منوچهر جوکار

منوچهر جوکار

مدرک تحصیلی: دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۴۶ مورد از کل ۴۶ مورد.
۴۱.

واکاوی مؤلفه های غنایی درنمایش نامه های ایرانی؛ با تأکید بر نمایش نامه های غلامحسین ساعدی، اکبر رادی و بهرام بیضایی

کلیدواژه‌ها: مؤلفه های غنایی نمایشنامه های ایرانی ساعدی رادی بیضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۲۵۸
مفاهیم غنایی در آثار ادبی با بیانی عاطفی و احساسی همراه است. نمایش نامه هم یکی از فرم های پرکاربرد ادب غنایی است. بسیاری از نمایش نامه های معاصر ایرانی برای بازتاب دادن احساسات و عواطف نویسنده و اشخاص نمایش، با مفاهیم غنایی درپیوندند. از جمله ی این مفاهیم در بیش تر نمایش نامه های ساعدی، رادی و بیضایی می توان به مؤلفه های زیر اشاره کرد: عنصر عشق و مضامین عاشقانه، احساساسات شاد و ناشاد و عواطف فردی نویسنده و اشخاص نمایش، دید منفی نویسنده یا برخی شخصیت های نمایش به اجتماع و روابط فردی و جمعی انسان ها، حاکم بودن فضای نومیدی و غم آلود بر نمایشنامه، تقابل شخصیت ها باهم و با جامعه، مضامین طنزآمیز و گاه هجوآلود در پیرنگ داستانی و ... از میان این مؤلفه ها، مفاهیم عاطفی در نمایش نامه های رادی بیش از دیگران است و در نمایش نامه های ساعدی و بیضایی مفاهیم احساسی و عاطفی با مضامین تاریخی، سیاسی، اجتماعی و گاه اساطیری همراه شده است؛ بیان عواطف ناخودآگاه و خودآگاه شخصیت ها در کارهای ساعدی بیشتر است. تمرکز بر شخصیت، زبان و بیان شاعرانه و روایی در نمایش نامه-های بیضایی چشمگیر است و درعین حال، توصیف و چیرگی فضای غم آلود و دید منفی به زندگی و جامعه، در آثار هر سه نمایش نامه نویس، کاربرد زیاد و مشابهی دارد.
۴۲.

تحلیل گفتمان استعمار در مجموعه داستانی غریبه ها و پسرک بومی و تأثیر آن بر محیط زیست بر اساس مفهوم قدرت در اندیشه فوکو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان استعمار محیط زیست غریبه ها و پسرک بومی احمد محمود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۴۵
نقد بوم گرا به بررسی رابطه انسان با محیط زیستش می پردازد؛ رابطه ای که در طول تاریخ دچار دگرگونی هایی شده است که یکی از علل چنین دگرگونی ای گفتمان استعمار بوده که در مجموعه داستانی غریبه ها و پسرک بومی نیز نمود بارزی دارد. در این پژوهش به تحلیلی از تأثیر گفتمان استعمار بر محیط زیست در مجموعه داستانی غریبه ها و پسرک بومی از احمد محمود پرداخته شده است تا در دادن آگاهی به انسان ها در رفتار با محیط زیست گامی هرچند اندک برداشته باشد. ازاین رو به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از رویکرد میان رشته ای، بر اساس گفته فوکو در این مجموعه داستانی به جای سرچشمه های قدرت به پیامدهای آن پرداخته شده است تا تأثیرات مخرب گفتمان استعمار را بر محیط طبیعی و انسانی بررسی کند؛ زیرا چنین دیدی است که برای جامعه انسانی ما که دچار بحران های زیست محیطی شده، در راستای آگاهی در رفتار مناسب با محیط زیست ضروری می نماید. نتایج پژوهش در مجموعه داستانی غریبه ها و پسرک بومی حاکی از این است که گفتمان استعمار محیط زیست را به سوژه ای مقهور قدرت تبدیل کرده و آن را از ابژگی خود دور ساخته و با دور شدن طبیعت از جایگاه ابژگی اش آلودگی هایی را رقم زده که معضلاتی را برای زندگی انسان به همراه داشته است. درواقع انسان و محیط زیست محملی برای اعمال قدرت گفتمان استعماری بوده است که ما نمود آن را در مقولاتی چون آلودگی آب وهوا، بر هم زدن تعادل زیست محیطی، کمبود بارش، قطع درختان نخل، فرسایش خاک، جدایی انسان از طبیعت، دور شدن آرامش از زندگی انسان ها، آلودگی صوتی و تصویری، فقر، بیکاری، مهاجرت، ایجاد تنش و منازعات میان افراد، نادیده گرفتن بنیان های ملّی و حماسی، ایجاد فاصله طبقاتی و کاهش امید به زندگی می بینیم. در کل جامعه، اقتصاد و اکولوژی در این مجموعه داستانی به تأثیرپذیری از گفتمان استعمار معیاری ناکارآمد برای توسعه پایدار بوده اند؛ چون همگام با آن حرکت نکرده اند؛ بلکه در تقابل با آن بوده اند.
۴۳.

