احمدرضا عسکری

پژوهش حاضر با هدف آینده نگاری در ورزش تربیتی ایران به کشف آینده های پیش روی ورزش تربیتی و تدوین سناریوهای آن برای سال 1414 و ارائه استراتژی پرداخته است. آینده نگاری با رویکرد سناریونگاری بر اساس روش منطق شهودی به کار گرفته شده است و برای طراحی سناریوها از روش تحلیل روندها و عدم قطعیت ها و الگوی شش مرحله ای سناریونگاری تلفیقی استفاده گردید. ابتدا، محدوده پروژه مشخص، سپس عوامل اصلی توسعه و نقاط کور با یک بازخورد 360 درجه شناسایی گردید. پس از آن، دو عدم قطعیت کلیدی به عنوان پایه و اساس طراحی سناریوها تدوین شد. در گام بعد تعریف تفصیلی و کامل چهار سناریوهای ممکن صورت پذیرفت. در مرحله پنجم یک استراتژی کلی بر اساس سناریوها ارائه گردید و گام آخر شامل پایش و کنترل استراتژی هاست. مشارکت کنندگان پژوهش حاضر شامل 44 نفر از ذینفعان داخلی و خارجی ورزش تربیتی ایران بودند که بر اساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گردآوری داده ها با مصاحبه و پرسش نامه های باز صورت گرفت. بر اساس یافته ها، تحلیل 30 عامل اصلی بدست آمده در نهایت منجر به تولید دو عدم قطعیت کلیدی "شبکه سازی در بین بازیگران کلیدی" و "هم افزایی خانواده و اجتماع" شد که پایه و اساس چهار سناریوی اصلی ورزش تربیتی ایران گردیدند. در نتیجه پیشنهاد می گردد به منظور توسعه ورزش تربیتی ایران، شبکه سازی و هم افزایی نهادهای متولّی با محوریت وزارت ورزش و جوانان، صورت پذیرد.

تغییرات یا رویدادهایی در آینده وجود دارد که احتمال وقوعِ شان نسبتاً کم، اما تأثیر بالقوه آنها بر پیشبرد امور، فوق العاده زیاد است. در این پژوهش با استفاده از تکنیکِ دلفی به شناسایی شگفتی سازها و پیشران های مؤثر بر آینده ورزش تربیتی ایران پرداخته شده است. این پژوهش از نظر شیوه از نوع تحقیقات آمیخته و بر اساس پارادایم نظریه پیچیدگی و دارای رویکرد اکتشافی است. مشارکت کنندگان در این پژوهش 14 خبره متخصص در حوزه های آینده پژوهی و ورزش تعلیم و تربیتی و آشنا به آینده پژوهی بودند که ابتدا به صورت هدفمند و سپس با روش گلوله برفی انتخاب گردیدند و در سه دور اجرای تکنیک دلفی درباره 4 شگفتی ساز و 17 پیشران شناسایی شده، به اجماع رسیدند. این پیشران ها در 5 دسته اجتماعی، فناوری، زیست محیطی، اقتصادی و سیاسی دسته بندی شدند. به نظر می رسد برای عدم غافلگیری توسط شگفتی سازها و پیشران ها، از "زمان واکنش" که فاصله ای بین سیگنال های ضعیف زمان حال و زمان وقوع شگفتی سازهای آینده است، لازم است متولیان ورزش تربیتی، برنامه ریزی جامع و عملیاتی جهت رصد آینده و پیشنگری آینده برای توسعه ورزش تربیتی تدوین نمایند. از این رو شناسایی شگفتی سازها و پیشران های موثر بر آینده ورزش تربیتی ایران تا حدودی می توانند آینده های گوناگون را با احتمالات مختلف شناسایی نمایند.

علوم ورزشی و آینده پژوهی هردو به عنوان حوزه ای میان رشته ای در جهان مطرح شده اند. یکی از حوزه هایی که به موازات این دو رشد کرده است و اثر محسوس و بنیادینی بر آن ها گذاشته و نیز از آن ها تأثیر پذیرفته است، مطالعات بین رشته ای یا فرارشته ای است. تحقیقات میان رشته ای، به ویژه در زمینه ورزش، که در کنار ماهیت سلامت محوری اش اهداف بلندپروازانه ای نیز دارد، بسیار مهم اند. ازاین رو، در این مقاله با به کارگیری ابزار سناریو به عنوان یکی از روش های آینده پژوهی، یک راهروی استراتژی برای توسعه ورزش دانشگاهی ایران در افق 1414 پدید آمده است. ورزش در دانشگاه ها شکل نهادی فرایند تربیت بدنی برای زندگی سالم و فعال است. مشارکت کنندگان مقاله تحلیلی و اکتشافی حاضر شامل 34 نفر از ذی نفعان داخلی و خارجی ورزش دانشگاهی ایران بودند که براساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گردآوری داده ها با مصاحبه و پرسش نامه باز صورت گرفت. براساس یافته ها، تحلیل 30 عامل اصلی به دست آمده درنهایت منجر به دو عدم قطعیت کلیدی «پیوستن به جنبش جهانی ورزش» و «نظام مندی فعالیت جسمانی پایدار» شد که اساس توسعه چهار سناریو با اسامی دماوند، تفاخر، روز از نو و فیزیک، قرار گرفتند. به منظور توسعه ورزش دانشگاهی ایران، باید سیاست های مجزا در قسمت های مختلف ورزش دانشگاهی بر مبنای نظام مندی فعالیت های جسمانی پایدار، تدوین شود.

