رستم صابری فر

رستم صابری فر

مدرک تحصیلی: دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۹۲ مورد.
۲۱.

عوامل مرتبط با گزینش استراتژیهای بقا توسط فقرای شهری در ساکنان بافتهای ناکارآمد شهر تربت جام(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۲۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۸۹ ۱۶۳-۱۲۹

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی راهبردهای بقا توانمندسازی بافت های ناکارآمد شهری تربت جام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۲۶۶
مقدمه: فقرای شهری قبل از آن که به بن بست واقعی در زندگی برسند و خطرات اساسی را برای خود و جامعه میزبان فراهم آورند، از ابتکارات زیادی بهره برداری می کنند تا امکان بقای خود را فراهم آورند. تنوع استراتژی هایی که توسط خانوارهای فقیر در ایران و جهان بکارگرفته میشود، زیاد بوده و با توجه به نوع و وسعت استفاده، پیامدهای متفاوتی دارند. روش: در این مطالعه، به شیوه توصیفی و تحلیلی، عوامل موثر بر گزینش استراتژیهای بقا در بین ساکنین بافت های ناکارآمد شهری(بخش حاشیه ای) بررسی شد. با توجه به ماهیت موضوع، داده ها به دو روش کیفی(نمونه ای به حجم 30 خانوار) و کمی، نظرسنجی از 300 نفر از خانوارهای ساکن در این محدوده بدست آمد. داده های گردآمده، به دو شیوه کیفی بر اساس تحلیل مضمون(طبق چهارچوب براون و کلارک) و کمی در قالب رگرسیون لجستیک، تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که اگرچه تعداد خانوارهایی که استراتژی های پر خطر را انتخاب می کنند اندک و در حد 10 درصد می باشند، اما همین تعداد با توجه به شرایط مرزی شهر مدنظر و شرایط فرهنگی و اجتماعی آن، بسیار مهم و اساسی است. در بخش کمی نیز مشخص گردید که احتمال این که خانوارهایی با سرمایه اجتماعی اندک به سمت گزینش استراتژی های پر خطر رغبت نشان دهند، 2 برابر کسانی که از سرمایه اجتماعی بهره می برند. بحث: توسعه سرمایه اجتماعی در بین فقرا نه تنها از ماندگاری آنها در این چرخه جلوگیری می کند، بلکه حتی در صورت ورود به چرخه فقر، می توانند استراتژی های را مدنظر قرار دهند که کمترین پیامد اجتماعی، خانوادگی و فردی را به دنبال داشته باشد. برای تقویت سرمایه اجتماعی شکل دادن انجمن ها و ارتباطات فرهنگی در بین ساکنین بافت های ناکارآمد شهری ضرورت دارد.
۲۲.

طراحی مدلی برای تعیین سهم عوامل مؤثر بر بازگشت حاشیه نشینان به روستا؛ مطالعه موردی: حاشیه نشینان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۴۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۸۲ ۱۱۰-۹۵

کلیدواژه‌ها: حاشیه نشینی مهاجرت معکوس طراحی مدل مشاهده رفتار همنوعان شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۲۴۷
مهاجرت گسترده روستائیان به شهرها، آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فراوانی را باعث شده است. این در حالی است که تمرکز جمعیت در بخش خاصی از سرزمین، مخالف سیاست های آمایش سرزمین است. به همین دلیل، اگر این گروه مجدداً به روستاهای خود بازگردند، بخش زیادی از این مشکلات مرتفع خواهد شد. اما برای تحقق این هدف، ضرورت دارد که زمینه ها و عوامل تسهیل کننده این روند، شناسایی گردد. به همین منظور، پژوهش حاضر با روش توصیفی و همبستگی برای تعیین مدلی برای تعیین سهم هر یک از عوامل فردی، اجتماعی و اقتصادی در فراوانی وقوع از دیدگاه مهاجران و اولویت بندی این عوامل از دیدگاه کارشناسان، به انجام رسید. داده های موردنیاز با پرسش نامه مورد تأیید و از نمونه ای به حجم 300 نفر از مهاجران شهر مشهد و 30 نفر از کارشناسان این حوزه گردآوری شد. برای سنجش پرسش نامه از آلفای کرونباخ و برای کفایت حجم نمونه از شاخص KMO، برای شناسایی ساختار عاملی و بررسی بارهای عاملی از آزمون EFA و برای تعیین روابط بین متغیرها از مدل شاخص های چندگانه و علل چندگانه استفاده شد. برای ارزیابی مدل نیز از محاسبه شاخص های برازش مانندRMSEA ،TLI ، CFI و Chi-square بهره بردار شد. نتایج نشان داد، در بین متغیرهای پیشگویی کننده، تنها متغیر پیوند با نهادهای اجتماعی، می تواند دیدگاه مهاجران را متأثر سازد. به همین دلیل، این متغیر در کل با متغیرهای پنهان ارتباط معنی داری داشت که این ارتباط بیشتر با دو متغیر پنهان (مهاجر اصلی) و (تسهیل کننده ها) بود. بااین وجود، هر چهار شاخص برازش، کمتر از مقدار مطلوب بودند و به این ترتیب برازش مدل تأیید نشد، اما مشخص شد که بازگشت عمدتاً به روستاهای غیر زادگاه اولیه بوده و ابعاد خانوادگی به خصوص زیرمعیار «مشاهده رفتار همنوعان» بالاترین تأثیر بر بازگشت حاشیه نشینان به روستا را به خود اختصاص می دهد. این یافته عمدتاً با نظریات وبلن، گیدنز و سیستمی همخوانی دارد. مطابق این نتایج، می توان با نشان دادن تعداد، تنوع و شرایط کنونی افرادی که دست به مهاجرت زده اند، تعداد بیشتری از حاشیه نشینان را متقاعد نمود تا به روستا بازگردند.
۲۳.

