اعظم محمودی

مسئله زنان و جایگاه آنان در جامعه، پیوسته از مسائل مورد توجه اندیشه ورزان بوده و چه بسا در رخدادهای سیاسی- اجتماعی مورد بهره برداری گروه های مختلف قرار گرفته است. اعتقاد نظریه پردازان برجسته انقلاب اسلامی در این رابطه؛ توازن نقش فردی و اجتماعی زن است که در تقابل با مدعیان شعار (زن، زندگی، آزادی) قرار دارد. هدف پژوهش حاضر تبیین اندیشه های مقام معظم رهبری در موضوع «زن؛ زندگی؛ آزادی» است (مسأله)؛ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی، با رویکرد استقرایی است (روش)؛ نتایج حاکی از آن است که مقام ایشان با تمسک به آیات قرآن کریم و سنت معصومین(علیهم السلام)، مرد و زن را از یک جوهر و حقیقت می داند که در برخی از خصوصیات و وظایف، با هم تفاوت هایی دارند؛ و هر دو باید برای رسیدن به زندگی عزت مند و حیات طیبه تلاش کنند. امام خامنه ای هرچند حق پذیرش مسئولیت های اجتماعی را از زنان سلب نمی کند ولی قائل به اصالت نقش محوری زن در خانواده، به عنوان مادر و همسر است. ایشان منشأ آزادی بشر را توحید الهی و نفی هر قید و بندی غیر از بندگی خدا دانسته؛ و آزادی غربی به معنای بی بندوباری را مردود می شمارد (یافته ها).

تربیت دینی به عنوان اهرمی درونی، نقش حساس و کلیدی در سعادت فردی و اجتماعی انسان دارد که باید بر شیوه ای صحیح و علمی بنیان گذاشته شود. عدم توجه به آموزه ها و شاخص های صحیح تربیت دینی در نظام آموزشی کشور، آسیب هایی از جمله شخصی انگاری مقوله دین، انکار نقش زیربنایی آن در زندگی، فروکاهی نقش دین در نظام آموزشی و هم ردیف دانستن آن با سایر ابعاد تربیت را به دنبال دارد. هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین ماهیت و ویژگی های عناصر برنامه درسی تربیت دینی براساس آموزه های سوره یوسف است. روش: پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی انجام شد. با توجه به هدف اصلی پژوهش، تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی (1401، جلد چهل و چهل و یکم) و کتاب یوسف قرآن (1394)، به عنوان جامعه تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها: براساس نتایج پژوهش، تعداد 148 مؤلفه در قالب عناصر ده گانه برنامه درسی استخراج شد که عبارتنداز: منطق برنامه درسی (21 شاخص)، اهداف (18شاخص)، محتوا (17 شاخص)، روش های یاددهی− یادگیری(17 شاخص)، نقش تسهیل گر (42 شاخص)، مواد و منابع یادگیری (7 شاخص)، زمان (6 شاخص)، فضا (6 شاخص)، گروه بندی (4 شاخص)، ارزشیابی (10 شاخص). همچنین یافته ها بیانگر آن است که سوره یوسفj حاوی شاخص های جامع عناصر برنامه درسی تربیت دینی است که کم توجهی به شاخص های مذکور، موجب یک جانبه نگری و عدم دست یابی به هدف غایی تربیت دینی یعنی حیات طیبه می شود. براساس ویژگی های استخراج شده، می توان زمینه تحول برنامه درسی تربیت دینی را فراهم ساخت و میزان جذابیت و کارآمدی برنامه درسی و میزان رضایت مخاطبان را افزایش داد.

