فاطمه احمدبیگی

در این مقاله مقصود تبیین دیدگاه جان دیویی (John Dewey) پیرامون پیوند میان دو حوزه نظر و عمل در جامعه دموکراتیک است که از نظر او از طریق آموزش (education) محقق می شود. دیویی ضمن انتقاد از ثنویت های موجود در تاریخ فلسفه، رسالت فلسفه را نه در کشف روابط موجود در جهان و راز جهان بلکه در نحوه مهار و اصلاح آن می داند. وظیفه فلسفه، بررسی تعارض های اجتماعی به واسطه تفکر و حل این تعارض ها است. او در صدد تنظیم فلسفه ای همسو با مفاد زندگی دموکراتیک است و بنا دارد ضمن جمع بین نظر و عمل، شهروندان را برای حضور در جامعه دموکراتیک آماده کند.  مفهوم دموکراسی از نظر دیویی به عنوان یک پراگماتیست، صرفا مفهومی سیاسی نیست. از نظر یک پراگماتیست، طراحی مجدد شکل (form) کلی جامعه ای که افراد مختلف در آن زندگی می کنند، از ضروریات جامعه دموکراتیک به شمار می آید. در این شکل، تعامل فراگیر اعضای جامعه با یکدیگر به نحوی که موجب پیوستگی اجتماعی(social continuity) شود، مورد تاکید قرار می گیرد. از نظر دیویی تحقق این معنا از مجرای آموزش میسر می شود و در این مسیر، امکان رشد تمامی افراد جامعه فراهم شده و اعضای جامعه به مدد دستیابی به مهارت حل مسئله (problem solving) و روش تفکر انتقادی (critical thinking) به سطح مطلوبی از بلوغ فکری می رسند. بنابراین دیویی که از سویی در پی حل مسائل زندگی و ناسازگاری های اجتماعی به واسطه فلسفه است و از سویی دیگر دموکراسی را بهترین شیوه زندگی می داند؛ در تلاش است با رویکردی پراگماتیستی، جامعه دموکراتیک مورد نظر خویش را به نحوی ترسیم کند که عنصر آموزش در فرد فرد جامعه، توانایی حل مسئله را در اعضای جامعه ایجاد کرده و امکان مشارکت آنها را در سازوکار جامعه، حل مشکلات جاری و تعارض های اجتماعی فراهم کند.

با توجه به  ضرورت تغییر در برنامه های درسی تربیت معلم و آماده سازی معلم شایسته و حرفه ای، هدف این پژوهش، روشن ساختن چارچوب کلی شایستگی های حرفه ای معلمان با مطالعه ی نظام مند و ارائه ی فراترکیبی از الگوهای نظری و پژوهش های صورت گرفته  در این حوزه با تمرکز بر صلاحیت حرفه ای معلمان و ارائه ی مدل ادراکی آن جهت اصلاح و باز طراحی  برنامه ی درسی تربیت معلم می باشد.  رویکرد این پژوهش کیفی و از نوع سنتز پژوهی است که با روش تحلیل محتوا و با استفاده از راهبرد فراترکیب انجام شده و از نظر هدف، کاربردی می باشد. جامعه ی آماری پژوهش شامل تمام کتاب ها(20)، مقالات(156 )، پایان نامه ها( 16 ) و پژوهش های  متعدد در بازه ی زمانی(2023- 1980میلادی) در زمینه ی صلاحیت حرفه ای معلم در داخل و خارج از ایران می باشد. نمونه ی پژوهش شامل 68 مورد است که بر اساس ارتباط موضوعی و اشباع نظری داده ها به صورت هدفمند انتخاب و داده های پژوهش با روش تحلیل محتوا( کیفی)  مورد مطالعه قرار گرفته است که کد گذاری و طبقه بندی اطلاعات، 24 مؤلفه ی پرتکرار شناسایی و از 94 مفهوم نهایی، مقولات و مضامین اصلی استخراج شدند.  براساس تحلیل محتوای استقرایی و ترکیبی مقولات، یافته های پژوهش نشان داد که الگوی مورد نظر؛ 5 مقوله ی اصلی  ناظر بر ابعاد صلاحیت و 10 مقوله ی پایه ناظر بر ارکان صلاحیت و نیز 25 زیر مقوله ناظر بر انواع صلاحیت است که ترسیم چارچوب ادراکی صلاحیت برنامه درسی و نیز دلالت های آن برای  بازطراحی برنامه درسی  تربیت معلم از آن قابل تفکیک است.

