پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی

دانشگاه فرهنگیان مبتنی بر اسناد بالادستی و به ویژه ساحت های شش گانه سند تحول بنیادین و اساسنامه خود، از سال 1394 عنوان رشته های تحصیلی را از دبیری به «آموزش» تغییر داد تا تأکیدی مضاعف بر کسب شایستگی تربیتی موضوعی (PCK) در کنار سایر توانمندی های عمومی و موضوعی دانشجومعلمان داشته باشد. از این رو، کسب «سواد هنری»، برای ایجاد حس زیبایی شناختی، پرورش خلاقیت های هنری و تفکر فلسفی و نگرش صحیح در اذهان و رفتار فراگیران، به عنوان یکی از ساحت های شش گانه تعلیم و تربیت با اضافه شدن درسی جدید با عنوان «کاربرد هنر در آموزش» به برنامه های درسی دانشگاه مورد تأکید قرار گرفت. یکی از این برنامه های درسی رشته «آموزش جغرافیا» است. بر اساس اهداف مندرج در این برنامه، دانشجومعلمان با دانش، تفکر و مهارت های جغرافیایی آشنا می شوند تا نگرش آنها نسبت به موقعیت جغرافیایی و محیطی، بهبود باید. با اینحال، شاید یکی ازچالش برانگیزترین موضوعات پیشِ روی آموزش جغرافیا را بتوان تاکید بر دانش ومحفوظات دانست که رشد تک بُعدی فراگیران را فراهم می کند. یافته های پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی بدست آمده نشان می دهد، تقویت «سوادهنری»، با بهره گیری از عناصر و مولفه های مختلفی چون، بافت، زمینه، رنگ، تصویر، ساخت ماکت، مدل، و ترسیم نقشه های جغرافیایی در ترسیم و آموزش نقشه های توپوگرافی، ضمن کسب سواد جغرافیایی، می تواند منجر به تقویت مبانی شناختی، نگرشی و مهارتی فراگیران شده و دانشگاه فرهنگیان را بیش از پیش به اهداف مندرج در برنامه های تعلیم و تربیت موفق نماید.

از آنجا که آموزش جغرافیا کمک می کند تا دانش آموزان به درک مهارت های متنوعی همچون حساب کردن، درک بین فرهنگی، یادگیری تحقیق محور، کار گروهی، مهارت های ذهنی و به طور کلی صلاحیت های عمومی مختلفی را کسب کنند؛ لذا دارای اهمیت است؛ اما آنچه در یک دهه اخیر مشاهده شده حاکی از کاهش علاقه دانش آموزان نسبت به درس جغرافیا در میان سایر دروس رشته انسانی است. بنابراین هدف اصلی این پژوهش شناسایی چالش های آموزش جغرافیا از نگاه دبیران جغرافیای رشته ی انسانی می باشد. برای این منظور به جهت شناسایی مولفه ها، از روش پژوهش کیفی (تحلیل تفسیری) و با ابزار مصاحبه نیمه-ساختاریافته با 20 نفر از دبیران جغرافیای متوسطه ی دوم انسانی؛ استان خراسان شمالی استفاده شد. یافته های نشان داد حداقل پنج مقوله ی اصلی با عنوان 1-چالش فناوری با پنج مقوله ی میانی شامل؛عدم تجهیز مدارس به ابزارهای جغرافیا، نقشه های تعاملی، GIS، تصاویر ماهواره ای، آموزش آنلاین؛ 2- چالش ارتباط بین نظریه و عمل با دو مقوله ی میانی؛ عدم ارتباط مثال های مفهومی با دنیای واقعی و شکاف بین نظریه و عمل؛ 3- چالش روش تدریس با چهار مقوله ی میانی؛ عدم آگاهی دبیران از روش های موثر در آموزش جغرافیا، محدودیت زمان، عدم همراهی مدرسه در برگزاری بازدیدهای میدانی و عدم آگاهی از برنامه ی درسی جغرافیا؛ 4- چالش محدودیت و کمبود منابع با سه مقوله ی میانی؛ آموزشی، مالی و نیروی انسانی مجرب و در نهایت 5- چالش محتوایی با دو مقوله ی میانی؛ پیچیدگی مفاهیم و عدم آگاهی از تغییرات محتوایی از جمله چالش های اساسی در آموزش جغرافیا از نگاه مشارکت کندگان است؛ در نتیجه گیری توضیحات به همراه راهکارها آمده است.

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی محتوای سوالات کنکور سراسری از نظر توجه به سطوح شناختی بلوم می باشد. روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل محتوا است و جامعه مورد مطالعه در این پژوهش سوالات جامعه شناسی کنکور سراسری از سال 1392 تا 1401 می باشد. ابزار این پژوهش، فرم تحلیل محتوای محقق ساخته با توجه به الگوی حیطه ی شناختی بلوم می باشد. یافته های تحقیق نشان داد که سهم سوالات در سطوح دانش، درک و فهم، کاربرد، تجریه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی به ترتیب 5/72 درصد، 5/22 درصد، 1 درصد، 3 درصد، 1 درصد و صفر درصد می باشد. نتیجه ی پژوهش به طور کلی نشان از پراکندگی نامتوازن سطح سؤالات از نظر طبقه بندی بلوم به نفع سطوح پایین شناختی دارد. پیشنهاد می شود در طراحی سوالات کنکور سراسری به همه ی سطوح شناختی توجه شده و به سطح دانش محدود نشود. نتایج این پژوهش می تواند در طراحی سوالات کنکور سراسری مدنظر قرار گیرد

نظریه سازنده گرایی با تأثیرات ژرفی که بر رویکردهای یادگیری و تدریس داشته است، چشم انداز و نوع نگاه به ماهیت یادگیری و به تبع آن تدریس، دانش آموز، محتوا، معلم و محیط یادگیری را دچار تغییر اساسی کرده است سینرگوژی مفهومی است برگرفته از تئوری سازنده گرایی که شرایطی فراهم می کند تا مسئولیت یادگیری از یاددهنده به فراگیر منتقل شود.در این رویکرد نقش تسهیلگری و هدایت یاددهنده اثر سازنده ای را بر راهبُرد طراحی سینرگوژی دارد. هم افزایی گروهی یکی از مهارت های بسیار مهم در طراحی های سینرگوژیک است. برخلاف این تصور که مدرس نقش اصلی آموزشی خود را در این روش از دست می دهد، نقش مؤثر در فرایند آموزش به عهده داشته و بازخورد آموزشی را باتوجه به روش های تسهیلگری و هدایت ارزیابی خواهد نمود.روش ها :پژوهش حاضر با هدف توصیف مبتنی بر پیامد کاربردی نگارش یافته است که با مرور ادبیات نظری الگوی کاربردی مناسب تبیین شده است. یافته ها: واحدهای درسی رشته جغرافیا به دلیل ماهیت مکانی خود نیازمند یادگیری از نوع مشارکتی فرد و جمع محوری است. رویکرد ساختن گرای مبتنی بر الگوی سینرگوژی مطلوب ترین روش برای آموزش و یادگیری درس های با ماهیت مکانی - فضایی بوده و یادسپاری ذهنی را با تصویرسازی مکانی سبب سازی می شود. نتیجه گیری: پژوهش حاضر به بررسی اثرات رویکرد آموزشی ساختن گرا در درس های جغرافیا پرداخته و با مطالعات نظری این نتیجه درست یافته است که الگوی سینرگوژیک به عنوان الگویی برگرفته از رویکرد ساختن گرا مطلوبیت یادگیری در دروس با ماهیت مکانی (مانند جغرافیا) را افزایش می دهد.