با ورود به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه آموزش و یادگیری از حالت سنتی خود فاصله گرفته و به سوی مجازی شدن پیش رفته است. این امر با وجود فرصت های بی-شماری که به وجود می آورد، یک مشکل عمده در آموزش ایجاد می کند و آن، عدم ارتباط و تعامل حضوری بین یاد دهنده و یادگیرنده است؛ در حالی که وجود چنین تعاملی در برخی از دروس به ویژه دروس عملی از ضروریات می باشد. پژوهش حاضر با هدف آشنایی با «رو یکرد آموزش ترکیبی» به منظور مواجهه با مشکل فوق؛ و ارائه الگوی مبتنی بر (موک) جهت آموزش زبان عربی در دانشگاه فرهنگیان به نگارش درآمده است. موک ها دوره های همگانی آموزش آزاد درون خطی مبتنی بر وب هستند که با به کارگیری روش های آموزشی فعال، سبب مشارکت بیشتر دانشجویان در موضوعات آموزشی شده و زمینه را برای افزایش یادگیری و ماندگاری بهتر اطلاعات فراهم می آورند. شیوه پژوهش توصیفی- تحلیلی می-باشد و یافته ها نشان می دهد اگر ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های تشکیل دهنده روش ترکیبی و به کارگیری الگوی موک در آموزش؛ به خوبی نیازسنجی، طراحی و اجرا شود؛ می تواند به عنوان یک رویکرد منطقی و منعطف، بر بهبود عملکرد تحصیلی یادگیرندگان رشته عربی تاثیر فراوان داشته باشد.

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب های عربی متوسطه دوم براساس میزان توجه به مؤلفه های تربیت انقلابی در آن هاست و برای انجام دادن این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی و کمّی استفاده کرده ایم. جامعه پژوهش در بخش تحلیل محتوای کیفی، متن بیانیه گام دوم و بیانات امام خامنه ای را شامل می شود و در این حوزه، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، تمام مستندات مرتبط در سال های 1368 تا 1401 بررسی شده است. در بخش تحلیل محتوای کتاب های درسی، کتاب های عربی رشته علوم انسانی متوسطه دوم، موردنظر بوده و با توجه به ماهیت موضوع و به دلیل محدودیت جامعه آماری، از روش تمام شماری برای نمونه استفاده شده است. ابزار جمع آوری داده ها چک لیست محقق ساخته، مشتمل بر مؤلفه های تربیت انقلابی مبتنی بر بیانیه گام دوم با اعتبار 0/88 بوده و پایایی آن با استفاده از ضریب پایایی اسکات، به میزان 0/89 به دست آمده است. براساس نتایج تحقیق، هفت مقوله مبانی و اصول، نقاط قوّت، فرصت های پیشِ روی، تهدیدها، راهبردها، سیاست ها و اهداف انقلاب اسلامی، مهم ترین مؤلفه های تربیت انقلابی ازدیدگاه مقام معظم رهبری را تشکیل می دهند. نتایج تحلیل محتوا بیانگر آن است که در کتاب های موردنظر، درمجموع، 245 بار به تربیت انقلابی اشاره شده که از این تعداد، 82 مورد (33/47 درصد) به پایه دهم، 86 مورد (35/11 درصد) به پایه یازدهم و 77 مورد (31/42 درصد) به پایه دوازدهم اختصاص یافته است. بیشترین میزان توجه به مؤلفه های تربیت انقلابی در کتاب عربی پایه دهم و کمترین میزان توجه در کتاب عربی پایه دوازدهم دیده می شود. میزان توجه به مفاهیم تربیت انقلابی در بخش مبانی و اصول، 130 مورد (53/06 درصد)، نقاط قوّت انقلاب، سی مورد (12/24 درصد)، تهدیدها یک مورد (0/40 درصد)، راهبردها 79 مورد (32/24 درصد) و سیاست ها پنج مورد (2/04 درصد) بوده و به دو بخش فرصت های پیشِ روی و اهداف انقلاب اسلامی توجهی نشده است.