تعیین مؤلفه های موثر در مشارکت شهروندان در قالب نظریۀ دام اجتماعی و اثر تماشاگر (نمونۀ موردی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 65 - 90

کلیدواژه‌ها: مشارکت مالی دام اجتماعی اثر تماشاگر سرمایه اجتماعی شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۶۳
در این بررسی با تأکید بر مشارکت مالی که پیچیده ترین نوع مشارکت تلقی می شود، سعی شد با استفاده از نظریه دام اجتماعی و اثر تماشاگر، عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان مشهدی، مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد. بدین منظور، عوامل اساسی مؤثر بر پرداخت عوارض نوسازی و خودرو، تعیین و اثر هریک از آن ها ارزیابی شد. روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیلی بود و داده های مورد نیاز از نمونه ای به حجم 300 نفر در قالب دو گروه مشارکت کننده و غیرمشارکت کننده، به دست آمد. داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون های تحلیل واریانس و آزمون تی با دو گروه مستقل تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که نگرش مشارکت کنندگان و غیرمشارکت کنندگان در ارتباط با عوامل مؤثر متفاوت بوده و بالاترین اثر مربوط به آگاهی از نحوه عمل پرسنل شهرداری و نزدیکان فرد و همچنین وجدان اخلاقی وی در رابطه با پرداخت عوارض است. در این روند اعتماد یا عدم اعتماد به توانمندی پرسنل شهرداری و همچنین نوع گرایش اعضای شورای شهر (اصلاح طلب یا اصولگرا) تأثیر آشکاری بر پرداخت عوارض نداشت. مطابق با این یافته، تبلیغات بی هدف و ارائه مشوق های ارائه شده، جایگاه چندانی در مشارکت مردم ندارد و چاره کار، شکل گیری و بسط سرمایه اجتماعی است.
۲۴.

امکان سنجی ارائه مدل برای اثر مشارکت اجتماعی بر بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهری (نمونه مورد مطالعه: مشهد، 1400)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 29 - 58
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۲۷۵
طرح های بازآفرینی شهری به خصوص در بافت های ناکارآمد با تنگناهای متعددی روبرو هستند. یکی از مهم ترین دلایل این ناکارآمدی، کندی روند اجرا و کمبود اعتبارات است. معدود طرح های موفق، نشان دهنده آن است که تعامل سازنده مردم و دولت می تواند این مشکل را مرتفع کند. برای رسیدن به این منظور، بر مشارکت مردم تأکید زیادی می شود اما تلاش برای متقاعد کردن مردم، چندان موفق نبوده است. بنابراین تحقیق پیشِ روی برای بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت مردم در بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهر مشهد به انجام رسید. چارچوب نظری تحقیق رهیافت مشارکتی و در قالب دو نظریه ساختارگرایی و ساختاری- کارکردی انتخاب شد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته (با روایی 79/0)، استفاده شده است. داده های مورد نیاز نیز از 900 نفر از شهروندان ساکن در بافت های ناکارآمد شهری گردآوری، و نمونه های تعیین شده به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی، آزمون تی تک نمونه ای، آزمون فریدمن، معادلات ساختاری و تحلیل مسیر ارزیابی شدند. نتایج نشان دادند که مشارکت اجتماعی و تمامی ابعاد چهارگانه آن (گرایش به نظم اجتماعی (r=0/261)، حس مسئولیت (r=0/290)، احساس امنیت (r=0/278) و بسیج گروه ها (r=0/270) بر حضور و مشارکت ساکنین در بازآفرینی (r=0/449) اثر گذار، و مدل طراحی شده دارای برازش مناسب است. با توجه به مدل طراحی شده و تعیین میزان اثر هر عامل در ابعاد مختلف بازآفرینی، می توان این روند را با سرعت بیشتری پی گیری نمود.        
۲۵.

مدیریت رواناب شهری توسط مردم با تسهیلگری شهرداری در قالب نظریه های کنش ذهنی و پذیرش نوآوری (نمونه موردی، محله آبکوه مشهد)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال بازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 162 - 177

