فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷٬۲۰۱ تا ۷٬۲۲۰ مورد از کل ۷٬۵۲۷ مورد.
سخنی در ضرورت سیره پژوهی
حوزه های تخصصی:
تحلیل استنادهای قرآنی امام سجاد (ع) در مناظرات شهر شام
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹
115 - 136
حوزه های تخصصی:
مناظرات و خطبه های امام سجاد(ع) پس از واقعه عاشورا و در دوران اسارت در کوفه و شام، از مهم ترین عوامل تداوم نهضت عاشورا وآگاه سازی مردم ازجایگاه راستین اهل بیت پیامبر(ص) می باشد. حضرت در این احتجاجات بارها به آیات قرآن که در دسترس تمام مخاطبان ایشان قرار داشته و بر خلاف روایات از گزند جعل و تحریف در امان مانده بود ،استناد می نمودند تا از این طریق، حقوق تضییع شده ی اهل بیت رسول خدا(ص) را به مردم یادآور شده و با عقاید باطلی که حاکمان اموی در میان مسلمانان رواج داده بودند، مبارزه نمایند. در این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی آیات مورد استناد امام سجاد(ع)در خطبه ها و مناظرات در شهر شام،پرداخته ایم تاچرایی استنادهای قرآنی امام روشن شود.
عصری سازی افعال پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم: روش و نمونه
منبع:
سیره پژوهی اهل بیت سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۹
11 - 28
حوزه های تخصصی:
افعال پیامبر مطابق با فضای دوره حضور شکل گرفته است و باید متناسب با فرهنگ همان دوره فهم شود. از این رو اگر شرایط و اقتضائات زمان تغییر کند و فرهنگ و باور عمومی متفاوت شود، می بایست رفتارهای ایشان را متناسب با ویژگی های زمان و عرف مخاطب، عصری سازی کرد. عصری سازی با تکیه بر ظاهر متون و رفتار پیامبر به دست نمی آید. مسئله مقاله حاضر این است که چگونه می توان افعال و رفتار پیامبر را تحلیل کرد تا در صورت تغییر شرایط همچنان قابل پیروی باشد؟ این مقاله با تحلیل برخی نمونه های رفتاری و روش تحلیلی- اکتشافی، نشان داد که با پیمودن فرایندی پنج مرحله ایِ امکان سنجی تأسی به فعل پیامبر، احراز محدودیت تاریخی در فعل پیامبر، تشخیص آموزه متغیّر در فعل پیامبر، کشف مقصود فعل پیامبر و در نهایت بازسازی فعل پیامبر، می توان به تحلیلِ عصری افعال پیامبر دست یافت و به این ترتیب می توان افعال ایشان را متناسب با فضای فرهنگی امروز، به روزرسانی کرد.
عزاداری روزعاشورا از منظرسفرنامه نویسان مستشرق
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۳
81 - 102
حوزه های تخصصی:
یکی از حوادثی که در منابع تاریخی علمای اسلامی ثبت شده و در سال 61هجری قمری در سرزمین کربلا رخ داده است واقعه عاشوراست. این حادثه تاریخی نه تنها موردتوجه و علاقه تحقیقی مسلمانان واقع شده، بلکه نظر بسیاری از اندیشمندان غیرمسلمان و مستشرقین را نیز به خود جلب کرده است. می توان گفت پیش از یک قرن است که برخی از مؤسسات شرق شناسی به مباحث اسلامی ازجمله تبیین حادثه عاشورا و عزاداری امام حسین(ع) پرداخته اند. با بررسی های انجام شده دراین مقاله می توان به این نتیجه رسید که هرچند مستشرقان سبب آشنایی غیرمسلمانان با تمدن اسلامی، به ویژه عزاداری واقعه عاشورا بوده اند و به باورهای گوناگونی رسیده اند، ولی به نظر می رسد از ایرادات عمده کار مستشرقان، استناد آنان به منابع کمتر مورد اعتماد و بی توجهی به آثار بزرگان شیعه و زیارت نامه ها و ادعیه ائمه اطهار (ع) بوده است. روش کار در این پژوهش کتابخانه ای و پژوهشی بوده است.<br />
جلوه های تبلیغی و تربیتی حضرت رقیه(س( در مکتب حسینی
حوزه های تخصصی:
با مطالعه تاریخ زندگانی حضرت رقیه(س)، حوادث کربلا و اسارت، روشن می گردد؛ حضرت رقیه(س) که تربیت یافته "عزت حسینی" و "عفت زینبی" بود، نکات و جلوه های تبلیغی و تربیتی را ترسیم فرمودند. مقاله حاضر درصدد آن است در جلوه های تبلیغی نکات تبلیغی، مانند: "پیام رسانی"؛ "احیاء امر اهل بیت"؛ "رسوا نمودن هیئت حاکمه"؛ حمایت از مظلوم"؛ "جنبه هدایتی" را تبیین و تشریح کند و نیز به برخی روشهای کاربردی تبلیغی مستفاد از سیره حضرت رقیه(س) همچون، "روش همراهی" و "روش فرصت شناسی" اشاره کند. همچنین در جلوه های تربیتی، به مباحث مهم حوزه تربیت، از جمله: "معرفت شناسی"؛ "صبر و استقامت"؛ "گذشت و ایثار"؛ "پایبندی به اصول" و "سبک زندگی اسلامی" اشاره خواهند کرد.
