رسول بهنام

دوره مشروطه را می توان میراث دار تغییر و تحوّلات شگرف در جمیع ابعاد  فکری، اجتماعی، سیاسی و ادبی ایران دانست. این دوره، آبستن نوآوری ها در جمیع جهات بوده و شعر نیز از این نوآوری ها برکنار نمانده و تغییرات و نوآوری های مهمّی را به خود دیده است. نوآوری در فکر و مضمون و موضوع و زبان شعر،که نویسندگان و پژوهشگران عرصه ادبیات بسیار به آن پرداخته اند. در این میانه، تلاش و تکاپوی شاعران مشروطه برای نوگرایی تصویری، هر چند قابل مقایسه با نوآوری در دیگر جهات نبوده، ولی در اشعار این شاعران دیده می شود که چندان به آن توجّه نشده و مغفول مانده است. پژوهش حاضر با جست وجویی در منابع، خاستگاه ها و عوامل دخیل در تصویرسازی این شاعران، نوگرایی در شعر این شاعران را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. عواملی چون ذهنیّت سیاسی و جهان نگری خاصّ این شاعران، پدیده های نوظهور، مشاغل و حرفه های جدید،نگاهی نو و فردیّت گرایانه به طبیعت، باریک بینی و نازک خیالی و وقایع زمانه این شاعران  که سبب نوگرایی تصویری این شاعران بوده اند. مجموعه این عوامل و دخالت شان در نوگرایی تصویری با روشی توصیفی تحلیلی مورد  بحث قرار گرفته و نتیجه پژوهش حاضر نشان از تلاش و تکاپوی این شاعران در ارائه  صورت های نو خیال دارد. ذهنیّت سیاسی اجتماعی این شاعران و بازتاب آن در تصاویر سبب نوگرایی در تصویر شعری است. تولیدات و رهاوردهای صنعتی جدید و پدیده های نوظهور نیز طرف تشبیه در شعر این شاعران قرار می گیرد که در دسترس گذشتگان نبوده اند. تجارب خاصّی که این شاعران با مشاغل جدید داشتند در آیینه تصاویر شعری شان منعکس شده و خاستگاهی برای تصاویر نو می گردد. نگاه نو به طبیعت با تکیه بر تجربه گرایی، فردیّت گرایی و عینیّت گرایی، خلق تصاویر نو با خاستگاه طبیعت را سبب می شود. دقّت و باریک بینی در ویژگی های حیات انسانی زمانه این شاعران و وقایع تاریخی زمانه شان نیز عاملی دیگر در نوگرایی تصویری اینان است.

جنگ و صلح در اسلام از جمله موضوعات و مسائل مهم و از ارزش های محوری به حساب می رود. در این میان برخی به دلیل کم اطلاعی از منطق جنگ و صلح در اسلام و سیره معصومین (علیهم السلام)، آن را دینی خشونت گرا و جنگ طلب معرفی می کنند. براین اساس، هدف مطالعه حاضر این است که با ذکر و تشریح نمونه هایی از صلح طلبی های امیرالمومنین علی (ع) در قول و فعل، بخشی از این مهم را تشریح و اثبات نماید که مسئولان حکومتی مسلمان، مطابق نص صریح قرآن عمل می نموده اند. برای همین منظور با انتخاب روش توصیفی- تحلیلی و به کارگیری ابزارهای کتابخانه ای و سندکاوی، داده های لازم گردآوری و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که آن حضرت با توجه به منطق اسلام و قرآن در این مورد اقدام می نموده و در قول و فعل، آمر به صلح بوده اند تا به جنگ.