کلیدواژه‌ها: مشارکت کنش ذهنی پذیرش نوآوری مدیریت رواناب محله آبکوه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۲۸۶
مدیریت رواناب در مناطق شهری، یکی از چالش برانگیزترین مسائل بوده و در مناطقی که ساکنین از توان اقتصادی و اجتماعی پایین تری برخوردارند، پیچیده تر است. چرا که کانال های موجود که تنها برای رواناب معمول معابر طراحی شده است، به دلیل روانه شدن رواناب و فاضلاب مساکن، عملکرد مناسب خود را از دست می دهند. بنابراین، اگر ساکنین متقاعد شوند که رواناب و فاضلاب خود را روانه معابر نسازند، بخش زیادی از این مشکلات مرتفع خواهد شد. به همین منظور، این بررسی با روش توصیفی و تحلیلی در قالب نظریه های حلقه های کنش ذهنی و پذیرش نوآوری، با استفاده از اسناد موجود و تکمیل پرسشنامه نزد 380 نفر از ساکنین، در محله آبکوه مشهد انجام شد. به این منظور، ابتدا دلایل ناکامی شیوه های قبلی مشخص گردید. پس از آن، با شناسایی کنشگران و فعالین تاثیرگذار در محله، روند مداخلات اجتماعی و جریان سازی، عملیاتی شد. به این طریق، مشارکت واقعی حداقل 24 خانوار ممکن شده و پروژه مورد نظر، در بین این گروه به انجام رسید. بررسی پیامدهای واقعی پروژه مشخص ساخت که با این روش، مدیریت و دفع رواناب محدوده با کمترین هزینه و با بالاترین کیفیت ممکن بوده و این امر رضایتمندی ساکنین را به شکل معناداری افزایش می دهد.  
۲۶.

بررسی عوامل اثرگذار بر مشارکت مردم در بازآفرینی بافت های فرسوده شهری، مورد پژوهش: شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بوم شناسی شهری سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۲۸) 97 - 114

کلیدواژه‌ها: بافت فرسوده شهری مشارکت مردم بازآفرینی مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۲۵۲
هدف اصلی تحقیق حاضر آن بود تا عوامل موثر بر مشارکت و حضور مردم در روند بازآفرینی بافت فرسوده را تعیین نماید. روش بررسی در این پژوهش، توصیفی و تحلیلی بود و برای نمونه 363 نفر از شهروندان ساکن در بافت فرسوده شهر مشهد انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد شد و داده های به دست آمده از طریق نرم افزار SPSS و با بهره گیری از آماره های خی دو، همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندگانه، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که بالاترین اثرات در بین عوامل موثر در مشارکت مردم، اعتماد به مسئولان، پیش بینی نتیجه مطلوب، برداشت مردم از وضعیت بهداشتی و رفاهی محله موردنظر و در اختیار داشتن منابع درآمدی دیگر غیر از ملک موجود در بافت فرسوده است. بنابراین، قبل از اجرای پروژه های بازآفرینی، باید زمینه های جلب اعتماد و اطمینان مردم را فراهم آورد و مردم را نسبت به آینده مطلوب پروژه های اجرایی مطمئن ساخت. به طوری که در تمامی مراحل برنامه ریزی و اجرا، مشارکت واقعی ساکنان ممکن گردد.
۲۷.

بررسی تحولات بخش مسکن ایران در یک قرن اخیر

نویسنده:
منبع: سیاستگذاری شهری و منطقه ای دوره ۱ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 58 - 75

کلیدواژه‌ها: مسکن تحولات قیمتی مباحث اقتصادی دولت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۲۷۰
تحولات شکلی، کارکردی و اقتصادی بخش مسکن در طی صد سال اخیر به حدی بوده است که تمام ارکان زندگی ایرانیان را تحت تاثیر قرار داده و همیشه برای متخصصان و حتی مردم عادی این سوال اساسی مطرح بوده که این تحولات تابع چه عواملی است؟ به همین منظور، این بررسی در پی آن بود تا این تحولات را با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی در قالب رویکردهای اسنادی، مورد بررسی قرار دهد. داده های مورد نیاز با استفاده از سرشماری های عمومی، بانک مرکزی و سایر نهادهای رسمی گردآوری و با استفاده از ارزیابی سیاستهای کلی، برنامه های پنج ساله و تحولات سیاسی و اجتماعی تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها نشان داد که در یک قرن گذشته، بخش مسکن در ایران چه از نظر تغییرات در مصالح مصرفی و تکنولوژی ساخت و چه از نظر تنوع و تعداد و همچنین نوع کارکرد و جایگاهش در سبد اقتصادی خانوارها، بشدت دگرگون شده و دولتها نه تنها در مدیریت این تحولات موفقیت چندانی به دست نیاورده، بلکه به جای بهره گیری از برنامه های جامع، از سیاستهای واکنشی و دفعی بهره برده و مشکلات موجود را پیچیده تر ساخته اند.
۲۸.

پیش بینی احتمال مشارکت شهروندان در مدیریت بحران بر اساس نظریه تخصیص زمان (نمونه موردی شهر مشهد)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال نوزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۷۶) 79 - 99