افزایش آگاهی زیست محیطی در بین مصرف کنندگان و مسئولیت پذیری محیط زیستی، مصرف کنندگان را به توجه بیشتر به عملیات سبز ترغیب می کند. شیوه های سبز، مانند بازاریابی سبز، بر پایداری رفتار مصرف کنندگان تأثیر می گذارد. هدف از این پژوهش، بررسی رفتارهای زیست محیطی مصرف کنندگان ورزشی با تأثیر ابزارهای بازاریابی سبز بود. پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی و می دانی با جامعه آماری کلیه اساتید و دانشجویان رشته تربیت بدنی دانشگاه های استان اصفهان (دانشگاه های آزاد اسلامی واحدهای نجف آباد، مبارکه، اصفهان (خوراسگان) و دانشگاه اصفهان) بود که مصرف کننده تجهیزات ورزشی بودند. نمونه بر اساس فرمول کوکران (برای جامعه نامعین)، 368 نفر تعیین گردید. اطلاعات پیرامون متغیر بازاریابی سبز، توسط پرسش نامه  (Rahbar & Abdul Wahid, 2011) جمع آوری شد. برای گردآوری اطلاعات پیرامون متغیر رفتار مصرف کننده نیز از پرسش نامه  (Abdul Rashid, 2009) استفاده شد. روایی و پایایی هر دو پرسشنامه تأیید شد. برای تجزیه وتحلیل داده های حاصل از جمع آوری پرسش نامه ها، از الگوسازی معادلات ساختاری با نرم افزار AMOS و همچنین برای استفاده از آزمون های لوین و آنوا از نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها نشان داد: ابزار تبلیغات زیست محیطی (49/0) بیشترین تأثیر را بر رفتار خرید مصرف کنندگان لوازم ورزشی دارند. ابزار برند سبز (41/0) بر رفتار مصرف کننده تأثیرگذار است. کم ترین تأثیر را ابزار برچسب سبز (38/0) بر رفتار مصرف کنندگان داشت اما بر رفتار خرید مصرف کننده تأثیرگذار بود. این نتایج در سطح آلفا 01/ 0 بدست آمدند. برای بهبود محیط زیست بهتر است آگاهی مصرف کنندگان از درجه سبز یک محصول افزایش یابد و مصرف کنندگان بتوانند سودمندی مثبت بیشتری از بازاریابی سبز کسب کنند.

هدف کلی از این پژوهش طراحی رابطه میان هوش سازمانی و دوسوتوانی کارکنان با نقش میانجی فرایند مدیریت دانش در اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال و بختیاری می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی، به لحاظ ماهیت از نوع همبستگی و به لحاظ روش جمع آوری پیمایشی است. جامعه ی آماری این تحقیق کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال و بختیاری شامل 108 نفر می باشد. نمونه آماری بر اساس جدول مورگان به تعداد 83 نفر به صورت تصادفی ساده از بین جامعه آماری مورد نظر انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پژوهش حاضر شامل پرسشنامه دوسوتوانی توسط جانسن (2005) ، پرسشنامه مدیریت دانش توسط نوناکا و تاکوچی (1995) و پرسشنامه هوش سازمانی آلبرخت (2003) می باشد. در یک مطالعه مقدماتی پایایی پرسشنامه ها از طریق آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب 72/0 ، 83/0 و 89/0 بدست آمد. تجزیه و تحلیل آمار توصیفی توسط نرم افزار Spss19 و جهت مدل سازی متغیرهای پژوهش و تجزیه و تحلیل فرضیات پژوهش از نرم افزار Smart PLS3 استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد هوش سازمانی تأثیر مثبت و معناداری بر دوسوتوانی داشته و مدیریت دانش به عنوان متغیر میانجی در رابطه با هوش سازمانی و دوسوتوانی عمل می کند. این یافته به آن معناست که تأکید بر هوش سازمانی و فرایند مدیریت دانش و رعایت آن از سوی سازمان ها می تواند منجر به ایجاد دوسوتوانی در کارکنان سازمان گردد.