هدف از پژوهش حاضر، طراحی و اعتباربخشی مدل برنامه درسی کارآفرینی اجتماعی در آموزش عالی بود. این پژوهش جزء پژوهش های ترکیبی، از نوع اکتشافی متوالی است. بخش کیفی با استفاده از روش تحلیل محتوا با رویکرد قیاسی و کدگذاری باز و محوری و در بخش کمی با استفاده از روش آمار توصیفی و استنباطی شامل آزمون استنباطی و ناپارامتریک خی دو  و همچنین فریدمن جهت رتبه بندی گویه های هر عنصر استفاده شد. مشارکت کنندگان در بخش کیفی شامل 4 گروه، متخصصان کارآفرینی، برنامه ریزان درسی، جامعه شناسی و کارآفرینی اجتماعی و با تکنیک گلوله برفی بود که تا رسیدن به اشباع نظری مصاحبه به عمل آمد. جامعه آماری در بخش کمی شامل دانشجویان کارآفرینی و متخصصین کارآفرینی اجتماعی  و با روش هدفمند و در دسترس انجام شد. در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که از روایی و پایایی قابل قبول برخوردار بودند. سپس با استفاده از نظر 7 متخصص کارآفرینی اجتماعی و برنامه ریز درسی مدل بدست آمده اعتبار بخشی  شد که مورد تأیید قرار گرفت. در پایان مدل نهایی برنامه درسی کارآفرینی اجتماعی در آموزش عالی با 87 عنوان در قالب عناصر دهگانه اکر، طراحی و تدوین شد. 

پژوهش حاضر دارای رویکردی آمیخته، از نظر هدف کاربردی و توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی و کمّی پژوهش شامل اساتید و خبرگان می باشند روش نمونه گیری هدفمند و 23 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی پرسشنامه است که روایی آن با استفاده از روایی محتوا و پایایی آن با استفاده از نرخ ناسازگاری مورد تأیید قرار گرفت. در بخش کیفی پژوهش داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار MAXQDA و فرآیند کدگذاری تحلیل و از این طریق پیشایندها و پسایندهای پیاده سازی مدیریت دانش در نظام آموزش عالی شناسایی شدند. در نهایت در بخش کمّی برای مشخص نمودن میزان اهمیت و اولویت بندی آن ها از روش دلفی فازی بهره گرفته شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که امکانات و فناوری به روز، ایجاد پایگاه دانش، تسهیم دانش، خط مشی گذاری برای بسط و تعامل دانش، ایجاد و جذب دانش، ایجاد انگیزه در سازمان، هدف گذاری در استقرار دانش، ذخیره سازی دانش، حمایت سازمانی، ایجاد سیستم ارتباطی مؤثر، تمرکززدایی و رسمیت زدایی، آموزش کارکنان و ساماندهی دانش به عنوان پیشایندهای پیاده سازی مدیریت دانش و افزایش بهره وری، بهبود یادگیری، انعطاف پذیری، افزایش توجه به محیط درونی و بیرونی، توانمندسازی کارکنان، بهبود فرهنگ کارگروهی، همراستایی اهداف سازمانی با اهداف مدیریت دانش، بهبود فرهنگ مشارکتی، افزایش شفافیت و پاسخگویی، تغییر رفتار کارکنان، افزایش سطح آگاهی، ارائه خدمات بهتر و ممانعت از دوباره کاری نیز به عنوان پسایندهای پیاده سازی مدیریت دانش در نظام آموزش عالی مشخص شدند.

دنیای کودکان سرشار از شادی ،تازگی ها، شادابی و شگفتی است. بازی بزرگترین پشتوانه شخصیتی و روانی کودک و همچنین رشد هوشی و جسمی کودک است. بازی، پل دوستی کودکان و فرصت کسب مهارت های ذهنی و عاطفی آنهاست؛ هدف: هدف از این پژوهش تاثیر بازی های آموزشی در فضای مجازی بر افزایش یادگیری الفبای فارسی در دانش آموزان پایه اول ابتدایی بوده است؛ روش: با توجه به موضوع پژوهش، پژوهش حاضر از نوع آزمایشی است؛ جمعیت تحقیق شامل دانش آموزان پسر پایه اول منطقه 8 شهر تهران می باشد 60 نفر از دانش آموزان پایه اول ابتدایی مدرسه فخامی 1 در دو کلاس 30 نفری بر اساس روش پژوهش به عنوان نمونه انتخاب شده اند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی بوده است که دو کلاس از بین همه کلاس های اول ابتدایی انتخاب شده اند و به صورت تصادفی یک کلاس 30 نفری به عنوان گروه کنترل و کلاس 30 نفری دیگر به عنوان گروه آزمایش انتخاب شده اند. برای گردآوری اطلاعات از آزمون محقق ساخته الفبای فارسی استفاده شد. همچنین بازی آموزشی توسط محقق طراحی وبر روی گروه آزمایش اجرا گردید. نتایج: بر اساس نتایج، بازی های آموزشی در آموزش مجازی بر افزایش یادگیری الفبای فارسی در دانش آموزان پایه اول اثرگذار است.یافته ها نشان داد که بازی های آموزشی در آموزش مجازی بر افزایش مهارت خواندن و نوشتن الفبای فارسی در دانش آموزان پایه اول اثرگذار است