کلیدواژه‌ها: مشارکت مدیریت بحران تخصیص زمان مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۳۵۷
این تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی و در قالب نظریه تخصیص کلاسیک زمان، انجام شد. داده های مورد نیاز از طرح دوره واکنش اضطراری محلات شهرداری مشهد، اخذ شد. این داده ها با استفاده از دو روش پارامتریک و ناپارامتریک لاجیت موضعی، تحلیل شد. نتایج نشان داد که سن و سواد تاثیر مثبتی بر احتمال مشارکت دارد. همچنین درآمد غیر کاری و درآمد همسر، اثر مثبتی بر حضور داشته، وضعیت مسکن مردان نیز چنین تاثیری دارد. ولی اثر این متغیر برای زنان معنادار نیست. تعداد فرزندان دختر اثر مثبت و معناداری بر حضور زنان در مشارکت داشته، اما در تصمیم مردان معنادار نیست. همچنین کل فرزندان بر مشارکت زنان اثر مثبت گذاشته، ولی این متغیر تاثیر معنی داری بر تصمیم ورود به مشارکت مردان ندارد. نتایج روش ناپارامتریک مانند روش پارامتریک نشان داد که متغیرهای سن، سطح تحصیلات و تعداد فرزندان، احتمال حضور زنان و مردان در فعالیت های مشارکتی در مبحث مدیریت بحران را افزایش می دهد. مطابق این یافته ها، برای ترغیب خانوارها برای حضور در طرح مورد اشاره بایستی به این خصیصه های زمینه، توجه گردد.
۲۹.

نقش بهره مندی از فضاهای شهری در ازدیاد تحرک و اثر آن در کاهش نرخ مرگ و میر (نمونه موردی پارک های شهری مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۱ 229 - 244

کلیدواژه‌ها: دسترسی پارک های شهری کم تحرکی مرگ و میر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۲۲۵
حضور در فضاهای شهری و افزایش تحرک، نقش مهمی در سلامتی دارد. از جمله مهمترین فضاهای شهری موثر در این حوزه، پارکها هستند. طراحی مناسب و پراکنش منطقی این فضاها، در تحرک شهروندان اثرگذار بوده و این فرض مطرح است که افزایش تحرک، تاثیر مستقیمی بر کاهش میزان مرگ و میر دارد. برای آزمون این فرض، تحقیق کنونی در شهر مشهد و در ارتباط با بهره مندی از پارکها و فضاهای سبز به انجام رسید. این بررسی به شیوه توصیفی و تحلیلی و به صورت طولی از اواسط سال 1387 آغاز و تا پاییز سال 1397 در شهر مشهد به انجام رسید. داده های مورد نیاز به وسیله پرسشنامه و از نمونه ای به حجم 800 نفر که به چهار گروه مختلف تقسیم شده بودند، گردآوری شد. داده های گردآمده با استفاده از آماره های توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد بیشترین مراجعه به پارکها در شعاع 500 متری اتفاق افتاده و نرخ مرگ و میر افرادی که از پارکها استفاده نموده و از تحرک لازم در این فضاها برخوردارند، 50 درصد کمتر از سایرین است. همچنین مشخص شد که اگر عدم تحرک به سه برابر افزایش پیدا کند، میزان مرگ و میر چهار برابر شده و چنانچه طول زمان یکجانشینی از 10 دقیقه به 40 دقیقه برسد، خطر مرگ و میر به دو برابر افزایش می یابد. بنابراین، برنامه ریزان شهری بایستی در تامین و پراکنش فضاهای سبز به نحوی عمل نمایند که شهروندان با طی حداقل فاصله، به این مراکز دسترسی داشته و تجهیزات و طراحی ها به شکل باشد که آنان را به تحرک بیشتر وادار نماید.
۳۰.

مشخصات محله ای اثرگذار در تملک مکان و ارتقای روابط اجتماعی و همسایگی برای دستیابی به شهرسازی مردم مدار (نمونۀ موردی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه پاییز ۱۴۰۱ شماره ۶۸ 21 - 42

کلیدواژه‌ها: مالکیت مدیریت احساس تعلق محله های شهری شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۵۴
وقتی شهرها به مالکیت شهرداری یا دولت درمی آیند، مردم در مقام مستأجران شهر، احساس تعلق و مسئولیت نمی کنند؛ به همین دلیل، مالکان ناچارند خود هزینه اداره و مدیریت شهر را بر عهده گیرند. از آنجا که این نهادها، درآمد مشخص و پایداری ندارند، هزینه های اداره و نگهداری این مجموعه ها، اغلب از بدترین راه ها تأمین می شود. حال آنکه اگر مردم احساس تعلق کنند و دست به مکان سازی بزنند، هزینه و مسئولیت اداره آن را می پذیرند. برای آزمون این فرض، این پژوهش درنظر دارد با بررسی دیدگاه های مردمی که بالاترین آمادگی را برای مدیریت و اداره شهر دارند، دلایل و زمینه های بروز این روحیه را مورد ارزیابی قرار دهد. روش بررسی، توصیفی و تحلیلی بود. داده های موردنیاز، از نمونه ای به حجم 383 خانوار از 13 محله شهری مشهد گردآوری شد. این داده ها با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن، رگرسیون، فریدمن و آنوا تحلیل شد. نتایج نشان داد، مردمی که بالاترین آمادگی را برای مشارکت در روند اداره شهر دارند، در محله هایی زندگی می کنند که ابعاد ادراکی- معنایی، اجتماعی، مدیریتی-سیاست گذاری، کالبدی و اقتصادی آن ها در شرایط مناسبی قرار دارد. اولویت بندی ابعاد مربوط نشان می دهد که احساس تعلق و تملک مکان، نقش بسیار فراتری از اقدامات کالبدی و مدیریتی محله ها داشته است؛ بنابراین بهترین پیشران مشارکت و حضور مردم در اداره شهر، اداره آن توسط مردم و به کمک دولت است
۳۱.

