پژوهش های برنامه درسی

احساس حضور دانشجویان عاملی مهم در موفقیت آموزش مجازی می باشد. یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر احساس حضور دانشجویان باورهای آموزشی استادان مجازی می باشد. این پژوهش با هدف بررسی نقش جهت گیری های برنامه درسی استادان بر احساس حضور دانشجویان در دوره های مجازی، طراحی و اجرا گردید. این مطالعه یک پژوهش ترکیبی از نوع متوالی می باشد. جامعه آماری شامل استادان و دانشجویان دانشگاه های، امیرکبیر، علم و صنعت، خواجه نصیرالدین طوسی و علوم و حدیث می باشند. در مرحله ی کمی، نمونه مورد بررسی به شیوه ی طبقه ای تصادفیْ تعداد 714 دانشجو و 63 استاد انتخاب شدند و در مرحله کیفی با استفاده از نمونه گیری دسترس تعداد 16 آزمودنی به شیوه ی اشباع نظری تعیین گردیدند. در مرحله ی کمی، تحقیق، جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه ی جهت گیری های برنامه درسی و پرسش نامه احساس حضور، انجام شد و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی با برنامه spss انجام شد. در مرحله کیفی تحقیق، از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته، جهت گردآوری اطلاعات استفاده شد و برای تحلیل داده ها از شیوه ی تحلیل محتوای کیفی و روش تفسیری استفاده شد. آزمون های تحلیل واریانس چند متغیره، آزمون لوین و آزمون تعقیبی توکی به منظور تحلیل داده ها استفاده شدند. نتایج حاصل از تحلیل داده های کمی و کیفی نشان داد که بین جهت گیری های برنامه درسی استادان و احساس حضور دانشجویان رابطه وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که استادانی که دارای جهت گیری برنامه درسی انسان گرایی و بازسازی گرایی اجتماعی و تلفیقی شوآب هستند، در مقایسه با استادانی که دارای سایر جهت گیری ها می باشند دانشجویانشان احساس حضور بالاتری دارند. بنابراین توجه به باورها و نگرش های آموزشی استادان جهت افزایش احساس حضور دانشجویان بسیار اهمیت دارد.

هدف این پژوهش مطالعه ی تطبیقی فعالیت های فوق برنامه در مقطع ابتدایی ایران با کشورهای آمریکا، انگلستان و مالزی، جهت ارائه ی پیشنهادهایی در حوزه فعالیت های فوق برنامه است. این پژوهش از نوع مطالعات تطبیقی می باشد و با استفاده از روش جورج بردی انجام شده است. کشورهای آمریکا و انگلستان به این دلیل که هر یک به نوعی مهد فعالیت های فوق برنامه در جهان بوده اند و مالزی نیز به عنوان کشوری مسلمان که دارای فعالیت های فوق برنامه ی ساختارمند است؛ انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد کشورهای مورد مطالعه در فعالیت های فوق برنامه اهداف مشترک و متنوعی را دنبال می کنند، در ایران بر اهداف کلی و حیطه های نگرشی تأکید شده است. کشورهای منتخب بر آشنایی با مذاهب و فرهنگ های گوناگون محلی، منطقه ای و جهانی، درک ارزش های سنت های خود و دیگران و افزایش تحمل و سعه صدر در مقابل فرهنگ های دیگر و ... تأکید دارند، این اهداف در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. محتوای برنامه ها در ایران از تنوع کمتری برخوردار است و بیشتر به فعالیت های مذهبی اهمیت داده شده است. تفاوت عمده ایران با سایر کشورها در اجرای برنامه ها، این است که زمان و ساعتی مشخص برای این گونه فعالیت ها در مدارس پیش بینی نشده است، میزان مشارکت معلمان درکشورهای مورد مطالعه بیش تر از ایران است. ارزشیابی برنامه ها در کشورهای منتخب به صورت عمل کرد دانش آموزان و گزارش کار می باشد. در پایان این پژوهش، پیشنهادهایی برای بهبود نظام آموزشی ایران در حوزه ی فعالیت فوق برنامه ارائه گردیده است.

پژوهش حاضر، در راستای بررسی عوامل مؤثر بر فرآیند های یاددهی-یادگیری به عنوان یکی از عناصر برنامه ی درسی، به بررسی اخلاق حرفه ای استادان دانشگاه شیراز از دیدگاه دانشجویان کارشناسی ارشد، مقایسه نظرات دانشجویان دو جنس در مورد ابعاد اخلاق حرفه ای استادان و مقایسه ی ابعاد اخلاق حرفه ای استادان دانشکده های علوم انسانی و علوم پایه از دیدگاه دانشجویان پرداخته است. به این منظور، 216 نفر از استادان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای (لایه ای) انتخاب شدند و 875 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد پرسش نامه محقق ساخته ی اخلاق حرفه ای استادان، که دارای 5 بعد (آموزش، پژوهش، منش، روابط انسانی، و سازمانی) بود را برای استادان مورد نظر تکمیل نمودند. پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ و تنصیف و روایی آن با استفاده از روش روایی صوری و محاسبه ی همبستگی هر گویه با نمره ی بعد مربوط به آن سنجیده شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس اندازه های مکرر و آزمون تی گروه های مستقل همراه با تصحیح بونفرونی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که 1) بین همه ابعاد اخلاق حرفه ای استادان به جز ابعاد روابط انسانی و سازمانی تفاوت معناداری وجود دارد. 2) بین نظر دانشجویان پسر و دختر و نیز بین نظر دانشجویان دانشکده های علوم انسانی و علوم پایه در مورد ابعاد پنج گانه اخلاق حرفه ای استادان تفاوت معناداری وجود ندارد.

هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه ی بین نوع ساختار و مطلوبیت جوّ کلاسی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه شیراز بود. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلّیه ی دانشجویان دانشگاه شیراز در مقطع کارشناسی بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 201 نفر انتخاب و ابزارهای پژوهش بین آنان توزیع و در نهایت 188پرسش نامه ی قابل استفاده عودت داده شد. داده ها با استفاده از آزمون های تی وابسته، تی تک نمونه ای، روش تحلیل مسیر، تحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی و تحلیل واریانس چند متغیره تحلیل شدند. نتایج نشان داد: 1) از نظر دانشجویان، نوع ساختار غالب در دانشگاه قلمرو پژوهش از نوع بازدارنده است؛ 2) میزان مطلوبیت کلی جوّ کلاسی در سطحی پایین تر از متوسط قرار دارد، 3) ساختار تواناساز پیش بینی کننده ی مثبت و معنادار و ساختار بازدارنده پیش بینی کننده ی منفی و معنادار مطلوبیت جوّ کلاسی هستند؛ 4) بین میزان مطلوبیت ابعاد جوّ کلاسی در دانشگاه شیراز تفاوت معناداری وجود دارد؛ 5) بین میزان مطلوبیت ابعاد جوّ کلاسی در گروه های مختلف تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد.

هدف اصلی مقاله ی حاضر بررسی دیدگاه دانشجویان رشته های علوم پایه دانشگاه های اصفهان و صنعتی اصفهان در مورد برنامه درسی آموزش علوم، مبتنی بر ویژگی های اساسی ماهیت علم بوده است. بدین منظور از جامعه آماری که شامل همه دانشجویان رشته های فیزیک، شیمی، زیست شناسی و زمین شناسی وگرایش های مرتبط در دو دانشگاه می شد، 277 نفر به عنوان نمونه ی آماری در این پژوهش انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع توصیفی - پیمایشی و ابزار پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته ی سنجش دیدگاه دانشجویان بوده است. جنبه های اصلی مورد سنجش ماهیت علم در این ابزار عبارت بوده اند از موقتی بودن علم، مبنای تجربی علم، خلاقیت در علم، نقش ذهنیت در علم، تأثیر مسائل اجتماعی و فرهنگی بر علم، نقش مشاهده و استنتاج و نقش نظریه و قانون علمی. این مؤلفه ها در چهار عنصر اساسی برنامه درسی یعنی هدف ها، محتوا، اجرا و ارزشیابی و در دو وضعیت موجود و مطلوب بررسی شده اند. ضریب آلفای کرونباخ برای این مقیاس سنجش برابر 81/0 محاسبه گردیده است. نتایج نشان داده اند که از نظر دانشجویان، در وضعیت موجود، هیچ یک از عناصر برنامه درسی یعنی هدف ها، محتوا، اجرا و ارزشیابی، مبتنی بر مؤلفه های ماهیت علم نیستند. با این حال از نظر آنان هدف های برنامه درسی از حیث برخورداری از مؤلفه های ماهیت علم به وضعیت مطلوب نزدیک ترند. در این میان ارزشیابی برنامه درسی از نظر رعایت مؤلفه های ماهیت علم، بیشترین اختلاف را با وضعیت مطلوب خود دارد. از نظر دانشجویان، در وضعیت مطلوبْ هدف های برنامه درسی آموزش علوم باید بیشتر از سایر عناصر مبتنی بر مؤلفه های ماهیت علم باشد. پس از عنصر هدف ها، برنامه های درسی جهت هم سویی با مولفه های هفت گانه ماهیت علم، باید بیش ترین توجه خود را به دو عنصر اجرا و ارزشیابی برنامه درسی معطوف دارند.

هدف کلی این پژوهش، بررسی رابطه ی بین ادراک دانشجویان از اثر بخشی برنامه درسی تجربه شده و توسعه ی شایستگی های رهبری آنان در قالب یک مدل معادله ی ساختاری بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه ی دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه شیراز بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای، تعداد 18 کلاس از دانشجویان سال آخر گروه های مختلف تحصیلی انتخاب شدند که در مجموع شامل 284 دانشجو می شدند. ابزار مورد استفاده شامل مقیاس محقق ساخته ی اثربخشی برنامه درسی تجربه شده و پرسش نامه توسعه ی شایستگی رهبری بود. پس از محاسبه ی روایی و پایایی ابزار و توزیع بین افراد نمونه، داده ها با نرم افزارهای SPSS 16 و LISREL8.54 و روش های آماری آزمون تی تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادله ی ساختاری مورد تحلیل قرار گرفتند و نتایج نشان داد که: 1- میانگین اثربخشی تکالیف و ارزشیابی از حد متوسط پایین تر است. 2- میانگین ابعاد خودآگاهی، کار گروهی و مشارکت با اجتماع از میانگین معیار متوسط بالاتر است اما از حد مطلوب پایین تر می باشد؛. 3- رابطه ی مثبت و معناداری بین متغیرهای اثربخشی برنامه درسی تجربه شده و توسعه ی شایستگی های رهبری وجود دارد؛ 4- اثربخشی برنامه درسی تجربه شده ی دانشجویان پیش بینی کننده ی مثبت و معنادار توسعه ی شایستگی رهبری آنان است.