هدف: واکاوی آموزه های تربیتی سوره یوسف در ساحت های شش گانه تربیت با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی بود. روش: روش پژوهش حاضر، کیفی مبتنی بر بررسی کتابخانه ای است. راهبرد آن، تحلیل محتوای کیفی استقرایی بود. جامعه مطالعه، متن تفسیر تسنیم (41-40) بود که بنابر جامع بودن و معاصر بودن مفسر انتخاب شد. روش تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش روش تحلیل استقرایی مبنی بر نظام کدگذاری است. یافته ها: نتایج یافته ها به شناسایی 91 مؤلفه فرعی و 25 مؤلفه اصلی منجر شد که عبارتند از: ادب توحیدی، نبوت، معادباوری، فضایل اخلاقی و درک رذایل اخلاقی، ارتباط با خانواده، اخلاق اجتماعی، اعمال مدیریت صحیح، خیرخواهی و حل مشکلات جامعه، توجه به تفریحات سالم، مراقبت روحی و جسمی، اهمیت جایگاه اقتصادی، جهاد اقتصادی، عدالت در توزیع، مذمت فقر، درک زیبایی های خالق، آرامش روانی، زیبایی کلام و سیرت، توجه به عواطف، معرفت شناسی، بصیرت، علم نافع، عبرت آموزی، تعادل در توجه به علم و توکل و اعتقاد به علیم بودن خداوند. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش در مقایسه با پژوهش های قبلی، مؤلفه های تربیتی را در شش ساحت تربیتی براساس سوره یوسف 7 و دیدگاه آیت الله جوادی آملی تبیین کرد. این نوشتار نشان داد که آموزه های قرآن بستر جامعی برای استخراج برنامه تربیتی در ساحت های گوناگون است.

در طول دو دهه گذشته خودکارآمدی به عنوان یک عامل انگیزشی مهم در پژوهش های مربوط به رفتار انسان مطرح شده است. این عامل نقش به سزایی در بهبود و افزایش عملکرد تحصیلی فراگیرندگان ایفا می کند. پژوهش پیش رو سعی دارد با بیان ابعاد و شاخصه های خودکارآمدی درزمینه تحصیلی به بررسی رابطه میان این عامل انگیزشی با موفقیت تحصیلی پرداخته و نقش استادان را در تقویت و افزایش خودکارآمدی دانشجومعلمان رشته عربی تبیین نماید. شیوه پژوهش، توصیفی تحلیلی است. یافته ها نشان می دهد استادان رشته عربی با شناخت ویژگی های رفتاری عاطفی دانشجویان و با به کارگیری راهبردهای شناختی و فراشناختی در تعامل با آنان می توانند تأثیر بسیاری در ایجاد پنداره های مثبت در درون آن ها مانند پرهیز از اهمال کاری، میل به درگیری تحصیلی و انگیزش پیشرفت، تفکر انتقادی، حل مسئله، خودتنظیمی و یادگیری مشارکتی داشته باشند. علاوه بر این، می توانند شوق و انگیزه دانشجویان را نسبت به دروس مربوط به این رشته افزایش داده و به بهبود عملکرد تحصیلی آن ها کمک نمایند.

