آرایه های تزیینی معماری خانه های «محتشم» و «صالحی» شیراز؛ یادگارهایی از دوران زند و قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بیان مسئله: قدرت رسانه ای معماری مسکونی شهر شیراز به دلیل دیرینگی تاریخی، طبع حکام و مردمان این دیار به زیبایی، بر همگان عیان است. دو خانه «محتشم» و «صالحی»، به سبب غنای تزیینات، نمایندگان معتبری برای شناخت معماری دوران زند و قاجار شیراز هستند. بنابراین، پرسش اصلی پژوهش حاضر بر مبنای چیستی آرایه های تزیینی این دو بنا قرار گرفته است.هدف: بازشناسی آرایه های تزیینی خانه محتشم و صالحی هدف پژوهش حاضر است.روش پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی است و از منظر هدف، بنیادی محسوب می گردد و ماهیتی توصیفی-تحلیلی دارد. جمع آوری اطلاعات براساس مطالعات و اسناد کتابخانه ای و میدانی، نظیر عکاسی، صورت گرفته است.یافته ها: یافته ها مبین آن هستند که نقوش بر سه پایه مفاهیم باستانی، سنتی و غرب گرایانه استوارند. اسلوب موج اروپایی مآبی در آرایه های دوره قاجار نمود بیشتری نسبت به آرایه های دوره زند دارد، به گونه ای که مفاهیم سنتی در استحاله ای جدید با تکیه بر جنبه های طبیعت گرایانه و تجمل گرایانه به تصویر کشیده شده اند. در دوره زند، به مضامین اسطوره ای و سنتی رایج توجه بیشتری نشان داده شده، در حالی که مضامین تصویرگری های هنرمندان قاجاری، به ویژه در تزیینات کاشی هفت رنگ، بستر مناسبی جهت اشاعه و ترویج هم زمان فرهنگ های نوپا و کهن است. هنرمند قاجاری با جاودانگی جایگاه شاهان همسو با تثبیت سنت های کهن ایرانی گام برداشته است. همچنین با به تصویر کشیدن اشیای نوظهوری نظیر اتومبیل، تلفن و دوربین عکاسی معرف و مبلغ سبک زندگی نوین ایرانی است. تصویرگری های مذهبی، این بناها بازتاب دهنده فرهنگ دینی و در پرده های تغزلی، داستان سرای مضامین ادبی است. گچ بری های رنگی نگاره های پرشاخ و برگ، تصویر مرغان، حلقه های گل و حضور رنگ های سرخوشانه و پرتحرکی چون قرمز، زرد و صورتی در این ادوار متأثر از هنر غرب است.Architectural Decorative Arrays of «Mohtasham» and «Salehi» Houses in Shiraz; Relics from the Zand and Qajar Eras
Problem Definition: The media power of the residential architecture of Shiraz is obvious to everyone due to the historical seniority, the character of the rulers, and the people of this land. The two houses namely «Mohtasham» and «Salehi» are authentic representatives for understanding the architecture of the Zand and Qajar periods of Shiraz because of the richness of their decorations. Therefore, the fundamental question of the current research is based on the decorative arrays of these two buildings.Objective: This study aims at recognizing the decorative arrays of Mohtasham and Salehi houses.Research Method: The approach of the current research is qualitative and, regarding the aim, it is fundamental, having a descriptive-analytical nature. The data collection method includes library and field research and documents, such as photography.Results: The results show the motifs are based on ancient, traditional, and western concepts. The European-oriented style is more prominent in Qajar period arrays than that of Zand era, so that traditional concepts are depicted in a new transformation relying on naturalistic and luxurious aspects. In the Zand period, more attention was paid to common mythological and traditional themes, while the themes of Qajar artists' illustrations, especially in the painted tile decorations, are a suitable platform for the simultaneous distribution and promotion of new and ancient cultures. The Qajar artist has taken a step with the immortality of the kings' position in line with the consolidation of the old Iranian traditions. Also, by illustrating emerging objects such as cars, telephones, and photography cameras, it represents and promotes the modern Iranian lifestyle. In religious illustrations, it reflects religious culture and in lyrical plays; it is a storyteller of literary themes. The colored plasters, embellished paintings, the image of birds, flower rings and the presence of joyful and lively colors such as red, yellow, and pink in these periods are influenced by Western art.
تبلیغات
