اسلام و غرب در جهان فرامدرن

چشم‏انداز ارتباطات فرهنگی، ش 5
ابتدا نویسنده، تصویری از نزاع‏های فکری جاری در جوامع اسلامی ارائه می‏دهد، که بر اساس آن در نیم قرن اخیر، و با استقلال یافتن کشورهای مسلمان، تجددگرایان، غربی‏سازی و نوگرایی را تنها داروی امراض جوامع اسلامی و ابزار اولیه ادامه حیات این کشورها دانسته‏اند. اکنون با کم‏رنگ شدن نوگرایی، پست‏مدرنیسم این جایگاه را از آنِ خود کرده است و سنت‏گرایانی که با مدرنیته مخالف بودند، با شدت علیه پست‏مدرنیسم واکنش نشان می‏دهند.
مشکلات ایجاد شده در پی اجرای سیاست‏های توسعه‏ای نوگرایان و سپس محاصره فکری مسلمانان توسط پست‏مدرنیسم، باعث ظهور نوعی سنت‏گرایی نظامی جدید در جهان اسلام، بر اساس خدامحوری اسلامی و کلی‏نگر، به یک نظم جهانی تئوکراتیک و توتالیتر شده است.
نویسنده با معرفی اجمالی پست‏مدرنیسم، راه را برای ارائه نظریه خویش به نام فرامدرنیسم باز می‏کند. به نظر نویسنده، فرامدرنیسم برخلاف پست‏مدرنیسم که ادامه سیر طبیعی مدرنیته است، از مدرنیته عبور می‏کند و جوامع اسلامی را به جایی می‏رساند که ضمن تحول و پیشرفت، به ارزش‏ها و شیوه زندگی فرهنگ‏های سنتی خود پای‏بند باشند. به گفته وی این فرآیند بر اساس تئوری تصادف (فلسفه صدفی) بهتر قابل توضیح است.
بنابر تبیینی که نویسنده ارائه داده است، جهان اسلام در موقعیتی قرار دارد که با استفاده از برخی مفاهیم اساسی دینی، می‏تواند به نظامی والاتر برسد. مفاهیمی همچون توحید، خلافت، اجتهاد، اجماع، شورا و استصلاح این امکان را ایجاد می‏کنند. در فراز بعدی، ارتباط این مفاهیم با هم و نیز چگونگی استفاده از آنها در فرآیند گذار به فرا مدرنیسم تبیین شده است. در پایان، پیشنهاد می‏دهد که به جای تکیه بر دولت‏ها، نخبگان، اندیشمندان و نویسندگان به صحنه آورده شوند تا با کنار گذاشتن تجزیه و تحلیل‏های اروپایی از اسلام و نظریه‏هایی همچون برخورد تمدن‏ها و پایان تاریخ که یک‏بعدی هستند، به هدف هم‏زیستی جهانی به جای جهانی‏سازی برسیم.