شبنم بهرامی

اخلاق هنجاری نوعی از مطالعات و بررسی های اخلاقی است که کاربرد آن ارائه ی نظریه معقول درباره افعال اختیاری انسان است که در این حوزه نظریات متنوعی وجود دارد که دارای اشکالات اساسی هستند که وجود این اشکالات دست یابی به نظریه ی متمایز و فراگیر را ضروری می کند. حال از نظریات اندیشمندان معاصر نیز در حوزه اخلاق هنجاری استفاده می شود. در این پژوهش پس از اشاره ای گذرا به مولفه های و ویژگی های اصلی نظریات اخلاقی معاصر (علامه محمد تقی مصباح یزدی و دکتر هادی صادقی) به مقایسه دو دیدگاه پرداخته شده است. نظریه اخلاقی مصباح یزدی بر پایه قرب بنیان گذاری شده است. این نظریه بر اساس رابطه واقعی میان عمل و اختیار بشر و آثار واقعی مترتب بر آن است که از روابط علی و معلولی میان فعل و نتیجه حکایت دارد و طبق دیدگاه ترکیبی ایشان ، عقل اصول کلی اخلاق را تعیین می کند ولی برای تعریف و تبیین و تعیین مصادیق نیاز به وحی را ضروری می داند. ولی در نظریه ی یکپارچگی اخلاق توجه داشتن به تفاوت ها و ظرفیت های مردم و گروه ها در امور اخلاقی مورد توجه قرار می گیرد و بر اساس وسع و تناسب آن ها توصیه های اخلاقی را انجام می دهند. از ویژگی های این نظریه می توان به فرا دینی بودن ، غیرترکیبی ، تناسب گرایی وغیره اشاره کرد. این پژوهش بر اساس روش توصیفی و تحلیلی نگارش شده است

پژوهش حاضر باهدف آگاهی از تجارب و برداشت اعضای هیئت علمی از مفهوم هویت حرفه ای و تنوع موجود در تجارب آنان صورت گرفت. رویکرد پژوهش تفسیری و راهبرد انجام آن پدیدار نگاری و میدان تحقیق دانشگاه کردستان بود، روش نمونه گیری هدفمند بود و با رعایت حداکثر تنوع صورت گرفت. حجم نمونه با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته و با توجه به ملاک رسیدن به اشباع نظری به 14 نفر رسید. کدگذاری و تحلیل داده ها با روش کدگذاری هفت مرحله ای Sjöström & Dahlgren(2002) انجام شد. حاصل تحلیل داده ها، استخراج پنج طبقه توصیف از مفهوم هویت حرفه ای شامل: هویت حرفه ای به عنوان ((استقلال حرفه ای))، ((اخلاق مداری))، ((بدون مرز بودن))، ((آفرینش)) و ((تعامل حرفه ای)) بود که بیانگر تفاوت های کیفی برداشت اساتید از مفهوم هویت حرفه ای و نحوه ایفای نقش های حرفه ای چندگانه توسط آنان بود. لازم به ذکر است که هر یک از اساتید همه یا ابعادی از این هویت های حرفه ای را در خود داشتند یا به آن می اندیشیدند، اما آنچه برای فرد در بازه زمانی یا موقعیت یا زمینه خاص، در اولویت و درجه اهمیت بیشتری قرار داشت، هویت حرفه ای مسلط و غالب وی را تشکیل می داد.