زمینه : مطالعات پیشین به شناخت فرهنگ ها و شناساندن فرهنگ دانش آموزان به خودشان و شناساندن فرهنگ های مختلف دیگر به آنها پرداخته اند. اما پیرامون مطالعه کمی اداراک دانش آموزان دوره دوم متوسطه از مؤلفه های چند فرهنگی در برنامه درسی شکاف تحقیقاتی وجود دارد. هدف : شناسایی ادراک دانش آموزان دوره دوم متوسطه از مؤلفه های چند فرهنگی در برنامه درسی بود. روش : پژوهش از نوع توصیفی - پیمایشی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه تهران در سال تحصیلی 98-97 بود، تعداد 382 نفر به روش تصادفی طبقه ای از مناطق شمال، جنوب، شرق، غرب به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش عبارتند از: پرسشنامه محقق ساخته (مشتمل بر 23 پرسش در 5 مؤلفه، پذیرش تنوع و تکثر، همزیستی مسالمت آمیز همراه با احترام، پرهیز از تعصب و تبعیض، توجه به آداب و رسوم و زبان اقوام، پوشش و لباس اقوام) . نتایج با روش مبتنی بر واریانس، با مربعات جزئی ( PLS ) تحلیل شد. یافته ها : د انش آموزان از مؤلفه های آموزش چند فرهنگی چون پذیرش تنوع و تکثر، همزیستی مسالمت آمیز همراه با احترام، پرهیز از تعصب و تبعیض، درک بالایی دارند، اما از مؤلفه توجه به آداب، رسوم و زبان، پوشش ولباس اقوام ادراک بالایی ندارند (0/05>p ). نتیجه گیری : مدل ادراک دانش آموزان از مؤلفه های پذیرش تنوع و تکثر، همزیستی مسالمت آمیز، توجه به آداب و رسوم، پرهیز از تعصب و تبعیض و پوشش لباس اقوام از برازش قوی برخوردار است.

  هدف: تعیین رابطه ی استفاده از فناوری سیار با راهبردهای حل مسئله در دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال است. روش پژوهش: پژوهش کاربردی حاضر به روش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال که4976نفر هستند و حجم نمونه مطابق با جدول مورگان 354 نفر برآورد شد که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه فناوری سیار اسلانبای (2008) با ضریب پایایی 81/0 و پرسشنامه راهبردهای حل مسئله کسیدی و لانگ (1996) با ضریب پایایی 77/0 است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کولموگروف اسمیرنف، شاپیرو-ویلک، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شد. یافته ها: سهم استفاده از فناوری سیار5/3% راهبرد خلاقیت، 8/3%راهبرد اعتماد،6/4% راهبرد گرایش، 4/4% راهبرد درماندگی، 4/3% راهبرد مهارگری، 4/2% راهبرد اجتناب و در نهایت 9/3% تغییرات راهبردهای حل مسئله در دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال از طریق استفاده از فناوری سیار قابل تبیین بوده است.   نتیجه گیری: نتایج نشان داد که با اطمینان 95 درصد بین استفاده از فناوری سیار با راهبردهای حل مسئله در دانشجویان رابطه وجود دارد که برابر با 204/0 واحد است.