بررسی عوامل مؤثر در خروج امام حسین(ع) از مدینه (مطالعه موردی اوضاع فرهنگی)
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین مسائل قابل پژوهش در قیام امام حسین(ع)، مسئله خروج ایشان از مدینه است. برای شناخت عمیق و همه جانبه این پدیده، همچون هر پدیده تاریخی دیگر، نیاز به یک مطالعه فراگیر بسترشناسانه از اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که تأثیر اوضاع فرهنگی مدینه بر خروج امام حسین(ع) از این شهر چگونه بوده است؟ فرضیه نویسنده آن است که امام حسین(ع)، مجبور به خروج از مدینه بوده و عوامل چندی از جمله وضعیت فرهنگی مدینه، در این مهم مؤثر بوده اند. پژوهش پیش رو تلاش کرده که با مطالعه متون تاریخی و غیرتاریخی و با روش توصیفی _ تحلیلی نشان دهد در بخش فرهنگی، حوزه علمی مدینه و مکتب خلفا، رواج اسرائیلیات، سیاست های فرهنگی امویان از جمله تخریب، مبارزه و تبلیغات منفی علیه اهل بیت:، گرایش اعتقادی کم رنگ اهل مدینه به ائمه: و اوضاع نامناسب دین داری در این شهر، از شاخصه های مهم اوضاع فرهنگی مدینه در عصر امام حسین(ع) بوده که ایشان را به این نتیجه رسانده که برای عدم بیعت با یزید مجبور به خروج از مدینه است.
جلوه های ادب پایداری در تعزیه حضرت ابوالفضل(ع)
حوزه های تخصصی:
نمایش نامه تعزیه از ماندگارترین مراسم های مذهبی ایران است که در آن ضمن سرودن اشعاری، به مدح و سوگواری اهل بیت: پرداخته می شود. از جمله شخصیت های برجسته حاضر در کربلا که جان خویش را در راه حمایت از امام حسین(ع) فدا کرد، حضرت ابوالفضل(ع) است. از تعزیه های مشهور و ماندگار، تعزیه منتسب به حضرت ابوالفضل العباس(ع) است. با توجه به محبوبیت تعزیه و نقش پررنگ آن در اعتقادات مذهبی شیعیان ایران، پرداختن به ابعاد مختلف این نمایش مذهبی از جمله جلوه های ایستادگی، پایداری، فرمانبرداری و مقاومت موضوعی ضروری و الگوسازی برای آیندگان به شمار می رود. این پژوهش با روش توصیفی _ تحلیلی، جلوه های ادب مقاومت و پایداری را در تعزیه حضرت ابوالفضل(ع) مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد.