بررسی رمانِ دایی جان ناپلئون از منظرِ عناصر و مضامین گروتسک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گروتسک عناصر گروتسکی رمان دایی جان ناپلئون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۳۹
گروتسک شبه گونه ای است که نویسنده یا گوینده ی آن، ناهنجاری های فردی و اجتماعی را با اغراقی نا خوشایند و هم زمان انزجار آمیز و خنده دار به سخره می گیرد. عناصرگروتسک در یک اثر ادبی و هنری فضایی دوگانه ایجاد می کند و ساختاری می آفریند که ترکیبی از افکار متضاد را در خود نهفته دارد؛ گروتسک در آن واحد هم مجذوب می کند و هم می رماند، هم می خنداند و هم می هراساند. گروتسک معمولاً سیمای انسان و هرآنچه را دستمایه قرارداده است، به شکلی مبالغه آمیز و دست کاری شده نشان می دهد و با ساختار های منظم و منطقی همچون توالی زمان و روابط علی و معلولی چنان رفتار می کند که انگار وقوع آن ها به نحوِ دیگری هم امکان پذیراست. رمان دایی جان ناپلئون نوشته ی ایرج پزشکزاد، از جمله آثار داستانی است که در آن از عناصر و فضاهای گروتسکی برای نقد برخی پندارها و رفتارهای جامعه ی ایرانی به خوبی بهره برداری شده است. در این رمان، 136 عنصر گروتسکی وجود دارد که از این میان، عنصر « نا بهنجاری» دارای فراوانی بیشتری است و نوع این نابهنجاری هم عمدتاً پنداری و رفتاری است؛ همچنین در عنصر گروتسکی«وحشت و کمیک»- که در این رمان پس از نابهنجاری دارای بسامد است- سویه ی کمیک و خنده آوری بر سویه ی وحشت و هراسناکی آن فزونی دارد.
۴۴.

تحلیل بُعد زیبایی شناختیِ گفتمان در شعر «ناقوسِ» نیما بر اساسِ دیدگاه نشانه- معناشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شعر ناقوس نیما یوشیج نشانه معناشناسی زیبایی شناسی گفتمان نمادگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۸۵
 در این پژوهش، نظامِ زیبایی شناختی گفتمان در شعر «ناقوس» نیمایوشیج بررسی و تحلیل شده است. براساس دیدگاهِ نشانه معناشناختی، نظام زیبایی شناختیِ گفتمانی تابع فرایندی حسی  ادراکی و رخدادی است که در اثر حضور شوِشی گفته پرداز در گفتمان شکل می گیرد. شعر «ناقوس» جزو اشعار نمادگرای نیماست که دو نشانه مرکزیِ «طنین ناقوس» و «صبح و روشنی» در تعامل با هم و همچنین در تقابل با نماد «شب» فرایند معناسازی را تحت تأثیر قرار داده اند و سبب شکل گیری نظامی زیبایی شناختی در آن شده اند. پرسشی که مطرح می شود این است که این نظام گفتمانی چگونه در ساختار این شعر شکل می گیرد و دارای چه سازوکارهایی است. درواقع، هدف از پژوهش حاضر بررسی و تبیین عناصر دخیل در شکل گیری فرایند زیبایی شناختی در گفتمان این شعر است. در این پژوهش ابتدا کنش گفتمانی و  مقوله سازی در گفتمان این شعر مشخص شده است. سپس مؤلفه های اصلیِ شکل گیریِ فرایند زیبایی شناختی، ازجمله شرایط حسی  ادراکی و شوشی، نمایه های زبانی، انقطاع و زمان بررسی شده اند. نتایج حاصل نشان می دهد که گفتمان این شعر دارای ویژگی های شوشی و رخدادی است و گفته پرداز توانسته است به شیوه نمادگرایانه و با مقوله سازی های گزینشی (ناقوس) و سریالی (روشنی و صبح) و با ایجاد گسست در نظام پیوستاری زبان از طریق صناعات بلاغی و افعال مؤثر و به کارگیری زمانِ روایت کننده در وجه کلانی و غایتی و عبور از نشانه های منجمد و تثبیت شده به نشانه هایی سیال، گفتمانی با ویژگی های زیبایی شناختی به وجود آورد.
۴۵.

