تاریخنامه خوارزمی

تاریخنامه خوارزمی

تاریخنامه خوارزمی سال اول پاییز 1392 شماره 1

مقالات

۱.

بررسی و تحلیل روند ورود و گسترش اسلام در اندونزی

کلید واژه ها: اسلام اندونزی بازرگانان مسلمان شـرق آسیا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ نفت
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۲۰۵۵ تعداد دانلود : ۶۴۷۸
اسلام پس از تثبیت در مبدأ وحی به واسطه فتوحات اسلامی در دیگر نواحی جهان گسترش یافت، به طوری که حضور فاتحان مسلمان به تدریج باعث آشنایی و در نهایت گرایش مردمان سرزمین های فتح شده به اسلام گشت، ولی این امر در جنوب شرق آسیا به ویژه در اندونزی به گونه دیگر بوده است؛ زیرا اولاً ورود اسلام نه به واسطه فتوحات اسلامی بلکه به دلیل حضور بازرگانان مسلمان هند و ایرانی در جزایر سوماترا و جاوه بوده است. دوماً اسلام نه در قرون نخستین اسلامی بلکه در اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم میلادی در این منطقه نفوذ پیدا کرد. لذا به واسطه وجود این تفاوت ها پژوهش در این باره درخور اهمیت است. بنابرین در این مقاله سعی بر آن است به روش توصیفی _تحلیلی به بررسی روند ورود اسلام و گسترش آن در اندونزی پرداخته شود. علاوه بر این، این پژوهش در صدد پاسخ به پرسش زیر می باشد؛ چرا با وجود تنوع قومی، نژادی و فرهنگی فراوان در اندونزی این کشور به عنوان پرجمعیت ترین کشور مسلمان جهان شناخته شده است؟
۲.

نقش نظامیه ها در انحطاط علوم اسلامی

نویسنده:

کلید واژه ها: سلجوقیان نظامیه خواجه نظام الملک رکود علمی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ فرهنگی-اجتماعی-اداری ایران
تعداد بازدید : ۴۰۳۵ تعداد دانلود : ۱۴۴۷
در قرن پنجم با رشد و گسترش مدارس به همت پادشاهان و وزرای سلجوقی، پویایی علم و دانش را شاهد هستیم. مدرسه های علمی مشهور به نظامیه بر اساس اندیشه ی سیاسی و مذهبی خاص خواجه نظام الملک با رویکرد تعلیم و تربیت افراد و برای مناظره با دیگر رقبای صاحب نفوذ در بغداد همچون حنفیان، حنبلیان و اسماعیلیه شکل گرفت. اگرچه رونق نظامیه بغداد برای اندک زمانی پیشرفت علوم مذهبی را در پی داشت ولی در دراز مدت به دلیل ناسازگاری با جو سیاسی و مذهبی بغداد و نیشابور، اختناق فکری، تشدید اختلافات و تعصبات مذهبی ناکارآمدی خود را نشان داد و در نهایت به رکود علمی منتج شد. در این پژوهش سعی بر این است با استناد به منابع تاریخی اهداف شکل گیری نظامیه ی بغداد، نقش آن در پیشرفت علوم و به تبع آن عوامل انحلال و اضمحلال نظامیه را مورد تبیین و تحلیل قرار دهد.
۳.

زمینه ها و علل شکل گیری کتب دلائل

کلید واژه ها: پیامبر اسلام (ص) سیره نبوى دلایل دلائل النبوه و اعلام النبوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۱ تعداد دانلود : ۱۱۳۹
پیامبر اسلام(ص) به دلیل دارا بودن یک شخصیت کاریزما و رهبری شایسته از همان شروع دعوت مورد علاقه و محبت مسلمانان قرار داشت. نگارش، تدوین و بازگو کردن سیره و روش زندگانى پیامبر اسلام(ص) از همان روزهاى آغازین دعوت اسلام از طرف صحابه و تابعین انجام گرفت. پس از آن، نگارش و تدوین سیره نبوى آغاز و سپس از مهم ترین رشته-هاى علمى شمرده شد. نوشتن سیره پیامبر در قالب ها، اشکال و با دیدگاه های متفاوتى انجام پذیرفت که یکى از شکل هاى تدوین آن، سیره نگارى بر اساس دلایل و معجزات است. دلایل نگارى یکى از گرایش هاى خاصى است که در کار سیره نویسى از قرن چهارم رواج یافت. چنین آثارى را اخباریان در برابر شبهاتى که درباره اثبات نبوت مطرح شده بود، پدید آوردند. ترتیب کتاب دلائل به صورت موجود در کتب سیره نیست اما محتواى آن اخبارى است که به هر صورت مربوط به شخص پیامبر و سیره مى شود. اما متاسفانه بسیاری از این کتب در طول تاریخ به دلائل متعددی از بین رفته اند و جز اندکى باقى نمانده است، اما همان تعداد باقى مانده، به معرفى و شناخت بیشترى نیاز دارند. از آن جا که شناخت منابع و نگاشته هایى با این نگاه، محققان را براى پژوهش و تحقیق بهتر در زمینه سیره پیامبر و تاریخ اسلام رهنمون خواهد بود.
۴.

غدیر و آینده جهان اسلام

کلید واژه ها: جهان اسلام علی (ع) غدیر رسول الله (ص)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : ۱۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۲۶۷
غدیر واقعه ای است در تاریخ اسلام که مسیر و راه را برای آینده جهانیان تا قیامت روشن و آشکار نموده است. این واقعه بدست مبارک حضرت خاتم الانبیاء محمد بن عبدالله(ص) و بدستور خداوند متعال انجام گرفت که پس از وفات پیامبر اسلام مسلمانان دچار گمراهی و ضلالت نشوند و مسیر هدایت را گم نکنند. با انجام این مأموریت الهی توسط پیامبر(ص) و مشخص و معرفی کردن حضرت علی بن ابیطالب(ع) به عنوان جانشین و مولای مسلمانان، دین کامل و نعمت بر جهانیان تمام گشت و مسیر هدایت برای بشریت تا ابدیت روشن گردید. زیرا این واقعه راهبردی برای رهبری الهی و نظام اوصیاء الهی بود که از آغاز تا انجام تاریخ تداوم دارد و خط اتصال انسان در طول تاریخ به رهبری انبیاء و اوصیاء خواهد بود. این مقاله با هدف تبیین مسیر هدایت بشریت در واقعه غدیر با استناد به قرآن، نهج البلاغه و منابع تاریخی به روش تحقیقی تحلیلی انجام می گیرد.
۵.

نقد و بررسی نخبگان نظامی در فتوح با تکیه بر خالد بن ولید

کلید واژه ها: فتوح ایرانیان خالد بن ولید جنگ های رده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام
تعداد بازدید : ۱۹۲۰ تعداد دانلود : ۵۶۴۴
تحقیق و تک نگاری درباره ی شخصیت های تأثیرگذار تاریخ صدر اسلام، جهت نشان دادن تصویری نسبتاً واضح از اوضاع و احوال آن روزگار، ضروری و با اهمیّت است. بنابراین با توجه به اهمیّت و غفلت محققین در شناسایی و معرفی همه جانبه ی شخصیت خالد بن ولید؛ نگارنده در این پژوهش بر آن است با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و نقد موضوعِ « زندگانی خالد بن ولید و اقدامات وی در فتوحات اسلامی»، بپردازد. خالد بن ولید یکی از بزرگترین سرداران اسلام است که توانست بعد از رحلت پیامبر اوضاع ناآرام شبه جزیره را آرام نماید. وی با لشکرکشی به نواحی مرزی ایران هم در جهت اشاعه اسلام، هم ایجاد امنیت خلافت و سرکوب شورشیان اهل رده، تلاش های زیادی نمود. در این نبردها خالد با مرزداران ایران برخورد کرده و بر آنان پیروز شد. مهم ترین دستاورد خالد در این نبردها این بود که آن ابهت و هیبت ایرانیان که در نظر اعراب بزرگ می نمود، را شکست و باعث ایجاد انگیزه ی بیشتری برای فتح ایران شد، چیزی که تا قبل از آن برای اعراب خیالاتی بیش نبود.
۶.

بررسی علل قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز

نویسنده:

کلید واژه ها: مشروطیت تجزیه طلبی انقلاب روسیه محمد خیابانی قراداد 1919

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
تعداد بازدید : ۳۲۰۸ تعداد دانلود : ۲۸۲۱
قیام شیخ محمد خیابانی در تاریخ 17/فروردین/1299 در تبریز رخ داد. این قیام شش ماه به طول انجامید و سرانجام با دخالت دولتِ مشیرالدوله و نمایندگی مخبرالسلطنه، خاموش شد. منابع معاصر این قیام با توجه به گرایشات سیاسی یا عاطفی که داشته اند، درباره آن نوشته اند و اطلاعات سودمندی را در اختیار نسل امروز قرار داه اند. پژوهش هایی که بعدها در رابطه با آن انجام گرفته بیشتر دیدی عاطفی دارند ولی تحقیقات اخیر علمی ترند. در این پژوهش به چهار دلیل قیام خیابانی که به نظر نگارنده مهم تر و قابل بحث تر بودند، پرداخته شده است. این چهار دلیل عبارتند از: در خطر افتادن ارکان مشروطیت، قرارداد استعماری 1919 که بین ایران و انگلیس بسته شد، انقلاب روسیه و تأثیر آن در افکار دموکرات ها و مردم تبریز، تجزیه طلبی خیابانی و افکار جدایی طلبانه او.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۸