تحلیل زیست پذیری شهرهای توسعه برون زا با رویکرد مدل ریاضی پایداری(مورد مطالعه: شهر زابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۸) 97 - 112

کلیدواژه‌ها: توسعه برون زا زیست پذیری ماتریس ارزیابی مدل ریاضی پایداری زابل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۲۶۰
تحلیل های تاریخی نشانگر آن است که منطقه سیستان از دیرباز پهنه ای آباد و از نظر تولیدی سرآمد بوده است. در این حوزه جغرافیایی، شهرهای متعددی ایجاد و به مرور و با تغییر شرایط یا از بین رفته و یا تقلیل کارکرد پیدا کرده اند. اما از اوایل قرن کنونی، شهر زابل با عنایت به اعتبارات دولتی شکل گرفته و در این مدت، دائماً بر جمعیت خود افزوده است. در واقع، به دلیل توسعه برون زای شهر، مشکلات محیطی و منطقه ای هیچگاه رشد این شهر را متوقف نکرده و به قیمت تخریب محیط پیرامونی، حیات آن با شدت بیشتری استمرار پیدا کرده است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی، وضعیت زیست پذیری شهر زابل را مورد تحلیل قرار داده است. داده های مورد نیاز این شناخت با پرسشنامه محقق ساخته و از نمونه ای به حجم 300 نفر از کارشناسان این حوزه، گردآوری و با استفاده از ماتریس ارزیابی شاخص های مؤثر و متأثر و مدل ریاضی پایداری و زیست پذیری مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که این شهر در بخش زیست محیطی امتیاز 4829/0 و در بخش اقتصادی و اجتماعی امتیاز 2945/0 را کسب کرده است. بر اساس این امتیازات، درجه زیست پذیری این شهر 1884/0 تعیین شده و مطابق استانداردهای موجود، در گروه زیست پذیری ضعیف و بسیار ضعیف قرار می گیرد. بنابراین، اگر سیاست های کنترلی و پیشگیرانه لازم اعمال نشود، نه فقط سکونت و زندگی در این شهر مورد تهدید قرار می گیرد، بلکه محیط پیرامونی نیز دچار تخریب اساسی تری خواهد شد.
۳۲.

مطالعه عوامل اثر گذار بر میزان ترس از جرم در محلات مسکونی با نگاهی به نظریه دام کمیابی (نمونه موردی: شهر اهواز)

نویسنده:
منبع: سیاستگذاری شهری و منطقه ای دوره ۱ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 29-44

کلیدواژه‌ها: اهواز ترس از جرم دام کمیابی متغیرهای محله ای محلات مسکونی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۲۳۹
این مطالعه سعی دارد نشان دهد کدام عوامل به ترس از جرم دامن زده و چه مولفه هایی می -تواند این مشکل را محدود نموده و یا آن را به طور کلی بی اثر سازد. روش کار، پیمایشی بوده و به بررسی و مقایسه ترس از جرم و عوامل فردی و محله ای مرتبط با آن در بین محلات شهر اهواز می پردازد. اطلاعات مورد نیاز از نمونه ای ۳۰۰ نفری از ساکنین شهر اهواز و با پرسشنامه محقق ساخته، گردآوری شد. این داده ها، با استفاده از نرم افزارهای مختلف به خصوص نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که با وجود متفاوت بودن تاثیر متغیرهای مورد بررسی در بین محلات مختلف، از میان متغیرهای فردی، جنسیت رابطه معناداری با ترس از جرم داشته و زنان ترس از جرم را بیش از مردان گزارش کرده اند و این وضعیت برای قومیت های غیرعرب نیز بیش از عرب ها بوده است. سایر متغیرهای فردی رابطه معناداری با ترس از جرم نداشته اند. از سوی دیگر، متغیرهای مربوط به محله، از جمله بی نزاکتی، دلبستگی به محله، کیفیت محله و درک جرم در محله به شکل معناداری با ترس از جرم رابطه داشته اند. در رگرسیون چند متغیره نیز تنها متغیر بی نزاکتی وارد مدل شده و توانسته 21 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نماید. با توجه به یافته-های بررسی، از آنجایی که خصوصیات محله مهمتر از متغیرهای جمعیت شناختی و فردی است، می توان گفت که جلوگیری از جرم از طریق طراحی محیطی، می تواند ترس از جرم را کاهش دهد.
۳۳.

بررسی اثر احساس محرومیت بر بهزیستی اجتماعی در بافت های ناکارآمد شهری(نمونه موردی شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 72 - 98