معناشناسی به عنوان یکی از شاخه های دانش زبان شناسی به تحلیل معنایی واژه ها و جمله های یک متن می پردازد و با آن می توان جایگاه دقیق کلمه ها و ترکیب های آن را از طریق نظام معنایی به دست آورد. یکی از واژه های بسیار مهم قرآنی که از این منظر مورد مداقّه قرار گرفته، کلمة «جهاد» است. این عبارت از مفاهیم پیچیده ای است که از گذشته تا حال مورد توجه مکاتب اسلامی و الهی بوده است و تکرار آن در جای جای قرآن کریمبیانگر اهمیت آن می باشد. با در نظر گرفتن این موارد، گفتار حاضر در پی پاسخ به این دو پرسش است: واژگان همنشین و جانشین واژة جهاد و با ملاحظة این واژگان، مؤلفه های معنای جهاد کدامند؟ لذا با بررسی حدود چهل ویک آیه از قرآن کریمو تحلیل کاربردهای واژة «جهاد» از این منظر، چنین به دست آمد که برخلاف رویکرد عمومی که واژة جهاد را مطابق با جنگ (مسلحانه) مفهوم گذاری کرده است. این واژه غالباً معنای قدرت و جنگ نرم افزار گونه دارد؛ یعنی تلاش با مفاهیم تئوریک از قبیل قول، وعظ، ارشاد و... . بنابراین، بدین صورت می توان تبلیغات مغرضان و دشمنان اسلام باطل دانست، به ویژه در عصر کنونی که مبلّغ گسترش اسلام با قدرت زور و شمشیر می باشند.

نهادینه کردن رفتار خواندن به معنی ایجاد خوانندگانی مستقل است که در سراسر زندگی شخصی، آموزشی و شغلی بتوانند به طور مداوم و بدون نیاز به مربی بخوانند و آنچه را که می خوانند درک نمایند. مشکل بیشتر دانشجویان این است که از این مهارت برخوردار نیستند و در انتظار کلاس درس و استاد برای آموختن هستند. به عبارت دیگر، به طور خودجوش و از طریق انگیزه درونی اقدام به یافتن و خواندن کتاب ها نمی کنند و تنها به جزوه کلاسی یا منابعی اکتفا می کنند که برای گذراندن واحدهای درسی به آن ها به عنوان تکلیف آموزشی، محول می شود؛ اما شواهدی وجود دارد که رفتار و روش تدریس برخی استادان در دانشگاه در برخی دانشجویان انگیزه ای ایجاد می نماید که موجب تقویت رفتار خواندن مستقل آن ها می شود. هدف این پژوهش شناسایی رفتارها و روش تدریس هایی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر انگیزه خواندن دانشجویان اثر می گذارد. این پژوهش با رویکرد کیفی و به روش تحلیل محتوا و با استفاده از مصاحبه ی نیمه ساختاریافته انجام شد. کلیه دانشجویان دانشگاه کردستان جامعه این پژوهش بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی نمونه ای 42 نفری از دانشجویان کتاب خوان و فعال درزمینه خواندن انتخاب شد. همچنین، برای اعتبار یابی یافته ها، با استادهای شناسایی شده که به باور دانشجویان در ایجاد انگیزه مؤثر بودند، مصاحبه با محوریت جنبه های شناسایی شده در مرحله اول، اجرا شد. پس از تحلیل و کدگذاری اولیه نظرات دانشجویان، ارتباط استاد با دانشجویان، دانش علمی، ایجاد فضایی دوستانه، قدرت بیان و ارائه مطالب کاربردی توسط استاد از مهم ترین ویژگی های مشوق انگیزه خواندن تشخیص داده شد. از دسته بندی کدهای حاصل شده، چهار مضمون کلی اخلاقی-انسانی، علمی، مهارتی و سازمانی به دست آمد. تحلیل محتوای مصاحبه های انجام شده با اساتیدی که نامشان به عنوان انگیزه دهنده درزمینه خواندن در مصاحبه هایی دانشجویان آمده بود نشان داد که تمامی آنان با این کدگذاری ها و مضامین موافق هستند و از ویژگی انگیزه بخش بودن و اثرگذاری خودآگاه هستند. بر اساس نتایج امکان افزایش انگیزه و رفتار خواندن در دانشجویان وجود دارد. این ویژگی وابسته به رفتار استادان و فضای حاکم بر دانشگاه است. ویژگی های شناسایی شده در این پژوهش می تواند به عنوان معیارهای شناسایی اساتید مؤثر مورداستفاده قرار گیرد.