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی جامع مدیریت بحران در برگزاری رویدادهای ورزشی انجام شد. روش تحقیق کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد با رویکرد نظام مند بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه صاحب نظران و متخصصان در حیطه نظری تحقیق و مدیران ارشد ورزشی با سابقه اجرایی گسترده در برگزاری رویدادها در سازمان های ورزشی بود. دراین تحقیق از روش نمونه گیری هدفمند مبتنی بر رویکرد نظری استفاده شد. جمع آوری اطلاعات به شیوه گلوله برفی تا اشباع نظری داده ها ادامه یافت و تعداد 14مصاحبه فردی نیمه ساختار یافته انجام گرفت. یافته ها نشان داد راهبرد های مبتنی بر توجه به الگوی منابع و زیر ساخت ها، عوامل بسترساز (تخصص و ویژگی های کارکنان و کادر، مدیریت سازمان، انعطاف پذیری و سرعت سازمانی و ارزشیابی از بحران) و عوامل مداخله گر (قوانین کلان، زیر ساخت های موجود و مدیریت کلان) پیامدهای سیاست گذاری راهبردی، مدیریت کارآمد، ارزشیابی، تغییر، تطبیق و سازماندهی را در پی خواهد داشت. در زمینه مدیریت بحران در رویدادهای ورزشی قبل، حین و بعد از وقوع بحران، منابع و زیر ساخت ها عامل و مسئله مهمی است که در مدل مدیریت بحران نقشی کلیدی و محوری دارد و بر این اساس می توان از مدل طراحی شده در زمینه مدیریت بحران در رویدادهای ورزشی کمک گرفت.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل ساختاری تفسیری توسعه راهبردهای استعدادیابی در ورزشی ایران انجام گردید. این پژوهش از نظر روش، همبستگی و به لحاظ هدف، کاربردی محسوب می شود. جامعه آماری آن شامل مدیران مراکز استعدادیابی، فدراسیون ها، مربیان و افراد فعال در حوزه استعدادیابی ورزشی بود که با استفاده از جدول مورگان تعداد 384 نفر نمونه بصورت تصادفی طبقه ای از بین آنها انتخاب شدند. جهت بررسی اهداف پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته حاصل از بخش کیفی استفاده شد. روایی پرسشنامه، با استفاده از نظرات اساتید مدیریت ورزشی، روایی سازه با آزمون های تحلیل عاملی اکتشافی و تائیدی و پایایی پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید گردید. در بخش آماری، برای شناسایی عوامل و ابعاد موثر، از تحلیل عاملی اکتشافی، برای تعیین ارتباط و توالی بین ابعاد از مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) و برای تعیین نوع متغیرهای مدل با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری نیز از تحلیل میک مک استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد، بهبود عوامل مدیریتی، جذب حمایت های دولت، تدوین برنامه حمایتی فدراسیون ها، توانمندسازی مربیان، ایجاد مراکز استعدادیابی، برگزاری منظم مسابقات، توسعه اماکن و تجهیزات استعدادیابی، علمی سازی فرایند استعدادیابی، گسترش منابع شبکه ای و ارتباطی و ایجاد فرآیند توسعه پایدار ورزش از جمله شاخص های مهم تاثیرگذار در مدل ساختاری تفسیری توسعه راهبردهای استعدادیابی در ورزش ایران می باشد.

