تاریخنامه خوارزمی

موقعیت قرارگیری سرزمین ایران در جهان به نحوی بوده که محل گذار بسیاری از ایلات و طوایف گردیده است. این قرارگیری بعضاً باعث حملات و چیرگی آن ها بر ایران گردیده است. اگرچه بیشتر باشندگان ایرانی را گروه های ایرانی زبان تشکیل می داده اند؛ اما سرزمین ایران در تمامی دوره ها و در کنار زبان های ایرانی دیگر زبان ها و نژادها را نیز پذیرفته است. با تسلط یونانیان، اعراب، سلجوقیان و مغولان عناصر جدید زبانی و نژادی وارد سرزمین های ایرانی شد. از یونانیان به غیر از ورود بعضی کلمات به زبان فارسی رد پای چندانی در زبان های ایرانی باقی نماند؛ اما تسلط اعراب، ترک ها و مغول ها هم باعث تاثیرگذاری بر زبان فارسی و هم باعث تغییر بافت زبانی بعضی از قسمت های سرزمین ایران گردید. قرن هشتم قمری زمانی است که این تغییرات آغاز شده و ما در کتاب نزهه القلوب مستوفی شاهد تغیرات آرام آرام آن هستیم. در این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای و اساس قرار دادن اشارات حمدالله مستوفی در کتاب نزهه القلوب و تطبیق و کمک گرفتن از دیگر کتب معاصرش به این تغییرات اشاره خواهد شد.

در تحقیقات مدرن، در رابطه با شورش پاترونا خلیل و دوره لاله، در باب استفاده از روش شناسی و بهره گیری از داده های تاریخی، اشکالات اساسی وجود دارد؛ از این روی، ضروری است که این دوره تاریخی و رخدادهای حادث در آن، با استفاده از منابع اصلی و مادر و با در نظر گرفتن تعاریف مدرن علمی، مورد بررسی قرار گیرد. در این تحقیق، سراسردوره لاله، بر اساس شورش پاترونا خلیل، تعریف شده است تا به شفاف سازی بیشتر موضوع، کمک کند.

جنگ جهانی اول با قتل آرشیدوک فردیناند ولیعهد اتریش در ژوئن 1914 م آغاز شد. علت اصلی آن تضاد منافع قدرت های بزرگ بود. از آنجایی که انگلیسی ها در ایران منافع زیادی داشتند، آلمان ها برای ضربه زدن به منافع رقیب و دشمن خود در ایران راهبردهای مختلفی را به کار می گرفتند. بنابراین ایران برای انگلیس موضع تدافعی داشت. این در شرایطی بود که دولت ایران در جنگ جهانی اول اعلام بی طرفی کرده بود، آلمان ها، توسط نمایندگان خود در ایران با تبلیغ و تحریک احساسات ضد انگلیسی مردم ایران اعم از عشایر، سران سیاسی کشور، حاکمان ایالات و روحانیون می خواستند منافع انگلیس را تهدید کنند. آلمان ها با همراهی ژاندارمری در شیراز، تنگستانی ها و دشتستانی ها در بوشهر، توانستند خساراتی را به نیروهای انگلیس در آن مناطق وارد نمایند. دولت انگلیس که امور سیاسی، نظامی، اقتصادی و نفت ایران را در کنترل خود داشت، نمی خواست موقعیت خود را از دست دهد. لذا با وارد کردن نیرو از هند و تشکیل پلیس جنوب در ایران هجمه های آلمان ها و مردم ایران که در خوزستان مناطق نفتی، بوشهر، شیراز و سیستان علیه انگلیسی ها صورت گرفته بود خنثی کند. دولت ایران در مقابل رویه های این دو قدرت، کمترین توانایی واکنشی متقابل را داشت. چون دولت ایران دارای شرایط اقتصادی و مالی متزلزل و نیروی نظامی ناکافی جهت کنترل امور بود.

در دین مبین اسلام به اهمیت تأمین معیشت به عنوان رکن دینداری و حفظ کشور اشاره شده است. پس جزءنکاتی است که هم دانشمندان امروزی علم اقتصاد و صدر اسلام همواره با آن دست و پنجه نرم می کنند و همچنان ادامه دارد. چالش های اقتصادی پیش روی ایران را به طور کلی می توان به دو دسته ی داخلی و خارجی تقسیم کرد که داخلی شامل اسراف، تک محصولی بودن و خارجی تحریم را نام برد. بخشی دیگر از چالش هایی که جمهوری اسلامی با آن روبروست مربوط به بخش فرهنگ می شود که لازم است به دلیل موقعیت ویژه ایران در مبارزه با استکبار جهانی مسولان توجه بیشتری به مواردی مثل جنگ نرم تلاش درجهت گسترش بازتاب جهانی انقلاب اسلامی داشته باشند.

مدیریت اداری و مالی ایالات و ولایات در هر حکومتی از دیرباز از اهمیت فراوان برخوردار است؛ این مسأله به دلیل انعکاس اداره ایالات در مدیریت کشور و تأمین نیازهای مالی حکومت مرکزی توجه فراوان حکومت مرکزی را در پی داشت. دولت قاجار نیز که نزدیک به یک قرن و نیم بر ایران حکومت کرد؛ مسلمّا بر پایه نظام اداری ایالتی محکمی استوار بود. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخگویی به این سؤال است که عملکرد مناصب مهم اداری- مالی ایالات در دوره قاجار چگونه بود. در واقع در دوره قاجار انجام امور مالی و اقتصادی یکی از مهم ترین وظایف حکام بود؛ همچنین با انتصاب اکثریت حکام از میان خاندان شاهی و در نتیجه احتمال کم شدن میزان پاسخگویی آنها در مقابل حکومت مرکزی، اهمیت مناصب زیرمجموعه حکام به ویژه وزرای ایالات در اداره ایالات دوچندان شد.

هر آنچه که در طول تاریخ در فرامین و اسناد دیده می شود، وجود تأییدیه است که در طول زمان تغییراتی را در پی داشته است. در دوران معاصر ایران و عصر صفویه که بیشتر آثار باقی مانده از صفویان مربوط به امور آستان قدس رضوی می باشد که در مرکز اسناد آسناد نگه داری می شود و ما می توانیم از همان اسناد اطلاعاتی را به دست آوریم. با گذشت زمان و شکل گیری دوران قاجار، به ویژه عصر ناصری تحول بیشتری در اسناد پادشاهان شکل گرفت و امضا کم کم وارد اسناد شد. البته این موضوع به صورت تدریجی بود و در دوره های بعدی و عصر مظفرالدین شاه شکل کامل تری گرفت و با اسامی ادغام شد و در دوران پهلوی به طور کامل جای مهر را گرفت. درباره طغرا مهر و نشان نیز مشخصات خاصی وجود داشت که در باره آن می توان به اشکال و خطوط خاصی را در بر می گرفت که آن هم به زمان خودش بستگی داشت. ابتدا طغرا در بین پادشاهان رواج داشت و برگرفته از نام ترکی نیز بود. بعد ها با تغییر حکومت ها و دیوان های شکل گرفته، نشان و مهر نیز وارد سند و فرامین شد و تا دوران قاجار جایگاه محکمی را در اسناد داشت، سپس حالت شکل گرفته بعدی امضا بود که امروزه نیز بسیار تنوع و در اشکال مختلف استفاده می شود. درباره موضع امضا و مهر و طغرا به طور کلی تحقیقات گسترده ای صورت نگرفته است و تنها در مقالات و یا کتاب جلوه های هنر در اسناد ملی می توان پیشینه ای به صورت تصاویر دید که بسیار با ارزش می باشد. آنچه که ما در این مقاله بررسی می کنیم نوعی تغییر مهم در سند پادشاهی هست که در طول سال ها صورت گرفته است و با کمک از مقالات و کتب و اسناد موجود در آرشیو ملی موجود اطلاعات را گردآوری کرده ایم.