هدف: صندوق های سرمایه گذاری مشترک سهامی با دارایی حدود 102,771هزار میلیارد ریال در انتهای سال 1398، در بازار سرمایه ایران نقش مهمی ایفا می کنند. یکی از عواملی که بر عملکرد این صندوق ها مؤثر است، میزان فعال بودن سبد سهام آنها نسبت به شاخص است. مدیریت این صندوق ها، همواره با خود می اندیشد که با وجود هزینه های موجود، توانسته اند عملکردی بهتر از بازار داشته باشند یا خیر. در این پژوهش، تأثیر مدیریت فعال، نسبت هزینه، نسبت فعالیت، اندازه، نسبت گردش وجوه و نسبت سهام داران حقیقی بر عملکرد صندوق های سرمایه گذاری مشترک فعال بررسی شده است.
روش: به کمک مدل پنج عاملی فاما فرنچ و با استفاده از بازده ماهانه صندوق ها، مقادیر آلفا و مجموع مجذور انحرافات (R 2 ) که به ترتیب، معرف عملکرد و میزان منفعل بودن صندوق هاست، محاسبه شده است. مقدار R 2 همیشه بین 0 و 1 قرار دارد. اگر مقدار R 2 نزدیک 1 باشد، یعنی عملکرد صندوق مشابه شاخص بازار است و پرتفوی به صورت غیرفعال مدیریت می شود و هرچه مقدار آن از 1 فاصله بگیرد، پرتفوی فعال تر است. از این رو، مقدار فعال بودن مدیریت با مقدار R 2 -1 متناسب است. در نهایت، با استفاده از معادله رگرسیونی، تأثیر هر یک از عوامل بر عملکرد صندوق ها سنجیده شده است.
یافته ها: بر مبنای یافته های پژوهش، بین میزان فعال بودن مدیریت و عملکرد صندوق های سرمایه گذاری مشترک، رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. صندوق های با اندازه بزرگ تر و نسبت هزینه بالاتر، عملکرد بهتری دارند و افزایش جریان وجوه باعث تضعیف عملکرد این صندوق ها می شود. در صندوق هایی که عملکرد ضعیفی داشته اند، رابطه نسبت فعالیت و عملکرد معکوس است. همچنین، بین نسبت سهام داران حقیقی و عملکرد صندوق ها، رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.
نتیجه گیری: مدیریت فعال، عملکرد صندوق های سرمایه گذاری مشترک سهامی در بورس اوراق بهادار تهران را بهبود نداده است.