رویکردهای فرا بشری در کتاب های دلائل نبوی (ص)
منبع:
سیره پژوهی اهل بیت سال ششم پاایز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱
89 - 102
حوزه های تخصصی:
بررسی شخصیت حضرت محمد(ص) از مهم ترین موضوعات در تاریخنگاری اسلامی بوده است که در مباحث سیره و مغازی مورد توجه مورخان و محدثان اسلامی قرار گرفته است. این موضوع از نیمه دوم قرن دوم هجری، به صورت مستقل و با عنوان «دلائل النبوه» مورد توجه نویسندگان مسلمان قرار گرفت. در نگارش کتاب های «دلائل النبوه» با هدف دفاع از شخصیت پیامبر(ص) در برابر شبهاتی که بروز کرده بود، به معرفی معجزات و نشانه های پیامبری حضرت محمد(ص) پرداخته می شود. سؤال اصلی پژوهش این است که دلائل نگاری چیست و چه مؤلفه هایی دارد؟ پژوهش حاضر ضمن بررسی جایگاه این آثار در تاریخنگاری اسلامی، با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی چگونگی پیدایش آنها و بررسی محتوای کتب دلائل می پردازد. بر این اساس از مهم ترین نشانه های پیامبری حضرت محمد9 که در آثار دلائل نگاری به آنها اشاره شده می توان به بشارات انبیای گذشته به پیامبری حضرت محمد(ص)، ارهاصات و معجزات آن حضرت اشاره کرد.
نکته هایی از معارف حسینی
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲
143 - 144
حوزه های تخصصی:
داستانک های عاشورایی
تاثیرگذاری خواص در واقعه عاشورا
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۳
57 - 80
حوزه های تخصصی:
یکی از برهه های حساس تاریخ، واقعه خونین عاشوراست که خواص طرفدار باطل (امویان) آن را به راه انداختند. در این میان، از سویی، نقش خواصی که به دنیاطلبی،عافیت طلبی و مصلحت اندیشی نابخردانه، روی آوردند و از سویی دیگر، خواصی که شجاعانه به حمایت از امام حق برخاستند و در عرصه دفاع از ولی خدا استقامت کردند، در چگونگی شکل گیری نهضت عاشورا قابل تامل است ، بر این اساس عبرت های عاشورا و از جمله بررسی نقش افرادی که در این واقعه تاریخی تأثیرگذار بوده اند، روشنگر راه آینده خواهد بود ، در این نوشتار که با روش توصیفی – تحلیلی حاصل شد نشان می دهد که خواص و موضع گیری آن ها در حرکت توده مردم موثر بوده است در سیر کلی بحث و نگاه کلی به تاثیر گذاری خواص در واقعه عاشورا پرداخته شده است .
بررسی تاریخی حضور و شهادت حضرت علی اکبر(ع) در مقتل های عاشورا
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶
71 - 94
حوزه های تخصصی:
حضرت علی بن حسین بن علی(ع)، معروف به علی اکبر(ع) فرزند امام حسین(ع)و از شهدای کربلاست. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که روایت شهادت حضرت علی اکبر(ع) در مقاتل عاشورا چگونه پرداخته شده است؟ براین اساس مقاله حاضر به بازشناخت تاریخی حضور تا شهادت ایشان در متون تاریخی و مقاتل خواهد پرداخت. در مقاتل از ایشان به عنوان نخستین شهید از بنی هاشم و اهل بیت: و شبیه ترین مردم به پیامبر اکرم(ص) نام برده شده است. امام حسین(ع) بعد از شهادت حضرت علی اکبر(ع) بر بالین ایشان حاضر شد و صورت بر صورت فرزند گذاشت و در حالی که گریه می کرد قاتلین ایشان را نفرین کرد.
راهکارهای امام سجاد(ع) برای حفظ حماسه عاشورا و دستاوردهای آن
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹
31 - 52
حوزه های تخصصی:
امام سجاد(ع) بعد از شهادت امام حسین(ع) در حساس ترین دوره مسئولیت سنگین امامت و رهبری جهان تشیع را برعهده گرفت و سعی نمود دستاوردهای عاشورا را از گزند تحریف و نابودی حفظ کند. امام سجاد(ع) در حفظ دستاوردها عاشورا و تبلیغ آن از روش ها مختلف بهره برد، ایشان در روش "حکمت" با راهکارهای برهان و استدلال، مخاطب شناسی و رعایت مقتضیات حال توانست حقایق عاشورا را برملا کند. امام(ع) در شهر شام با بکارگیری دو روش "همراهی" و "مناظره" شامیان را از توطئه یزید آگاه نمود و فتنه خارجی نامیدن اهل بیت(ع) را خنثی نمود. امام(ع) در ایام اسارت با فرصت شناسی خویش بوسیله روش "موعظه و خطابه" و "پرسش و پاسخ" نهایت استفاده را کرد که نتایج آن، وقوع قیام های توابین و مختار و رسوایی یزیدیان می باشد.
