جستاری در هویت نمایی ملی، 50 سال گرافیک معاصر ایران (مقطع زمانی 1340 تا 1390) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی کارکردهای اصلی گرافیک هویت نمایی است، این هویت نمایی اغلب متمرکز بر هویت سازمان ها، شرکت ها و اشخاص است و غالباً با اهداف حقوقی یا تجاری صورت می گیرد. با توجه به ابعاد مختلف هویت، بعد دیگر آن در گرافیک، بازنمایی هویت ملی یا به عبارتی، هویت بصری ایرانی است که با ارجاع به عناصر بصری ملی یا بازنمایی سبک ویژه در گرافیک ملی تجلی می یابد. پرسش بنیادین پژوهش حاضر این است که در دوره مورد بررسی این پژوهش، چه تغییری در بازنمایی هویت ملی در گرافیک ایران حاصل شده و عناصر این هویت نمایی غالباً برآمده از کدام منبع بصری ایرانی بوده است؟ هدف این پژوهشآگاهی طراحان گرافیک ایرانی از فرآیند چند دهه بازنمایی هویت ملی ایرانی در آثار گرافیک به منظور جست وجوی ابعاد نامکشوف عناصر بصری ایرانی است. روش این پژوهش توصیفی است که به تحلیل محتوی آثار گرافیک معاصر ایران می پردازد. داده های این مقاله برآمده از منابع کتابخانه ای، پایگاه های اطلاعات علمی و نیز تحلیل محتوی آثار تصویری است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که طراحان ایرانی برای هویت نمایی در گرافیک ابتدا با بهره گیری مستقیم از نقوش دوگانه فرهنگِ خود هویت نمایی می کردند؛ اما امروزه با توجه به جزئیات و بهره گیری از عناصرمتنوع و در قالب های جدید تری در این راستا اقدام می کنند. عناصر غالب و ویژه هویت نمایی در گرافیک ایران، عناصر تصویری، خوشنویسی ایرانی، رنگ های خاص ایرانی، عناصر معماری، قالی و گلیم ایرانی و نیز عناصر خاطرات جمعی است.