این پژوهش با هدف طراحی و اعتباریابی الگوی تفکر انتقادی و اثربخشی آن بر یادگیری مشارکتی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال  1396 انجام شد. روش پژوهش بر حسب هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها نیمه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل و پیگیری، همین طور از نظر نوع داده آمیخته اکتشافی بود. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 12 نفر از صاحب نظران و خبرگان دانشگاهی (متخصصان علوم تربیتی و فلسفه) بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. هم چنین جامعه آماری در بخش کمّی شامل 60 نفر از دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی حسابداری بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، در دو گروه 30 نفر آزمایش و کنترل همتاسازی شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش تفکر انتقادی قرار گرفتند و گروه کنترل در لیست انتظار ماندند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه های نیمه ساختاریافته انفرادی اکتشافی بود که برای حصول اطمینان از روایی بخش کیفی و به منظور اطمینان خاطر از دقیق بودن یافته ها از دیدگاه پژوهشگر، از نظرات اساتید و خبرگان این حوزه و متخصصان علوم تربیتی و فلسفه استفاده شد. در بخش کمّی نیز به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه یادگیری مشارکتی چو و باولی (1999) استفاده شد 4 . داده های گردآوری شده حاصل از بخش کمّی از طریق آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی اکتشافی، آزمون تحلیل کوواریانس و t وابسته) و با استفاده از نرم افزار SPSS-V22 و Lisrel-V8.8 تحلیل شد. یافته ها نشان داد: از جمله مؤلفه های تفکر انتقادی شامل مهارت تحلیل، مهارت خودگردانی، مهارت ارزشیابی، مهارت استنباط و درک، مهارت توضیح و مهارت تفسیر بود. بر اساس ابعاد و مؤلفه های شناسایی شده، مدل پژوهش از برازش مناسبی برخوردار بود. نتایج پژوهش نشان داد که اثربخشی الگوی تفکر انتقادی طراحی شده بر یادگیری مشارکتی در بین دانشجویان مؤثر بوده و پایداری آن در طول زمان نیز ماندگار بوده است.

هدف: این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر شیوه های حل مساله در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال 1396 انجام شد.   روش: روش پژوهش بر حسب هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها نیمه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل و پیگیری بود. جامعه آماری شامل 60 نفر از دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی حسابداری بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، در دو گروه 30 نفره آزمایش و کنترل همتاسازی شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش تفکر انتقادی قرار گرفتند و گروه کنترل در لیست انتظار ماندند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه حل مسئله کسیدی و لانگ (1996) استفاده شد. داده های گردآوری شده حاصل از طریق آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل کوواریانس و t وابسته) و با استفاده از نرم افزار SPSS-V22 تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد آموزش تفکر انتقادی بر مهارت حل مساله در بین دانشجویان مؤثر است و پایداری آن در طول زمان نیز ماندگار بوده است.                                                          نتیجه گیری : نتیجه آموزش تفکرانتقادی، ترکیب توانایی های دانشجو است که این نیز به ارتقای توانایی در حل مساله خواهد انجامید. بنابراین می توان اذعان داشت که با رشد و پیشرفت سطوح تفکرانتقادی به عنوان توانمندی و قابلیتی اثرگذار بر حل مساله، توانایی حل مساله نیز در دانشجویان ارتقا خواهد یافت. لذا توجه به آموزش تفکر انتقادی در افزایش توانایی حل مساله دانشجویان از ضرورت های این تحقیق محسوب گردیده و برگزاری دوره هایی در این خصوص در مراکز آموزشی، به ویژه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی توصیه می شود. هدف :این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر شیوه های حل مساله در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال 1396 انجام شد. روش:روش پژوهش بر حسب هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها نیمه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل و پیگیری بود. جامعه آماری شامل 60 نفر از دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی حسابداری بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، در دو گروه 30 نفره آزمایش و کنترل همتاسازی شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش تفکر انتقادی قرار گرفتند و گروه کنترل در لیست انتظار ماندند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه حل مسئله کسیدی و لانگ (1996) استفاده شد. داده های گردآوری شده حاصل از طریق آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل کوواریانس و t وابسته) و با استفاده از نرم افزار SPSS-V22 تحلیل شد.یافته ها:یافته ها نشان داد آموزش تفکر انتقادی بر مهارت حل مساله در بین دانشجویان مؤثر است و پایداری آن در طول زمان نیز ماندگار بوده است.

این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر یادگیری مشارکتی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال 1396 انجام شد. روش پژوهش بر حسب هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها نیمه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل و پیگیری بود. جامعه آماری شامل 60 نفر از دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی حسابداری بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، در دو گروه 30 نفره آزمایش و کنترل همتاسازی شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش تفکر انتقادی قرار گرفتند و گروه کنترل در لیست انتظار ماندند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه یادگیری مشارکتی چو و باولی (1999) استفاده شد. داده های گردآوری شده از طریق آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل کوواریانس و t وابسته) و با استفاده از نرم افزار SPSS-V22 تحلیل شد. یافته ها نشان داد آموزش تفکر انتقادی بر یادگیری مشارکتی در بین دانشجویان مؤثر است و پایداری آن در طول زمان نیز ماندگار بوده است. بنابراین آموزش تفکر انتقادی باعث افزایش یادگیری  مشارکتی در دانشجویان شده است.