نقد جامعه شناختی ادبیات، از شیوه های نوین نقد ادبی است که شکل گیری آن به صورت روشمند و علمی به آغاز قرن نوزدهم میلادی بازمی گردد. به عقیده صاحب نظران عرصه جامعه شناسی ادبیات، هر اثر ادبی بیان هنرمندانه وقایع اجتماعی زمانه خویش است. در این شیوه نقد، ساختار و محتوای اثر ادبی و ارتباط آن با شرایط محیط اجتماعی و سیاسی، جهان بینی و نگرش پدیدآورنده اثر؛ و چگونگی انعکاس تصویر جامعه در جهان تخیلی و هنری او بررسی می شود. پست مدرنیسم نیز یکی از رویکردهای جدید قرن معاصر است که بر حوزه معنایی وسیعی؛ ازجمله هنر و ادبیات، فرهنگ و سیاست، و اقتصاد دلالت دارد و بیانگر مرحله جدیدی از تحولات تاریخ بشری است. این پژوهش سعی دارد به بررسی اجتماعی- سیاسی قصیده فضیحه الثعلب اثر ابراهیم نصرالله یکی از برجسته ترین شاعران و نویسندگان مقاومت فلسطینی بپردازد و وجوه پست مدرنیسم ایدئولوژیک را در آن ارزیابی کند. شیوه پژوهش توصیفی و روش تحلیل اطلاعات کیفی است. یافته ها نشان می دهد شاعر گرچه از لحاظ جنبه های صوری و تکنیکی؛ از تمهیدات و شگردهایی بهره برده است که شعر او را در زمره آثار پست مدرنیستی قرار می دهد ولی ازنظر محتوایی و معنایی با تکیه بر نگرش ایدئولوژیک خویش از برخی قواعد پست مدرنیسم عدول کرده و از آن در خدمت اشاعه باورهای عقیدتی خود بهره برده است. ابراهیم نصرالله در این قصیده کوشیده است تا در عین آفرینش یک اثر ادبی در قالب و صورتی نو، از چارچوب باورهای خویش خارج نشود و با برجسته ساختن ابعاد گوناگون ماهیت استکباری آمریکا از تفکر امپریالیستی این کشور انتقاد کند

در تاریخ ادبیات عرب، پیوسته شاعرانی بوده اند که برای ادبیات، غیر از وظیفه ی لذت آفرینی وخلق زیبایی، وظیفه ای فرا هنری نیز قائل بوده و از آن در جهت تهذیب اخلاق و برپایی ارزش های انسانی در جامعه بهره برده اند. این موضوع در شعر معاصر عرب به روشنی مشاهده می شود. پژوهش حاضر سعی دارد به بررسی منشأ آموزه های اخلاقی و تبیین مهم ترین مؤلفه های آن در شعر این دوره بپردازد. شیوه پژوهش، توصیفی و روش تحلیل اطلاعات کیفی می-باشد. یافته ها نشان می دهد شاعران معاصر عرب علاوه بر گرایش فطری به فضایل انسانی و اخلاق کریمه، به دلیل بروز تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در این عصر؛ و تسلط فرهنگ استعماری غرب بر سرزمین های خود، با الهام از تعالیم الهی و اسلامی، و با درک رسالت خویش در هدایت جامعه به سمت کمال و مبارزه با ضدّ ارزش ها، موضوعات اخلاقی، به ویژه اخلاق اجتماعی را از مقاصد شعری خود قرار داده اند.

دیوارنگاره ها نوعی گرافیک محیطی منظرساز هستند که علاوه بر زیباسازی و تلطیف محیط، نقش مؤثری در شکل دهی هویت بصری شهر دارند و به دلیل ویژگی های ساختاری به طور گسترده در محیط ایستگاه های مترو استفاده می شوند. محیط مترو یکی از پرترددترین محیط ها در زندگی مدرن شهری است که تأثیر به سزایی در تغییرات فرهنگی و هویتی جامعه ایفا می کند. ارزیابی نقش و جایگاه گرافیک محیطی به عنوان رسانه ای قدرتمند در شکل دهی و اثرگذاری بر هویت بصری شهر و همچنین بررسی نقش آن در احیای فرهنگ، هنر و هویت ملی و بومی با تجزیه و تحلیل بخشی از آثار گرافیک محیطی مترو تهران شامل تعدادی از دیوارنگاره های ایستگاه ها، ازجمله اهداف اصلی پژوهش حاضر به شمار می رود. تجزیه و تحلیل کمّی هفتاد دیوارنگاره از منظر ابعاد مختلف هویت ملی و ارزیابی این آثار ازنظر چگونگی بازنمایی ارکان تشکیل دهنده بعد فرهنگی هویت ملی و درنهایت تجزیه و تحلیل کمّی و کیفی این آثار ازنظر محتوایی و ساختاری، شیوه های پژوهشی مقاله حاضر محسوب می شوند. اطلاعات بخش نظری تحقیق به روش کتابخانه ای و با استفاده از مدارک و اطلاعات موجود و داده های بخش تحلیلی پژوهش به روش میدانی و با استفاده از ابزار مشاهده، گردآوری شده است.

تاریخ تمدن اسلامی از آغاز تا کنون شاهد افت و خیزهای بسیاری بوده که می توان از «بیداری اسلامی» به عنوان مهم ترین آنها یاد کرد. این جریان حادثه ای بریده از تاریخ تحولات جهان اسلام نیست و پیوندی تکاملی با آن تحولات دارد و می توان نقطه عطف آن را جنبش های صدر اسلام به ویژه نهضت عاشورا دانست که تقابل رهبری دینی با امارت دنیوی را به نمایش گذاشت. بیداری اسلامی در عصر حاضر به دو قرن پیش باز می گردد و در ابتدا محدود به مناطق خاصی بود ولی بعد ازچند دهه سراسر دنیای اسلام را فراگرفت. این پژوهش سعی دارد با رویکردی آسیب شناسانه، موانعی را که منجر به عدم تحقق اهداف این جریان می شود معرفی کرده و گامی در جهت ممانعت از بازگشت و تداوم سلطه بیگانگان بردارد. روش پژوهش در مقاله، توصیفی و شیوه تحلیل اطلاعات، کیفی می باشد. یافته ها نشان می دهد آسیب ها می تواند هم از درون و هم از بیرون، بیداری اسلامی را مورد مخاطره قرار دهد

پژوهش حاضر، به بررسی خشونت روانی علیه زنان بر اساس نظریه های ساختاری و فرهنگی شامل نظریه های منابع و خرده فرهنگ خشونت پرداخته است. هدف نهایی پی بردن به نقش این دسته از تئوریها در ایجاد خشونت روانی علیه زنان می باشد. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش میدانی، تکنیک مورد استفاده تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه همراه با مصاحبه می باشد. جامعه آماری پژوهش تمامی زنان متاهل شیرازی می باشند که یک سال از زندگی مشترک آنان می گذرد. نمونه آماری بر اساس فرمول های آماری 400 نفر بودند که از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند. یافته های به دست آمده نشان داد، متغیرهای سطح دینداری، درآمد اقتصادی، میزان تحصیلات و پایگاه اقتصادی اجتماعی رابطه معکوس و متغیر مشاهده مداخله خویشاوندان رابطه مستقیم با خشونت روانی دارد.

مناطق محروم به واسطه فقدان زیرساخت ها از قابلیت چندانی برای جذب سرمایه گذاری برخوردار نیستند. همین امر ضرورت تأمین مالی طرح های خرد در مناطق محروم با استفاده از حمایت های دولتی را دوچندان می نماید. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به بررسی امکان استفاده از روش استصناع برای تامین مالی طرح های خرد در این مناطق می پردازیم. بر اساس فرضیه مقاله، اوراق استصناع ابزاری مناسب برای تأمین مالی خرد در مناطق محروم است. یافته های پژوهش حاکی از کارایی اوراق استصناع برای تامین این هدف است. در مدل پیشنهادی، فرایند تأمین مالی خرد با ارائه درخواست سفارش ساخت کالایی مشخص از طرف یک شرکت (دولتی یا خصوصی) به بانک آغاز می گردد. این روند با معرفی گروه های تولیدکننده به بانک و انعقاد قرارداد استصناع بانک با آنها، انتشار اوراق استصناع، تأمین مالی خرد و در نهایت پرداخت سود دارندگان اوراق ادامه می یابد. مدل پیشنهادی مقاله از مزایایی همچون زمینه سازی افزایش اشتغال در مناطق محروم، جمع آوری و استفاده بهینه از منابع خرد، اطمینان بخشی نسبت به فروش محصولات تولیدی توسط تولیدکنندگان و رونق تولید برخوردار است.