کلیدواژه‌ها: بهزیستی اجتماعی عدالت فضایی محرومیت مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۳۷۹
در این بررسی، وضعیت بهزیستی ساکنین بافت های ناکارآمد و حاشیه نشین شهر مشهد مورد کنکاش قرارگرفت و فرض آن بود که محرومیت نسبی ساکنین بافت های ناکارآمد، در سطح بهزیستی درک شده این گروه، اثرگذار است. در این بررسی از نظریه بهزیستی اجتماعی کییز و گار و دیدگاه محرومیت بلا و چافتز به عنوان چارچوب نظری استفاده شد. شیوه بررسی، توصیفی و تحلیلی بود و داده های مورد نیاز با پرسشنامه و نمونه ای به حجم 384 نفر به دست آمد که به روش خوشه ای از جامعه یک میلیون و پانصد هزار نفری حاشیه نشینان شهر مشهد انتخاب شده بود. نتایج نشان داد که پاسخگویان احساس محرومیت تا حدودی بالا(41/142) و سطح بهزیستی اجتماعی پایینی(122) دارند و رابطه بین گویه ها و مولفه های محرومیت با بهزیستی اجتماعی و ابعاد آن در بین نمونه مورد بررسی، معنادار و معکوس است. ارزیابی یافته های آنالیز رگرسیونی مرحله به مرحله(که طی 3 گام وارد معادله شد)، مشخص ساخت متغیرهای محرومیت از حقوق شهروندی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حقوقی، حدود 23 درصد از تغییرات متغیر وابسته یعنی بهزیستی اجتماعی را تبیین می نماید. در مجموع، ارزیابی یافته ها نشان داد، مدل پژوهش حاضر، قدرت تبیین و پیش بینی نسبتا مناسبی دارد و برای دستیابی به توسعه پایدار، بایستی احساس محرومیت حاشیه نشینان را کاهش داد.
۳۴.

تحلیل تباین کیفیت محیط مسکونی محلات شهری بر اساس مؤلفه های زیست محیطی (مطالعه موردی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) 111 - 126

کلیدواژه‌ها: کیفیت زیست محیطی ترافیک محیط مسکونی محلات شهری مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۵۳
پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی، عوامل مهم اختلاف کیفیت زیست محیطی محلات مسکونی شهر مشهد را با توجه به شرایط اجتماعی، مزاحمت های زیست محیطی ارزیابی نموده است. داده ها از نمونه ای به حجم 384 نفر و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. در این بررسی، داده های مرتبط با شرایط زیست محیطی، مزاحمت های آن و تعاملات اجتماعی به دست آمد. داده های گردآوری شده با استفاده از آماره های مختلف به خصوص آزمون کای اسکوئر و رگرسیون لجستیک تعمیم یافته در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آلودگی ناشی از ترافیک در محلات، از گستردگی بالایی برخوردار بوده و سایر آلودگی ها بر اساس نوع، اغلب نقطه ای بوده و هر محدوده شرایط خاص خود را دارد. در تعیین سطوح آلودگی نقطه ای، عوامل زمینه ای چون مدت اقامت در شهر(سطح شهرنشینی)، تحصیلات، سن و وضعیت اجتماعی- اقتصادی، تعیین کننده بودند. به طوری که افراد با سابقه سکونت و شرایط اجتماعی- اقتصادی بهتر، از شدت آلودگی ها به خصوص در ارتباط با ابعاد زیست محیطی (3/2-3/21)، مزاحمت ها(6/3-4/4) و ناهنجاری های اجتماعی(0/2-4/4)، بیش از سایرین اظهار نارضایتی کردند. نظر به تفاوت سطح دریافت آسیب ها در بین ساکنین، چگونگی دخالت ها با چالش اساسی روبروست. در این شرایط، برنامه ریزی و رفع مشکلات محیطی به راحتی ممکن، اما کنترل حساسیت های متفاوت، به شدت دشوار است.
۳۵.

اثر مداخله اجتماعی بر ارتقای محلات حاشیه نشین. نمونه موردی: محله مهرآباد شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۰ 83 - 102

کلیدواژه‌ها: مداخلهاجتماعی توانمندسازی محلات فرودست محله مهرآباد مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۳۱۳
تاکنون دیدگاه غالب در پژوهش های مربوط به مداخلات اجتماعی، مبتنی به نظریات پاتنام بود که تولید سرمایه اجتماعی را به جامعه مدنی قوی مرتبط می دانست، در حالی که نظریه روثستاین، تولید سرمایه اجتماعی را از طریق کارآمدی و بی طرفی نهادهای دولتی و عمومی ممکن می داند. در واقع، شهرداری زمانی می تواند به روند توانمندسازی محلات فقیر کمک کند که این کار را به وسیله مردم به انجام برساند؛ به همین منظور، این پژوهش به شیوه توصیفی و تحلیلی در منطقه پنج شهرداری مشهد به انجام رسید. روش مورد استفاده، عمدتا از شیوه کیفی و برنامه ریزی مشارکتی بود و برای تأیید فرضیات مورد نظر، شیوه های کمی و میدانی نیز مد نظر قرارگرفت. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه و مصاحبه های عمیق بودند و داده های مورد نظر به صورت تحلیل محتوا و بهره گیری از آماره های مختلف، به خصوص t مستقل و به کمک SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد افرادی که در برنامه های بسیج جوامع محلی مشارکت داشتند، میزان رضایت و تمایل به مشارکت بالاتری را اعلام نموده اند (آماره تی آزمون 5/861 و سطح معناداری 000/0)؛ همچنین بین تمایل به بهره مندی از سرمایه های خُرد در توسعه محلی و آشنایی با روند برنامه ریزی مشارکتی، رابطه وجود داشت (تی 3/22 و سطح معناداری کمتر از 001/0). علاوه برآن، اجرای برنامه ریزی مشارکتی باعث شد که بی اعتمادی افراد شرکت کننده به شکل معناداری کاهش یافته و تمایل به سکونت در محله افزایش پیدا نماید (تی 2/329 و سطح معناداری 001/0)؛ بر این اساس، می توان گفت: سرمایه اجتماعی که ثمره آن مشارکت واقعی است، عمدتا در پی توسعه نهادهای فراگیر ممکن خواهد بود.
۳۶.