حبیب بن مظاهر اسوه برتر ولایت مداری و فضایل اخلاقی
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵
27 - 46
حوزه های تخصصی:
جامعه اسلامی، بیش از هر زمان دیگری، نیازمند به معرفیّ الگویی شایسته و ولایت مدار است که تمامی ابعادِ رفتاری اش با اسلامِ واقعی، هم خوانی داشته باشد. یکی از ای ن الگ وهای شایسته، حبیب بن مظاهر است که از نظر امام شناسی و فضایل اخلاقی، در اوج بزرگی بود. حبیب به رغم معصوم نبودن، دارای صفاتی است که او را از سایر اصحاب اهل بیت: جدا می سازد. در این نوشتار، سعی شده است با روش توصیفی - تحلیلی، شاخصه های ولایت مداری و فضایل اخلاقی وی با استناد به گزارش های تاریخی و روایات معتبر بررسی و تبیین شود.
تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره عاشورایی امام سجاد (ع) (از آغاز تا دوره معاصر)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۳
103 - 122
حوزه های تخصصی:
در شکل گیری و رونق تاریخ نگاری عاشورا از ابتدا تا دوره معاصر، عوامل زیادی نقش داشته است. تاریخ نگاری عاشورا عامل حفظ و تداوم جریان نهضت حسینی تا دوره معاصر شده است. تأکید و تشویق ائمه (علیهم السلام) بخصوص امام سجاد(ع) در پاسداشت و نگهداری واقعه کربلا، بیشترین تأثیر را بر تاریخ نگاران عاشورا از ابتدا تا عصر حاضر داشته است. در قرون نخستین اسلامی و همچنین پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تاریخ نگاری عاشورا بیشترین تأثیر را از خطبه ها و روایات امام سجاد (علیهم السلام) پذیرفته است. لذا این پژوهش به تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره تبلیغی و سیاسی امام سجاد (علیهم السلام)، از آغاز تا عصر حاضر می پردازد. این پژوهش با دیدی توصیفی تحلیلی به تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره امام سجاد (علیهم السلام) می پردازد.<br />
بررسی مفاد بیعت در قیام های شیعه در دو سده ی نخست هجری
منبع:
سیره پژوهی اهل بیت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳
85 - 108
حوزه های تخصصی:
مفاد بیعت ها در دل خود شواهد متعددی از بسترهای اجتماعی و سیاسی گذشته را جای داده است و در نتیجه می توان آن را ابزار مناسبی برای رسیدن به عینیت واقع رخداد قلمداد کرد. رخدادهای تاریخی که در اثر عوامل محیطی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در سیطره ی حاکمیت سازمان یافته برپا شده بود، مبتنی بر مفهوم شاخصی در فرهنگ سیاسی خویش بود که در قالب مفاد بیعت برجای ماند. بیعت یا حلف که نوعی منشور و اساسنامه ی حکومتی بود، به صورت عهدی بین حامیان و رهبران بسته می شد تا حوزه وظایف هر کدام مشخص باشد. بیعت ها در قبل و پس از اسلام اغلب دو کارکرد متفاوت داشتند. کارکرد اجتماعی قبل از اسلام و کارکرد سیاسی پس از اسلام. محورهای اصلی این بیعت های پس از اسلام را می توان در عدم برابری در توزیع عادلانه ی فرصت ها و ثروت ها در جامعه، بروز فاصله ی معنادار بین حاکمان و ارزش های دینی، تلاش برای بازپروری ارزش های کم رنگ شده در جامعه با دعوت مردم و حاکمان به عمل کردن به دستورات وحیانی دانست که از جمله چالش های جدی و مورد توجه آن عصر بوده است و ظهور و بروز بیرونی آن به صورت جنبش های اعتراضی تجلی می نمود. این تحقیق که در راستای مطالعه ی مفاد بیعت ها در اسلام است، تلاشی توصیفی - تحلیلی در جهت بررسی زمینه ای و بسترشناسی اجتماعی و سیاسی داده های مرتبط با هدف رسیدن به اطلاعات تاریخی و تبیینی صحیح تر از چیستی و علل انگیزشی جنبش ها است.
