دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)

حقوق اسلامی از دیر باز یکی از منابع مهم نظم حقوقی در ایران بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ‘ قانون اساسی جمهوری اسلامی به طور رسمی حقوق اسلامی را به صحنه زندگی آورد و سایر نهادهای حقوقی را در خدمت این آرمان قرارداد(اصل چهارم قانون اساسی) . به علاوه‘ اصل 167 قانون اساسی حقوق اسلامی را در زمره منابع رسمی ئ تکمیل کننده قوانین آورد و قاضی را موظف به اجرای آن ساخت. بدین ترتیب ‘ حقوق اسلامی نه تنها معیار وضع قانونی عادلانه است‘ نظام حقوقی کشور را نیز اداره می کند‘ در دادگاه به عنوان متمم قانون مورد استناد قرار میگیرد و در زمره منابع حقوقی است. هدف قانون اساسی جمهوری اسلامی این است که اتحاد حقوق و مذهب را تحقق وضع قانون و در گفتار دوم ‘ مرحله تفسیر و اجرای قانون مورد بحث قرار گرفته است. این مقاله کوششی در راه تبیین راههای عملی ایجاد همزیستی بین قدرت و مذهب‘ همبستگی حقوق و مذهب‘ و همبستگی حقوق اسلامی با حقوق دولتی است. هم چنین مؤلف کوشیده است اشکالهای عملی اجرای اصل 167 قانون اساسی را بیان کرده‘ راه حلهای مناسبی را در این خصوص ارائه کند.

در مقدمه این مقاله‘ نخست از موضع برخی از نظامهای حقوقی در برابر مسئله مسئولیت سرپرست و محافظ صغیر و مجنون سخن به میان می آوریم‘ سپس موضع حقوق کشورمان را در این زمینه بازگو می کنیم و سرانجام‘ این مقدمه را با ذکر متون قانونی مربوطه در حقوق ایران و حقوق کشورهایی که تدوین کنندگان قانون مسئولیت مدنی ما از آنها الهام گرفته اند به پایان می بریم. پس از مقدمه‘ مباحث سه گانه این مقاله عرضه می شوند که به ترتیب عبارتنداز : مبحث اول‘ ماهیت و مبنای مسئولیت سرپرست محافظ صغیر و مجنون ؛ مبحث دوم‘ شرایط تحقق مسئولیت سرپرست محافظ صغیر و مجنون؛ و مبحث سوم ‘ ضمانث اجرای پیش بینی شده در ماده 7 قانون مسئولیت مدنی(آثا ر مسئولیت سرپرست و محافظ صغیر و مجنون) و ماده 1216 قانون مدنی.

اشاره: در نهمین کنگره بین المللی سازمان ملل راجع به پیشگیری از وقوع جرائم و تربیت و درمان مجرمین‘ که از 8 الی 18 اردیبهشت ماه 1374 (برابر 28 آوریل تا 8 مه 1995) در قاهره تشکیل شده بود‘ بعضی از دول برای ارائه نحوه اجرای مصوبات سازمان ملل‘ خصوصا مقررات بیژنیک مصوب 1985 مجمع عمومی سازمان ملل در مورد دادرسی اطفال و جوانان و کنوانسیون حقوق اطفال مصوب 20 نوامبر 1989 ‘ کتب و نشریه هایی در اختیار شرکت کنندگان قرارداده بودند. منابع مذکور‘ که حاوی آمار انواع بزهکاری نیز بود‘ برای کسانی که در رشته جرم شناسی و علوم جزائی تدریس یا تحقیق می کنند بسیار با ارزش و فرصتی مغتنم جهت اطلاع از نتایج اجرای روشهای جدید برای پیشگیری از وقوع جرائم و تغییرات انواع بزهکاری بود؛ زیرا امکان دسترسی به مدارک مذکور همواره میسر نیست. اینک با استفاده از مدارک مذکور‘ آئین دادرسی اطفال و جوانان بزهکار و درحالت خطرناک در برزیل را مورد بحث قرار می دهیم.