شناسایی عوامل موثر بر رعایت الگوی مصرف بهینه آب در ایران(نمونه موردی شهر فنوج)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۰ 41 - 56

کلیدواژه‌ها: الگوی مصرف کمبود آب نگرش مردم جریان سازی فنوج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۳۷۳
دسترسی به آب سالم و کافی، یکی از بزرگترین چالش های ایران و بسیاری از کشورهای جهان به خصوص خاورمیانه است. در میان راهکارهای متعدد، مدیریت الگوی مصرف یکی از پرطرفدارترین موارد تلقی می شود.  به همین منظور، این بررسی در شهر فنوج استان سیستان و بلوچستان به عنوانی یکی از بحرانی ترین شهرهای ایران به انجام رسید. مطالعه از نوع توصیفی و تحلیلی بود که به شیوه پیمایشی و از نوع همبستگی انجام گردید. نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول کوکران 300 مورد انتخاب شد. با توجه به این حجم نمونه، سطح اطمینان 95 درصد و میزان خطای معیار 5 درصد تعیین گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون های t، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون همبستگی در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در بین روش های کنترل مصرف آب، بالاترین اثر مربوط به تغییر نگرش مردم، به خصوص نگرش جوانان است. به طوری که جوانان با جریان سازی در شبکه های اجتماعی، نه تنها بزرگترین تغییرات را رقم می زنند، بلکه بالاترین اثر را بر تغییر نگرش خانواده ها دارند. مطابق نتایج این بررسی، فعالیت دانش آموزان در طی یک دوره شش ماهه میزان مصرف سرانه را از 151 لیتر در شبانه روز به حدود 140 لیتر تقلیل داد. بنابراین، توصیه می شود در سیاستگذاری های آتی به این گروه توجه بیشتری گردد.
۳۷.

اولویت سنجی معابر مستعد پیاده راه سازی در عرصه بافت تاریخی شهر یزد با استفاده از ابزار تحلیلی Weighted Sum، در سیستم اطلاعات جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بوم شناسی شهری سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 67 - 84

کلیدواژه‌ها: پیاده راه بافت تاریخی یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۳۱۱
هدف پژوهش حاضر، اولویت سنجی معابر مستعد جهت پیاده راه سازی در سطح بافت تاریخی شهر یزد بوده است. تحقیق، از لحاظ هدف کاربردی با روش توصیفی – تحلیلی می باشد. شاخص های تحقیق با استفاده از چارچوب نظری به دست آمد و اعتبار معیارها توسط متخصصان گروه و کارشناسان شهرسازی و ترافیک شهری تائید گردید. شاخص های نهایی شامل امنیت، دسترسی به حمل ونقل عمومی، حجم تردد خودرو در معبر، میزان سازگاری کاربریهای همجوار معبر با پیاده راه، چشم انداز بصری، تعداد دسترسی سواره به معبر، عرض و طول معبر مشخص گردید. شاخص ها با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی، وزن دهی شده است و در ادامه در نرم افزار GIS لایه های مختلف که در مکانیابی پیاده راه نقش دارند ایجاد شد سپس وزن های اختصاص داده شده به هر لایه در تابع Weighted Sum جانمایی شد. نتایج مطالعه نشان داد که در بافت قدیم شهر یزد، خیابان های امام خمینی شمالی، امام خمینی جنوبی و قیام بیش ترین استعداد را جهت پیاده راه سازی دارند. نوآوری این تحقیق، استفاده از تابع نرم افزاری Weighted Sum بر روی لایه های خطی می باشد.
۳۸.

رابطه فرهنگ سازمانی در شهرداری و توانمندسازی ساکنین سکونتگاه های غیر رسمی شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۱ 37 - 52

