مسئله اعتماد اجتماعی و چالش حکمرانی در ایران معاصر (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اعتماد اجتماعی واقعیتی اجتماعی-فرهنگی است که ریشه در زمینه ها و تجارب اجتماعی تاریخی یک جامعه دارد. زمانی که در یک جامعه فرهنگ اعتماد ظهور می یابد و در نظام هنجاری جامعه ریشه می دواند، به عامل توانمندی تبدیل می شود که آثار و کارکردهای زیادی در سطوح مختلف از خود برجای می گذارد. اعتماد به مثابه هنجاری اجتماعی-فرهنگی بر این نکته تأکید دارد که تصمیمات مربوط به اعتمادکردن یا بی اعتمادی ریشه در زمینه اجتماعی و فرهنگی دارد. بر این مبنا اعتماد در فضای اجتماعی شکل می گیرد و در طول زمان تقویت می شود. در جامعه پیچیده امروزی، اعتماد از پیش شرط های اساسی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هر جامعه ای محسوب می شود و عنصر پیش قراردادی و مقدم بر حیات اجتماعی است. در این نوشته، برمبنای صورت بندی اعتماد در دو قالب اعتماد خاص گرایانه و اعتماد عام گرایانه در ایران، چگونگی پیوند اعتماد اجتماعی با امر حکمرانی در ایران معاصر (در سه دهه اخیر) مورد بررسی نظری و تجربی قرار می گیرد.روش پژوهش موردپژوهی واحد است که با تحلیل ثانویه داده های پیمایش های ملی، داده های ثبتی مرکز آمار و بانک مرکزی و اطلاعات و یافته های استنباطی حاصل از پژوهش های پژوهشگران انجام شده است.مشخصه و ملاکی که پایه صورت بندی اعتماد در قالب های خاص گرایانه و عام شده، شعاع و گستره حوزه اعتماد است. اولی دارای شعاع محدود است که اعتماد و رابطه با غیرخودی ها را به رسمیت نمی شناسد و بیشتر به دنبال تقویت روابط درون گروهی در قالب «ما»ی کوچک است. برعکس، اعتماد عام گرایانه شعاع اعتماد و تعامل را فراتر از افراد خودی تعریف می کند و به اعتماد و پیوندهای فراگروهی و بین گروهی اهمیت می دهد و به «ما»ی بزرگ توجه دارد. دستیابی به توسعه نیازمند کنش و بازی جمعی در میدان گسترده تر و فراخ تری از میدان های محدود و کوچک برآمده از اعتماد خاص گرایانه است. این مهم قرین با اعتماد عام گرایانه و مستلزم گذار از اجتماع به جامعه است. این نوشتار این پیش فرض را در خود دارد که شکل گیری و کیفیت حکمرانی مطلوب در گرو اعتماد عام گرایانه است.یافته های این بررسی نشان می دهد سوای از اینکه در ایران معاصر با چالش کاهش اعتماد مواجه هستیم، اعتماد عام گرایانه در مقایسه با اعتماد خاص گرایانه اندک، و غلبه و دست بالا با اعتماد خاص گرایانه است که موجد اختلال در فرایند حکمرانی در مقیاس های محلی و ملی و حتی در چگونگی مواجهه با جامعه جهانی می شود.The Dilemma of Social Trust and the Challenge of Governance in Contemporary Iran
A social-cultural reality, social trust is rooted in the contexts and experiences of a historical-social society. The emergence of a culture of trust in a society and its integration into the normative system of the society are empowering factors that have a variety of effects and functions at different levels. The socio-cultural norm of trust underscores the fact that decisions regarding trust are deeply rooted in the social and cultural context. Due to this, trust is established within the social environment and is subsequently fortified over time. In the contemporary complex society, trust is a fundamental prerequisite for the economic, social, cultural, and political development of any society. It is a pre-contractual element and a precursor to social life. In this paper, an attempt is made to theoretically and empirically examine the relationship between social trust and governance in contemporary Iran (over the past three decades) by examining the construction of trust in two forms: universalistic trust and particularistic trust.The research method is a single study that employs the secondary analysis of national survey data, the registration data of the Statistics Center and the Central Bank, and information and inferential findings from the researchers’ studies.The radius and scope of the field of trust are the characteristic and criterion that serve as the foundation for the development of trust in both particularistic and universalistic forms. The first one has a restricted scope that primarily aims to fortify intra-group relations in the form of a small “us” and does not acknowledge trust or relationships with non-insiders. Conversely, generalist trust establishes the scope of trust and interaction beyond insiders, prioritizes trust and trans-group and inter-group relationships, and emphasizes the collective “us.” Collective action and play in a wider and broader field are necessary to achieve development, as opposed to the limited and small fields that result from particularistic trust. This importance is associated with universalistic trust and necessitates a transition from community to society. The presupposition of this paper is that the formation and quality of effective governance are contingent upon the presence of universalistic trust.The results of this study indicate that in contemporary Iran, in addition to the challenge of decreasing trust, universal trust is at a low level compared to particularistic trust. The dominance and superiority of particularistic trust is one of the factors of disorder in the governance process at the local and national scales, as well as in the way of responding to the global community.
تبلیغات