مدیریت در چشم انداز حکومت علوی و اسناد بین المللی
حوزه های تخصصی:
امیرمومنان (ع) حکومت را امری بشری میدانستند. ایشان حضور و نقش آفرینی مردم در حکومت را عامل اصلی شکل گیری و پایداری حکومت دانسته و همدوشی و همراهی حاکم و مردم را در تحقق اهداف، لازم میدانستند. سیره حضرت حاکی از توجه به مردم در حکومت و مدیریت و اهمیت آنها در ساماندهی امور جامعه است. همچنین امام علی(ع) حاکمیت قانون را ملاک مقبولیت حکومت دانستهاند. سؤال اصلی مقاله این است که حکومت علوی چه راهکارهای مدیریتی را برای حاکم جامعه و تعامل بین مردم و حکومت مدنظر داشته و راه های رسیدن به این تعامل چیست؟ این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد بر نهج البلاغه ، شاخصه های مدیریت در حوزه حکومت علوی را بررسی کرده و آنها را با اسناد حقوقی بینالمللی معاصر مقایسه کرده است. یافته های این پژوهش نشان نشان میدهد که در حکومت علوی توجه به اصل بیعت با حاکم، تعامل حاکم با مردم در اداره امور جامعه، امکان خطا و اشتباه در حکومت، درخواست مشاوره از مردم، شکست حکومت در صورت عدم همراهی مردم، توجه به نظارت اجتماعی و در یک کلام حاکمیت قانون مورد توجه بوده است.
تأملی در ماهیت تاریخنگاری سیره پژوهی
حوزه های تخصصی:
در چارچوب تاریخ نگاری ا سلامی، مطالعه ی سیره پژوهی در شمار گسترده ای از مو ضوعات مختلف بسط و گسترش یافته است. فرایندهای منطقی که در این حوزه تبیین می شوند، شامل طیف های مختلف شرح حا ل نگاری زندگی رسول خدا(ص) و تاریخ اندیشه ها و مباحث فقهی کلامی می باشد. نکته ی قابل ملاحظه در این را ستا، بررسی این مسأله ا ست که قاعده مندی های حاکم بر منابع و مطالعات سیره نگاران، مؤید کدام روش ها و شیوه های رایج در عرصه ی تاریخ نگاری می با شد؟ پر سش مذکور، ما را به این فر ضیه رهنمون می سازد که تغییر و تحول مداوم قلمرو موضوعی و مفهومی سیره، معیارهایی در حوزه ی روش شناسی تاریخی فراهم ساخته که بر پایه ی نوعی معرفت، تعمیم می یابد و می توان بر اساس آنها اندیشه های سیاسی اجتماعی و نیروهای محرک تاریخ اسلام را شناسایی و بازتولید کرد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بر مبنای نوعی روایت ذاتی از سیر تحول سیره نگاری، باز نمایاندن ساختار عقلانی- استدلالی و پیوستگی بین وقایع تاریخی سیره در قبال تجربه زندگی بشری است که البته، می توان آن را در خصیصه ی قالب تاریخ نگاری اسلامی به شمار آورد.
سیمای امام حسین (ع) در احادیث نبویِ منابع حدیثی اهل سنت
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲
7 - 22
حوزه های تخصصی:
اهل بیت پیامبر (علیهم السلام ) بویژه حسنین (امام حسن و امام حسین علیهما السلام) در بین اهل تسنن از جایگاه ویژه ای برخوردارند.منشاءآن روایات نقل شده ا ز پیامبر اکرم (ص) در فضائل و مناقب ایشان و تصریح و امر قرآن به مودت و پیروی از اهل بیت پیامبر (ص) می باشد.یکی از اهل بیت پیامبر (ص) که روایات زیادی از احادیث نبوی را به خود اختصاص داده ،امام حسین (ع می باشد. بازخوانی و گرد آوری این احادیث در یک نوشتار می تواند طالبان حقیقت را در شناخت جایگاه امام حسین (ع) در منابع و کتب حدیثی اهل تسنن یاری نماید و حقایق را آشکار نماید. نوشتار پیش رو با روش توصیفی و شیوه کتابخانه ای برای رسیدن به این هدف سامان یافت که حاصل آن چنین شد: در روایات نبوی نقل شده در منابع حدیثی اهل تسنن ،امام حسین (ع) ریحانه ی رسول (ص) ،سرور جوانان اهل بهشت ، محبوب خدا و پیامبر او ، از نخستین وارد شوندگان به بهشت ، هدایت گر و هدایت کننده و مهدی موعود از نسل او معرفی شده است.