معلولیت به عنوان یک پدیده اجتماعی واقعیتی انکارناپذیر است که از گذشته های دور تا به امروز همواره در جوامع وجود داشته است. این تحقیق با ماهیت اکتشافی و با هدف طراحی مدل جامع توسعه ورزش معلولین کشور با بهره گیری از استراتژی نظریه داده بنیاد انجام شد. به منظور ارائه یک مدل نظام مند و شماتیک از یافته های برخاسته از داده های کدگذاری شده سعی شد از رویکرد نظام مند در نظریه داده بنیاد که توسط اشتراوس و کوربین ارائه شده است استفاده شود. جهت نمونه گیری برای انجام مصاحبه از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. در مجموع 22 مصاحبه با خبرگان انجام شد. نمونه گیری تا جایی ادامه یافت که پژوهش به اشباع نظری و کفایت رسید. پس از انجام مصاحبه ها سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی به کار گرفته شد. نتایج گویای آن است که 274 گزاره مفهومی اولیه با 11 مقوله اصلی و 49 مقوله فرعی در ابعاد 6 گانه مدل پارادایمی شامل شرایط علّی (3 مقوله)، پدیده مرکزی (1مقوله)، راهبرد (2 مقوله)، شرایط مداخله گر (2 مقوله)، شرایط زمینه ای (2 مقوله) و پیامد (1 مقوله) مدل ورزش معلولین کشور را تشکیل می دهد. بر اساس مدل ورزش معلولین کشور می توان اذغان نمود جهت توسعه ورزش معلولین باید تمام مقوله های شناسایی شده اجرا گردد. معلولیت موفقیت آمیز به عنوان پیامد توسعه ورزش معلولین در این تحقیق کشف و شناسایی گردید که بیانگر ایجاد انگیزه و رغبت در فرد معلول و دیگر افراد خانواده برای ورزش، بهره گیری از تجربیات و ظرفیت های معلولین و استحکام خانواده می باشد.

مقدمه: آینده پژوهی روشی نظام مند برای نگاه به آینده بلندمدت در حوزه ای از فعالیت بشر و ترسیم راهبرد های توسعه و راه های دستیابی به آینده متصور است. تحلیل بازیگران یا ذی نفعان فرایندی است که به کمک آن افراد یا گروه هایی که بیشترین نفوذ و تأثیر را بر یک موضوع، مسئله، فعالیت، راهبرد یا تصمیم گیری دارند، شناسایی می شوند. ازاین رو هدف از این تحقیق تحلیل بازیگران کلیدی توسعه ورزش شنا در ایران به روش مکتور است.روش پژوهش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و از نظر ماهیت بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی با ترکیبی از مدل های کیفی و کمی انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش، خبرگان مدیریت ورزشی و ورزش شنا با سابقه کار اجرایی در ورزش شنا بودند. حجم نمونه در این پژوهش، 12 نفر از جامعه ذکرشده بودند. شرکت کنندگان به صورت کاملاً هدفمند انتخاب شدند.یافته ها: در این پژوهش خبرگان، اهداف و راهبردهای اصلی مرتبط با توسعه ورزش شنا را شناسایی و سپس ماتریس های بازیگر – بازیگر و بازیگر – اهداف را تکمیل کردند. بیشترین میزان تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بین بازیگران کلیدی توسعه ورزش شنا در ایران را وزارت ورزش و جوانان و فدراسیون شنا، شیرجه و واترپلو با 187 تأثیر بر دیگر بازیگران دارند.نتیجه گیری: ارائه بسته های حمایتی و تشویقی برای فدراسیون، هیأت ها، مربیان و ورزشکاران شنا، تعیین معیار انتخاب رئیس فدراسیون و هیأت ها، حمایت و پشتیبانی وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک می تواند از عوامل مهم تأثیرگذار در توسعه ورزش شنا باشد. 

هدف این پژوهش طراحی مدل توسعه پایدار گردشگری ورزشی با تاکید بر ظرفیت های کویر است. روش پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش از نوع کیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیات علمی و محققان حوزه گردشگری ورزشی، مدیران ارشد و کارشناسان ادارات ورزش و جوانان و سازمان گردشگری استان یزد است. از روش نمونه گیری نظری برای انتخاب شرکت کنندگان در تحقیق استفاده شد. در مجموع 22 نفر از جامعه آماری مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته به عمل آمد. اشباع نظری در مصاحبه بیستم به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش گراندد تئوری (شیوه استراوس و کوربین) انجام شد. روایی و پایایی از طریق روش قابلیت اعتماد مورد تایید قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که در مرحله کدگذاری باز 396 کد اولیه به دست آمد؛ که در مرحله کدگذاری محوری به 127 مفهوم انتزاعی تر و 29 مقوله اصلی، در پنج دسته اصلی شرایط علی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها تقسیم بندی شدند و در مرحله کدگذاری گزینشی نیز مدل نهایی پژوهش ترسیم گردید. با توجه به یافته های می توان نتیجه گیری کرد که توسعه پایدار گردشگری ورزشی با تاکید بر ظرفیت های کویر نتایج و پیامدهای گوناگونی را به همراه خواهد داشت که در سه دسته کلی پایدرای اقتصادی، پایداری اجتماعی - فرهنگی و پایداری زیست محیطی تقسیم بندی شدند. مدیران باید برنامه ریزی ها و اقدمات مناسبی را در خصوص توسعه پایدار گردشگری ورزشی در مناطق کویر انجام دهند تا بتوانند از پیامدهای آن در راستای پیشرفت کشور برخوردار شوند.