بازتاب جشن های ایرانی در شعر شاعران مکتب آذربایجانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مهرگان سده یلدا نوروز شعر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۱۰۱
در ایران از کهن ترین زمان، جشن های گوناگونی برپا می شده است؛ امروزه بسیاری از این جشن ها فراموش شده اند و دیگر برگزار نمی شوند، اما می شود ردپا و بازتاب آن ها را در آثار گذشتگان و شاعران کلاسیک پیدا کرد؛ از جمله شاعران مکتب آذربایجانی. بر همین اساس این پژوهش به بازتاب جشن های ایرانی و آیین های مربوط به آن در شعر شاعران مکتب آذربایجانی (با تاکید بر مجیرالدین بیلقانی، نظامی، خاقانی و فلکی شروانی) پرداخته است. بر اساس یافته های این پژوهش، از میان جشن های باستانی ایرانیان فقط چهار جشن باستانی نوروز، مهرگان، سده و یلدا، در اشعار شاعران مکتب آذربایجانی بازتاب پیدا کرده اند. از میان این چهار جشن نیز جشن نوروز بیشترین بازتاب را در اشعار شاعران مکتب آذربایجان داشته است و جشن سده نیز کمترین بازتاب را در میان اشعار آن ها داشته است. این پژوهش، از نوع پژوهش های نظری و کتابخانه ای است و ابزار گردآوری اطلاعات آن نیز، از طریق فیش برداری است.
۴۶.

کارکرد نماد های اسطوره ای در تصویر های غنایی شعر نادر نادرپور در تطبیق با شاهنامه های مصور تیموری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نمادهای اسطوره ای کارکرد نماد تصویر غنایی شاهنامه های مصور تیموری نادر نادرپور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۸۸
نماد و استفاده از زبان نمادین از ابزارهای مهم خلق تصویر های شعری و پرداخت های ذهنی به ویژه در ادبیات معاصر فارسی است. شاعر با کمک نماد (سمبل) می تواند اندیشه های درونی، روحی و روانی خود را به امری محسوس و عینی تبدیل کند. سمبل ها به سبب ویژگی تأویل پذیری ای که دارند متن ادبی را از ساحت تک بُعدی بودن آزاد می کنند و به خواننده امکان برداشت های متفاوت از متن را می دهند. هدف پژوهش حاضر آن است تا با روش تحلیلی- توصیفی، بررسی منابع کتابخانه ای و تحلیل داده های آماری به دست آمده نشان دهد که نمادهای اسطوره ای به کار رفته در شعر نادرپور علاوه بر نمایش تصویرهای غنایی شعری و ایجاد ابهام و التذاذ هنری برای مخاطب، کارکردهای دیگری هم دارند که با تأویل نمادهای اسطوره ای به کار رفته و تحلیل تصویرهای غنایی حاصل شده می توان به اندیشه درونی و محتوایی آن تصویرها پی برد. در این پژوهش با بررسی دقیق تصویرهای غنایی موجود در شعر نادرپور و استخراج و تأویل نمادهای اسطوره ای به کار گرفته شده در آن ها، نشان داده شده است که آن نمادها- برحسب نتایج کمی و آماری- به ترتیب دارای کارکرد وطنی، اجتماعی، عاشقانه، فلسفی و مفاخره ای هستند. نتیجه حاصل آنکه در تصویرهای غنایی موجود، شاعر علاوه بر خلق تصویرهای بدیعِ شعری به دنبال القای اندیشه ای نیز به مخاطب خود بوده است و در این راه با به کارگیری مفاهیم اسطوره ای و نماد قراردادن اسطوره ها به عنوان ابزاری اساسی در پرداخت بُن مایه های فکری تصویرهای غنایی در شعر خود بهره برده است. تصاویر غنایی در شاهنامه های مصور دوره تیموری نیز نمود پررنگی دارند.اهداف پژوهش: بررسی کارکردهای نمادهای اسطوره ای در تصاویر غنایی شعر نادر نادرپور.بررسی کارکردهای نمادهای اسطوره ای در تصاویر غنایی شعر نادرپور در مقایسه با شاهنامه های مصور تیموری.سؤالات پژوهش:کارکردهای شعر نادر نادرپور کدام اند؟کارکردهای شعر نادرپور با مقایسه با شاهنامه های مصور تیموری چگونه است؟

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان