آسیب شناسی، مشاوره و غنی سازی خانواده

سال های اخیر به دلیل نرخ بالای طلاق در کشور رسیدگی به بهبود رابطه زوجین برجسته شده است. ازاین رو پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شرکت در برنامه روان- آموزشگری مبتنی بر روی آورد سیستمی- رفتاری گاتمن در سازش یافتگی زوجی و احساس های مثبت زوجین انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش همه زوجین شهر شیراز سال 95-1394 بود. شمار 28 نفر با روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شده و به تصادف در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند (28 نفر در دو گروه هفت زوجی). اعضای گروه های آزمایش در هفت نشست هفتگی 120دقیقه ای در سالن هتل ستارگان شیراز شرکت کردند. برای گردآوری داده ها سنجه سازش یافتگی زناشویی۱۹۷۶ و پرسشنامه احساس های مثبت درباره به همسر الری، فینچام و ترکویتز (1983) به کاربرده شد. برآیندهای تحلیل کوواریانس تک متغیره نشان داد شرکت در برنامه روان- آموزشگری مبتنی بر روی آورد سیستمی- رفتاری گاتمن در افزایش سازش یافتگی زناشویی (P<0/008 ,F=7/564) و بر افزایش نگرش مثبت به همسر(P<0/001 ,F=20/242) کارآمد بوده است. ازاین رو آموزش های مبتنی بر دیدگاه گاتمن می تواند برای افزایش سازش یافتگی زناشویی و ایجاد احساس مثبت آن ها به یکدیگر و کاهش بی ثباتی پیوند زناشویی و جلوگیری از رخداد طلاق کارساز تلقی گردد.

رضایت زناشویی زوجین که متأثر از شناخت است در سلامت روانی- اجتماعی آن ها نقش مهمی دارد. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی تعارض های زناشویی زن و مرد بر پایه رفتارهای واپایی (مهارگری) و تفسیر دشواری ها به انجام رسید. پژوهش توصیفی و روش آن همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان متأهل رودهن در سال 1394 بود. از این جامعه آماری 342 دانشجوی متأهل (220 زن، 122 مرد) با روش تصادفی چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. شرکت کنندگان به پرسشنامه تعارض های زناشویی ثنایی ذاکر و براتی (1387)، مقیاس رفتارهای واپایی زن و شوهر گراهام– کوان و آرچر (2005) و مقیاس تفسیر دشواری ها هترینگتون، کوکس و کوکس (1998) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها آزمون رگرسیون چندمتغیره سلسله مراتبی به کار گرفته شد. یافته ها نشان داد هر دو بعد مشکلات میان فردی (05/0 p<،083/0=β) و مشکلات درون فردی (05/0 p<،081/0=β) تعارض های زناشویی را پیش بینی می کنند. همچنین از میان ابعاد رفتارهای واپایی، ضریب رگرسیون مربوط به بعد مهار اقتصادی (01/0 p<،301/0=β)، مهار با ترساندن (01/0 p<،227/0=β) و مهار با منزوی کردن (01/0 p<،289/0=β) پیش بین تعارض های زناشویی بودند. ضریب رگرسیون سایر مؤلفه های واپایی (مهار هیجانی و مهار تهدیدآمیز) معنی دار نبود. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می گردد در راستای بهبود روابط زناشویی و محکم تر شدن بنیان خانواده توجه به نقش آموزش مهارت های شناختی و رفتاری زوجین بیشتر شود.

فراتر از تأثیر الگوهای ارتباطی بر کارکرد خانواده، بخش گسترده ای از زندگی روانی-اجتماعی از این الگوها متأثر می گردد. ازاین رو این پژوهش با هدف پیش بینی روان طرح واره های ناسازگار نخستین و خشم بر پایه الگوهای ارتباط خانواده انجام شد. پژوهش توصیفی است و با به کار بستن طرح همبستگی انجام شد. جامعه آماری، دربرگیرنده همه دانشجویان سال تحصیلی 95-94 دانشگاه آزاد شیراز بود. با روش نمونه گیری طبقه ای نسبی 200 نفر از آن ها به عنوان نمونه پژوهش گزینش شدند. ابزارهای جمع آوری داده ها فرم کوتاه پرسشنامه طرح واره های ناسازگار یانگ (1999)، رونوشت تجدیدنظر شده پرسشنامه الگوهای ارتباط خانواده کوئرنر و فیتزپاتریک (a2002) و سیاهه خشم نواکو (1998) بودند. برآیندهای نرخ همبستگی نشانگر همبستگی منفی طرح واره های ناسازگار با الگوی ارتباطی گفت وشنود و همبستگی مثبت با الگوی ارتباطی همنوایی بود. برآیندهای تحلیل رگرسیون نشان داد پراکنش طرح واره طرد و رهاشدگی با الگوی ارتباطی جهت گیری گفت وشنود (-0/340, P<0/0001=β) و همنوایی (0/146, P<0/05= (β درخور تبیین است. همچنین گستره کارکرد آشفته-0/189, P<0/01) =(β، طرح واره های کرانه آشفتگی-0/344, P<0/001)=(β و طرح واره های گوش به زنگی و بازداری -0/125, P<0/001)=(βالگوی ارتباطی گفت وشنود پیش بینی می شود. افزون بر این، همبستگی الگوهای ارتباط گفت وشنود (-0/282, P<0/001=r) بوده و الگوی ارتباطی همنوایی (0/222, P<0/001=r) با خشم معنی دار و خشم با الگوی گفت وشنود درخور تبیین بوده است-0/231, P<0/01) =(βیافته های این پژوهش نشانگر تأثیر چشمگیر الگوهای ارتباط خانواده در طرح واره های ناسازگار و خشم دانشجویان است.

دگرگونی های زندگی زنان یکی از تحولات زندگی اجتماعی در روزگار نوین است. گرچه، اشتغال زنان در میان این تحولات به فرنود تأثیرات عینی آن در عرصه اجتماعی و فردی نقش ویژه ای دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی و هم سنجی دین داری و تاب آوری خانواده در زنان شاغل و غیر شاغل شهر کرج بود. روش انجام این پژوهش پس رویدادی است. جامعه آماری این پژوهش دربرگیرنده همه آموزگاران زن آموزشگاه های ابتدائی و زنان خانه دار ساکن شهر کرج در سال 1395 است. روش نمونه گیری به شیوه خوشه ای چندمرحله ای انجام شد. داده ها با به کارگیری سنجه تاب آوری کونر و دیویدسون (2003) و پرسشنامه دین داری گلاک و استارک (1965) گردآوری شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون T دو نمونه مستقل استفاده شد. یافته ها نشان داد میان میانگین های دو گروه زنان آموزگار و غیر شاغل در دین داری (09/3T=؛ 01/0P<) و تاب آوری خانواده (98/1T=؛ 05/0P<) تفاوت معنی داری وجود دارد؛ می توان نتیجه گرفت دین داری و تاب آوری به افراد کمک می کند که با دشواری ها کنار آمده و بتوانند سلامت روانی خود را حفظ کنند و برآیند اینکه تنیدگی کمتری را در زندگی و روابط خود ادراک کنند.

حضور عناصری همچون تعهد زناشویی، بی آلایشی زناشویی و ارتباط زناشویی در کنار نبود عناصری مانند خشونت خانوادگی و خیانت در میان زوجین، از برجسته ترین عوامل تضمین کننده پیوند زناشویی سالم است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش زوج درمانی شناختی - سیستمی گاتمنی بر تعهد زناشویی زوجین شهر مشهد بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش دربرگیرنده همه زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر مشهد و نمونه پژوهش دربرگیرنده 32 زوج بودند که به صورت در دسترس انتخاب شدند و از راه گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش (16 زن و شوهر) و گواه (16 زن و شوهر) جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها از سیاهه تعهد زناشویی آدامز و جونز (1997) استفاده شد. متغیر مستقل، زوج درمانی به شیوه گاتمنی (شناختی-سیستمی) بود که در 8 نشست 2 ساعته (هفته ای یک نشست) به گروه آزمایش آموزش داده شد. داده ها با به کارگیری آزمون t گروه های مستقل و روش تحلیل کوواریانس تحلیل شد. برآی ندها نشان می دهد که زوج درمانی شناختی- سیستمی گاتمنی با توجه به آماره به دست آماده (4/6=F) اثربخشی معنی داری (05/0>P) بر تعهد زناشویی داشته و مایه افزایش تعهد در زوجین می گردد. زوج درمانی شناختی - سیستمی گاتمنی به شیوه غیرمستقیم و از راه بهبود کارکرد زوجین در باورهای ارتباطی بر تعهد زناشویی و بهبود تعهد اثرگذار است.

پیامدهای آسیب فردی، خانوادگی و اجتماعی برآمده از جدایی زنان از همسر در جامعه بسیار چشمگیر است، پژوهش حاضر با هدف هم سنجی تمایزیافتگی، روان بنه های ناسازگار نخستین و حمایت اجتماعی ادراک شده زنان دارای همسر و زنان جداشده انجام شد. روش پژوهش علی مقایسه ای و جامعه آماری زنان متأهل و جداشده منطقه دو شهر گرگان در پاییز 1395 بود؛ شمار 100 نفر از آن ها (50 نفر جداشده و 50 نفر متأهل) به روش غیر تصادفی هدفمند از نوع قضاوتی به عنوان نمونه گزینش شدند. داده ها با ابزارهای روان بنه یانگ (1998) حمایت اجتماعی ادراک شده زمیت، داهلم، زمیت و فاردل (1988) و تمایزیافتگی خود اسکورون و فریدلندر (1998) گردآوری شد. داده ها با به کارگیری آزمون تحلیل واریانس چند متغیره تحلیل شد. برآیندها نشان داد تفاوت حمایت اجتماعی ادراک شده (039/0>P،4/402=F) دو گروه معنی دار است ولی تفاوت معنی داری در تمایزیافتگی خود (338/0>P،079/0=F) و روان بنه های ناسازگار نخستین (079/0>P،157/3=F) دو گروه زنان جداشده و متأهل وجود نداشت. با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که زنان جداشده در هم سنجی با زنان متأهل در حمایت های اجتماعی ادراک شده، واکنش پذیری هیجانی و همچنین در برخی طرح واره های ناسازگار نخستین دچار مشکلاتی می شوند.

تعارض و کشمکش های طولانی زوجین و تنش برآمده از آن مایه بی رمقی زناشویی و نابسامانی در کارکرد خانواده است. هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری بر تعارض و بی رمقی زناشویی زوجین بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون همراه با گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش دربرگیرنده زوجین آموزگار شهر نورآباد در سال 1395 بود. 64 نفر با روش غیر تصادفی در دسترس از میان جامعه پژوهش انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 32 نفری (هر گروه 16 زن و شوهر) آزمایش و گواه گمارده شدند. زوجین گروه آزمایش در 12 جلسه مداخله، هفته ای 75 دقیقه ای شرکت کردند. ابزار گردآوری داده ها سیاهه بی رمقی زناشویی پاینز (1996) و پرسشنامه تعارض های زناشویی ثنایی (1387) بود. داده ها با آزمون آماری تحلیل کوواریانس تحلیل شد. یافته های این پژوهش نشان داد آموزش مهارت های شناختی- رفتاری بر تعارض های زناشویی (34/18F=،001/0 P=) و بی رمقی زناشویی (11/18F=،001/0 P=) تأثیرگذار است. با توجه به یافته های پژوهش، می توان گفت که درمان شناختی- رفتاری با تغیر باورهای منفی زوجین و کمک به جلوگیری از تعارض های زناشویی می تواند باعث کاهش تنش میان فردی و سرانجام کاهش بی رمقی زناشویی شود.