کلیدواژه‌ها: توانمندسازی فرهنگ سازمانی رسالت و انطباق پذیری سکونتگاه های غیر رسمی مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۳۶۹
هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت توانمندی ساکنین حاشیه نشین مشهد و اثر فرهنگ سازمانی بر این روند بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه مورد بررسی 240 نفر از سکونتگاه های غیررسمی و 120 نفر از پرسنل شهرداری بودند. برای گردآوری اطلاعات از دو پرسشنامه فرهنگ سازمانی دنیسون و توانمندی روانشناختی استفاده شد. داده های گردآمده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به خصوص رگرسیون و آزمون فریدمن تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که سطح توانمندی در بین ساکنین حدود 41/2 می باشد. در بخش عوامل موثر بر ارتقای سطح توانمندی آزمون اول نشان داد که سطح معنی داری 000/0 بوده و تی محاسبه شده 296/2 می باشد، بنابراین، فرهنگ سازمانی نیروهای شهرداری در این امر نقش تعیین کننده ای دارد. همین آزمون ها نشان داد که 55 درصد از توانمندسازی ناشی از درگیرشدن در کار می باشد. سوال بعدی آن بود که آیا نیروهای شهرداری امکان درگیرشدن در کار را برای ساکنین فراهم می آورند؟ نتایج نشان داد که در سطح معنی داری 011/0 و در صورت فراهم آمدن شرایط، توانمندی ساکنین بیشتر می شود. همچنین ضریب تشخیص 047/0 محاسبه شد که نشان می داد توانمندی ایجاد شده مربوط به سازگاری است. اطلاعات موجود تحلیل شده و مشخص شد در سطح معنی داری 039/0، انطباق پذیری بر توانمندسازی ساکنین اثرگذاراست. در آخر، نقش و جایگاه مولفه رسالت در فرهنگ سازمانی و نقش آن بر توانمندسازی بررسی شد. مطابق بررسی صورت گرفته، سطح معنی داری آزمون 000/0 محاسبه شد و نشان داد که این تاثیر مطرح می باشد. از آنجا که میزان ضریب تشخیص نیز 130/0 به دست آمد، مشخص گردید که توانمندسازی حاصل، نتیجه مولفه رسالت در فرهنگ سازمانی است. به طورکلی، هرچه اعتقاد پرسنل شهرداری به درگیر شدن، سازگاری، انطباق پذیری و کیفیت رسالت بیشتر باشد، توان و قابلیت آنها برای توانمندسازی ساکنین بیشتر خواهد بود. در این روند، متغیر انطباق پذیری بالاترین تاثیر و رسالت، کمترین نقش را بر عهده داشته است. در نتیجه، چنانچه مسئولین بپذیرند که ساکنین توان و تمایل تغییر امور را دارند، می توان امیدوار بود که سطح توانمندی ساکنین به حد قابل قبولی افزایش پیدا نماید.
۳۹.

نقش گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعه توسعه اقتصادی(نمونه موردی بشرویه خراسان جنوبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۰) 177-207

کلیدواژه‌ها: گردشگری خلاق ایجاد اشتغال توسعه اقتصادی شهر بشرویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۴۹۳
شهرهای میان راهی به خصوص اگر فاقد جاذبه های طبیعی و اقلیمی مناسب باشند، کمتر از خیل عظیم گردشگران عبوری بهره برداری نموده و اغلب فقط عوارض ناشی از عبور این افراد را تحمل می کنند. این در حالی است که با اندکی تلاش می توان این روند را معکوس نمود. به همین منظور، این بررسی قصد دارد تا اثر اتخاذ رویکرد گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و نقش آن را در توسعه اقتصادی شهر بشرویه مورد بررسی قرار دهد. به این منظور، از روش توصیفی و تحلیلی بهره برداری شده و داده های مورد نیاز از اسناد موجود به خصوص جدول داده و ستانده استان و آمار گردشگران ورودی به این شهر به دست آمد. داده های گردآوری شده با استفاده از روش های اقتصاد سنجی تعیین ضرایب داده ستانده شهر و روش سهم مکانی تعمیم یافته مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که در شرایط عادی به ازای ورود گردشگران داخلی در مجموع 131 نفر بر تعداد شاغلین شهر افزوده شده و تولید شهر نیز از این لحاظ 567 میلیارد ریال منفعت به دست می آورد. اما در سال مورد نظر (1398) و با بهره مندی از گردشگری خلاق، این میزان به ترتیب به سطح 166 نفر و 706 میلیارد ریال افزایش می یابد. واژه های کلیدی: گردشگری خلاق، ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی، شهر بشرویه.
۴۰.

تعیین عوامل اثرگذار بر رفتار شهروندان در بهره گیری از سیستم حمل و نقل عمومی با استفاده از الگوی توبیت (مطالعه موردی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹شماره ۳ (پیاپی ۱۹) 73 - 84

کلیدواژه‌ها: رفتار ترافیکی حمل و نقل عمومی الگوی توبیت زیست پذیری شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۲۳۵
استفاده از حمل و نقل عمومی علاوه بر جابه جایی در زمان کم، کاهش مصرف سوخت، صرفه جویی های اقتصادی، کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی و ایمنی مناسب، باعث افزایش کیفیت زندگی شهری و افزایش تعاملات اجتماعی می شود. بنابراین، شناخت عوامل جمعیتی، فنی-ترویجی و اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر فرآیند تصمیم گیری شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، نقش مهمی در نظام برنامه ریزی و سیاست گذاری این حوزه خواهد داشت. در این بررسی، برای تعیین رفتار شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، از روش توصیفی و تحلیلی با الگوی توبیت و نیز داده های سال 1398 مربوط به 300 نفر از شهروندان شهر مشهد استفاده و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تأیید شده بود، گردآوری شد. نتایج نشان داد که فاصله بین محل سکونت و اشتغال دارای تأثیر منفی و وجود افراد با تحصیلات عالی در خانواده، در اختیار داشتن دوچرخه و رعایت معیارهای کنترل آلودگی در محل سکونت، سواد فرد و آگاهی از خطرات بلند مدت استفاده از وسیله نقلیه شخصی، دارای تأثیر مثبت بر استفاده از سیستم های حمل و نقل عمومی هستند. با توجه به یافته ها، آموزش و اطلاع رسانی از خطرات بلند مدت وسیله نقلیه شخصی به شهروندان و هدف گیری افراد باسواد خانوار در آموزش های شهروندی مرتبط با حمل و نقل عمومی برای هدایت شهروندان به زیست پایدار و حفاظت از محیط زیست پیشنهاد شد. 

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان