شهروز نعمتی

هدف پژوهش حاضر، مطالعه مروری نظامند کاربرد تکنولوژی کمکی در حوزه نارسایی های شدید و چندگانه بود. در این راستا، با استفاده از کلیدواژه های تخصصی تکنولوژی کمکی، تکنولوژی آموزشی، و تکنولوژی یادگیری در حوزه نارسایی های چندگانه و شدید، و جستجوی آنها در پایگاه های اطلاعات پژوهشی تخصصی ایران و جهان در بین سال های 2017-1996 یافته ها و اطلاعات مورد نظر جهت دستیابی به هدف پژوهش مورد واکاوی قرار گرفت. از بین مقالات پژوهشی انتخاب شده، پژوهش های انجام شده در ارتباط با کاربرد تکنولوژی کمکی در اختلال های چندگانه از بیشترین فراوانی (با تعداد 32) برخوردار است، و کاربرد تکنولوژی کمکی در آسیب ارتوپدی، در اختلال نابینایی-ناشنوایی، و در آسیب مغزی ناشی از ضربه به ترتیب 4، 2، و 1 بار مورد پژوهش قرار گرفته اند. همه پژوهش های انجام شده از نوع طرح های تک آزمودنی هستند. تکنولوژی های مبتنی بر میکروسوئیچ (با فراوانی 16) پرکاربردترین تکنولوژی کمکی جهت استفاده برای افراد دارای نارسایی های چندگانه است. ترکیب برنامه های نرم افزاری و تکنولوژی میکروسوئیچ (با فراوانی 9)، برنامه های نرم افزاری (با فراوانی 7)، تکنولوژی های ارتباط اجتماعی (با فراوانی 5)، و ترکیب تکنولوژی ارتباط اجتماعی و میکروسوئیچ (با فراوانی 2) به ترتیب در اولویت های بعدی قرار دارند. مراکز استثنایی یا توانبخشی پرکاربردترین موقعیت کارآموزی است که در 19 پژوهش (48.71 درصد) مورد استفاده قرار گرفته است. به علاوه، سنجش انفرادی آزمودنی ها قبل از انتخاب تکنولوژی کمکی ( در 38.46 درصد پژوهش ها)، مشارکت خانواده ( در 79.49 درصد پژوهش ها)، و پشتیبانی مداوم برای آزمودنی ها ( در 89.74 درصد پژوهش ها) مورد توجه قرار گرفته است. نتایج همه پژوهش های انجام شده حکایت از اثربخشی مثبت تکنولوژی کمکی در نارسایی های چندگانه دارند. غالب پژوهش های شواهد-محور از تکنولوژی کمکی و تاثیر آن بر روی افراد دارای نارسایی های چندگانه حمایت می کنند، استفاده و کاربرد تکنولوژی کمکی می تواند به افراد دارای نارسایی های چندگانه در ارتقای یادگیری تحصیلی، مهارت های اجتماعی، و زندگی مستقلانه کمک کند. در ایران طراحی برنامه های تکنولوژی کمکی در حوزه نارسایی های چندگانه و ارزیابی اثربخشی آن بر روی این گروه از افراد ضروری است.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه گرایش به بخشش خود با تعلل ورزی رفتاری و تصمیم گیری دانشجویان انجام شد.. روش ها: نمونه پژوهش شامل 361 دانشجوی پسر در سه گروه فنی و مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی از دانشجویان کارشناسی تمامی دانشکده های دانشگاه تبریز بودند که بوسیله نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و از پرسشنامه های تعلل ورزی عمومی، تعلل ورزی تصمیم گیری، مقیاس های عاطفه مثبت و منفی و پرسشنامه گرایش به بخشش به منظور جمع آوری اطلاعات استفاده شد. مدل نظری با استفاده نرم افزار AMOS و از روش SEM برای تعیین اثرات مستقیم و غیر مستقیم مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که مدل از برازش کلی بر خوردار است. اثر مستقیم گرایش به بخشش خود بر تعلل ورزی رفتاری و تصمیم گیری معنی دار نبود اما اثر غیر مستقیم گرایش به بخشش خود از طریق عاطفه منفی بر تعلل ورزی رفتاری و تصمیم گیریی معنی دار بود ( P<0.001 ). نتیجه گیری: با توجه به نقش خودبخششی در کاهش عاطفه منفی و کاهش تعلل ورزی آموزش آن برای دانشجویان پیشنهاد می شود.

این پژوهش با هدف بررسی نقش واسطه ای حمایت اجتماعی ادراک شده در رابطه بین نیازهای بنیادین روان شناختی و مشکلات رفتاری برونی سازی شده انجام شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر ارومیه در سال تحصیلی 1398-1397 بود که نمونه پژوهش به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و با در نظر گرفتن نسبت 10 تا 20 آزمودنی به ازای هر متغیر و احتمال ریزش، 400 نفر تعیین شد. ابزار پژوهش شامل مقیاس نیازهای بنیادین روان شناختی دسی و ریان، مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده چندبعدی زمیت و همکاران و فرم خودسنجی نوجوان آخنباخ و رسکورلا بود که بعد از حذف 28 پرسشنامه مخدوش و داده های پرت 372 پرسشنامه با روش الگویابی معادله های ساختاری و با استفاده از نرم افزار AMOS ویراست 24 تحلیل شدند. نتایج نشان داد که الگوی ساختاری پژوهش برازش مناسبی دارد و ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم از طریق حمایت اجتماعی درک شده بر مشکلات رفتاری برونی سازی شده اثر منفی و معنادار دارد. در نتیجه یافته ها حاکی از نقش ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی و حمایت اجتماعی درک شده در کاهش مشکلات رفتاری برونی سازی شده دانش آموزان نوجوان بود.

هدف مطالعه حاضر بررسی مروری نظامند مداخلات به هنگام آموزش مهارت های اجتماعی هیجانی در کودکان دبستانی بود. در پژوهش حاضر از طریق پژوهش مروری نظامند و جستجوی کلیدواژه های تخصصی در ارتباط با آموزش مهارت های هیجانی-اجتماعی در کودکان دبستانی در پایگاه های اطلاعاتی تخصصی ایران و جهان بین شامل ) Pupmed, Springer, ProQuest, Scopus, Elsevier, Science direct, Google Scholar, Magiran)سال های 2019-2007 و سال های 1395-1390یافته ها و داده های موردنظر برای دستیابی به هدف پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از روش پریسما مورد تحلیل قرار گرفت. از 18 پژوهش انجام شده، بیشتر پژوهش ها (14 پژوهش) بر روی آزمودنی های دارای کودکان عادی دبستانی از سن 10 تا 11 و در پایه 5-4 انجام شده است. اغلب پژوهش های انجام شده از نوع مطالعات آزمایشی می باشند (با فراوانی 16 پژوهش). نتایج مداخلات به هنگام آموزش مهارت های اجتماعی-هیجانی در کودکان دبستانی در مؤلفه های کنترل خود، خودآگاهی، آگاهی اجتماعی، روابط اجتماعی، تصمیم گیری مسئولانه و خودتنظیمی برابر با 6،10،15،13،13،17 مطالعه مورد ارزیابی قرارگرفته است. نتایج این پژوهش ها نشان می دهد در بهبود شایستگی های آموزش اجتماعی-هیجانی ( کنترل خود، خودآگاهی و خودتنظیمی) و عدم تأثیرگذاری در مؤلفه های شایستگی های اجتماعی( آگاهی اجتماعی، روابط اجتماعی و تصمیم گیری مسئولانه پذیر) نمایان است.

هدف: شناسائی تأثیرعوامل فرهنگی، آموزشی، و اجتماعی بر نگرش دانش آموزان مدارس استعدادهای درخشان به مطالعه و خواندن است. روش: 14 نفر از دختران دانش آموز دوره دوم مدارس استعدادهای درخشان شهر تبریز با نمونه گیری هدفمند در دسترس و گلوله برفی در این مطالعه شرکت کردند. داده ها با مصاحبه نیمه ساختار یافته گردآوری و تحلیل شد. یافته ها: از لحاظ فرهنگی همراهی پدر و مادر در خواندن کتاب موردعلاقه در کودکی سبب بالارفتن مهارت حل مسئله در اطلاع یابی و نگرش مثبت به مطالعه و خواندن در سنین بالاتر می شود. از لحاظ آموزشی مطالعه و خواندن در مدارس استعدادهای درخشان به طور عمده به کتاب های درسی، کمک آموزشی یا المپیادی محدود است. در مدارس استعدادهای درخشان اغلب به کتابخانه اهمیت داده نمی شود. اکثر دانش آموزان اعلام کردند که برای مشاوره به کتابدار مراجعه نمی کنند. از لحاظ تأثیر عوامل اجتماعی، یافته ها نشان داد اکثر دانش آموزان نگرش خود را در خصوص مطالعه و خواندن، در دوران مدرسه و از طریق دوستان یا معلم به دست می آورند.

هدف : این پژوهش به منظور اثربخشی آموزش والدگری ذهن آگاهانه بر خودتنظیمی هیجانی کودکان دارای اختلال نقص توجه / بیش فعالی انجام شد. روش: طرح حاضر شبه آزمایشی، پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش شامل مادران کودکان دارای اختلال نقص توجه / بیش فعالی در سال تحصیلی 1397 - 1398 شهر تهران بود که تعداد 30 نفر از مادران کودکان 7 تا 12 ساله دارای اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (بر اساس مصاحبه بالینی و تکمیل مقیاس کانرز والدین) به روش نمونه در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایشی و کنترل گمارده شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس کارکردهای اجرایی بریف استفاده شد. سپس برنامه آموزشی والدگری ذهن آگاهانه در هشت جلسه دوساعته برای آنها اجرا شد. یافته ها: تحلیل کوواریانس نشان داد که مداخله والدگری ذهن آگاهانه منجر به ارتقای معنادار نمرات خودتنظیمی هیجانی شد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهند که والدگری ذهن آگاهانه بر افزایش خودتنظیمی هیجانی کودکان مبتلابه اختلال نقص توجه/ بیش فعالی تأثیر دارد. همچنین روش والدگری ذهن آگاهانه والدین می تواند موجب کاهش میزان اضطراب کودکان مبتلابه اختلال نقص توجه/بیش فعالی شود. به واسطه مؤثر بودن برنامه والدگری ذهن آگاهانه برافزایش خودتنظیمی هیجانی، طراحی و مداخله این برنامه برای والدین دارای کودکان با اختلال نقص توجه / بیش فعالی و سایر گروه های نارسایی های تحولی پیشنهاد می شود.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش شناختی ارتقاء امید بر ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی دانش آموزان پسر دارای رفتار قلدرانه دوره دوم متوسطه انجام شده است. پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه به صورت هدفمند از یک هنرستان فنی و حرفه ای شهر ارومیه انتخاب شد و به منظور اجرای پژوهش بعد از اجرای پرسش نامه قلدر-قربانی (الویوس،1996) تعداد 30 نفر از دانش آموزان که به عنوان قلدر طبقه بندی شده بودند در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه (هر هفته یک جلسه 90 دقیقه ای) تحت آموزش شناختی امید (برگرفته ازمگیار-موئه،2009) قرار گرفتند ولی گروه گواه هیچ آموزشی دریافت نکرد. ابزار اندازه گیری پژوهش شامل پرسشنامه نیازهای بنیادین روان شناختی (دسی و ریان،2000) توسط شرکت کنندگان در مرحله پیش آزمون و پس آزمون تکمیل گردید. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد که بین مؤلفه های شایستگی، خودپیروی و تعلق در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری به نفع گروه آزمایش وجود داشت(01/0 P< ) ؛ بنابراین آموزش شناختی ارتقاء امید بر بهبود مؤلفه های نیازهای بنیادین روان شناختی در دانش آموزان پسر دارای رفتار قلدرانه مؤثر بوده است.

مقدمه: زندگی تحصیلی یکی از مهم ترین دوره های زندگی است که چنانجه با بهزیستی باشد، رشد و پیشرفت بیشتری همراه دارد. پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مداخلات روانشناسی مثبت گرای مبتنی بر مدرسه بر سطوح اجتماعی و رفتاری بهزیستی تحصیلی دانش آموزان بود. روش کار : 64 نفر از دانش آموزان دختر پایه اول دوره دوم متوسطه شهر اراک به شیوه تصادفی ساده انتخاب و به طور تصادفی در گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون، با گروه کنترل بود. گروه آزمایش 10 جلسه به مدت 5/1 ساعت مداخله مثبت گرای مبتنی بر مدرسه دریافت نمودند. آزمودنی ها قبل و بعد از مداخله پرسشنامه های مشارکت فعال (وانگ، ویلت و اسکلتس)، سازگاری (سین ها و سینگ) و فرسودگی تحصیلی (برسو، سالانووا و اسکافلی) را پاسخ دادند. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که نمرات مشارکت فعال در مدرسه، سازگاری و کارآمدی تحصیلی در گروه آزمایش بیشتر از گروه کنترل بود و نمرات خستگی هیجانی، بدبینی و فرسودگی نیز در گروه آزمایش کمتر از گروه کنترل بوده است. نتیجه گیری: بنابراین با توجه به مؤثر بودن آموزش مفاهیم روانشناسی مثبت گرای مبتنی بر مدرسه بر سطوح اجتماعی و رفتاری بهزیستی تحصیلی، به دست اندرکاران امور آموزشی نوجوانان توصیه می شود این مفاهیم را برای بهبود روابط بین فردی و انطباق با محیط تحصیلی و پیشگیری از افت یا ترک تحصیل به کار ببرند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش تاب آوری و سخت رویی روانشناختی در پیش بینی بهزیستی روانشناختی مادران دارای کودکان نارسایی ذهنی و تحولی بود. طرح پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود و جامعه آماری شامل مادران دارای کودکان با نارسایی های ذهنی و تحولی بود. در این راستا، تعداد 80 نفر از این گروه از مادران به صورت نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و مقیاس های بهزیستی روانشناختی بشارت، تاب آوری کانر و دیویدسون و سرسختی روانشناختی کوباسا برای جمع آوری داده ها استفاده شدند. تحلیل داده ها ازطریق نتایج آزمون رگرسیون چندگانه به روش هم زمان نشان داد متغیرهای تاب آوری و سخت رویی روانشناختی توانایی پیش بینی بهزیستی روانشناختی در بین مادران دارای کودکان نارسایی های ذهنی و تحولی را دارد. یافته های پژوهش حاضر از پایه های نظری روانشناسی مثبت در ارتباط با تأکید بر توانمندی های آدمی در مقابله با چالش های زندگی حمایت می کند.

زمینه و هدف : کیفیت عملکرد تحصیلی دانش آموزان تحت تأثیر عوامل مختلفی است. دانش آموزان در مدرسه نه تنها دانش و مهارت های شناختی کسب می کنند، که هیجان های خوشایند و ناخوشایند مرتبط با یادگیری و پیشرفت را نیز تجربه می کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی روابط هیجان های تحصیلی دانش آموزان، والدین، و معلمان با عملکرد تحصیلی درس علوم بود. روش: طرح این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه شامل تمامی دانش آموزان دختر پایه هشتم مشغول به تحصیل در مدارس شهرستان میاندوآب در سال تحصیلی 97-1396 بودند که 330 نفر از آنها با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های هیجان تحصیلی دانش آموزان (پکران و همکاران، 2002)، و هیجان تحصیلی والدین و معلمان ( فرنزل و همکاران، 2009) پاسخ دادند. همچنین کارنامه نوبت اول درس علوم برای تعیین عملکرد تحصیلی استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش همبستگی و رگرسیون همزمان انجام شد. یافته ها: نتایج آزمون همبستگی نشان داد که بین لذت و اضطراب دانش آموزان، لذت والدین و معلمان با عملکرد تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد (0/05 > p ). همچنین، بین هیجان های والدین و معلمان به جز اضطراب معلم با هیجان های دانش آموزان، رابطه معنی داری وجود دارد (0/05 > p ). نتایج رگرسیون هم نشان داد که هیجان های لذت و اضطراب دانش آموز، لذت والدین و معلمان، سهم بیشتری در پیش بینی عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارند. نتیجه گیری : واکنش های هیجانی والدین و معلمان به ویژه لذت و اضطراب، پیامدهای تحصیلی برای دانش آموزان دارد در نتیجه معلمان و والدین باید از تجربیات هیجانی خود،آگاه باشند و به اهمیت و کیفیت هیجان های خود توجه کنند.

این پژوهش باهدف تعیین اثربخشی آموزش شناختی ارتقاء امید بر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان پسران دانش آموز قلدر دوره دوم متوسطه انجام شد. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه به صورت هدفمند از یک هنرستان فنی و حرفه ای شهر ارومیه انتخاب شد و به منظور اجرای پژوهش بعد از اجرای پرسش نامه قلدر-قربانی الویوس تعداد 30 نفر از دانش آموزان که به عنوان قلدر طبقه بندی شده بودند در دو گروه 15 نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش شناختی امید قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری پژوهش شامل پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و همکاران بود که توسط شرکت کنندگان در مرحله پیش آزمون و پس آزمون تکمیل گردید. داده ها با روش های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس چندمتغیری تجزیه وتحلیل شد. نتایج حاکی از بهبود راهبردهای ارزیابی مجدد مثبت، تمرکز مجدد مثبت، تمرکز مجدد بر برنامه ریزی، اتخاذ دیدگاه، سرزنش دیگران و فاجعه انگاری در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بود. درنتیجه می توان از برنامه آموزش شناختی ارتقاء امید به عنوان بخشی از برنامه های توانمندسازی مشاوران و متولیان عرصه تعلیم و تربیت استفاده نمود.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش فنون مراقبه ی مبتنی بر ذهن آگاهی بر توانایی توجه و درک مطلب، دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه انجام شد. طرح پژوهش از نوع نیمه تجربی پیش آزمون-پس-آزمون با گروه کنترل بود و جامعه آن شامل دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه شهر تبریز در سال تحصیلی 1398-97 13بودند. در این راستا، تعداد 30 نفر از این گروه دانش آموزان به روش نمونه گیری در دسترس از مراکز آموزشی و توانبخشی اختلال یادگیری شهر تبریز به عنوان نمونه انتخاب شدند و در دو گروه 15 نفره آزمایشی و کنترل به صورت تصادفی گمارش شدند. برای جمع آوری اطلاعات از آزمون کلوز برای درک مطلب و آزمون عملکرد مداوم برای ارزیابی توجه پایدار در پیش و پس از آموزش ذهن آگاهی استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره و چند متغیره نشان داد که در مرحله ی پس آزمون میزان توجه و درک مطلب بعد از آموزش ذهن آگاهی در گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه کنترل است. طراحی و اجرای برنامه آموزش ذهن آگاهی برای ارتقای سایر پایه های روان شناختی اساسی در افراد دارای اختلال یادگیری ویژه و سایر گروه های عصب-تحولی پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت حس شنوایی در تحول شناختی و اجتماعی کودکان، آسیب به این حس پیامدهای منفی زیادی را به همراه دارد. شدت آسیب شنوایی ممکن است در حد خفیف، متوسط، شدید، و یا عمیق باشد. بیش از 90 درصد از کودکان دارای آسیب های شنوایی از والدین شنوا به دنیا می آیند. والدین شنوا برخلاف والدین ناشنوای دارای کودک ناشنوا، هیچ نوع تجربه ای از روش پرورش کودک ناشنوا ندارند . با توجه به این که آسیب های شنوایی، مشکلات زیادی را هم برای فرد مبتلا و هم برای خانواده او به همراه دارد، پژوهش حاضر با هدف بررسی مشکلات فراروی مادران کودکان با آسیب شنوایی انجام شد. روش: طرح پژوهش حاضر با روی آورد کیفی از نوع مطالعه پدیدارشناسی توصیفی بود. جامعه پژوهش را مادران دارای کودکان با آسیب شنوایی شهر تبریز در سال 1396 تشکیل می دادند. در این راستا، مصاحبه نیمه ساختار یافته با 19 نفر از مادران این گروه از کودکان در شهر تبریز که به صورت هدفمند در دسترس انتخاب شده بودند تا رسیدن به مرحله اشباع نظری، انجام گرفت. تحلیل داده ها از طریق روش کلایزی و مشخص کردن مضامین اصلی و فرعی انجام شد. یافته ها: مجموعه شواهد موجود در ارتباط با سامانه خانوادگی نارسایی های تحولی، از جمله گروه با آسیب های شنوایی نشان می دهد که این گروه از خانواده ها در گزارش های خود، هم تأثیرات مثبت و هم منفی را از حضور کودک خود در بافت خانواده گزارش می دهند؛ به طوری که با وجود گزارش تجارب منفی مانند تجربه تنیدگی های مزمن، تجربه رشد شخصی نیز در این گروه از خانواده ها مورد توجه است. در پژوهش حاضر مشکلات فراروی والدین دارای کودکان با آسیب های شنوایی به ترتیب شامل زندگی مستقل، مشکلات رفتاری، و مشکلات اجتماعی شناسایی شد. نتیجه گیری: مشکلات چندگانه زندگی مستقلانه، مشکلات رفتاری، و اجتماعی بیانگر اثرات آسیب های شنوایی بر بافت کلی زندگی و محیط اجتماعی کودک است. نارسایی های تحولی از جمله آسیب های شنوایی، فقط مشکلات مربوط به سلامت نیستند، که پدیده پیچیده ای است که اثرات خود را در تعاملات اجتماعی فرد با محیط زندگی، نشان می دهد. مشکلات زبانی که ابزار ارتباطی مهمی برای تعامل این گروه از کودکان است، باعث انزوای اجتماعی آنان می شود و مشکلات رفتاری آنان، شرایط سازش را تحت تأثیر منفی قرار می دهد. بر اساس مشکلات فراروی والدین، انجام مداخلات جامع روان شناختی شواهد محور و حمایت های اجتماعی، برای کمک به این گروه از والدین دارای فرزندان با آسیب های شنوایی، ضروری است.

هدف پژوهش حاضر معرفی ماهیت، ویژگی ها، و شواهد پژوهشی پیرامون موثر بودن آموزش حل مسئله کلامی مبتنی بر طرحواره در ارتباط با نارسایی های یادگیری ویژه است. در پژوهش حاضر از طریق پژوهش مروری نظامند و جستجوی کلیدواژه های تخصصی مرتبط با اختلال یادگیری ویژه با آسیب ریاضی و آموزش حل مسئله کلامی مبتنی بر طرحواره در پایگاه های اطلاعاتی تخصصی ایران و جهان بین سال های 2017-1996 یافته ها و اطلاعات مورد نظر جهت دستیابی به هدف پژوهش مورد واکاوی قرار گرفت. از 36 پژوهش انجام شده، غالب پژوهش ها (25 پژوهش) بر روی آزمودنی های دارای اختلال ریاضی از سن 5 تا 12 و در پایه 1-6 انجام شده است. بیشتر پژوهش های انجام شده از نوع مطالعات آزمایشی می باشند( با فراوانی 25 پژوهش). کلاس آموزش فراگیر (با فراوانی 15 پژوهش)، مراکز استثنایی یا توانبخشی اختلال های یادگیری (با فراوانی 9 پژوهش)، کلاس مجزا (با فراوانی 8 پژوهش)، و مراکز فعالیت (با فراوانی 4 پژوهش) به ترتیب پرکاربردترین موقعیت های کارآموزی هستند که مورد استفاده قرار گرفته اند. در شیوه اجرای آموزش مبتنی بر طرحواره، ارائه"آموزش در کل کلاس، و انفرادی" از بیشترین فراوانی برخوردار است (با فراوانی 26 پژوهش). اثربخشی آموزش حل مسئله کلامی مبتنی بر طرحواره بر متغیرهای وابسته"سیالی"(دقت و صحت حل مساله ریاضی)،"اکتساب" و "تعمیم" به ترتیب در 36، 16 و 11 پژوهش مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج این پژوهش ها حکایت از اثربخشی مثبت آموزش مبتنی بر طرحواره بر متغیرهای وابسته دارند.

قلدری و قربانیان آن از شایع ترین مشکلات رایج در بین دانش آموزان مدارس است. هدف پژوهش حاضر، بررسی واکنش های روان شناختی دانش آموزان دختر قربانی قلدری در جهت فهم عمیق تر ماهیت قربانی شدن بود. طرح پژوهش حاضر رویکرد کیفی از نوع مطالعه پدیدارشناسی بود، جامعه پژوهش را دانش آموزان قربانی قلدری تشکیل می دادند. در این راستا، مصاحبه نیمه ساختاریافته با 22 نفر از دانش آموزان قربانی قلدری در شهر تبریز که به صورت هدفمند در دسترس، تا رسیدن به مرحله اشباع انجام گرفت. به منظور تحلیل داده های مصاحبه از روش کرسول استفاده شد. تحلیل داده ها از طریق کدهای باز و مشخص شدن گزاره های اصلی و فرعی نشان داد که واکنش های قربانیان قلدری در دانش آموزان به ترتیب شامل واکنش های روان شناختی، واکنش های رفتاری، واکنش های شناختی، واکنش های اجتماعی، واکنش های تحصیلی، واکنش های جسمانی و واکنش های مذهبی و 22 مقوله فرعی بود. با توجه به اثرات منفی که قلدری بر ویژگی های روان شناختی و اجتماعی تحصیلی و جسمانی دانش آموزان دارد. انجام مداخلات پیشگیرانه آموزشی، اجتماعی و روان شناختی برای کمک به قربانیان قلدری در مدارس ضروری است.

هدف: هدف از تحقیق حاضر بررسی رابطه بین امیدواری، خودکارآمدی و تاب آوری تحصیلی با انگیزش تحصیلی دانش آموزان دارای نارسایی های جسمی-حرکتی می باشد. روش: طرح پژوهش حاضر از نوع همبستگی است جامعه آماری آن شامل دانش آموزان دارای نارسایی های جسمی–حرکتی با هوشبهر عادی شهرستان تبریز در سال 1397-1398 بودند. تعداد 90 نفر از این گروه از دانش آموزان به صورت نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه های امید اسنایدر، پرسشنامه خودکارآمدی جینکز و مورگان، پرسشنامه تاب آوری تحصیلی کانر و دیویدسون و انگیزش تحصیلی هارتر استفاده شده است.. یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد که بین امیدواری و انگیزش تحصیلی دانش آموزان دارای نارسایی های جسمی-حرکتی رابطه معنی داری وجود ندارد. اما بین خودکارآمدی و تاب آوری تحصیلی با انگیزش تحصیلی رابطه مثبت و معنی داری مشاهده شد. نتیجه گیری: براساس نتایج این تحقیق دانش آموزان نا امید به دلیل اینکه عوامل و گذرگاه های کمی دارند در برخورد با موانع به راحتی انگیزه خود را از دست می دهند و دچار هیجان های منفی می شوند که این امر به نوبه خود منجر به افسردگی می شود. و موفقیت مهم ترین منبع برای انگیزش تحصیلی دانش آموزان دارای نارسایی های جسمی-حرکتی است. هیجان های مثبت به تاب آوری دانش آموزان دارای نارسایی های جسمی-حرکتی کمک می کند و در نتیجه انگیزش تحصیلی آنان نیز افزایش می یابد.

پژوهش حاضر فراخنای ارقام را در بین کودکان اختلال یادگیری غیرکلامی و عادی مورد بررسی قرار داده است. طرح پژوهش از نوع علی-مقایسه ای بود و جامعه پژوهش را دانش آموزان مقطع ابتدایی پایه چهارم و پنجم تشکیل می دادند. برای این منظور، 60 دانش آموز مقطع ابتدایی با میانگین سنی بین 83/10 که تعداد 30 نفر دارای اختلال یادگیری غیرکلامی که از طریق مقیاس گلدستین غربال شدند به صورت نمونه گیری هدفمند دردسترس از مراکز اختلال یادگیری و 30 نفر دانش آموز عادی به صورت نمونه گیری تصادفی ساده در سال 1395 در شهر تهران انتخاب شدند و خرده مقیاس فراخنای ارقام وکسلر کودکان بر روی آن ها انجام شد. نتایج حاصل از آزمون من ویتنی یو نشان داد که بین دو گروه کودکان اختلال یادگیری غیرکلامی و کودکان عادی تفاوت معناداری از لحاظ حافظه عددی مستقیم و حافظه عددی معکوس وجود دارد، بدین ترتیب که کودکان گروه عادی از لحاظ فراخنای حافظه عملکرد بهتری نسبت به کودکان گروه اختلال یادگیری غیرکلامی دارند . هم چنین نتایج آزمون t مستقل نشان داد که کودکان عادی نسبت به کودکان دارای اختلال یادگیری غیرکلامی در سطح بالاتری از نظر نمره فراخنای ارقام قرار دارند. معنی دار بودن تفاوت بین دو گروه کودکان اختلال یادگیری غیرکلامی و کودکان عادی از لحاظ فراخنای ارقام هم در حافظه عددی مستقیم و هم در حافظه عددی معکوس شواهد روان شناختی خوبی را در تایید یافته های پژوهشی مربوط به نارسایی های حافظه کاری در حوزه نارسایی های تحولی از جمله اختلا ل های یادگیری غیرکلامی فراهم کند.

زمینه و هدف: اختلال طیف اوتیسم اختلال پیچیده عصب-تحولی است که عملکردهای مختلف فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار می دهد، روی آوردهای مداخله ای مختلف برای کمک به این گروه از افراد مورد استفاده قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، مطالعه مروری نظامند توانبخشی اختلال طیف اوتیسم از طریق فناوری کمکی است. روش: در این پژوهش، با استفاده از کلیدواژه های تخصصی فناوری کمکی، فناوری آموزشی، و فناوری یادگیری در حوزه اختلال طیف اوتیسم و جستجوی آنها در پایگاه های اطلاعات پژوهشی تخصصی ایران و جهان در بین سال های 2017-1993، یافته ها و اطلاعات مورد نظر جهت دستیابی به هدف پژوهش مورد واکاوی قرار گرفت. یافته ها: طرح های تک آزمودنی (با 48 درصد) بیشترین فراوانی را در بین انواع مطالعات دارند. از بین 48 مقاله پژوهشی انتخاب شده، بیشتر پژوهش های انجام شده در ارتباط با کاربرد فناوری کمکی برای بهبود هر یک از مهارت های شناختی، رفتاری، و اجتماعی افراد دارای اختلال طیف اوتیسم هستند (هر کدام با فراوانی 11). از بین فناوری های به کار برده شده، استفاده از نرم افزارهای آموزشی در اختلال طیف اوتیسم از بیشترین فراوانی (با فراوانی 17) برخوردار بودند. مراکز استثنایی، و استفاده ترکیبی از چندین موقعیت کارآموزی با فراوانی مجموع 33 پژوهش، پرکاربردترین موقعیت های کارآموزی هستند. به علاوه، سنجش انفرادی شده آزمودنی ها، مشارکت خانواده، و پشتیبانی مداوم به ترتیب در 25، 21، و 16 پژوهش مورد توجه قرار گرفتند. نتایج بیشتر پژوهش های انجام شده حکایت از اثربخشی مثبت فناوری کمکی در اختلال طیف اوتیسم دارند. نتیجه گیری: نقش جبرانی برای توانبخشی ناتوانی از طریق فناوری کمکی مانند الگودهی ویدئویی، واقعیت مجازی، سیستم ارتباطی تبادل تصویر، و روبات انسان نما، عامل اصلی در تبیین استفاده از جایگاه فناوری کمکی برای اختلال طیف اوتیسم است. بر اساس نتایج مطالعات مختلف انجام شده، باید توجه داشت که طراحی برنامه های فناوری کمکی در حوزه های ناتوانی های تحولی و ارزیابی اثربخشی آن بر روی گروه افراد دارای اختلال طیف اوتیسم در ایران ضروری است.