هدف کلی از آموزش جغرافیا دردانشگاه فرهنگیان تربیت دانشجو معلمان متعهد و متخصص و همچنین علاقه مند به دانش جغرافیا می باشد. آموزش تهیه انواع نقشه های کاربردی از طریق داده های DEM یکی از مهمترین راه های دریافت اطلاعات از محیط طبیعی و انسانی می باشد. مدل رقومی ارتفاع یا همان مدل رقومی زمین را می توان یک نقشه رقومی رستری دانست، که حاوی اطلاعات ارتفاعی تمامی نقاط یک محدوده است. مدل رقومی ارتفاعی برای هر سطح به صورت پیکسلی ارائه می شود که قدرت تفکیک مکانی و دقت آن به اندازه ابعاد هر پیکسل بستگی دارد. به طور کلی داده های مورد نیاز برای تولید مدل های ارتفاعی را می توان با استفاده از روش های برداشت زمینی، تداخل سنجی راداری، لایدار و فتوگرامتری تهیه و تولید کرد که هر سه محصول (داده های ارتفاعی) یکسانی با دقت های متفاوت تولید می کنند. هدف از این پژوهش آموزش تهیه نیمرخ ارتفاعی، منحنی میزان، نقشه شیب و جهت از طریق داده های DEM می باشد. داده های اصلی این پژوهش نقشه DEM می باشد که از وب سایت سازمان زمین شناسی ایالات متحده آمریکا دانلود گردید. ابزاری که در این پژوهش برای تولید نقشه ها بکار گرفته شده، نرم افزار Arc Map10.6 می باشد. روش کار آموزش تهیه نیمرخ ارتفاعی، خطوط هم ارتفاع، روش های مختلف برش رستری، نقشه شیب، نقشه تحلیل سطوح زمین، جهت شیب، نقشه سایه و روشن و ترسیم میدان دید از طریق منوهای مختلف در نرم افزار Arc Map10.6 می باشد.

تاثیر عمیق کاربردی نرم افزار های نوین فناوری اطلاعات در محیط های آموزشی در رشته ها ی محتلف از جمله جغرافیا موجبات بسط اطلاعات و دسترسی آسان شده بر همین اساس هدف پژوهش حاضر مروری بر نرم افزارهای کاربردی در آموزش جعرافیاست.روش پژوهش مطالعه مروری از نوع سنتی، بر اساس هدف توسعه ای و بر اساس موضوع پژوهش، مروری بر نرم افزارهای کاربردی در آموزش جعرافیا می باشد. نتایج نشان داده است، متداول ترین نرم افزار در آموزش جغرافیا پاور پوینت می باشد از دیگر نرم افزارها مورد استفاده می توان Google map که جهت بدست آوردن طول و عرض جغرافیایی ، Google Earth بدست آوردن مختصات جغرافیایی ، Seterra جهت کسب اطلاعات کشورهای محتلف ، world map atlasجغرافیای اطلس جهان ، NASA World Wind جهان مجازی سه بعدی است فلسفه تولید آن نیز ز آموزش است، Orbit در مورد منظومه شمسی، سیاره ها و ستارگان. Pc globeدر مورد قاره ها و کشورهای جهان، Surferدر زمینه توپوگرافی و نقشه برداری، ER Mappe برای تحلیل عکس های ماهواره ای-کاربردی در سنجش از راه دور و پردازش تصاویر جغرافیایی، World Atlas 3D در درک بهتر جغرافیا در آمورش جغرافیا استفاده نمود.در نهایت فناوری در نظام جدید آموزشی ضمن آنکه فلسفه آموزش را از شکل یاددهی به یادگیری تغییر داده ، مدار یادگیری را از معلم محور به فراگیر محور عوض کرده است. بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به مزیتهای آموزشی آن یادسپاری طولانی مدت در آموزش جغرافیا می تواند در یاددهی-یادگیری مادام العمر ، گسترده و عمیق تاثیر بسزایی داشته باشد.