاک شدن و به ویژه پاک ماندن فرد معتاد) مورد بررسی قرار می گیرد. آنگاه ضمن مقایسه شبکه تعامل ‏های رو در روی اجتماعی با شبکه ارتباطات کامپیوتر واسط، مزایای پیدایی و گسترش شبکه اخیر برای برخورداری مطلوب و مناسب از خدمات حمایتی ‏شبکه روابط اجتماعی در پیوند زدن افراد ورای محدودیت ها و موانع معمول زمانی، مکانی و فضایی، نه تنها به عنوان عامل مکمل بلکه به عنوان ‏عامل موجده برشمرده می شود. در انتها نیز طرحی عملی برای ایجاد شبکه ارتباطات کامپیوتر در سطح کشور به منظور پیشگیری از اعتیاد به مواد ‏مخدر، درمان معتاد و پاکداشت فرد پاک شده ارایه می شود.‏