یکی از اهداف اساسی هر آموزش و پرورشی از جمله آموزش و پرورش ایران بالا بردن من حرفه ای معلمانش می باشد. درس پژوهی یکی از راهکارهای ژاپنی است که این هدف را در عرصه ی تعلیم و ترتیب دنبال می کرده است. بررسی ها در خصوص پیشینه ی همچون تفکری در آموزش و پرورش ایران، حداقل بعد از انقلاب اسلامی، تایید می کند که مدلی مشابه درس پژوهی، با تمایزهایی اندک، با عنوان «گروه های آموزشی» وجود داشته و فعلاً نیز در آن فعال است. نیم نگاهی به اهداف و وظایف گروه های آموزشی در ادارات و مدارس، معلوم می دارد که درس پژوهی به نوعی دیگر و شاید کامل تر، جزو وظایف گروه های آموزشی بوده است. با این اوصاف این مطالعه، با روش توصیفی و تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای به دنبال این است تا بتواند با بر شمردن شباهت ها و تمایز ها ی این دو بهتر و بیشتر نشان بدهد که چگونه این دو ارتقا دهنده ی من حرفه ای معلمان، از جهات گوناگون، نظیر اهداف، روش ها، دوره های زمانی و ... با هم یکی بوده اند و شاید حداقل با وجود گروه های آموزشی در آموزش و پرورش ایران، نیازی به فعالیتی گسترده با این وسعت در خصوص درس پژوهی نبوده و امکان داشته که مسوولین ذیربط و برنامه ریزان آموزشی، با آسیب شناسی گروه های آموزشی به رفع ایرادات پرداخته و آن را فعال تر می نمودند.

پیچیدگی و پردامنه بودن تعلیم و تربیت، می طلبد که ضمن بررسی این مهم از زوایای گوناگون، برای آن وقت زیادی صرف شود. یکی از این زاویه ها، چگونگی کاربرد اصول تربیت با توجه به دیدگاه اندیشمندان اسلامی در آثار شاعران پارسی گوی است. با بررسی آثار استاد شهید مرتضی مطهری، از اندیشمندان معاصر اسلامی، درخصوص تربیت، اصول و قواعدی را می توان ردیف نمود که رعایت آن ها، رسیدن به اهداف تربیت اسلامی را ممکن خواهد ساخت؛ یکی ازاساسی ترین این اصول، اعتدال است که در این مقاله از چند منظر به آن پرداخته شده است. در بخش نخست مقاله، معنا و مفهوم تربیت و اعتدال از دیدگاه های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته و بعد از آن نقش تربیتی این اصل در قرآن و حدیث بیان گردیده، سپس در بخش پایانی چگونگی کاربرد این اصل به عنوان یک صفت برتر در آثار شاعران و نویسندگان بزرگ ادب فارسی، ذکر و به مقایسه گذاشته شده است.این تحقیق، با روش کیفی توصیفی انجام گرفته و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای و تحلیل محتوا می باشد. منابع تحقیق هم شامل کتاب ها، پایان نامه ها، مجلات، مقالات و پژوهش ها و تحقیقات مرتبط با موضوع بوده اند.

چون تا به حال تمام یا اغلب تحقیقات زیبایی شناسی در متون فارسی عموما بر روی متون نظم انجام گرفته و این در حالی است که متون نثر نیز ویژگی های مورد نظر را از این نظر دارا می باشد، لذا بررسی، طبقه بندی و تحلیل بلاغی آثار منثوری نظیر کتاب راحه الصدور و آیه السرور راوندی به روش علمی که توانسته اند در دوره ای خاص به نظم نزدیک شده و صفت شعر منثور را زیبنده خود نمایند، لازم و ضروری به نظر می رسد.در این مقاله، کتاب راحه الصدور فقط از حیث یکی از مقاصد علم معانی یعنی احوال مسندالیه، مورد مطالعه، نقد و بررسی قرار گرفته، چگونگی کاربرد حالات مسندالیه در این کتاب استخراج، تبیین و توجیه می گردد.در این مقاله ابتدا مباحثی مختصر و کلی در رابطه با معرفی کتاب راحه الصدور و ارزش ادبی آن، تعریف زبان، جمله، اجزای جمله، مسندالیه و رابطه دستور و علم معانی ذکر گردیده، سپس به ذکر شاهد مثال های استخراج شده از کتاب راحه الصدور و توضیح و طبقه بندی آنها بر اساس کتاب های علوم بلاغی به طور عموم و سه کتاب «معالم البلاغه، معانی و بیان استاد همایی و علم معانی دکتر شمیسا» به طور خصوص پرداخته می شود.