برتری های دموکراسی ایرانی در جهان امروز

جام‏جم، ش 1529، 20/6/84
به عقیده پروفسور مولانا، نظام دموکراسی که در ایران حاکم است، از جهات گوناگون بر نظام دموکراسی غربی برتری دارد. برای نمونه، سیستم انتخاب رئیس جمهور و دولت در ایران امتیازات زیر را بر نظام تشکیل دولت در دنیای غرب دارد:
1. شور و نشاط انتخاباتی مردم که در ایران به ظهور می‏رسد، کاملاً استثنایی است. از زمان تبلیغات انتخاباتی، این جنب و جوش آغاز شده و تا پایان تشکیل کابینه وزرا با حساسیت دنبال می‏شود. درحالی‏که در اروپا و آمریکا، جریان مردم‏سالاری که هر چهار سال یک بار در سطح ملی مطرح می‏شود، با مبارزات انتخاباتی شروع و با انتخاب رئیس جمهور پایان می‏یابد.
2. سیستم انتخاب وزرا در آمریکا چنین است که کنگره، رأی اعتماد یا عدم اعتماد به وزیران نمی‏دهد و همین که کمیته ویژه کنگره با وزیری موافقت کرده، کار تمام است. در انگلستان نیز چنین است که وزیر باید از پارلمان رأی اعتماد بگیرد، اما سیستم انتخاب وزیر در ایران، جامع این دو روش است؛ هر وزیر ابتدا باید در مقابل مثبت کمیسیون مربوط پاسخگو باشد، سپس باید در صحن علنی نیز از نمایندگان رأی اعتماد بگیرد.
3. در ایران، افکار عمومی پیش از انتخابات با موضوع گره می‏خورد و موضوع با دقت دنبال می‏شود. درحالی‏که چنین سطح آگاهی و شعور عمومی را نمی‏توان در کشورهای پیشرفته پیدا کرد.
4. در کشور ما، رئیس جمهور و وزرا استیضاح می‏شوند و برای ادامه کار، باید رأی اعتماد مجلس را دریافت کنند؛ درحالی‏که در آمریکا تنها می‏توان از رئیس جمهور انتقاد کرد، اما تقاضای استیضاح در قانون آنها وجود ندارد.
با وجود این برتری‏ها، دولت‏های غربی همواره ایران را به نداشتن دموکراسی متهم می‏کنند. به نظر جناب مولانا این مسئله، یک دلیل اصولی دارد و یک دلیل ابزاری. دلیل اصولی آن است که از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، دموکراسی در ایران تفاوت فکری و بنیادی با دموکراسی غرب پیدا کرده است. به نظر ما، مردم‏سالاری از نوع غیردینی و سکولاری نیست؛ درحالی‏که غربی‏ها، دموکراسی را در یک جامعه سکولار و غیر دینی قابل تحقق می‏دانند و اساسا جمع بین دین و دموکراسی برایشان غیر ممکن می‏نماید. اما بُعد ابزاری مخالفت غربی‏ها با دموکراسی ایرانی بسیار پررنگ‏تر است. غربی‏ها نمی‏توانند حضور 65 درصد از مردم در انتخابات ریاست جمهوری را انکار کنند، اما از طرفی این نوع دموکراسی را با منافع سلطه‏طلبانه خود در تضاد می‏بینند. داعیه جهان تک‏قطبی و سردمداری دنیا اقتضا دارد که آنان، خود را تنها الگوی مردم‏سالاری در جهان نشان دهند و از طرفی، وجود چنین دموکراسی در ایران، این ادعای توخالی آنان را به چالش می‏کشاند. بنابراین غیردموکرات خواندن ایران از طرف دنیای غرب، واکنشی طبیعی و قابل پیش‏بینی خواهد بود.
از عقل قدسی تا عقل ابزاری
حمید پارسانیا
رسالت، ش 5969، 14/6/84
نویسنده در ابتدای مقاله برای عقل معانی و اصطلاحات مختلفی را بیان می‏کند، که هر یک از آنها ناظر بر یکی از ابعاد، مراتب و لایه‏های عقل است. مهم‏ترین آنها عبارتند از: عقل ابزاری،